I tak warto żyć... realizacja koncertu Raz Dwa Trzy z orkiestrą tekst Przemysław Waszkiewicz Muzyka i Technologia zdjęcia ECS, Setlight, Przemysław Waszkiewicz Na luty 2010 roku przypadły drugie urodziny Europejskiego Centrum Solidarności i z tej okazji zorganizowany został w Gdańsku koncert pod tytułem I tak warto żyć.... Kierownictwo muzyczne projektu powierzono Marcinowi Pospieszalskiemu, który oprócz zespołu Raz Dwa Trzy zaangażował orkiestrę symfoniczną Icon z Krakowa, gościa specjalnego Jacka Kleyffa oraz innych muzyków. Wydarzenie miało miejsce w gdańskim Kinie Neptun, który to obiekt wymagał wielu zabiegów ze strony ekip technicznych, aby realizacja tak złożonego koncertu była możliwa. Pierwszym napotkanym na miejscu problemem była scena o wymiarach 11x3 m, zbyt mała, aby pomieścić wszystkich wykonawców. Do jej powiększenia użyto 18 podestów o wymiarach 2x1 m, gdyż tyle zmieściło się w przestrzeni pomiędzy sceną a fotelami widowni. Z dwóch dodatkowych podestów stworzona została realizatorka, na której zainstalowali się realizatorzy światła, dźwięku oraz wizji. Na ustawienie sceny i podłączenie zasilania organizator przewidział czas na dwa dni przed koncertem, udostępniając obiekt ekipom technicznym. Rzecz jasna, wstępne przygotowania, w tym telefoniczne i mailowe konsultacje z dyrektorem muzycznym, artystami oraz realizatorem zespołu Raz Dwa Trzy, odbyły się odpowiednio wcześniej. Ponieważ korzystanie z przestarzałej instalacji elektrycznej obiektu nie zapewniłoby przedsięwzięciu bezpieczeństwa energetycznego, zasilanie pociągnięte zostało bezpośrednio z rozdzielni głównej, skąd pierwotnie zasilane były m.in. projektory. Uwadze młodej kadry ekipy oświetleniowej nie uszedł blisko 40-letni system dimmerów służących do ściemniania oświetlenia widowni. Pozostała część oględzin na miejscu przebiegała raczej standardowo. Aby móc używać hazerów, konieczne było wyłączenie czujników dymu, co wymagało specjalnej zgody dyrekcji kina oraz obecności strażaka podczas koncertu. Część wizyjna W przeddzień wydarzenia, jeszcze przed przybyciem orkiestry, przeprowadzony został montaż oświetlenia i nagłośnienia. Za oświetlenie i konstrukcje podwieszane odpowiedzialna była gdyńska firma Setlight, z ramienia której Przemysław i Mirosław Wremblowie zajęli się projektowaniem i realizacją światła na jubileuszowy koncert. Oprócz sprzętu oświetleniowego wymienionego w tabelce na 34
KONCERT RAZ DWA TRZY marzec 2010 WYDARZENIA końcu artykułu, użytych zostało 40 metrów kratownicy Eurotruss HD34 wraz z akcesoriami, 4 wyciągarki CM Prostar 250kg oraz 30 reflektorów PAR 64 LED do oświetlenia dekoracyjnego przy wejściu. Pewne utrudnienie stanowił biały ekran kinowy, wykorzystywany podczas koncertu do projekcji archiwalnych zdjęć. Jego obecność stanowiła przeszkodę dla realizacji światła kontrowego, przez co uzyskanie zadowalającego kontrastu obiektu oświetlanego z tłem nie było wykonalne. Wspomniane światło kontrowe podwieszone zostało pod szyny do zwijania kurtyny zasłaniającej scenę i ekran, których wytrzymałość szacuje się na ok. 250kg. Centralne miejsce na kratownicy zajął MAC 401 Dual, użyty jako światło kontrowe dla wokalisty zespołu Raz Dwa Trzy. Bardzo silne i wyróżniające się na tle innych urządzeń typu LED światło o grubej wiązce było do tego celu wręcz idealne. Całość