Wytyczne dotyczące etykietowania produktów rybołówstwa

Wytyczne dotyczące etykietowania produktów rybołówstwa Cel opracowania PoniŜszy materiał ma na celu przekazanie informacji dotyczących nowych wymagań odnośnie do etykietowania pewnych gatunków ryb i produktów rybnych, zawiera porady dotyczące najlepszej praktyki i powinien być czytany łącznie z obowiązującym prawem z tego zakresu. Celem tego materiału jest ułatwienie interpretacji ujednoliconych wymagań dotyczących znakowania i egzekwowania prawodawstwa związanego z etykietowaniem ryb ze szczególnym odwołaniem się do tych przepisów, które gwarantują konsumentom otrzymanie wiarygodnie i rzetelnie oznakowanych produktów. Interpretacja prawodawstwa PoniŜsze wytyczne zawierają porady nad zapewnieniem najlepszej praktyki i przytoczone przykłady nie powinny być rozumiane jako interpretacja prawa. Przedmowa Niniejsze wytyczne odnoszą się głównie do zasad zawartych w rozporządzeniu Rady Europejskiej (WE) nr 104/2000 1 w sprawie wspólnej organizacji rynków produktów rybołówstwa i akwakultury oraz rozporządzeniu Komisji (WE) nr 2065/2001 2 ustanawiającym szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia Rady (WE) nr 104/2000 w zakresie informowania konsumentów o produktach rybołówstwa i akwakultury. PowyŜsze przepisy mają zastosowanie w Polsce. 1 OJ. No. L17, 21.1.2000, s.16 2 OJ. No. L278, 23.10.2000, s.6 1

Wprowadzenie / Przegląd nowych wymagań - Artykuł 4 ust.1 rozporządzenia 104/2000 - rozporządzenie 2065/2001 I. Rozporządzenie Rady (WE) nr 104/2000, które reguluje organizację rynku rybnego zostało uchwalone w grudniu 1999 r. Artykuł 4 tego rozporządzenia odnosi się do informowania konsumentów i zasad etykietowania. Traktuje o tym, Ŝe wszystkie produkty rybołówstwa i akwakultury znajdujące się w rozdziale 3 kodów celnych w nomenklaturze scalonej (Customs Code Combined Nomenclature) sprzedawane w granicach Wspólnoty, niezaleŝnie od ich pochodzenia, muszą być oznakowane lub etykietowane na wszystkich etapach wprowadzania ich do obrotu w następujący sposób: a) muszą zawierać handlowe oznaczenie gatunków, b) informację o metodzie produkcji (złowione w morzu, wodach śródlądowych, bądź wyhodowane), c) informację o obszarze połowu. Rozdział 3 kodów celnych CN zawiera ryby wszystkich gatunków, które znajdują się na rynku lecz w określonej postaci, tj. takiej jak opisano w rozdziale 3 czyli Ŝywe, świeŝe, schłodzone lub zamroŝone; filety rybne lub inne mięso ryb, świeŝe, schłodzone lub zamroŝone; wędzone, suszone, solone oraz w solance; skorupiaki i mięczaki. Produkty rybołówstwa dla potrzeb rozporządzenia Rady (WE) nr 104/2000, to produkty złowione zarówno w wodach morskich, jak i śródlądowych oraz produkty akwakultury. Akwakultura zdefiniowana w rozporządzeniu Rady (WE) nr 2792/1999 (powołując się na art. 4 ust. 3 rozp. (WE) nr 2065/2001) jako hodowla wodnych organizmów włączając ryby, mięczaki, skorupiaki i rośliny wodne. II. Rozporządzenie Komisji (WE) nr 2065/2001 (Aneks VI) dotyczące szczegółowych zasad mających zastosowanie do rozp. Rady (WE) nr 104/2000 (Aneks V) zostało uchwalone w październiku 2001 roku. Rozporządzenie to zawiera szczegółowe zasady informowania konsumenta, dotyczące określonych produktów rybołówstwa i akwakultury, dzięki ujednoliconemu systemowi znakowania i etykietowania na poziomie sprzedaŝy detalicznej. Pewne informacje są takŝe konieczne w celu moŝliwości śledzenia pochodzenia produktów (traceability). 2

Zakres - Artykuł 4 ust. 1 rozporządzenia 104/2000 - Artykuł 1 rozporządzenia 2065/2001 1. Zakres rozporządzeń Informacje dotyczące handlowego oznaczenia gatunków, metody produkcji i obszaru połowu wymagane są dla kategorii ryb zawartych w artykule 1 litera (a), (b) i (c) rozporządzenia Rady 104/2000, przedstawionych równieŝ w Aneksie I (a) niniejszych wytycznych. Wymienione rozporządzenia 104/2000 i 2065/2001 dotyczą informowania konsumenta na wszystkich etapach wprowadzania produktów rybnych do obrotu. Niniejsze informacje są równieŝ wymagane w przypadkach, gdy produkty sprzedawane są ostatecznemu konsumentowi luzem z kontenerów albo są wstępnie pakowane przy wprowadzaniu do obrotu. Dzieli się je na następujące kategorie: Ŝywe ryby, świeŝe, schłodzone lub zamroŝone ryby, filety rybne i inne mięso ryb (mielone lub nie), ryby suszone, solone lub w solance, ryby wędzone (na zimno lub gorąco), skorupiaki (wyłączając skorupiaki gotowane bez skorupy; patrz: pkt 5), mięczaki (wyłączając gotowane mięczaki). Uwaga: W celu uzyskania pełnej listy produktów wprowadzanych na rynek, objętych powyŝszymi kategoriami (rozdział 3 kodów celnych CN), naleŝy odnieść się zarówno do rozporządzenia 104/2000, jak i Aneksu I a wytycznych. 2. Zakres dodatkowych wymagań na wszystkich etapach wprowadzania produktu do obrotu ( od momentu pierwszego wprowadzenia do obrotu do etapu konsumenta finalnego/gospodarczego ) WyraŜenie konsument finalny oznacza ostatecznego konsumenta środka spoŝywczego, który nie wykorzystuje Ŝywności w ramach działalności przedsiębiorstwa sektora Ŝywnościowego, czyli nie kupuje Ŝywności w celach odsprzedaŝy, w celach zaopatrzenia gastronomicznego albo dla celów produkcyjnych (to określenie jest zdefiniowane w rozporządzeniu (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r.) 3

