PLAN USUWANIA MATERIAŁÓW BUDOWLANYCH ZAWIERAJĄCYCH AZBEST Z TERENU GMINY MIEJSKIEJ

Załącznik do Uchwały RM śory N r 1 5 0 / IV / 1 1 z d n i a 2 9. 0 9. 2 0 1 1 r. PLAN USUWANIA MATERIAŁÓW BUDOWLANYCH ZAWIERAJĄCYCH AZBEST Z TERENU GMINY MIEJSKIEJ śory Bielsko-Biała, czerwiec 2011 r.

SPIS TREŚCI 1 Charakterystyka Miasta śory...5 1.1 PołoŜenie miasta śory...5 1.2 Demografia...5 1.3 Sytuacja gospodarcza...6 2 Wprowadzenie...6 3 Cele i zadania Planu...7 3.1 Zakres i metodyka zbierania danych do Planu...8 4 Ogólna charakterystyka materiałów zawierających azbest...8 4.1 Zagadnienia ogólne...8 4.2 Klasyfikacja wyrobów zawierających azbest...8 4.3 Zakres stosowania materiałów zawierających azbest...9 4.4 ZagroŜenia dla zdrowia ludzi wynikające z obecności azbestu w środowisku...10 5 Prawne aspekty uŝytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest...11 5.1 Ustawy...11 5.2 Rozporządzenia dotyczące azbestu...11 5.3 Programy rządowe...12 6 Postępowanie z materiałami zawierającymi azbest...12 6.1 Obowiązki właścicieli, zarządców lub uŝytkowników nieruchomości w zakresie bezpiecznego uŝytkowania materiałów zawierających azbest...12 6.2 Obowiązki właścicieli, zarządców lub uŝytkowników nieruchomości w zakresie usuwania wyrobów azbestowych...13 6.3 Obowiązki wytwórców odpadów zawierających azbest w zakresie prac polegających na usuwaniu wyrobów zawierających azbest...13 6.4 Obowiązki posiadaczy odpadów w zakresie zbierania, transportu i unieszkodliwianie wyrobów zawierających azbest...14 7 Ilość i rozmieszczenie wyrobów zawierających azbest na terenie Gminy Miejskiej śory...16 8 Koszty Planu...19 8.1 Koszty usunięcia wszystkich wyrobów zawierających azbest...19 9 Harmonogram realizacji oraz sposób finansowania Planu usuwania azbestu...21 9.1 ZałoŜenia Planu oraz harmonogram ich realizacji...21 9.2 Charakterystyka źródeł finansowania zadań Planu...22 9.3 Charakterystyka poszczególnych źródeł finansowania zadań określonych w Planie...23 9.3.1 BudŜet Gminy Miejskiej śory...23 9.3.2 Środki własne mieszkańców właścicieli budynków...24 9.3.3 Środki własne przedsiębiorców i spółdzielni mieszkaniowych...24 9.3.4 Środki zewnętrzne...24 9.4 Zabezpieczenia finansowe realizacji działań w ramach Planu...25 10 Zarządzanie Planem...30

10.1 Określenie zasad wdraŝania i realizacji Planu...30 10.2 Określenie wskaźników monitorowania i oceny skuteczności realizacji Planu...30 11 Podsumowanie...31 12 Lista materiałów źródłowych...32 13 Lista załączników...33

1 Charakterystyka Miasta śory 1.1 PołoŜenie miasta śory Miasto śory leŝy w południowej części województwa śląskiego, nieopodal granicy z Czechami i Słowacją, a takŝe na skraju atrakcyjnych terenów rekreacyjnych Beskidu Śląskiego i śywieckiego. Zlokalizowane jest przy waŝnych szlakach komunikacyjnych: niedaleko autostrady A4 łączącej wschód z zachodem i przy autostradzie A1 łączącej południe z północą. śory usytuowane są na terenie jednego z czystszych ekologicznie i niezdegradowanych obszarów Śląska, który jest oddalony od skupisk cięŝkiego przemysłu. To tutaj zaczynają się granice Parku Krajobrazowego Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich. Lasy, które wchodzą w jego skład, rozciągają się na przestrzeni kilkudziesięciu kilometrów od śor aŝ do Raciborza. Odległość z śor do większości najwaŝniejszych miast, aglomeracji i miejscowości to najwyŝej 40 km. Miasto śory jest jednym z najstarszych miast śląskich (prawa miejskie otrzymało w 1272r.) leŝy na PłaskowyŜu Rybnickim nad rzeką Rudą dopływem Odry. Otoczone niewielkimi wzgórzami, zajmuje obszar prawie 65 km 2. Specyfika lokalizacji śor sprawia, iŝ w promieniu 120 km od miasta mieszka około 10 mln ludzi. Ponadto odległość do większości najwaŝniejszych miast, aglomeracji i miejscowości to najwyŝej 40 km czyli w granicach przeciętnej mobilności mieszkańców. Taka lokalizacja umoŝliwia łączenie korzyści jakie dają aglomeracje miejskie z atrakcjami wypoczynkowymi Beskidu Śląskiego. Dodatkowo śory leŝą na międzynarodowym szlaku tranzytowym (granica w Cieszynie). 1.2 Demografia Według danych Głównego Urzędu Statystycznego liczba ludności (stan na 31.12.2010r.) wynosiła 60 547 osób. Gęstość zaludnienia w mieście wynosi 958 os/km 2. 4

1.3 Sytuacja gospodarcza Według danych GUS na terenie Miasta w 2010 roku zarejestrowanych było 5223 podmiotów gospodarczych. Szczegółowe dane dotyczące struktury działających podmiotów gospodarczych przedstawia tabela nr 1-1. Tabela 1-1 Podmioty gospodarcze działające na terenie miasta śory l.p. Wyszczególnienie Liczba podmiotów 1 Sektor publiczny ogółem 104 2 Sektor prywatny 5119 Źródło: GUS Spośród wszystkich działających na terenie Miasta podmiotów gospodarczych największy udział (78,7%) przypada na osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, najmniejszy udział (zaledwie 0,2%) przypada na spółdzielnie. Strukturę przedsiębiorstw prowadzących działalność na terenie miasta śory w 2009 r. przedstawia poniŝszy schemat. 5223 5,41 0,81 0,08 93,7 mikroprzedsiębiorstwa małe przedsiębiorstwa średnie przedsiębiorstwa duŝe przedsiębiorstwa Rysunek 1-1 Struktura przedsiębiorstw 2 Wprowadzenie Zgodnie z Ustawą z dnia 19 czerwca 1997 roku o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest rok 1998 był dla Polski rokiem, w którym została zakończona produkcja wyrobów zawierających azbest, a wśród nich najbardziej rozpowszechnionych w naszym kraju płyt falistych. Jedyny wyjątek stanowi azbest włóknisty i wyroby zawierające azbest lecz nie posiadające dotąd zamienników. Azbest został zakwalifikowany przez Ustawę Prawo ochrony środowiska do substancji stwarzających szczególne zagroŝenie dla środowiska i zdrowia ludzkiego. Te i wiele innych aktów prawnych nakłada na posiadaczy oraz zarządców wyrobów azbestowych obowiązek ich inwentaryzowania oraz przestrzegania specjalnych procedur podczas prac przygotowawczych do usuwania tych wyrobów, jak równieŝ ich transportu i składowania. W związku z postępującym zuŝyciem materiałów azbestowych, rosnącą świadomością o zagroŝeniu jakie stwarza azbest oraz zwiększającą się potrzebą podnoszenia estetyki wykończenia obiektów budowlanych mamy do czynienia z coraz częstszym usuwaniem pokryć cementowo-azbestowych i wymiany ich na inne. Proces usuwania wyrobów zawierających azbest został rozpoczęty poprzez uchwalenie przez Radę Ministrów Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski. W 2009r. dokument ten został aktualizowany i obecnie istnieje jako Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032. Proces ten uzaleŝniony jest od stopnia zamoŝności właścicieli obiektów oraz moŝliwości dofinansowania tych działań przez instytucje państwowe. 5