oświetlenia, sterowana z konsolety MA Lighting Lightcommander, działała w koordynacji z systemem multimedialnym opartym na media-serwerze. Realizacją multimedialnej części widowiska zajął się Paweł Skawiński, właściciel firmy Svoboda multimedia. Paweł Skawiński, Svoboda multimedia: Mimo niewielkiego stopnia skomplikowania multimedialnej części imprezy, pojawiły się pewne problemy, którym trzeba było sprostać. Dostarczony na kilka godzin przed rozpoczęciem materiał video, który miał pełnić rolę intro dla występu gościa specjalnego, nie został odpowiednio skompresowany i jest w bardzo słabej jakości. Materiał trzeba było bardzo szybko przeskalować, z czym bez trudu poradził sobie media-server, oraz przyciąć odpowiednie fragmenty. Zawieszenie systemu nagłośnieniowego (ok. 130 kg na stronę) oraz elementów oświetlenia frontowego wymagało zastosowania konstrukcji Eurotruss ustawionej na balkonie na specjalnych bazach. Materiały video, które były przez nas odtwarzane, pochodziły z trzech źródeł. Media-server posiada dwa wejścia na zewnętrzne źródła sygnału DVI, które przyjmuje w maksymalnej rozdzielczości 1280x1024 (i w takiej też pracowaliśmy), zaś trzecie źródło podłączyliśmy za pomocą miksera Edirol V8. Oprogramowanie media-servera pozwala na dodawanie efektów zdjęciom i filmom w locie, co było dość ważne przy realizacji połączonej ze światłami. Udostępniony przez nas projektor posiada ciekawą funkcję jaką jest mechaniczna przysłona lampy sterowana za pomocą transmisji Ethernet z mediaservera. Zwykle gdy projektor wyświetla czarny obraz, lampa nadal świeci, przez co czarny obraz może także zostawiać poświatę. W tym wypadku, dzięki mechanicznej przysłonie wbudowanej w obiektyw, ten problem został rozwiązany. W przestrzeń kina znakomicie wpisał się szeroko grający system JFL210 firmy EAW. Rzut z góry na widownię i scenę zawierają kratownice Eurotruss oraz urządzenia oświetleniowe dostarczone przez firmę Setlight. Nagłośnienie Za stronę dźwiękową koncertu odpowiedzialne były firmy TMSS oraz Offstage, wchodzące w skład Pomorskiej Grupy Multimedialnej. Podwieszenie systemu nagłośnienia frontowego, którego głównym filarem był system JFL210 firmy EAW składający się z 5 modułów na stronę, wymagało zastosowania dwóch konstrukcji kratowych umieszczonych na balkonie obiektu. Do nich przymocowane zostały wyciągarki oraz niektóre elementy oświetlenia. Dzięki szerokiemu kątowi dyspersji w płaszczyźnie poziomej, system EAW pozwolił na równomierne pokrycie dźwiękiem całej widowni kina. Choć zadowalającą słyszalność udało się uzyskać również na balkonie, priorytetem były pierwsze rzędy przy balustradzie, gdyż miejsca umieszczone w głębi, ze względu na specyfikę budynku, nie zapewniały widoczności całej sceny. Wsparcie subbasowe zapewniło 6 zestawów 2x15'' ustawionych pod sceną w konfiguracji kardioidalnej, aby bas nie wracał do wykonawców (jest to szczególnie istotne w przypadku koncertów akustycznych). Do obsługi dźwiękowej wydarzenia przewidziane zostało 40 kanałów audio, rozdystrybuowanych pomiędzy sceną i stanowiskiem Front od House za pomocą splitterów firmy Proel oraz analogowych multicore'ów. Na rzeczonym stanowisku FOH stanęła analogowa konsoleta Allen&Heath GL2800 wraz z pokaźnym zestawem urządzeń peryferyjnych. Z kolei do obsługi systemu monitorowego zaprzęgnięto cyfrowy system ilive-t112 tego samego producenta, ustawiony z prawej strony sceny, tuż obok końcówek mocy, splitterów i dźwiękowych 35