SprzedaŜ produktów rybołówstwa ostatecznemu konsumentowi realizowana jest poprzez rynki zbytu takie, jak: supermarkety, sklepy spoŝywcze, sprzedawców ryb albo stoiska handlowe. Obejmuje równieŝ sprzedaŝ produktów przez Internet. Ryby i produkty rybne sprzedawane w celach zaopatrzenia gastronomicznego (restauracje, kantyny, lokale typu fastfood, szkoły) nie są objęte dodatkowymi wymaganiami ze względu na fakt, Ŝe w tych miejscach oferowane są produkty są gotowe do konsumpcji. JednakŜe istnieją sytuacje, w których zakłady oprócz zapewnienia zaopatrzenia prowadzą takŝe sprzedaŝ detaliczną produktów. Zwolnienie od dodatkowych wymogów zakładów zaopatrujących w Ŝywność ma zastosowanie tylko do produktów gotowych do konsumpcji. Dlatego teŝ np. stoiska z Ŝywnością na pokazach/konferencjach/targach prowadzące sprzedaŝ produktów wymienionych w rozdziale 3 kodów celnych CN, czyli między innymi ryb świeŝych i mroŝonych, nadal będą podlegać dodatkowym wymaganiom znakowania. Bez względu na to, czy zakłady są objęte dodatkowymi wymaganiami dotyczącymi etykietowania czy nie, informacje dotyczące moŝliwości śledzenia produktów (traceability) muszą przejść przez wszystkie etapy łańcucha marketingowego (od producenta do wytwórcy, hurtownika, dostawcy Ŝywności aŝ do etapu sprzedaŝy detalicznej do konsumenta finalnego) i zostać przekazane za pomocą etykietowania lub pakowania produktów lub na towarzyszących produktom dokumentach handlowych (pkt 20). 3. Rodzaje produktów objęte dodatkowymi wymaganiami dotyczącymi etykietowania Pełna lista produktów objętych dodatkowymi wymaganiami dotyczącymi etykietowania, ujęta została w Aneksie I(a) wytycznych, gdzie zostały umieszczone kategorie produktów rybnych i akwakultury zgodnie z rozdziałem 3 taryfy celnej. W Aneksie I(b) wytycznych umieszczono niektóre produkty rybne, które są objęte zakresem dodatkowych wymagań dotyczących etykietowania lub są poza ich zakresem. Podsumowując, produkty z rozdziału 3 obejmują niegotowane (surowe) ryby, do których nie dodano Ŝadnych innych składników (włączając substancje dodatkowe, jak np. barwniki i przyprawy, konserwanty itp.) oprócz soli kuchennej. Dlatego dodatkowe informacje dotyczące etykietowania wymagane są w przypadku wszystkich surowych ryb, poćwiartowanych i wypatroszonych, filetów rybnych i steków rybnych. W zakres dodatkowych wymagań wchodzą takŝe ryby wędzone (np. wędzona makrela, wędzony łosoś, wędzone śledzie), a takŝe ryby suszone, solone (takie jak np. solony dorsz) i ryby w solance (np. anchovies). RównieŜ skorupiaki (np. krewetki, kraby, homary) i mięczaki (np. przegrzebki, ostrygi i inne małŝe) oferowane w sprzedaŝy detalicznej i ujęte w kategoriach z rozdziału 3 podlegają 4

dodatkowym warunkom etykietowania. PowyŜsze produkty mogą być wprowadzane na rynek z muszlą lub bez, Ŝywe, świeŝe, schłodzone, zamroŝone, suszone, solone, w solance. W przypadku skorupiaków w muszlach jedynie gotowanie na parze lub we wrzącej wodzie (niezaleŝnie od tego czy były przedtem schłodzone, zamroŝone, suszone, solone, lub w solance) podlegają nowym przepisom (pkt 3b). Skorupiaki wędzone nie są produktami z rozdziału 3 i dlatego nie znajdują się w zakresie tych przepisów. a) dodatkowe wymagania dotyczące etykietowania ryb pociętych na plasterki/pokrojonych, rozdrobnionych Dodatkowe wymagania mają odniesienie do niegotowanych ryb, do których nie dodano Ŝadnych innych składników i które były przedmiotem prostych procesów fizycznych jak: cięcie w plasterki lub rozdrabnianie, krojenie itd. Na przykład: zamroŝone ryby bądź skorupiaki w blokach niepoddane Ŝadnym procesom; steki rybne (np. stek z tuńczyka, z łososia); steki rybne z powtórnie formowanych ryb; mielone mięso ryb; plastry ryb (np. plastry wędzonego łososia); ryby pocięte w płaty, w kostki (np. płaty łososia sprzedawane konsumentowi końcowemu jako dodatek do dań, kanapek, itd.) b) sytuacje gdy produkty są objęte przepisami, ale nie jest to oczywiste Filety ryby wędzonej (bez barwników) są często sprzedawane w opakowaniach próŝniowych z odrobiną masła umieszczoną na górze. Jeśli masło jest odseparowane od fileta i nie jest wewnętrznym składnikiem ryby, to produkt ten naleŝy rozpatrywać jako produkt z rozdziału 3 kodów celnych CN. Podobnie, ryba z sosem umieszczonym w osobnej saszetce pozostaje produktem z rozdziału 3 i wchodzi w zakres dodatkowych wymagań. JednakŜe, wędzona ryba z dodanymi składnikami (barwniki lub pieprz) nie będzie produktem z rozdziału 3 (pkt 4). Dodatkowo, krewetki, które zostały ugotowane ale nieobrane, lub obrane ale nieugotowane są traktowane jako produkty z rozdziału 3 i podlegają dodatkowym wymaganiom dotyczącym etykietowania. JednakŜe, krewetki zarówno ugotowane jak i obrane, będą poza listą produktów z rozdziału 3 i dlatego nie podlegają dodatkowym wymogom. 4. Produkty będące poza zakresem dodatkowych wymagań Dodatkowe informacje na etykiecie nie są wymagane dla ryb, które zostały przetworzone, zakonserwowane, poddane róŝnym procesom lub gotowane. Na przykład: produkty rybne w puszkach lub słojach, takie jak np.: tuńczyk w puszce, sardynki w puszce lub produkty rybne takie, jak: gotowane filety/plastry z łososia, marynaty w słojach. Dodatkowo ryby, do których dodano inne składniki, jak równieŝ ryby, które są częścią końcowego produktu lub są mieszanką produktów, wychodzą poza zakres dodatkowych 5

wymagań. Produkty te obejmują: produkty rybne panierowane, takie jak np.: paluszki rybne, paluszki krabowe, ryby z barwnikami, potrawy bazujące na surimi, gotowe dania rybne np. sałatki rybne, ryby w sosie, koktajle krewetkowe. Inne produkty niebędące przedmiotem dodatkowych wymagań dotyczących etykietowania, to np.: wędzona ryba z dodatkowymi składnikami innymi niŝ pochodzącymi z procesu wędzenia i solenia (np. wędzony filet z łososia z miodem i cukrem, kanapki np. z krewetkami lub łososiem itd., rolmopsy w zalewie octowo-ziołowej z cebulą, które zwykle zawierają teŝ sól i solankę). Gotowane mięczaki takŝe nie podlegają produktom z rozdziału 3 i są takŝe poza zakresem omawianych wymagań. JednakŜe, skorupiaki w muszlach gotowane na parze lub we wrzącej wodzie, schłodzone, zamroŝone, suszone, solone, w solance będą musiały być etykietowane według dodatkowych wymagań, natomiast ugotowane i obrane z muszli nie znajdą się w ich zakresie (pkt 3b). Odstępstwa - Artykuł 4 ust. 1 rozporządzenia 104/2000 - Artykuł 7 rozporządzenia 2065/2001 6. Odstępstwa od rozporządzeń Rozporządzenia nie mają zastosowania w stosunku do sprzedaŝy małych ilości ryb bezpośrednio konsumentowi końcowemu zarówno przez rybaków (z nabrzeŝa, burty) jak i od producentów akwakultury. Do celów rozporządzenia (WE) nr 104/2000 terminem mała ilość określona jest w rozporządzeniu (WE) nr 2065/2001 sprzedaŝ nieprzekraczająca 20 euro dla kaŝdego zakupu. Opisy handlowe i ustalanie list - Artykuł 4 ust. 1 litera a) rozporządzenia 104/2000 - Artykuł 4 ust. 2 rozporządzenia 104/2000 - Artykuł 3 rozporządzenia 2065/2001 - Artykuł 8 rozporządzenia 2065/2001 7. Oznaczenia handlowe Państwa Członkowskie są zobowiązane do ustalenia oznaczeń handlowych gatunków, które naleŝy stosować zgodnie z artykułem 4 ust.1 lit. a rozp. 104/2000. 6