3 Cele i zadania Planu Mając na celu stworzenie właściwych warunków zdrowotnych dla obecnych i przyszłych pokoleń oraz ochronę środowiska naturalnego, przyjmowane są na szczeblu gminnym, powiatowym i wojewódzkim programy usuwania azbestu. Punktem odniesienia dla sporządzania programów usuwania azbestu zarówno na szczeblu lokalnym jak i wojewódzkim są regulacje prawne dotyczące usuwania wyrobów zawierających azbest z obiektów budowlanych. Programy te są w ścisłej relacji z celami zdefiniowanymi w Programie Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032, który utrzymuje cele wcześniejszej wersji, tj. Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski, do których naleŝą: usunięcie i unieszkodliwienie wyrobów zawierających azbest, minimalizacja negatywnych skutków zdrowotnych powodowanych kontaktem z włóknem azbestu, likwidacja szkodliwego oddziaływania azbestu na środowisko. Tworząc Plan usuwania wyrobów zawierających azbest z terenu gminy miejskiej śory zwany dalej Planem, opierano się o metodologię Programu Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032 stanowiącą: określenie stanu aktualnego środowiska i infrastruktury Miasta, identyfikację skali problemu przez określenie obecności i ilości materiałów azbestowych, opisanie moŝliwości deponowania zdemontowanych odpadów niebezpiecznych, przedstawienie celów strategicznych i procedur postępowania, propozycję działań organizacyjnych i inwestycyjnych zmierzających do osiągnięcia celu, przedstawienie uwarunkowań realizacyjnych Planu w zakresie rozwiązań prawno instytucjonalnych, źródeł finansowania. Celem przedmiotowego Planu jest przedstawienie stanu aktualnego występowania azbestu na terenie miasta oraz wskazanie działań związanych z oczyszczeniem terenu miasta śory z tych materiałów. Do głównych zadań wynikających z Planu naleŝą: przeprowadzenie inwentaryzacji azbestu i wyrobów zawierających azbest na terenie gminy miejskiej śory, gromadzenie informacji o ilości, rodzaju i miejscach występowania wyrobów zawierających azbest i przekazywanie ich marszałkowi województwa oraz zamieszczanie aktualnych danych w Bazie Azbestowej www.bazaazbestowa.pl, aktualizacja Planu usuwania materiałów budowlanych zawierających azbest z terenu gminy miejskiej śory oraz sprawozdawczość z realizacji zadań wynikających z tego planu w ramach planu gospodarki odpadami lub programu ochrony środowiska, określenie stopnia i rejonów zagroŝenia azbestem, opracowanie harmonogramu czasowego i rzeczowego usuwania wyrobów zawierających azbest z terenu śor oraz realizacja działań w nim zawartych, określenie kosztów realizacji Planu oraz przedstawienie sposobu finansowania zadań w nim zawartych, edukacja mieszkańców oraz inspirowanie właściwej postawy obywateli w zakresie obowiązków związanych z usuwaniem wyrobów azbestowych, współpraca z organami kontrolnymi (m.in. z Powiatowym Inspektoratem Nadzoru Budowlanego). 6

3.1 Zakres i metodyka zbierania danych do Planu Głównym źródłem danych o rozmieszczeniu i ilości azbestu na terenie Gminy był przeprowadzony spis z natury w formie ankiet wśród mieszkańców objętych realizacją Planu. Ankieterzy odwiedzili wszystkie zinwentaryzowane dotychczas obiekty zawierające elementy azbestowe na terenie śor, co dało rzeczywisty obraz ilości materiałów zawierających azbest. Ankieta została sporządzona na bazie załącznika do Rozporządzenia Ministra Gospodarki, pracy i Polityki Społecznej z dnia 5 sierpnia 2010 roku, w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego uŝytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest. W ankiecie zamieszczone zostały informacje o wyrobach zawierających azbest oraz miejscu ich wykorzystywania, jak równieŝ oceniany był stan i moŝliwość bezpiecznego uŝytkowania obiektów pokrytych płytami azbestowymi. Postawione pytania miały powiedzieć ile i jaki rodzaj wyrobów zawierających azbest znajduje się na terenie gospodarstw indywidualnych (z wyszczególnieniem budynku mieszkalnego, budynku gospodarczego, innego.), obiektach stanowiących własność osób fizycznych, osób prawnych, jednostki samorządu terytorialnego, PKP. Ponadto, w ankiecie poruszone zostały zagadnienia dotyczące stanu technicznego pokryć azbestowych, jak równieŝ planowanego terminu usunięcia wyrobów zawierających azbest. Uzyskane odpowiedzi odzwierciedliły stopień pilności demontaŝu pokryć azbestowych. Obok pytań o ilość, rodzaj i stan zachowania wyrobów azbestowych ankieta obejmowała takŝe pytania o nazwę, miejsce i adres zarządzającego nieruchomością oraz tytuł prawny do uŝytkowanej nieruchomości. 4 Ogólna charakterystyka materiałów zawierających azbest 4.1 Zagadnienia ogólne Azbest to nazwa handlowa obejmująca grupę minerałów włóknistych, które stosowane były do wytwarzania szerokiej gamy wyrobów przemysłowych. Azbest znany jest od tysięcy lat. Szerokie jego zastosowanie nastąpiło w wyniku rewolucji przemysłowej w okresie ostatnich 100 lat. Azbest stosowany był w produkcji około 3 000 wyrobów przemysłowych, przede wszystkim do produkcji wyrobów budowlanych, szczególnie płyt dachowych i elewacyjnych, a takŝe rur. Z uwagi na swoje niewątpliwe zalety, jak odporność na wysokie temperatury, działanie mrozu, działanie kwasów, substancji Ŝrących a takŝe elastyczność itp. wykorzystywany był chętnie jako cenny surowiec równieŝ w Polsce. Trwałość płyt azbestowo-cementowych określa się na około 30 lat, natomiast okres eksploatacji innych wyrobów zawierających azbest jest z zasady krótszy. 4.2 Klasyfikacja wyrobów zawierających azbest Wyroby zawierające azbest klasyfikowane są w dwóch klasach, przyjmując jako kryterium zawartość azbestu, stosowane spoiwo oraz gęstość objętościową wyrobu. Klasa I obejmuje wyroby o gęstości objętościowej mniejszej od 1 000 kg/m 3 definiowane jako miękkie, zawierające powyŝej 20% (do 100%) azbestu. Wyroby te łatwo ulegają uszkodzeniom mechanicznym, czemu towarzyszy znaczna emisja włókien azbestu do otoczenia. Najczęściej stosowanymi w tej klasie były wyroby tekstylne z azbestu uŝywane przez pracowników w celach ochronnych, koce gaśnicze, szczeliwa plecione, tektury uszczelkowe m.in. w sprzęcie AGD, płytki podłogowe PCW oraz materiały i wykładziny cierne. Ocena ilości aktualnie uŝytkowanych na terenie gminy wymienionych wyrobów jest niemoŝliwa do przeprowadzenia. Klasa II obejmuje wyroby o gęstości objętościowej powyŝej 1 000 kg/m 3 definiowane jako twarde, zawierające poniŝej 20% azbestu. W wyrobach tych włókna azbestowe są mocno związane, a w przypadku mechanicznego uszkodzenia (np. pęknięcia) ma miejsce stosunkowo niewielka emisja azbestu do otoczenia w porównaniu z wyrobami klasy I. Natomiast niebezpieczeństwo dla zdrowia ludzi i środowiska stwarza mechaniczna obróbka tych wyrobów (cięcie, wiercenie otworów) oraz rozbijanie w wyniku zrzucania z wysokości w trakcie prac remontowych. Z zaliczanych do tej klasy 7