KONCERT RAZ DWA TRZY rozdzielni prądu. Cały ten bałagan zasłonięty został przed publicznością kurtyną zawieszoną na 3-metrowej lekkiej kratownicy firmy Athletic, ustawionej na dwóch statywach oświetleniowych. Ponieważ z pulpitem ilive-t112 współpracował 32-kanałowy MixRack idr32, na sztywno (w tej samej kolejności) wzięte zostały ze splittera tylko kanały zespołu Raz Dwa Trzy oraz supportu (łącznie 24 wloty ), zaś wybrane mikrofony orkiestry miały być później dopinane do systemu monitorowego w zależności od zapotrzebowania. Do czasu przybycia artystów wiadomo było na pewno, że zespół na pewno potrzebował będzie czterech monitorów typu wedge (zarezerwowane zostały na ten cel 4 szt. JBL SRX712M) i drumfill, oraz że supportujący zespół Raz Dwa Trzy gość specjalny wymaga dwóch dodatkowych monitorów, przy czym z jednego chce słyszeć swój wokal, zaś z drugiego swoją gitarę i pozostałe instrumenty towarzyszącego mu składu. W przeddzień koncertu nie było jednak do końca wiadomo w jaki sposób poszczególni artyści będą ustawieni na podestach przed sceną, stąd też fizyczne ustawienie oraz strojenie systemu monitorowego trzeba było odłożyć na dzień następny. Gdy dobiegł końca czas przewidziany na montaż i wstępne próby oświetlenia oraz nagłośnienia, na scenę weszła przybyła z Krakowa orkiestra Icon pod batutą Huberta Kowalskiego. Firmie oświetleniowej Setlight zlecono dostarczenie lampek do pulpitów, które zamontowane zostały przed próbą. Orkiestra w całości wypełniła podwyższenie stworzone przez scenę kina (podesty ustawione były nieco niżej). Gdy już doprecyzowano kwestie związane z rozmieszczeniem poszczególnych sekcji orkiestry, można było poczynić wstępne przymiarki do omikrofonowania instrumentów. Reflektory LED skutecznie rozświetliły kolorami wejście do obiektu oraz foyer. Przygotowania w dniu koncertu Czas na montaż rzutnika multimedialnego oraz próby oświetlenia przewidziany został na wczesne godziny ranne. Następnie przeprowadzone zostało omikrofonowanie orkiestry oraz złapanie poszczególnych sygnałów i wstępne opisanie kanałów na konsolecie. W tym momencie wyklarowała się sprawa odsłuchu dla orkiestry indywidualny monitor otrzymał dyrygent (ze względu na brak miejsca, użyty został niewielki zestaw głośnikowy Proel Next8), zaś dwa takie same monitory zostały ustawione na statywach po obu skrajach sceny, aby siedzący tam muzycy mogli słyszeć przede wszystkim sekcję smyczkową. Uprzedzając fakty dopowiem, że w późniejszym etapie do monitora dyrygenta skierowane zostały słabiej słyszalne instrumenty drewniane oraz stopa i werbel zestawu perkusyjnego Raz Dwa Trzy. Z kolei monitory na skrajach sceny otrzymały odrobinę wokalu oraz gitary prowadzącej. Sygnały te zostały podane śladowo, aby nie powodować przesłuchów w mikrofonach orkiestry. Po zejściu krakowskich muzyków ze sceny, przyszedł czas na próby wizualizacji oraz montaż sprzętu gościa specjalnego Jacka Kleyffa oraz towarzyszących mu instrumentalistów. Na gitarze basowej zagrał kierownik muzyczny przedsięwzięcia, Marcin Pospieszalski, zaś na perkusjonaliach Meksykanin Thomas Sanchez, którego wyposażyć należało w kolejny monitor odsłuchowy (tu również wystarczył maleńki Proel