Obecnie w Polsce lista oznaczeń handlowych ma formę wykazu i została uzgodniona z kompetentnymi organami i instytucjami. Lista dostępna jest na stronie internetowej Ministerstwa Rolnictwa i rozwoju Wsi w zakładce Informacje branŝowe/rybołówstwo. Oznaczenie handlowe determinuje naukowa (łacińska) nazwa gatunków ryb lub określona nazwa zwyczajowa. Na przykład, ryba z gatunku Salmo Salar musi być oznaczona jako łosoś, natomiast Oncorhynchus gorbuscha będzie oznaczona jako gorbusza (łosoś róŝowy). Podobnie, w przypadku skorupiaków, odpowiednie oznaczenia handlowe muszą być stosowane do opisu produktu. Na przykład, wszystkie gatunki Homarus będą etykietowane jako homary. W celu precyzyjnego opisania produktu, legalnie nadana nazwa (oznaczenie handlowe) moŝe być uzupełniana słowami dodatkowymi, to znaczy, Ŝe w celu uzyskania pełniejszego opisu gatunków, producenci mogą dodawać do oznaczeń handlowych słowa z zachowaniem zasady rzetelnego i nie wprowadzającego w błąd informowania konsumenta. W poniŝszych przykładach, oznaczenie handlowe jest zaznaczone wytłuszczoną czcionką: Pandalus borealis głębokowodne krewetki Merluccius bilinearis srebrny morszczuk Jeśli, w powyŝszy sposób, stosuje się w nazwie dodatkowe słowa, wówczas opis musi być precyzyjny, jednoznaczny i stosowany w taki sposób, aby opisywany gatunek nie mógł być mylony z innym gatunkiem. Nadawanie nazw naukowych przy etykietowaniu jest opcjonalne, z jednoczesnym zapewnieniem pełnych informacji dotyczących nazwy naukowej na kaŝdym etapie wprowadzania do obrotu w inny sposób, np. poprzez dokumenty handlowe towarzyszące towarom. Nazwa naukowa moŝe być zastosowana dodatkowo do opisu handlowego, a nie jako jego zamiennik, np. Theragra chalcogramma - mintaj Salmo salar łosoś atlantycki Wyjątek stanowi opis handlowy stosowany dla produktów z gatunków Ruvettus pretiosus (ryba maślana - kostropak) oraz Lepidocybium flavobrunneum (ryba maślana - eskolar), na którym oprócz nazwy zwyczajowej naleŝy zamieścić nazwę naukową (rozporządzenie Komisji nr 2074/2005 z dnia 5 grudnia 2005 roku). 7

Opis handlowy nie musi być stosowany w kaŝdym przypadku, np. w przypadku ryby wędzonej, z wyłączeniem łososia, moŝe ona zostać nazwana potocznie, ale niekoniecznie otrzyma przydzielone oznaczenie handlowe: np. Clupea harengus opisywany powszechnie jako pikling, tj. śledź cały wędzony na gorąco; lub Clupea harengus opisywany powszechnie jako kippers, tj. śledź rozpłatany wędzony na zimno. Opisy handlowe w tym samym języku - Artykuł 4 ust. 3 rozporządzenia 104/2000 8. Oznaczenia handlowe ustanowione przez inne państwa członkowskie dla tych samych gatunków Wymaga się, aby państwa członkowskie uznawały powszechne oznaczenia/nazwy handlowe ustalone przez inne państwa członkowskie w tym samym języku dla tego samego gatunku. KaŜde Państwo Członkowskie ma swoją własną listę oznaczeń handlowych, która musi być stosowana w sytuacji eksportowania ryby do innych Państw Członkowskich. Zmiany do list oznaczeń handlowych - Artykuł 3 rozporządzenia 104/2000 - Artykuł 2 rozporządzenia 2065/2001 9. Wprowadzanie do obrotu produktów zawierających gatunki nie ujęte w liście oznaczeń Jeśli nowe gatunki mają być wprowadzone na rynek, a nie znajdują się jeszcze na listach krajowych, to mogą one być wprowadzone do obrotu pod tymczasowym oznaczeniem handlowym, uzgodnionym przez kompetentny organ Państwa Członkowskiego. Ponadto, w celu uzupełnienia listy, mogą być do niej zgłaszane gatunki juŝ będące przedmiotem handlu, a dotychczas nie ujęte w dokumencie. Oznaczenie tymczasowe moŝe być stosowane maksymalnie przez 5 miesięcy, a potem musi zostać zaakceptowane jako ostateczne i dodane do ustalonej listy krajowej. 10. Postępowanie w przypadku braku dokładnych lub tymczasowych oznaczeń handlowych przeznaczonych dla nowych gatunków W takich przypadkach, moŝliwe jest wprowadzenie na rynek nowych lub istniejących gatunków, dla których nie ustalono oznaczenia pod warunkiem istnienia nazwy dokładnie opisującej produkt, zgodnie z ogólnymi warunkami etykietowania. JednakŜe, najszybciej jak to moŝliwe producent powinien uzyskać od właściwego organu tymczasowe oznaczenie handlowe z zamiarem uczynienia tego oznaczenia ostatecznym. 11. Rewizje list oznaczeń handlowych w przyszłości 8