wyrobów najbardziej w Polsce rozpowszechnione są płyty azbestowo-cementowe faliste oraz płyty azbestowo-cementowe karo stosowane jako pokrycia dachowe oraz płyty płaskie wykorzystywane jako elewacje w budownictwie wielokondygnacyjnym. W znacznie mniejszych ilościach produkowane i stosowane były inne wyroby azbestowo- cementowe, z których naleŝy wymienić przede wszystkim rury słuŝące do wykonywania instalacji wodociągowych i kanalizacyjnych oraz w budownictwie jako przewody kominowe i zsypy. Pod względem mineralogicznym rozróŝnia się dwie grupy azbestów: serpentyny (chryzotyle), amfibole. Tabela 4-2 Podział azbestu pod względem mineralogicznym Grupa azbestu Grupa serpentynów Grupa azbestów amfibolowych Rodzaje azbestu Chryzotyl Azbest chryzotylowy azbest biały Amozyt azbest grunerytowy, Krokydolit nazywany azbestem niebieskim, Antofilit azbest charakteryzujący się wysoką odpornością, Tremolit i aktynolit azbest mający małe znaczenie 4.3 Zakres stosowania materiałów zawierających azbest W związku z charakterem azbestu znalazł on szerokie zastosowanie w wielu gałęziach przemysłu oraz Ŝycia codziennego. Tabela 4-2 przedstawia moŝliwe zastosowanie materiałów zawierających azbest. Tabela 4-3 Zastosowanie materiałów zawierających azbest Klasa wyrobu 1 Rodzaj wyrobu zawierającego azbest Zastosowanie I I I masy azbestowe natryskowe sznury tektura azbestowa izolacja ognioochronna konstrukcji stalowych i przegród budowlanych izolacja akustyczna obiektów uŝyteczności publicznej piece przemysłowe wraz z kanałami spalin, nagrzewnice, rekuperatory, kominy przemysłowe izolacja termiczna i uszczelnienia w instalacjach przemysłowych, aparaturze kontrolno-pomiarowej i laboratoryjnej I płyty azbestowo-kauczukowe uszczelnianie urządzeń przemysłowych pracujących w środowisku agresywnym I wyroby tekstylne z azbestu (rękawice i tkaniny azbestowe) ochrona pracowników I masa lub tektura azbestowa drobne urządzenia w gospodarstwach domowych, n,p, Ŝelazka, płytki kuchenne, piece akumulacyjne I materiały i wykładziny cierne zawierające azbest hamulce i sprzęgła I masy ognioodporne zawierające azbest piece przemysłowe wraz z kanałami spalin II płyty azbestowo-cementowe faliste i gąsiory pokrycia dachowe, balkony II II II II płyty azbestowo-cementowe płaskie prasowane płyty azbestowo-cementowe płaskie karo płyty azbestowo-cementowe suchoformowane kolorys, acekol i inne rury azbestowo-cementowe (bezciśnieniowe i ciśnieniowe) ściany osłonowe, ściany działowe, elewacje zewnętrzne, osłona ścian przewodów windowych, szybów wentylacyjnych i instalacyjnych, chłodnie kominowe, chłodnie wentylatorowe pokrycia dachowe elewacje zewnętrzne elewacje zewnętrzne osłony kanałów wentylacyjnych i klimatyzacyjnych ściany działowe przewody kanalizacyjne i wodociągowe rynny spustowe na śmieci przewody kominowe II otuliny azbestowo-cementowe izolacja urządzeń ciepłowniczych i innych przemysłowych II kształtki azbestowo-cementowe przewody wentylacyjne 1 Klasa I - azbest luzem i wyroby zawierające azbest o gęstości pozornej mniejszej niŝ 1000 kg/m 3. Klasa II wyroby zawierające azbest o gęstości pozornej większej niŝ 1000 kg/m 3 8

II budowlane kształtki azbestowo-cementowe elektroizolacyjne podokienniki osłony rurociągów ciepłowniczych osłony kanałów spalinowych i wentylacyjnych przegrody izolacyjne w aparatach i urządzeniach elektrycznych II płytki PCV podłogi w blokach mieszkalnych I lub II płyty azbestowo-cementowe konstrukcyjne ognioodporne osłony ognioodporne i przeciwpoŝarowe w budynkach przemysłowych (kotłownie) izolacja urządzeń grzewczych grodzie przeciwogniowe w okrętownictwie Udział azbestu w przykładowych produktach stosowanych na terenie kraju przedstawia tabela 4-3. Tabela 4-4 Udział azbestu w wybranych grupach materiałów Asortyment produkcji Udział azbestu, % Płyty płaskie prasowane (szablony) 9,5-11 Płyty faliste o długości 1200 mm 11-12,5 Płyty faliste o długości 2400 mm 12-13 Rury a-c ciśnieniowe 17-18 Rury a-c bezciśnieniowe 14-16 Uszczelki 8-20 Sznury azbestowe 80-96 4.4 ZagroŜenia dla zdrowia ludzi wynikające z obecności azbestu w środowisku Azbest jest nazwą handlową grupy minerałów włóknistych, które pod względem chemicznym są uwodnionymi krzemianami magnezu, Ŝelaza, wapnia i sodu. Chorobotwórcze działanie azbestu powstaje w wyniku wdychania włókien, zawieszonych w powietrzu. Dopóki włókna nie są uwalniane do powietrza i nie występuje ich wdychanie, wyroby z udziałem azbestu nie stanowią zagroŝenia dla zdrowia. Na występowanie i typ patologii wpływa rodzaj azbestu, wymiary tworzących go włókien i ich stęŝenie oraz czas trwania naraŝenia. Biologiczna agresywność pyłu azbestu jest związana ze stopniem penetracji i ilością włókien w dolnej części układu oddechowego. Proces ten zaleŝy od fizycznych i aerodynamicznych cech włókien. Szczególne znaczenie ma średnica poszczególnych włókien, długość odgrywa mniejszą rolę. Skręcone włókna chryzotylu o duŝej średnicy mają tendencje do zatrzymywania się wyŝej niŝ igłowate włókna azbestów amfibolowych, z łatwością przenikające do obrzeŝy płuca. Niektóre włókna azbestu wychwytywane są przez komórki nabłonkowe wyścielające drogi oddechowe; włókna gromadzą się w warstwie śródmiąŝszowej i przenoszone są do gruczołów chłonnych. Około 1/3 wdychanych włókien umiejscawia się w końcowych odcinkach układu oddechowego. Prawie połowa wdychanych włókien usuwana jest w ciągu kilku dni, pozostałe w dłuŝszym czasie. Największe zagroŝenie dla organizmu ludzkiego stanowią włókna respirabilne, tj. takie, które z powietrzem dostają się do pęcherzyków płucnych, skąd mogą penetrować tkankę płucną. Średnica włókien respirabilnych jest mniejsza od 3 µm. Do najwaŝniejszych cech determinujących zdolność włókien do wywołania nowotworów naleŝą ich fizyczne wymiary, a więc średnica poniŝej 3 µm oraz długość powyŝej 5 µm. Skutki naraŝenia zdrowia ludzkiego na pył azbestu Pojawianie się patologii będących następstwem ekspozycji na pył azbestu jest zaleŝne od rodzaju ekspozycji. W naraŝeniu na pył azbestu wyróŝnia się ekspozycję zawodową, parazawodową i środowiskową. RóŜnią się one w sposób istotny wielkością stęŝeń włókien, ich rozmiarami, długością trwania naraŝenia, a co za tym idzie skutkami dla zdrowia i wielkością ryzyka wystąpienia określonych nowotworów złośliwych. NaraŜenie zawodowe na pył azbestu moŝe być przyczyną następujących chorób: pylicy azbestowej (azbestozy), łagodnych zmian opłucnowych, raka płuca i międzybłoniaków. W ekspozycji parazawodowej i środowiskowej na pył azbestu praktycznie głównym skutkiem, który naleŝy brać pod uwagę jest międzybłoniak opłucnej. W zaleŝności od poziomu ekspozycji moŝe być równieŝ obserwowany wzrost ryzyka raka płuca. Doniesienia kliniczne i epidemiologiczne 9