Next8). Zespół Marcina dopełnili jeszcze saksofonista i trębacz. Nadmienię w tym miejscu, że do samego przyjazdu muzyków nie było do końca jasne jakiego zestawu instrumentów będą używać, zatem docelowa inputlista klarowała się w dniu koncertu. Gość specjalny, Jacek Kleyff, przywiózł własny mikrofon Sennheiser e945 oraz multiefekt wokalny Niewątpliwą ciekawostkę stanowi nieużywany już zabytkowy regulator oświetlenia widowni w kinie Neptun. firmy Digitech, do którego została podłączona również gitara akustyczna. Akordy grane na gitarze sterowały harmonią generowaną przez multiefekt. Ponieważ harmonogram prób został skonstruowany z dużym zapasem, muzycy mieli sporo czasu na zgranie się ze sobą i przyzwyczajenie się do miejsca, z czego skrzętnie korzystali, aż do momentu pojawienia się głównej gwiazdy wieczoru zespołu Raz Dwa Trzy. W pierwszych chwilach zapadła konsternacja, w jaki sposób zmieścić zespół na i tak już gęsto obsadzonej scenie, a dokładnie na jej podestowej części, gdyż podwyższenie zostało już zagospodarowane w całości przez orkiestrę. Decyzją Marcina Pospieszalskiego, oba zestawy perkusyjne zostały przesunięte na prawy skraj sceny i oddzielone od orkiestry przegrodą z plexiglassu. Ze sceny usunięty został również duży drumfill (2x15''+2''), zaś w jego miejsce wstawiono mały monitor podłogowy. Dalsza część instalacji i opinki przebiegała w należytym porządku, zgodnie z ustaleniami wypracowanymi w oparciu o akustyczny rider zespołu. Jako że ten nie należy do szczególnie rozbudowanych, całość zmieściła się w kilkunastu kanałach, nie licząc powrotów efektów. W tej szczególnej sytuacji, gdy każdy przelot jest na wagę złota (ze względu na orkiestrę i support), zarówno sygnały z procesorów efektów dostarczonych wraz z systemem nagłośnieniowym, jak i sygnał z procesora Lexicon przywiezionego przez realizatora zespołu, Leszka Palczaka, musiały powrócić na stereofoniczne wejścia konsolety frontowej. Godnym naśladowania jest fakt, że Leszek przywiózł swoje peryferia w 36
KONCERT RAZ DWA TRZY Monitory zostały zrealizowane przy użyciu konsolety cyfrowej Allen&Heath ilive-t112, ukrytej za kotarą po prawej stronie sceny. Kilka słów refleksji na koniec Podsumowując ogół przygotowań do koncertu, chciałbym zwrócić szczególną uwagę na ich spokojną atmosferę. Zarezerwowany i udostępniony ekipom technicznym z odpowiednim wyprzedzeniem obiekt w połączeniu ze starannie przygotowanym harmonogramem przełożył się tutaj na powodzenie przedsięwzięcia. Kluczową rolę w tego typu sytuacjach odgrywa wzajemna współpraca ekip technicznych w obszarach, gdzie dochodzi do zazębiania się ich działalności. Dotyczy to w równym stopniu tak ważnych kwestii, jak podwieszenie systemu dźwiękowego, jak i czynności z pozoru błahych. Wiadomo przecież, że nawet podłączenie jednego kabelka może spowodować lawinę problemów, jeśli np. zepnie on dwa systemy zasilane z różnych źródeł. Stąd też nie powinniśmy odkładać na ostatnią chwilę wciągnięcia do góry elementu konstrukcji do którego przymocowany jest system nagłośnieniowy, ani podania dźwięku z projekcji do konsolety. Wszyscy jesteśmy tylko trybikami wspólnej machiny, które łączy szereg zależności oraz wspólny cel udana impreza. pełni okablowane, przygotowane do współpracy zarówno z gniazdami XLR, jak i TRS. Lata praktyki sprawiają, że każdy