Uaktualnienia listy oznaczeń będą dokonywane poprzez wnoszenie poprawek po przeprowadzeniu konsultacji z ekspertami i konsultacji społecznych. Zgodnie z art. 2 ust. 2 rozp. 2065/2001, o zmianach w liście oznaczeń handlowych kompetentny organ będzie powiadamiał KE. 12. Metoda produkcji - Artykuł 4 ustęp 1 litera b) rozporządzenia 104/2000 - Artykuł 4 rozporządzenia 2065/2001 - Artykuł 4 ustęp 2 rozporządzenia 2065/2001 Metoda produkcji odnosi się do sposobu, w jaki ryby są pozyskiwane, czy są złowione w morzu czy w wodach słodkich, lub teŝ czy są produktem chowu albo hodowli. Zgodnie z rozp. 2065/2001 metoda produkcji powinna być podana w następujący sposób: a) dla produktów złowionych w morzu lub w wodach słodkich: terminy połów lub połów w wodach słodkich, lub b) dla produktów akwakultury: naleŝy stosować terminy pochodzący z chowu/hodowli. W celu zapewnienia rzetelnych informacji konsumentowi metoda produkcji powinna znajdować się w widocznym miejscu w opisach handlowych (np. hodowlany norweski łosoś - pkt 18). 13. Sytuacje, w których nie musi być wskazywana metoda produkcji (pozyskiwania) Dla ryb łowionych w morzu terminy połów lub połów w nie muszą być stosowane, jeśli jasno wynika to z oznaczenia handlowego oraz teŝ wynika to z obszaru połowu tych gatunków np. południowo-atlantycka sardynka, śledź bałtycki. Informacje dotyczące obszaru połowu szczegółowo przedstawione są w pkt 14. JednakŜe, jeŝeli zaistniałyby jakiekolwiek wątpliwości związane z metodą produkcji (pozyskiwania), pominięcie terminu połów lub połów w jest niedopuszczalne. WaŜnym jest, aby zauwaŝyć, Ŝe niektóre nazwy handlowe zawierają nazwy geograficzne, które niekoniecznie muszą być związane z tym, gdzie ryby są aktualnie łowione np. norweski homar. ChociaŜ dopuszczalne jest stosowanie tych nazw, to wymagane jest podanie prawdziwego obszaru połowu na etykiecie produktu np. śledź bałtycki złowiony w Zalewie Wiślanym, śledź bałtycki złowiony w Zalewie Szczecińskim. Obszar połowu 9

- Artykuł 4 ustęp 1 litera c rozporządzenia 104/2000 - Artykuł 5 i aneks rozporządzenia 2065/2001 14. Informacje wymagane dla obszaru połowu Zgodnie z art. 5 rozp. 2065/2001, obszar połowu musi być wskazany następująco: a) dla produktów złowionych w morzu, miejsce pochodzenia musi być wskazane w odniesieniu do jednego (lub więcej) z 12 obszarów połowu pokazanych w klasyfikacjach statystycznych FAO. Obszary połowu są wyszczególnione w aneksie do rozporządzenia 2065/2001 i równieŝ załączone do niniejszych wytycznych (Aneks II). Mapa obszarów połowu według FAO zawarta jest w Aneksie III niniejszych wytycznych. Np. obszar połowu Północno-Wschodni Atlantyk wskazany na etykiecie będzie się odnosił do: dla ryb/skorupiaków złowionych w Morzu Północnym, natomiast dla ryb złowionych przy wybrzeŝu Polski - Morze Bałtyckie. Łosoś złowiony w wodach norweskich będzie miał zaznaczony na etykiecie obszar połowu równieŝ Północno-Wschodni Atlantyk. (a) dla produktów złowionych w wodach słodkich, miejsce pochodzenia musi odnosić się do Państwa Członkowskiego bądź kraju trzeciego. Np. pstrąg złowiony w wodach słodkich Polski lub Norwegii powinien mieć adnotację, Ŝe został złowiony w Polsce bądź Norwegii. Produkt wtedy moŝe być etykietowany następująco: pstrąg norweski bądź pstrąg złowiony w wodach słodkich Norwegii. (b) dla produktów hodowlanych, miejsce pochodzenia musi odnosić się do Państwa Członkowskiego bądź kraju trzeciego, w którym produkt został poddany ostatecznemu przekształceniu. Tak więc, np. jeŝeli ryba zaczęła swoje Ŝycie w hodowli we Francji, ale została ostatecznie wyhodowana w Islandii, na etykiecie powinien pojawić się napis hodowlana ryba islandzka. JednakŜe, aby dostarczyć konsumentowi pełną informację o prawdziwych miejscach pochodzenia ryb, zgodnie z zaleceniami w kwestii kraju pochodzenia, zaleca się, aby wszystkie kraje zostały wskazane na etykiecie. Termin Państwo Członkowskie oznacza jedno z członkowskich państw Unii Europejskiej, natomiast pochodzenie z kraju trzeciego oznacza pochodzący z kraju nie będącego członkiem Unii Europejskiej. Poprzez termin ostateczne przekształcenie rozumie się okres, kiedy ryba ostatecznie odławiana z wody osiągnie odpowiedni rozmiar (pełną dojrzałość albo kaŝde inne stadium), który miała osiągnąć w celach sprzedaŝy konsumentowi ostatecznemu. 10

Art. 5 ust. 2 rozp. 2065/2001 pozwala producentom na wskazanie bardziej precyzyjnych geograficznie źródeł w kontekście obszaru połowu bądź produkcji. JednakŜe, warunek ten nie jest wyłączony z wymagań art. 5 ust. 1. W związku z tym nawet, jeśli podany został bardziej precyzyjny obszar połowu, w dalszym ciągu konieczne podanie jest 1 z 12 morskich obszarów połowu FAO lub miejsca produkcji w formie podania nazwy Państwa Członkowskiego lub kraju trzeciego. Jeśli nie jest oczywiste, z którego obszaru pochodzą etykietowane ryby, naleŝy wziąć pod uwagę, Ŝe pomocna w tym będzie mapa (Aneks III), która przedstawia szczegółowe granice obszarów FAO (długość i szerokość geograficzną dla kaŝdego obszaru połowu). 15. Sposób podawania nazwy obszaru Nazwy obszaru podaje się w sposób np. połów w Morzu Bałtyckim czy teŝ połów w obszarze 27.IIId. W celu zapewnienia moŝliwości śledzenia produktów (traceability) w dokumentach handlowych moŝe okazać się, Ŝe podanie opisu numerycznego obszaru połowu jest wystarczające z punktu widzenia przepisów prawnych. Jednak ze względu na dobro konsumenta i jego rzetelne informowanie, zaleca się na etykiecie umieszczać równieŝ nazwę obszaru połowu. Akceptowalne jest stosowanie skrótów obszarów połowu np. Północno-Wschodni Atlantyk (North-East Atlantic) moŝe być zapisany jako NE Atlantic. RóŜne i te same gatunki - Artykuł 6 rozporządzenia 2065/2001 w partiach mieszanych 16. Znakowanie produktów mieszanych Przepisy mają zastosowanie w pełni do kaŝdego gatunku składającego się na produkt mieszany, a posiadającego nazwę handlową, metodę produkcji i obszar połowu. Np. do mieszaniny ryb dorsz/plamiak/krewetka sprzedawanej np. jako mix z owoców morza będą wymagane informacje dla kaŝdego z trzech gatunków. 17. Etykietowanie produktów zawierających mieszaninę ryb tych samych gatunków, ale otrzymanych róŝnymi metodami produkcji i/lub uzyskanych z róŝnych obszarów połowu/produkcji Dla mieszanin ryb tych samych gatunków produkowanych za pomocą róŝnych metod, przepisy stanowią, Ŝe na etykiecie powinna znaleźć się metoda produkcji dla kaŝdej partii. Dla mieszanin ryb tego samego gatunku pochodzących z róŝnych obszarów połowu lub krajów hodowli, naleŝy określić co najmniej obszar partii, która jest najbardziej 11