sugerują, Ŝe z azbestem moŝe być równieŝ związane występowanie innych nowotworów: krtani, Ŝołądka i jelit, trzustki, jajnika oraz chłoniaków. Jednak zwiększenie ryzyka w tych grupach nowotworów nie jest wystarczająco pewne, moŝna je określać jedynie jako prawdopodobne. 5 Prawne aspekty uŝytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest Regulacje prawne dotyczące uŝytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest z obiektów budowlanych, począwszy od realizacji obowiązku dokonania przeglądu technicznego tych wyrobów do zdeponowania wytworzonych odpadów na składowisku, są zamieszczone w aktach prawnych takich jak ustawy i rozporządzenia. Wykaz tych aktów, w tym rozporządzeń dotyczących dopuszczania wyrobów zawierających azbest (o specjalnym przeznaczeniu) do produkcji lub do wprowadzenia na polski obszar celny zamieszczono poniŝej. 5.1 Ustawy Zapisy dotyczące postępowania z materiałami zawierającymi azbest, znajdują się w następujących ustawach: 1. Ustawa z dnia 19 czerwca 1997r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest (tekst ujednolicony Dz. U. 2004, Nr 3, poz.20 z późn. zm.). 2. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. o odpadach (tekst ujednolicony Dz. U. 2010, Nr 249, poz.1673. 3. Ustawa z dnia 7 lipca 1994r. Prawo budowlane (tekst ujednolicony Dz. U. 2010, Nr 243, poz. 1623) 4. Ustawa z dnia 20 czerwca 1997r. Prawo o ruchu drogowym (tekst ujednolicony Dz. U. 2005, Nr 108, poz. 908 z późn. zm.) 5. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (tekst ujednolicony Dz. U. 2008, Nr 25, poz. 150 z późn. zm.). 5.2 Rozporządzenia dotyczące azbestu Tematyka dotycząca materiałów zawierających azbest oraz sposobu postępowania z tymi materiałami, a takŝe sposobów ich usuwania, podjęta jest w następujących rozporządzeniach: 1. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 14 października 2005 r. w sprawie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy przy zabezpieczeniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest oraz programu szkolenia w zakresie bezpiecznego uŝytkowania takich wyrobów (Dz. U. 2005, Nr 216, poz. 1824), 2. Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego uŝytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. 2004, Nr 71, poz. 649), 3. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001r. - w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. 2001, Nr 112, poz. 1206), 4. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 lutego 2006 r. w sprawie wzorów dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji odpadów (Dz. U. 2010, Nr 249, poz.1673), 5. Zarządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 12 marca 1996r. w sprawie dopuszczalnych stęŝeń i natęŝeń czynników szkodliwych dla zdrowia, wydzielanych przez materiały budowlane, urządzenia i elementy wyposaŝenia w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi (M.P. 1996, Nr 19, poz. 231) określa jako niedopuszczalny dodatek azbestu w materiałach budowlanych, z terminem obowiązywania od dnia 1 stycznia 1997r., 1

6. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002r. w sprawie najwyŝszych dopuszczalnych stęŝeń i natęŝeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. Nr 217, poz.1833), 7. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002r. w sprawie rodzajów odpadów, które mogą być składowane w sposób nieselektywny (Dz. U. 2002, Nr 191, poz. 1595). 5.3 Programy rządowe Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032 utrzymuje cele przyjętego przez Radę Ministrów w dniu 14 maja 2002 r. Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski. Określa jednak nowe zadania niezbędne do oczyszczenie kraju z azbestu, wynikające ze zmian gospodarczych i społecznych, jakie nastąpiły m. in. w związku z wstąpieniem Polski do Unii Europejskiej. 6 Postępowanie z materiałami zawierającymi azbest 6.1 Obowiązki właścicieli, zarządców lub uŝytkowników nieruchomości w zakresie bezpiecznego uŝytkowania materiałów zawierających azbest W celu właściwego postępowania z materiałami oraz wyrobami zawierającymi azbest właściciel lub uŝytkownik nieruchomości, na której znajdują się tego typu wyroby zobowiązany jest do przestrzegania następujących zasad: 1. Wykonania przeglądu technicznego obiektów i urządzeń budowlanych wraz z identyfikacją rodzaju azbestu oraz sporządzenia Oceny stanu i moŝliwości bezpiecznego uŝytkowania wyrobów zawierających azbest, 2. PrzedłoŜenia uzyskanych wyników inwentaryzacji do odpowiedniego organu, 3. Coroczne opracowanie planu kontroli jakości powietrza z wyszczególnieniem pomiaru stęŝenia azbestu, 4. Opracowanie procedury bezpiecznego postępowania z wyrobami oraz materiałami zawierającymi azbest, 5. Oznaczenie miejsc, pomieszczeń oraz urządzeń, w których wykorzystywany jest azbest lub jego wyroby, 6. Oznaczenie miejsc, pomieszczeń oraz urządzeń, które zawierają azbest lub jego wyroby. Ponadto zgodnie z wymaganiami przepisów wykonawczych: wyroby niezakwalifikowane do usunięcia powinny zostać zabezpieczone w celu ich ochrony przed uszkodzeniami mechanicznymi oraz atmosferycznymi, a takŝe przed moŝliwością negatywnego oddziaływania na środowisko, wyroby, których dalsze uŝytkowanie stwarza zagroŝenie dla środowiska i ludzi powinny zostać usunięte. Właściciel, uŝytkownik wieczysty bądź zarządca nieruchomości, na której zlokalizowany jest materiał zawierający azbest moŝe ją uŝytkować jeŝeli nie występują widoczne uszkodzenia mogące stwarzać warunki dla emisji azbestu do środowiska. Zgodnie z przepisami prawnymi, kaŝdy władający nieruchomościami zobowiązany był do opracowania oceny stanu i moŝliwości eksploatowania obiektu na którym zlokalizowany jest azbest, do października 2004r. Jednak znikoma znajomość obowiązujących przepisów spowodowała brak odzewu ze strony właściwych osób. 1