przyzwyczaja się do pracy na określonych urządzeniach, często wożąc je ze sobą. Tak było również w przypadku Adama Nowaka, wokalisty zespołu, który oprócz personalnego systemu odsłuchu przywiózł własny mikrofon pojemnościowy Shure Beta87. Pozostałe wokale, spełniające funkcję chórków, nagłośnione zostały mikrofonami dynamicznymi AKG D7. Nie obyło się bez drobnych modyfikacji w oświetleniu, ale w tej kwestii głos oddam Przemysławowi Wremblowi z firmy Setlight: Przemysław Wrembel, Setlight: Dzięki uprzejmości firmy LTT, mieliśmy okazję przetestować dwa urządzenia MAC III Profile, które ustawiliśmy na obu skrajach sceny. Dzięki ich relatywnie dużej, w porównaniu do innych zastosowanych urządzeń, sile światła, użyliśmy ich do oświetlenia dekoracyjnego ścian oraz jako urządzenia efektowe, doskonale uzupełniające w niektórych momentach Beamy 250. Niestety, ze względu na małą scenę, musieliśmy je było kilkukrotnie przestawiać, aby nie przeszkadzały muzykom. Raz, dwa, trzy... zaczynamy! Część koncertowa wieczoru poprzedzona została zapowiedzią oraz wyświetleniem okolicznościowego 10-minutowego filmu. Kolejnym punktem programu było wyświetlenie projekcji przedstawiającej występ Jacka Kleyffa przed laty, po zakończeniu której gość specjalny kontynuował utwór już na żywo, wywołując aplauz publiczności. Chwilę później dołączył do niego Marcin Pospieszalski z zespołem. Zgromadzona publiczność miała okazję usłyszeć utwory legendarnego kabaretu Salon Niezależnych oraz Orkiestry Na Zdrowie (ONZ) w niezwykle ciekawym wykonaniu. Po przerwie na pączki przyrządzone z okazji tłustego czwartku nadszedł czas na występ głównej gwiazdy wieczoru. W wykonaniu zespołu Raz Dwa Trzy, oprócz ich własnych kompozycji, usłyszeć mogliśmy m.in. piosenki z płyty Młynarski, jak również utwory Salonu Niezależnych. Jest to wybór nieprzypadkowy, gdyż koncert został zorganizowany m.in. z okazji Roku Kultury Niezależnej. Dodajmy do tego jeszcze fakt, że oprócz drugich urodzin ECS, na bieżący rok przypada również 20-lecie istnienia zespołu Raz Dwa Trzy. Wszystko to przełożyło się na wyjątkowy charakter ze wszech miar jubileuszowego wieczoru, co dało się odczuć w atmosferze panującej wówczas w kinie Neptun. Orkiestra symfoniczna Icon znakomicie wkomponowała się w znane już aranżacje, a jakby i tego było mało, do całości dołączyli również muzycy z zespołu Marcina Pospieszalskiego. Nie dziwi zatem, że licznie przybyła publiczność dała się ponieść znakomicie wykonanym utworom, zapowiadanym stosownie do okoliczności przez głównego wokalistę. Artystom oczywiście nie dano opuścić sceny bez wykonania bisów. NAGŁOŚNIENIE 1x Allen&Heath GL2800/40ch 1x Allen&Heath ilive-t112 5x EAW JFL210 6x subbas 2x15'' 4x JBL SRX712M 4x Proel Next8 Realizacja: Pomorska Grupa Multimedialna OŚWIETLENIE 1x MA Ligthitng Lightcommander 2x GrandMA onpc 6x Martin MAC 550 4x Martin MAC 250 Wash 4x Martin MAC 250 Beam 2x Martin MAC III Profile 1x Martin MAC 401 Dual 10x PAR 64 LED 3W 6x PC 1000W 4x PAR 64 CP 62 1x Jem 24/7 Hazer 1x K1 Hazer 30 x PAR 64 LED Realizacja: Setlight MULTIMEDIA 1x projektor Panasonic 6300 ANSI + optyka średnia-długa 1x media server RAZOR POINT II SV 1x mixer Edirol V8 1x Kramer 704 XL (skaler) 1x Kramer VP-26 (transmiter Ethernet) 1x monitory podglądowe Marshall (3 ekrany) Realizacja: SVOBODA multimedia 38