reprezentatywna pod względem ilości, łącznie ze wskazaniem, Ŝe produkty pochodzą takŝe z róŝnych obszarów połowów lub obszarów hodowli ryb. Termin partia nie jest ogólnie zdefiniowany, ale jego codzienne i słownikowe znaczenie mogłoby oznaczać więcej niŝ pojedynczą rybę, grupę bądź zbiór ryb. W związku z tym, partia steków z łososia hodowlanego moŝe powstawać w przewaŝającej mierze w Szkocji, ale takŝe w Norwegii i Chile oraz moŝe być opisana jako steki z łososia hodowlanego wyprodukowanego w Szkocji, Norwegii i Chile (Aneks IV wytycznych). Jak opisano w pkt 14 c), sugeruje się, aby wszystkie kraje zostały wskazane na etykiecie, w celu dostarczenia konsumentowi pełnych informacji o prawdziwych źródłach pochodzenia partii. W przypadku, gdy system identyfikowalności (traceability) jest stosowany i istnieje moŝliwość zidentyfikowania kraju pochodzenia poprzez łańcuch dostaw, zaleca się wówczas, aby produkt był etykietowany tym krajem pochodzenia. PowyŜsze wymagania dotyczące etykietowania mają zastosowanie zarówno do produktów pakowanych jak i produktów sprzedawanych luzem. W Aneksie IV wytycznych przedstawiono przykłady moŝliwych sytuacji i wymagań związanych z etykietowaniem dla mieszanych partii ryb złowionych w przewaŝającej mierze w jednym obszarze, jak równieŝ w róŝnych obszarach połowu oraz z zastosowaniem róŝnych metod produkcji. 18. Sposób etykietowania według dodatkowych wymagań Nie ma określonych wymagań w rozporządzeniach 104/2000 i 2065/2001 odnośnie do tego jak i/lub gdzie umieszczać na etykiecie wymagane dane, takie jak: obszar połowu, metoda produkcji. Producent zatem moŝe dowolnie zdecydować gdzie umieści te informacje. Aby zapewnić konsumentom kompletną informację, zaleca się przedstawienie informacji w sposób łatwy do zrozumienia, zgodny z przepisami, trwały i umieszczony w widocznym miejscu tak, Ŝeby te informacje były wyraźne i łatwo zauwaŝalne oraz spełniały ogólne wymagania przepisów dotyczących etykietowania Ŝywności. Informacje dotyczące metody produkcji i obszaru połowu powinny być przekazane konsumentowi w sposób sensowny i poprawny. Zaleca się, Ŝeby informacje były umieszczane w miejscu najbardziej widocznym i odpowiednim dla konsumenta jak i producenta, zgodnie z ogólnymi zasadami znakowania. Sposób znakowania Ŝywności, która nie jest pakowana i jest sprzedawana luzem (np. kontenery rybne w supermarketach, sklepach spoŝywczych) powinien być zgodny z ogólnymi wymaganiami dotyczącymi etykietowania tzn. znakowanie artykułów rolno-spoŝywczych 12

powinno być wykonane w języku polskim, w sposób czytelny, zrozumiały i widoczny dla konsumenta. W kontekście najlepszej praktyki, zaleca się, aby ryby/skorupiaki hodowlane wprowadzane do sprzedaŝy posiadały na etykiecie wskazanie metody produkcji. Dostarczy to konsumentowi poprawnych i jasnych informacji na temat metody produkcji i pomoŝe mu dokonać wyboru odnośnie zakupienia produktu hodowlanego lub nie. Odnośnie do obszaru połowu, moŝliwe jest, aby łatwo dostrzegalna przez nabywcę informacja była umieszczona w miejscu sprzedaŝy produktów na plakacie ściennym, np. niedaleko kontenera z rybami. Np. wszystkie nasze polskie ryby zostały złowione w Morzu Bałtyckim dla ryb złowionych w Bałtyku lub wszystkie nasze islandzkie ryby zostały złowione w Północno-Wschodnim Atlantyku dla ryb złowionych w morzu Północnym. 19. Etykietowanie ryb/skorupiaków sprzedawanych w zakładach gastronomicznych (np. restauracje) Etykietowanie ryb/skorupiaków sprzedawanych w zakładach gastronomicznych nie zawsze musi być zgodne z dodatkowymi zasadami. Jak wspomniano wcześniej w pkt 2, produkty sprzedawane przez zaopatrzeniowców albo zaopatrzeniowe rynki zbytu znajdują się poza zakresem dodatkowych wymagań. Generalnie, w zakładach gastronomicznych najwięcej produktów rybnych i skorupiaków sprzedaje się jako przygotowane produkty złoŝone np. koktajl krewetkowy, ryba panierowana. Produkt jest dostarczony konsumentowi jako gotowy do konsumpcji, bez potrzeby dalszego przetwarzania i traktowany jest jako produkt sprzedaŝy zaopatrzeniowej, zatem znajduje poza zakresem nowych zasad (pkt 2). Identyfikowalność (Traceability) - Artykuł 8 rozporządzenia 2065/2001 20. Wymagania dotyczące identyfikowalności Informacje dotyczące oznaczeń handlowych, metody produkcji i obszaru połowów, (włączając naukowe nazwy gatunków), muszą być dostępne na kaŝdym etapie wprowadzania do obrotu. Dane dotyczące identyfikowalności (traceability) mają uniwersalne zastosowanie do wszystkich ryb i skorupiaków sprzedawanych w kategoriach znajdujących się w rozdziale 3 kodów celnych CN oraz zawierających produkcję i przejściowe etapy wprowadzania produktów do obrotu (od producenta do wytwórcy, hurtownika, detalisty, zaopatrzeniowca) poza pewnymi przypadkami. 13

Informacje te mogą być podane na: (i) etykietach lub opakowaniach produktu lub, (ii) dokumentach handlowych towarzyszących produktom takich, jak dokument sprzedaŝy, faktura, kwit załadunkowy itp. Ogólnie rozumie się, Ŝe dokumentacja handlowa bardziej niŝ etykietowanie produktu samo przez się jest normalnym sposobem dostarczania informacji dotyczących identyfikowalności (traceability). Poprzez wyraŝenie kaŝdy etap wprowadzania do obrotu rozumie się wszystkie etapy produkcji, przetwarzania i dystrybucji, czyli przywóz, począwszy od produkcji podstawowej Ŝywności, aŝ do uwzględnienia jej przechowywania, transportu, sprzedaŝy lub dostarczenia konsumentowi finalnemu. 14

Aneks I (a) Kategorie produktów rybołówstwa i akwakultury (według rozdziału 3 Taryfy Celnej, Artykuł 1 litera a), b) i c) rozporządzenia Rady 104/2000): Kod CN Wyszczególnienie a) 0301 0302 0303 Ryby Ŝywe Ryby, świeŝe lub schłodzone, z wyłączeniem filetów rybnych i innego mięsa rybiego z pozycji nr 0304 Ryby mroŝone, z wyłączeniem filetów rybnych i innego mięsa rybiego z pozycji nr 0304 0304 Filety rybne i inne mięso rybie (nawet rozdrobnione), świeŝe, schłodzone lub mroŝone b) 0305 Ryby, suszone, solone lub w solance; ryby wędzone, nawet ugotowane, podczas lub przed procesem wędzenia; mączki, mąki i granulki z ryb nadające się do spoŝycia przez ludzi c) 0306 Skorupiaki w skorupach lub bez, Ŝywe, świeŝe, schłodzone, mroŝone, suszone, solone lub w solance; skorupiaki w skorupach, gotowane na parze lub w wodzie, nawet schłodzone, mroŝone, suszone, solone lub w solance; mączki, mąki i granulki ze skorupiaków nadające się do spoŝycia przez ludzi 0307 Mięczaki, nawet w skorupach, Ŝywe, świeŝe, schłodzone, mroŝone, suszone, solone lub w solance; wodne bezkręgowce inne niŝ skorupiaki i mięczaki, Ŝywe, świeŝe, schłodzone, mroŝone, suszone, solone lub w solance; mąki, mączki i granulki z wodnych bezkręgowców innych niŝ skorupiaki nadające się do spoŝycia przez ludzi 15