6.2 Obowiązki właścicieli, zarządców lub uŝytkowników nieruchomości w zakresie usuwania wyrobów azbestowych W zakresie bezpiecznego usuwania wyrobów i materiałów zawierających azbest, właściciel, zarządca bądź uŝytkownik zobowiązany jest do: 1. Podjęcia decyzji o usunięciu wyrobów i materiałów zawierających azbest. 2. Zgłoszenia właściwemu organowi architektoniczno-budowlanemu prac polegających na usuwaniu wyrobów zawierających azbest. 3. Opracowania projektu usuwania lub wymiany wyrobów zawierających azbest wraz z planowanym harmonogramem prac. 4. Dokonania wyboru uprawionego wykonawcy prac. 5. Poinformowania uŝytkowników i mieszkańców obiektu o planowanym usuwaniu wyrobów zawierających azbest i sposobach zabezpieczenia środowiska i zdrowia ludzi. 6. Uzyskania pisemnego oświadczenia od wykonawcy, Ŝe prace wykonane zostały naleŝycie, a teren działań oczyszczony został z pyłu azbestowego z zachowaniem właściwych przepisów technicznych i sanitarnych. 6.3 Obowiązki wytwórców odpadów zawierających azbest w zakresie prac polegających na usuwaniu wyrobów zawierających azbest Do obowiązków wytwórcy odpadów, powstających w wyniku przeprowadzonych prac usuwania azbestu i materiałów zawierających azbest, wynikających z obowiązujących aktów prawnych naleŝy: 1. Uzyskanie stosownej decyzji albo złoŝenie informacji o sposobie gospodarowania odpadami niebezpiecznymi. 2. Przeszkolenie, przez uprawnioną instytucję zatrudnianych, pracowników, osób kierujących lub nadzorujących prace polegające na zabezpieczeniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przy zabezpieczaniu i usuwaniu tych wyrobów oraz przestrzeganie procedur dotyczących bezpiecznego postępowania. 3. Opracowanie szczegółowego planu prac usuwania wyrobów zawierających azbest, obejmującego: identyfikację azbestu w przewidzianych do usunięcia materiałach, na podstawie udokumentowanej informacji od właściciela lub zarządcy obiektu albo teŝ na podstawie badań przeprowadzonych przez akredytowane laboratorium, informacje o metodach wykonywania planowanych prac, zakres niezbędnych zabezpieczeń pracowników oraz środowiska przed naraŝeniem na szkodliwość emisji azbestu, w tym problematykę określoną przepisami dotyczącymi planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, ustalenie niezbędnego dla rodzaju wykonywanych prac monitoringu powietrza. 4. Posiadanie niezbędnego wyposaŝenia technicznego i socjalnego zapewniającego prowadzenie określonych planem prac oraz zabezpieczeń pracowników i środowiska przed naraŝeniem na działanie azbestu. 5. Zgłoszenie prac polegających na usunięciu wyrobów zawierających azbest z obiektu, urządzenia budowlanego lub instalacji przemysłowej, właściwemu organowi nadzoru budowlanego oraz właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy, które powinno zawierać: rodzaj lub nazwę wyrobów zawierających azbest, termin rozpoczęcia i planowanego zakończenia prac, 1

adres obiektu, urządzenia budowlanego lub instalacji przemysłowej, kopię aktualnej oceny stanu wyrobów zawierających azbest, określenie liczby pracowników, którzy przebywać będą w kontakcie z azbestem, zobowiązanie wykonawcy prac do przedłoŝenia nowego zgłoszenia w przypadku zmiany warunków prowadzenia robót. 6. Zapewnienie warunków bezpiecznego usuwania wyrobów zawierających azbest poprzez: zabezpieczenie obiektu oraz terenu wokół niego przed rozprzestrzenianiem się pyłów azbestu, stosując odpowiednie osłony (np. folie), ogrodzenie teren z zachowaniem bezpiecznej odległości od traktów komunikacyjnych dla osób pieszych (nie mniej niŝ 1 m przy stosowaniu osłon), umieszczeniu tablicy ostrzegawczej o treści: Uwaga! ZagroŜenie azbestem oraz Osobom nie upowaŝnionym wstęp wzbroniony, skompletowanie wyposaŝenia technicznego umoŝliwiającego prawidłowy przebieg prac budowlanych oraz przygotowanie stanowiska gromadzenia odpadów zawierających azbest, zabezpieczonego przed dostępem osób niepowołanych, 7. Usuwanie wyrobów zawierających azbest w sposób uniemoŝliwiający emisję azbestu do środowiska oraz powodujący zminimalizowanie pylenia, poprzez nawilŝanie wodą wyrobów zawierających azbest przed ich demontaŝem i utrzymywanie ich w stanie wilgotnym przez cały czas pracy, demontowanie tam gdzie jest to moŝliwe wyrobów azbestowo-cementowe w całości, bez jakichkolwiek uszkodzeń, odspajanie wyrobów trwale związanych z podłoŝem przy stosowaniu wyłączenie narzędzi ręcznych lub wolnoobrotowych narzędzi mechanicznych wyposaŝonych w miejscowe instalacje odciągu powietrza, 8. Stosowanie opakowań i przygotowanie odpadów zawierających azbest do transportu. Wszystkie zdemontowane wyroby azbestowo-cementowe, a takŝe zanieczyszczony ruszt drewniany i wełna mineralna, powinny być szczelnie opakowane folią o grubości nie mniejszej niŝ 0,2 mm i oznakowane zgodnie z załącznikiem nr 2 do Rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Socjalnej 9. Zapewnienie ochrony pracowników zatrudnionych przy usuwaniu wyrobów zawierających azbest przed szkodliwym działaniem włókien azbestu i pyłu zawierającego azbest. 10. Oczyszczenie terenu z pyłu azbestowego i złoŝenie właścicielowi, uŝytkownikowi lub zarządcy obiektu, dokumentu stwierdzającego o prawidłowości wykonania prac i oczyszczeniu azbestu. Po wykonaniu prac teren robót i jego otoczenie naleŝy starannie oczyścić z wykorzystaniem podciśnieniowego sprzętu odkurzającego lub metodą czyszczenia na mokro. W trakcie prac winien być prowadzony monitoring zanieczyszczenia powietrza włóknami azbestu. Pomiar taki naleŝy wykonać przed rozpoczęciem prac, w trakcie ich wykonywania oraz po zakończeniu. 6.4 Obowiązki posiadaczy odpadów w zakresie zbierania, transportu i unieszkodliwianie wyrobów zawierających azbest W zakresie zbierania, transportu i unieszkodliwiania odpadów zawierających azbest przewidziane jest następujące postępowanie: 1. Wytwórca odpadów moŝe zlecić wykonanie obowiązku gospodarowania odpadami innemu posiadaczowi odpadów. 2. Posiadacz odpadów (w tym wytwórca odpadów) moŝe przekazywać odpady wyłącznie podmiotom, które uzyskały zezwolenie właściwego organu na prowadzenie działalności w zakresie gospodarki odpadami. 3. Zlecający usługę transportu odpadów jest obowiązany wskazać prowadzącemu działalność w zakresie transportu odpadów miejsce odbioru odpadów oraz posiadacza odpadów, do którego naleŝy dostarczy te odpady. 1