Aneks I (b) Przykłady produktów rybnych objętych przepisami lub nie objętych nowymi wymaganiami dotyczącymi etykietowania (pkt 1-6) Produkty rybne objęte przepisami (produkty z Rozdziału 3) Produkty, do których nie dodano Ŝadnych innych składników (włączając dodatki, barwniki, przyprawy) oprócz soli Wędzona ryba (wędzona na gorąco lub zimno za pomocą naturalnych procesów) jedynie z uŝyciem soli: - wędzony łosoś, - wędzony śledź, - wędzony makrela, - wędzony szprot. Surimi (przetworzone białko rybne) Skorupiaki (w muszli lub bez) np. krewetki, kraby, homary Skorupiaki gotowane w muszli Gotowane, nie obrane skorupiaki Nie gotowane, obrane skorupiaki Mięczaki (w muszli lub bez) np. małŝe, przegrzebki, ostrygi Ryba z masłem i/lub sosem pakowanym osobno Ryba suszona Ryba solona np. dorsz solony Ryba w solance np. anchovies Ryba poddana procesom fizycznym tj. krojenie w plastry, w płaty, cięcie: - zamroŝone bloki rybne lub skorupiaki, nie poddane Ŝadnym procesom, - steki rybne (stek z tuńczyka), - mielone mięso rybne, - plastry rybne (wędzone plastry łososia), w płatach, kostkach, w celu dodania do dań spoŝywanych w domu Produkty rybne nie objęte przepisami (produkty spoza Rozdziału 3) Produkty, do których dodano inne składniki albo przetworzone, konserwowane, poddane róŝnym procesom, gotowane Wszystkie wędzone ryby z solą, barwnikami, przyprawami, obecnymi jako dodatkowe składniki, inne niŝ pochodzące z procesów wędzenia: - wędzony łosoś z miodem i cukrem, - wędzona makrela z barwnikami i innymi składnikami (np. wędzona makrela z pieprzem) Gotowany łosoś, filety/plastry z gotowanego łososia Bazujące na surimi preparaty i/lub produkty takie, jak: paluszki rybne, krabowe itp. Skorupiaki, które zostały zarówno ugotowane i obrane np. ugotowane i obrane krewetki Gotowane mięczaki np. mięso przegrzebka z muszlą lub bez Ryba, do której masło i/lub sos są dodane bezpośrednio do ryby i ryba ta jest poddawana dalszym procesom, zatem nie jest traktowana jako produkt z rozdziału 3 16

Produkty rybne objęte przepisami (produkty z Rozdziału 3) Produkty rybne nie objęte przepisami (produkty spoza Rozdziału 3) Produkty złoŝone, gdzie ryba jest wewnętrzną częścią produktu końcowego np. panierowane (paluszki rybne) Butelkowane/puszkowane produkty rybne np. tuńczyk w puszce, sardynki w puszce, puszkowane/marynowane czaszółki Kanapki np. kanapki z krewetkami lub z łososiem Gotowe posiłki rybne np. ciasta rybne, ryby w sosach, koktajle krewetkowe, sałatka z wędzonym łososiem, dania rybne sprzedawane jako produkty złoŝone, nawet jeśli zawierają surową i/lub wędzoną rybę 17

Aneks II Obszary połowu (na podstawie Aneksu rozporządzenia Komisji 2065/2001) Obszar połowu Oznaczenie obszaru 1 Północno - Zachodni Atlantyk Północno - Wschodni Atlantyk 2 Morze Bałtyckie Środkowo - Zachodni Atlantyk Środkowo - Wschodni Atlantyk Południowo - Wschodni Atlantyk Południowo - Zachodni Atlantyk Morze Śródziemne Morze Czarne Ocean Indyjski Ocean Spokojny Antarktyda obszar FAO 21 obszar FAO 27 obszar FAO 27.IIId obszar FAO 31 obszar FAO 34 obszar FAO 41 obszar FAO 47 obszar FAO 37.1, 37.2 i 37.3 obszar FAO 37.4 obszar FAO 51 i 57 obszar FAO 61, 67, 71, 77, 81 i 87 obszar FAO 48, 58 i 88 1 Sprawozdanie roczne FAO. Dane statystyczne dotyczące połowów. Vol. 86/1. 2000. 2 Z wyłączeniem Morza Bałtyckiego. 18

Aneks III Mapa FAO głównych łowisk na świecie Źródło: Statystyki rybołówstwa FAO, Mapa głównych łowisk na świecie dla celów statystycznych. 19

Aneks IV Mieszane partie ryb tych samych gatunków. Przykład: mieszanina ryb tych samych gatunków np. łososia poławianego lub hodowanego w Morzu Norweskim (obszar połowu: Północno- Wschodni Atlantyk) oraz dorsza pochodzącego z innych obszarów połowu (np. Morze Bałtyckie). MoŜliwe sytuacje wyszczególniono poniŝej: Gatunek/Oznaczenie handlowe (OH) Te same gatunki Metoda produkcji (MP) Ta sama MP Obszar połowu (OP) Taki sam OP Te same gatunki RóŜne MP RóŜny OP Te same gatunki Ta sama MP RóŜny OP Te same gatunki RóŜne MP Taki sam OP Informacje dotyczące wymagań etykietowania Na pojedynczej etykiecie powinno być wskazane: - OH, MP i OP np. Łosoś z Morza Norweskiego Ponadto na etykiecie: Północno-Wschodni Atlantyk OH, wszystkie MP i główny OP + inne Np. mix poławianego i hodowlanego łososia, głównie z Morza Norweskiego, ale takŝe z innych obszarów (zalecane jest wymienić inne OP lub wymienić kraje) Wymagane jest wskazanie Północno-Wschodniego Atlantyku na etykiecie, ale zaleca się teŝ odnieść do Bałtyku - OH, MP i główny OP + inne Np. mix łososia z Północno-Wschodniego Atlantyku, ale równieŝ z innych obszarów (zalecane jest wymienić inne OP lub kraje) OP jest juŝ wskazane w nazwie, ale zaleca się teŝ odnieść do Bałtyku - OH, wszystkie MP i OP Np. mix Północno-Wschodniego Atlantyckiego łososia norweskiego lub Północno-Wschodni Atlantycki łosoś lub Hodowlany norweski łosoś w zaleŝności od ilości ryby w partii. 20

Aneks V Wyciąg z rozporządzenia Rady (WE) nr 104/2000 z dnia 17 grudnia 1999 roku w sprawie wspólnej organizacji rynków produktów rybołówstwa i akwakultury ROZDZIAŁ 2 INFORMACJE DLA KONSUMENTÓW Artykuł 4 1. Bez uszczerbku dla przepisów dyrektywy 79/112/EWG 1, produkty określone w art. 1 lit. a)-c) mogą być oferowane do sprzedaŝy detalicznej konsumentowi końcowemu, bez względu na sposób wprowadzenia do obrotu, tylko jeŝeli właściwe oznakowanie lub etykieta wskazuje: a) handlowe oznaczenie gatunku; b) metodę produkcji (złowione w morzu, wodach śródlądowych, bądź wyhodowane); c) obszar połowu. Te wymagania nie dotyczą jednak niewielkich ilości produktów zbywanych bezpośrednio konsumentom przez rybaków bądź producentów akwakultury. 2. Do celów ust. 1 lit. a) Państwa Członkowskie, nie później niŝ do dnia 1 stycznia 2002 r., sporządzą i opublikują wykaz oznaczeń handlowych przyjętych na ich terytorium, przynajmniej w odniesieniu do wszystkich gatunków wymienionych w załącznikach I-IV do niniejszego rozporządzenia. Wykaz zawiera naukową nazwę kaŝdego gatunku, nazwę w języku urzędowym lub językach urzędowych danego Państwa Członkowskiego i, jeśli jest to stosowne, inną nazwę lub nazwy przyjęte i stosowane lokalnie bądź regionalnie. 3. Państwa Członkowskie powiadomią Komisję o wykazie oznaczeń handlowych gatunków określonych w ust. 2, co najmniej 2 miesiące przed datą określoną w ust. 2. Państwa Członkowskie uznają oznaczenia sporządzone przez inne Państwa Członkowskie w tym samym języku i w odniesieniu do tego samego gatunku. 4. Szczegółowe zasady stosowania niniejszego artykułu przyjmuje się, w miarę potrzeby, zgodnie z procedurą ustanowioną w art. 38 ust. 2. 1 Dyrektywa Rady 79/112/EWG z dnia 18 grudnia 1978 r. w sprawie zbliŝenia ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do etykietowania, prezentacji i reklamowania środków spoŝywczych przeznaczonych na sprzedaŝ końcowemu konsumentowi (Dz.U. L 33 z 8.2.1979, str. 1). Dyrektywa ostatnio zmieniona dyrektywą 97/4/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz.U. L 43 z 14.2.1997, str. 21). 21

Aneks VI ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (WE) NR 2065/2001 z dnia 22 października 2001 roku ustanawiające szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia Rady (WE) nr 104/2000 w zakresie informowania konsumentów o produktach rybołówstwa i akwakultury (Tekst mający znaczenie dla EOG) KOMISJA WSPÓLNOTY EUROPEJSKIEJ, uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, uwzględniając rozporządzenie Rady (WE) nr 104/2000 z dnia 17 grudnia 1999 r. w sprawie wspólnej organizacji rynków produktów rybołówstwa i akwakultury 1, zmienione rozporządzeniem Komisji (WE) nr 939/2001 2, w szczególności jego art. 4 ust. 4, a takŝe mając na uwadze, co następuje: (1) Art. 4 rozporządzenia (WE) nr 104/2000 przewiduje, Ŝe niektóre produkty rybołówstwa mogą być oferowane do sprzedaŝy detalicznej tylko pod warunkiem spełnienia szeregu wymagań dotyczących informowania konsumenta. Zakres tych wymagań powinien być określony. (2) W świetle wymagań rynku powinna stać się moŝliwa zmiana wykazów handlowych oznaczeń przyjętych na terytorium Państw Członkowskich. (3) Powinny zostać określone wymagania dotyczące informowania konsumenta, w szczególności w zakresie handlowego oznaczenia i metody hodowli danego gatunku oraz obszaru jego połowu. (4) Tylko niewielkie ilości produktów mogą być wyłączone ze zobowiązania dotyczącego znakowania lub etykietowania, pod warunkiem, Ŝe spełniają szereg wymagań, które powinny zostać zdefiniowane. (5) Zakres informacji przekazywanej w łańcuchu obrotu powinien zostać określony. (6) NaleŜy umoŝliwić Państwu Członkowskiemu przyjęcie uzgodnień w zakresie sprawdzania moŝliwości podąŝania śladem produktów objętych niniejszym rozporządzeniem. (7) Środki przewidziane w niniejszym rozporządzeniu są zgodne z opinią Komitetu 1 Dz.U. L 17 z 21.1.2000, str. 22. 2 Dz.U. L 132 z 15.5.2001, str. 10. 22

Zarządzającego ds. Produktów Rybołówstwa, PRZYJMUJE NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE: ROZDZIAŁ I Zakres Artykuł 1 Bez uszczerbku dla przepisów stosowanych zgodnie z dyrektywą 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady 1, niniejsze rozporządzenie ma zastosowanie do produktów rybołówstwa i akwakultury włączonych do wykazu i podlegających prezentacjom objętym Działem 3 Nomenklatury Scalonej, które są wprowadzane do obrotu we Wspólnocie bez względu na ich pochodzenie, łącznie z produktami paczkowanymi. ROZDZIAŁ II Zmiany wykazów handlowych oznaczeń oraz wymagań dotyczących informowania konsumenta Artykuł 2 1. KaŜdy gatunek niewłączony do wykazu handlowego oznaczeń przyjętego przez Państwo Członkowskie moŝe być wprowadzany do obrotu pod tymczasowym handlowym oznaczeniem, ustalanym przez właściwy organ Państwa Członkowskiego. Ostateczne handlowe oznaczenie włączone do wykazu zaakceptowanych oznaczeń, ustanawiane jest przez Państwo Członkowskie w ciągu pięciu miesięcy od daty przyznania danemu gatunkowi tymczasowego handlowego oznaczenia. 2. O wszelkich zmianach w wykazie handlowych oznaczeń, zaakceptowanym przez Państwo Członkowskie, powiadamiana jest Komisja, która informuje o nich inne Państwa Członkowskie. Artykuł 3 Do celów stosowania art. 4 ust. 1 lit. a) rozporządzenia (WE) nr 104/2000, handlowe oznaczenie gatunków ustalane jest w kaŝdym Państwie Członkowskim, zgodnie z art. 4 ust. 2 tego rozporządzenia. W momencie sprzedaŝy konsumentowi końcowemu, podmioty gospodarcze mogą równieŝ wskazać nazwę naukową danych gatunków. Artykuł 4 1. Odniesienie do metody produkcji zgodnie z art. 4 ust. 1 lit. b) rozporządzenia (WE) nr 104/2000, w zaleŝności od tego, czy produkt został złowiony w morzu lub w wodach słodkich czy pochodzi z akwakultury, składa się z następujących wyraŝeń: 1 Dz.U. L 109 z 6.5.2000, str. 29. 23