4. Prowadzenie działalności w zakresie zbierania odpadów oraz prowadzenie działalności w zakresie transportu odpadów wymaga uzyskania zezwolenia. 5. Zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie zbierania lub transportu odpadów wydaje starosta w drodze decyzji na wniosek: w przypadku zbierania starosta właściwy ze względu na miejsce zbierania odpadów, w przypadku transportu starosta właściwy ze względu na miejsce siedziby lub zamieszkania posiadacza odpadów. 6. Prowadzący działalność wyłącznie w zakresie transportu odpadów prowadzi ewidencję z zastosowaniem tylko karty przekazania odpadów i jest obowiązany do poświadczenia na karcie przekazania wykonanie tej usługi. 7. Transport wyrobów i odpadów zawierających azbest wymaga zastosowania się do przepisów o przewozie towarów niebezpiecznych. Warunkiem przewozu odpadów azbestowych są odpowiednio przystosowane i oznakowane pojazdy zgodnie z wymaganiami dotyczącymi transportu odpadów niebezpiecznych. Opakowane, przygotowane do transportu partie odpadów powinny być ułoŝone i umocowane na pojeździe w sposób uniemoŝliwiający ich przesuwanie, przewracanie i wypadnięcie z pojazdu. Po kaŝdym wyładunku odpadów pojazd powinien być wyczyszczony z zachowaniem środków ostroŝności przewidziany dla prac przy usuwaniu azbestu. Głównym sposobem unieszkodliwiania odpadów jest ich składowanie. Odpady zawierające azbest powinny być składowane na specjalnych składowiskach przystosowanych do tego celu. Dopuszczalna jest moŝliwość składowania odpadów azbestowych w specjalnie wydzielonych częściach (kwaterach) innych składowisk po uzyskaniu stosownych zezwoleń przez zarządcę takiego obiektu. Nowelizacja ustawy o odpadach dopuściła, Ŝe odpady azbestowe moŝna przetwarzać w urządzeniach przewoźnych. 1

7 Ilość i rozmieszczenie wyrobów zawierających azbest na terenie Gminy Miejskiej śory W celu określenia ilości znajdujących się na terenie miasta śory wyrobów zawierających azbest, ich rozmieszczenia, stanu oraz stopnia zagroŝenia jakie mogą one powodować została przeprowadzona ankietyzacja wszystkich zinwentaryzowanych obiektów zawierających materiały azbestowe, znajdujących się na terenie śor. Ankieterzy dotarli do wszystkich obiektów, na których zlokalizowany jest azbest i przeprowadzili inwentaryzację oraz ocenę jakości materiałów zawierających azbest zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi. Wyniki szczegółowej inwentaryzacji zostały wykorzystane do określenia złoŝeń do niniejszego Planu oraz uzupełnienia bazy azbestowej. Syntetyczne opracowanie wyników ankietyzacji przedstawiono w niniejszym rozdziale. W obliczeniach posłuŝono się uśrednionymi wartościami wskaźnika przeliczania m 2 na Mg (tona). Wskaźnik ten wynosi 1 m 2 =0,011 Mg=11 kg. Inwentaryzacja materiałów zawierających azbest zlokalizowanych na terenie śor wskazuje, Ŝe wszystkie wyroby tego typu zastosowane zostały w budownictwie. Obecnie na terenie Miasta wyroby zawierające azbest zlokalizowane są na 150 obiektach. Są to głównie budynki gospodarcze (42 obiekty), budynki mieszkalne (32 obiekty) oraz budynki mieszkalne wielorodzinne (26 obiektów). Wśród budynków zawierających azbest znajduje się takŝe 9 budynków przemysłowych, 1 obiekt gminny, 17 innych, do których naleŝy zaliczyć: drwalki, WC, garaŝe, wiaty, chlewnie, kurniki itp. Oraz 23 obiekty zawierające azbest znajdujące się na terenie ogródków działkowych. Szczegóły dotyczące rodzajów obiektów budowlanych przedstawia poniŝsza tabela. Tabela 7-5 Ilość materiałów zawierających azbest w podziale na rodzaje obiektów budowlanych Rodzaj obiektu Ilość obiektów Udział [%] Ilość azbestu [m 2 ] Ilość azbestu [Mg] Budynek mieszkalny 32 21,33 4847,00 53,317 Budynek mieszkalny wielorodzinny 26 17,33 21034,00 231,374 Budynek gospodarczy 42 28,00 7998,00 87,978 Budynek przemysłowy 9 6,00 1850,00 20,350 Inny 17 11,33 938,00 10,318 Ogródki działkowe 23 15,33 1154,00 12,69 Budynki uŝyteczności publicznej 1 0,67 767,65 8,44 RAZEM 150 100 38588,65 424,48 Na podstawie wyników przeprowadzonej inwentaryzacji stwierdzono, Ŝe największa ilość materiałów zawierających azbest zlokalizowana jest na budynkach mieszkalnych wielorodzinnych, budynkach gospodarczych oraz na indywidualnych budynkach mieszkalnych. Udział procentowy obiektów budowlanych zawierających wyroby z azbestu przedstawiono w postaci poniŝszego schematu. 15,33% 0,67% 21,33% 11,33% 5,96% 17,33% 28,00% Budynek mieszkalny Budynek gospodarczy Inny budynku uŝyteczmności publicznej Budynek mieszkalny wielorodzinny Budynek przemysłowy Ogródki działkowe Rysunek 7-2 Udział procentowy obiektów zawierających wyroby azbestowe 15

Rodzaje obiektów budowlanych zawierających wyroby azbestowe, z podziałem na poszczególne obręby, przedstawia Tabela 7-2. Tabela 7-6 Ilości wyrobów zawierających azbest w rozbiciu na poszczególne obręby miasta śory Obręb Rodzaj obiektu Ilość obiektów Ilość azbestu [m 2 ] Ilość azbestu [Mg] BARANOWICE Budynek mieszkalny 2,00 335,00 3,685 Budynek gospodarczy 10,00 1987,00 21,857 Inny 1,00 44,00 0,484 Budynek przemysłowy 1,00 120,00 1,320 Suma 14,00 2 486,00 27,346 FOLWARKI Budynek mieszkalny 2,0 350,00 3,850 Suma 2,00 350,0 3,850 KLESZCZÓW Budynek gospodarczy 1,00 40,00 0,440 Inny 5,00 165,00 1,815 Budynek przemysłowy 3 320,00 3,520 Suma 9,00 525,00 5,775 OSINY Budynek gospodarczy 9,00 1 590,00 17,490 Inny 3,00 245,00 2,695 Budynek przemysłowy 1,00 480,00 5,280 Suma 13,00 2 315,00 25,465 ROGOŹNA Budynek mieszkalny 12,00 1 742,00 19,162 Budynek gospodarczy 9,00 870,00 9,570 Inny 5,00 391,00 4,301 Suma 26,00 3 003,00 33,033 ROWIEŃ Budynek mieszkalny 1,00 80,00 0,880 Budynek gospodarczy 1,00 900,00 9,900 Inny 1,00 3,00 0,033 Budynek przemysłowy 1,00 40,00 0,440 Suma 4,00 1 023,00 11,253 RÓJ Budynek mieszkalny 10,00 1 470,00 16,170 budynek gospodarczy 9,00 2 156,00 23,716 Inny 1,00 60,00 0,660 Suma 20,00 3 686,00 40,54 śory Budynek mieszkalny 5,00 870,00 9,570 Budynek mieszkalny wielorodzinny 26,00 21034,00 231,374 Budynek gospodarczy 3,00 455,00 5,005 Inny 1,00 30,00 0,330 Ogródki działkowe 23,00 1154,00 12,69 Budynek przemysłowy 3,00 890,00 9,790 Obiekt uŝyteczności publicznej (Zespół Szkół nr 6 w śorach) 1,00 767,65 8,44 Suma 62 25200,65 277,207 RAZEM 150 38 588,65 424,48 PoniŜsza tabela przedstawia udział wyrobów zawierających azbest w rozbiciu na poszczególne obręby miasta śory. Tabela 7-7 Udział procentowy wyrobów zawierających azbest w rozbiciu na poszczególne obręby miasta śory L.p. Obręb Ilość azbestu [m 2 ] Udział [%] 1 Baranowice 2486,00 6,44 2 Folwarki 350,00 0,91 3 Kleszczów 525,00 1,36 4 Osiny 2315,00 5,99 5 Rogoźna 3003,00 7,78 6 Rowień 1023,00 2,65 7 Rój 3686,00 9,55 8 śory 25200,65 65,30 Razem 38588,65 100 16