- w języku hiszpańskim:...pescado... lub...pescado en aguas dulces... lub criado..., - w języku duńskim:...fanget... lub...fanget i ferskvand... lub...opdrættet..., - w języku niemieckim:...gefangen... lub...aus Binnenfischerei... lub...aus Aquakultur... lub gezüchtet..., - w języku greckim:...αλιενµένο... lub...αλιενµένο σε γλυκά νερά... lub...υδατοκαλλιέργειας..., - w języku angielskim: caught... lub...caught in freshwater lub...farmed... lub..cultivated, - w języku francuskim:...pêché... lub...pêché en eaux douces... lub...élevé..., - w języku włoskim: prodotto della pesca lub...prodotto della pesca in acque dolci lub...prodotto di acquacoltura..., - w języku niderlandzkim:...gevangen... lub...gevangen in zoet water... lub...aquacultuurproduct..., - w języku portugalskim:...capturado... lub...capturado em água doce... lub...de aquicultura..., - w języku fińskim:...pyydetty... lub...pyydetty makeasta vedestä... lub...viljelty..., - w języku szwedzkim:...fiskad... lub...fiskad i sötvatten... lub...odlad.... 2. W przypadku gatunków złowionych w morzu, Państwa Członkowskie mogą zatwierdzać ominięcie odniesienia do metody produkcji w momencie sprzedaŝy konsumentowi końcowemu, pod warunkiem, Ŝe jest oczywiste ze względu na handlowe 24

oznaczenie oraz obszar połowu, Ŝe gatunki zostały złowione w morzu. Takie zatwierdzenie nie moŝe być przyznane, jeśli istnieją wątpliwości, co do metody produkcji. 3. Do celów wykazania metody produkcji, produktami hodowlanymi są te, które pochodzą z akwakultury, jak określono w ust. 2.2 lit. a) załącznika III do rozporządzenia Rady (WE) nr 2792/1999 1. Artykuł 5 1. Oznaczenie obszaru połowów zgodnie z art. 4 ust. 1 lit. c) rozporządzenia (WE) nr 104/2000 składa się: a) w przypadku produktów złowionych w morzu, z odniesienia do jednego z obszarów wymienionych w niniejszym Załączniku; b) w przypadku produktów złowionych w wodzie słodkiej, z odniesienia do Państwa Członkowskiego lub państwa trzeciego pochodzenia produktu; c) w przypadku produktów wyhodowanych, z odniesienia do Państwa Członkowskiego lub państwa trzeciego, w którym produkt przechodzi końcowy etap rozwoju. Jeśli produkt jest hodowany w więcej niŝ jednym Państwie Członkowskim lub państwie trzecim, Państwo Członkowskie, w którym produkt jest sprzedawany konsumentowi końcowemu moŝe w czasie sprzedaŝy zaŝądać wskazania róŝnych Państw Członkowskich lub państw trzecich, w których jest on hodowany. 2. Podmioty gospodarcze mogą bardziej precyzyjnie określić obszar połowu. Artykuł 6 1. Jeśli do sprzedaŝy oferowana jest kombinacja róŝnych gatunków, wskazania określone w art. 4 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 104/2000 są przewidziane dla kaŝdego gatunku. 2. Jeśli do sprzedaŝy oferowana jest kombinacja składająca się z takich samych gatunków, ale otrzymanych róŝnymi metodami produkcji, dla kaŝdej partii wskazuje się metodę produkcji. Jeśli do sprzedaŝy oferowana jest kombinacja składająca się z takich samych gatunków, lecz otrzymanych z róŝnych obszarów połowów lub z róŝnych państw, w których hodowane są ryby, wskazuje się co najmniej obszar partii, która jest najbardziej reprezentatywna pod względem ilości, łącznie ze wskazaniem, Ŝe produkty pochodzą takŝe z róŝnych obszarów połowów lub obszarów hodowli ryb. Artykuł 7 Do celów stosowania art. 4 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 104/2000, kaŝde Państwo Członkowskie ustala małe ilości produktów sprzedawanych bezpośrednio konsumentom, pod warunkiem, Ŝe nie przekraczają one wartości 20 EUR dla kaŝdego zakupu. Źródło tych małych ilości moŝe stanowić jedynie własne przedsiębiorstwo sprzedawcy. ROZDZIAŁ III 1 Dz.U. L 337 z 30.12.1999, str. 10. 25

Oznaczenie pochodzenia i kontrola Artykuł 8 Wymagane informacje dotyczące handlowego oznaczenia, metody produkcji i obszaru połowu są dostępne na kaŝdym etapie wprowadzania do obrotu danych gatunków. Informacje te wraz z nazwą naukową danych gatunków są zapewnione poprzez oznakowanie lub opakowanie produktu lub poprzez dokumenty handlowe towarzyszące towarom, włączając faktury. Artykuł 9 1. Państwa Członkowskie przyjmują uzgodnienia w zakresie sprawdzania stosowania art. 8. 2. Państwa Członkowskie powiadamiają Komisję o środkach podjętych zgodnie z ust. 1 tak szybko, jak je przyjmą, ale najpóźniej do dnia 31 marca 2002 r. Państwa Członkowskie powiadamiają Komisje, najpóźniej do dnia 31 marca 2002 r. o istniejących środkach, które spełniają wymagania art. 8. ROZDZIAŁ IV Przepisy końcowe Artykuł 10 Niniejsze rozporządzenie wchodzi w Ŝycie siódmego dnia po jego opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich. Niniejsze rozporządzenie stosuje się od dnia 1 stycznia 2000 r. JednakŜe, produkty lub opakowania wprowadzane do obrotu lub oznakowane przed tą datą, niespełniające warunków niniejszego rozporządzenia, mogą być wprowadzane do obrotu do czasu wyczerpania zasobów. Niniejsze rozporządzenie wiąŝe w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich Państwach Członkowskich. Sporządzono w Brukseli, dnia 22 października 2001 r. W imieniu Komisji Franz FISCHLER Członek Komisji 26

Wyciąg z Traktatu o Przystąpieniu Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej ZAŁĄCZNIK XII.7. RYBOŁÓWSTWO 2. 31996 R 2406: Rozporządzenie Rady (WE) nr 2406/96 z dnia 26 listopada 1996 r. ustanawiające wspólne normy handlowe w odniesieniu do niektórych produktów rybołówstwa (Dz.U. L 334 z 23.12.96, str. 1), zmienione przez: 31997 R 0323: Rozporządzenie Komisji (WE) nr 323/97 z dnia 21.2.1997 r. (Dz.U. L 52 z 22.2.1997, str. 8), 32000 R 2578: Rozporządzenie Rady (WE) nr 2578/2000 z dnia 17.11.2000 r. (Dz.U. L 298 z 25.11.2000, str. 1), 32001 R 2495: Rozporządzenie Komisji (WE) nr 2495/2001 z dnia 19.12.2001 r. (Dz.U. L 337 z 20.12.2001, str. 23). 3. 32000 R 0104: Rozporządzenie Rady (WE) nr 104/2000 z dnia 17 grudnia 1999 r. w sprawie wspólnej organizacji rynków produktów rybołówstwa i akwakultury (Dz. U. L 17 z 21.1.2000, str. 22). 5. 32001 R 2065: Rozporządzenie Komisji (WE) nr 2065/2001 z dnia 22 października 2001 r. ustanawiające szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia Rady 104/2000/WE w zakresie informowania konsumentów o produktach rybołówstwa i akwakultury (Dz. U. L 278 z 23.10.2001, str. 6). 27