W porównaniu z danymi zawartymi w Planie usuwania wyrobów zawierających azbest z terenu gminy miejskiej śory z 2008 roku ilość znajdującego się na terenie Miasta azbestu zmalała o 2738,35 m 2 tj. ok. 30 Mg. Przeprowadzona inwentaryzacja materiałów zawierających azbest zlokalizowanych na terenie Gminy, obok określenia ilości tego typu materiałów, miała za zadanie wskazanie obiektów, z których w pierwszej kolejności materiały te mają być usunięte. Zgodnie z wymogami rozporządzenia przeprowadzona została ocena stanu i moŝliwości bezpiecznego uŝytkowania wyrobów zawierających azbest. W wyniku udzielonych odpowiedzi, dla poszczególnych obiektów przyporządkowana została określona liczba punktów, która wskazywała stopień pilności usunięcia materiałów zawierających azbest. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Socjalnej zastosowano następujący podział: I stopień pilności dla obiektów, które uzyskały powyŝej 120 punktów, II stopień pilności dla obiektów, które uzyskały od 95 do 115 punktów, III stopień pilności dla obiektów, które uzyskały mniej niŝ 90 punktów. Do I stopnia pilności zakwalifikowano 2 zinwentaryzowane obiekty, co oznacza, Ŝe wyroby zawierające azbest znajdujące się na tych obiektach muszą pilnie zostać usunięte lub zabezpieczone. Do II stopnia pilności zaliczono 16 obiektów oznacza to, Ŝe dla obiektów tych w terminie do 1 roku naleŝy przeprowadzić kolejną ocenę stanu i moŝliwości bezpiecznego uŝytkowania materiałów zawierających azbest. Pozostałe zinwentaryzowane obiekty (132) zakwalifikowane zostały do III stopnia pilności, co oznacza, Ŝe wyroby zawierające azbest muszą zostać poddane ponownej ocenie stanu i moŝliwości bezpiecznego uŝytkowania w terminie do 5 lat (w rozumieniu Rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego uŝytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest). Szczegółowe dane dotyczące Miasta śory przedstawiono w tabeli poniŝej. Tabela 7-8 Zestawienie ilości wyrobów zawierających azbest z uwzględnieniem stopni pilności. Rodzaj obiektu Stopień pilności Ilość obiektów Ilość azbestu [m 2 ] Ilość azbestu [Mg] Budynek mieszkalny I 1 140,00 1,54 Obiekt uŝyteczności publicznej I 1 767,65 8,44 Razem 2 907,65 9,98 Budynek mieszkalny II 3 580,00 6,38 Budynek gospodarczy II 1 900,00 9,9 Budynek mieszkalny wielorodzinny II 12 10740,00 118,14 Razem 16 12220,00 134,42 Budynek mieszkalny III 28 4127,00 45,39 Budynek mieszkalny wielorodzinny III 14 10294,00 113,23 Budynek gospodarczy III 41 7098,00 78,08 Budynek przemysłowy III 9 1850,00 20,35 Inny III 17 938,00 10,32 Domki rekreacyjne III 23 1154,00 12,69 Razem 132 25461,00 280,07 OGÓŁEM 150 38588,65 424,48 17

8 Koszty Planu W celu określenia niezbędnych kosztów związanych z realizacją Planu usuwania azbestu oszacowane zostały wszystkie potrzebne wielkości dotyczące środków finansowych. Koszt usunięcia i unieszkodliwienia odpadów azbestowych z terenu miasta śory określono przy uwzględnieniu średnich cen rynkowych usług oferowanych w tym zakresie. Dla ustalenia wysokości środków finansowych koniecznych do zaangaŝowania w związku z planowanym usunięciem wyrobów zawierających azbest z terenu miasta śory pozyskano informacje od kilku firm uprawnionych do gospodarowania odpadami o kodach 17 06 01 i 17 06 05. Na całkowity koszt usunięcia materiałów zawierających azbest składają się 2 elementy: 1) koszt usunięcia materiałów zawierających azbest z obiektu budowlanego, 2) koszt transportu i unieszkodliwienia odpadów zawierających azbest. 8.1 Koszty usunięcia wszystkich wyrobów zawierających azbest Dla potrzeb Planu przyjęto następujące wskaźniki cenowe, odzwierciedlające obowiązujące średnie ceny w 2011 roku: 1) średnia cena usunięcia materiałów zawierających azbest 21 zł/m 2 netto, 2) średnia cena transportu i unieszkodliwienia odpadów 9 zł/m 2 netto. Całkowity koszt usunięcia wszystkich materiałów zawierających azbest oszacowano na poziomie 810361,65 PLN netto, natomiast koszt transportu odpadów oraz ich unieszkodliwienia na poziomie 347297,85 PLN netto. Tabela 8-9 Szacunkowe koszty usunięcia, transportu oraz unieszkodliwienia materiałów zawierających azbest zlokalizowanych na terenie Gminy Koszt wywozu Rodzaj obiektu Ilość obiektów Ilość azbestu [m 2 Koszt usunięcia ] i unieszkodliwienia netto netto [PLN] [PLN] Budynek mieszkalny 32 4847,00 101787,00 43623,00 Budynek mieszkalny wielorodzinny 26 21034,00 441714,00 189306,00 Budynek gospodarczy 42 7998,00 167958,00 71982,00 Budynek przemysłowy 9 1850,00 38850,00 16650,00 Inny 17 938,00 19698,00 8442,00 Ogródki działkowe 23 1154,00 24234,00 10386,00 Obiekt uŝyteczności publicznej 1 767,65 16120,65 6908,85 Razem 150 38588,65 810361,65 347297,85 Zestawienie kosztów związanych z usunięciem oraz unieszkodliwieniem materiałów zawierających azbest w podziale na poszczególne dzielnice Miasta przedstawia tabela 8-2 Tabela 8-10 Koszty usunięcia oraz wywozu i utylizacji materiałów zawierających azbest z poszczególnych obiektów budowlanych w podziale na obręby Miasta śory. Koszt wywozu i Obręb Rodzaj obiektu Ilość obiektów Ilość azbestu [m 2 ] Koszt usunięcia Netto [PLN] unieszkodliwienia netto [PLN] BARANOWICE Budynek mieszkalny 2,00 335,00 7035,00 3015,00 Budynek gospodarczy 10,00 1987,00 41727,00 17883,00 Inny 1,00 44,00 924,00 396,00 Budynek przemysłowy 1,00 120,00 2520,00 1080,00 Suma 14,00 2 486,00 52206,00 22374,00 FOLWARKI Budynek mieszkalny 2,0 350,00 7350,00 3150,00 Suma 2,00 350,0 7350,00 3150,00 KLESZCZÓW Budynek gospodarczy 1,00 40,00 840,00 360,00 Inny 5,00 165,00 3465,00 1485,00 Budynek przemysłowy 3 320,00 6720,00 2880,00 Suma 9,00 525,00 11025,00 4725,00 OSINY Budynek gospodarczy 9,00 1 590,00 33390,00 14310,00 18

Inny 3,00 245,00 5145,00 2205,00 Budynek przemysłowy 1,00 480,00 10080,00 4320,00 Suma 13,00 2 315,00 48615,00 20835,00 ROGOŹNA Budynek mieszkalny 12,00 1 742,00 36582,00 15678,00 Budynek gospodarczy 9,00 870,00 18270,00 7830,00 Inny 5,00 391,00 8211,00 3519,00 Suma 26,00 3 003,00 36063,00 27027,00 ROWIEŃ Budynek mieszkalny 1,00 80,00 1680,00 720,00 Budynek gospodarczy 1,00 900,00 18900,00 8100,00 Inny 1,00 3,00 63,00 27,00 Budynek przemysłowy 1,00 40,00 840,00 360,00 Suma 4,00 1 023,00 21483,00 9207,00 RÓJ Budynek mieszkalny 10,00 1 470,00 30870,00 13230,00 budynek gospodarczy 9,00 2 156,00 45276,00 19404,00 Inny 1,00 60,00 1260,00 540,00 Suma 20,00 3686,00 77406,00 33174,00 śory Budynek mieszkalny 5,00 870,00 18270,00 7830,00 Budynek mieszkalny wielorodzinny 26,00 21034,00 441714,00 189306,00 Budynek gospodarczy 3,00 455,00 9555,00 4095,00 Inny 1,00 30,00 630,00 270,00 Ogródki działkowe 23 1154,00 24234,00 10386,00 Budynek przemysłowy 3,00 890,00 18690,00 8010,00 Obiekt uŝyteczności publicznej 1 767,65 16120,65 6908,85 Suma 62,00 25200,65 529213,65 226805,85 RAZEM 150 38588,65 810361,65 347297,85 Łączna kwota związana z usunięciem, wywozem i unieszkodliwieniem wszystkich wyrobów azbestowych kształtuje się na poziomie 1 157 659,50 zł netto. W ramach Planu proponuje się udzielenie przez Gminę wsparcia finansowego na zadania związane z usuwaniem materiałów zawierających azbest znajdujących się na budynkach mieszkalnych będących własnością osób fizycznych. Ponadto zakłada się, Ŝe Gmina nie będzie uczestniczyć w finansowaniu usuwania materiałów azbestowych znajdujących się na obiektach stanowiących własność Spółdzielni Mieszkaniowych, a takŝe obiektów przemysłowych, do których naleŝą zakłady przemysłowe, sklepy itp. Zarządcy tych obiektów mogą bezpośrednio ubiegać się o dofinansowanie na działania związane z usuwaniem azbestu z innych źródeł preferencyjnego wsparcia. Przy takich załoŝeniach tj. nie uwzględniając kosztów związanych z usuwaniem, wywozem i unieszkodliwieniem materiałów zawierających azbest znajdujących się na budynkach wielorodzinnych, naleŝących do Spółdzielni mieszkaniowych i budynkach przemysłowych, koszt związany z demontaŝem, wywozem i unieszkodliwieniem materiałów zawierających azbest zlokalizowanych na pozostałych obiektach wyniesie 471 139,50 zł netto. 19

9 Harmonogram realizacji oraz sposób finansowania Planu usuwania azbestu 9.1 ZałoŜenia Planu oraz harmonogram ich realizacji Realizacja Planu będzie procesem długofalowym ograniczonym moŝliwościami finansowymi zarówno samorządu jak i uŝytkowników budynków z zabudowanymi materiałami budowlanymi zawierającymi azbest. Realizacja Planu powinna być nadzorowana przez wyznaczoną jednostkę. Zadania Planu będą następujące: 1. Gromadzenie informacji o ilości, rodzaju i miejscach występowania wyrobów zawierających azbest i przekazywanie ich marszałkowi województwa oraz zamieszczanie aktualnych danych w Bazie Azbestowej www.bazaazbestowa.pl. Uzyskane podczas inwentaryzacji oraz złoŝone przez mieszkańców informacje zostały wykorzystane do utworzenia bazy danych o obiektach, na których występują wyroby zawierające azbest. Baza ta co rocznie powinna być aktualizowana a dane powinny być zamieszczane w Bazie Azbestowej. 2. Określenie stopnia i rejonów zagroŝenia azbestem. Zostanie opracowana mapa lokalizacji obiektów, w których są uŝytkowane wyroby zawierające azbest. Mapa będzie miała na celu określenie zagroŝeń wynikających z występowania azbestu na terenie śor. 3. Systematyczne usuwanie wyrobów zawierających azbest z terenu miasta śory (z uwzględnieniem stopnia pilności). Głównym zadaniem Planu jest realizacja systematycznego usuwania wyrobów zawierających azbest z terenu śor, w szczególności z uwzględnieniem wyrobów zawierających azbest o I stopniu pilności, dla których wymiana lub naprawa wymagana jest bezzwłocznie. 4. Monitoring i usuwanie dzikich wysypisk z odpadami zawierającymi azbest. Działania związane z usuwaniem dzikich wysypisk z odpadami zawierającymi azbest będą polegały na bieŝącym monitoringu występowania dzikich wysypisk z odpadami zawierającymi azbest a następnie ich likwidowaniu. W przypadku stwierdzenia ich występowania będą one likwidowane zgodnie z obowiązującymi przepisami. 5. Edukacja mieszkańców oraz inspirowanie właściwej postawy obywateli w zakresie obowiązków związanych z usuwaniem wyrobów azbestowych. Prowadzona będzie działalność informacyjno-edukacyjna skierowana do właścicieli, zarządców, uŝytkowników budynków zawierających azbest, poprzez informowanie ich o skutkach naraŝenia na azbest, obowiązkach dotyczących postępowania z wyrobami zawierającymi azbest oraz sposobach bezpiecznego ich usuwania i unieszkodliwiania. Informacje będą przekazywane mieszkańcom w lokalnej prasie, stronie internetowej oraz w ulotkach lub plakatach. 6. BieŜący monitoring realizacji Planu wraz z aktualizacją Planu i jego sprawozdawczością. Z punktu widzenia zrównowaŝonego rozwoju Gminy istotny jest systematyczny monitoring Planu wraz z odpowiednim doborem odpowiednich wskaźników. 7. Współpraca z organami kontrolnymi. ZałoŜenia do Planu oraz harmonogram ich realizacji przedstawia tabela nr 9-1. Tabela 9-11 ZałoŜenia do Planu oraz harmonogram ich realizacji Zadania Gromadzenie informacji o ilości, rodzaju i miejscach występowania wyrobów zawierających azbest i przekazywanie ich marszałkowi województwa, Jednostka odpowiedzialna za realizację zadania Termin realizacji Gmina Miejska śory 2011-2032 20