PIELĘGNIARSTWO I ZDROWIE PUBLICZNE KWARTALNIK 2011, vol. 1, nr 1 (styczeń marzec) Wydawca Akademia Medyczna im. Piastów Śląskich we Wrocławiu Redaktor naczelny Dominik Krzyżanowski Sekretarz Mirosław Chybicki Przewodniczący Rady Naukowej Andrzej M. Fal Rada Naukowa Andrzej M. Fal (Wrocław), Zbigniew Bartuzi (Bydgoszcz), Dariusz Białas (Wrocław), Józef Binnebesel (Łódź), Alicja Chybicka (Wrocław), Grażyna Dębska (Kraków), Anna Felińczak (Wrocław), Irene Higginson (Londyn), Hanna Ignatowicz (Augusta), Ewa Jassem (Gdańsk), Mirosław Kalinowski (Lublin), Stanisław Kowalik (Poznań), Elżbieta Krajewska-Kułak (Białystok), Dominik Krzyżanowski (Wrocław), Krystyna Misiak (Wrocław), Sylwia Krzemińska (Wrocław), Piotr Krakowiak (Gdańsk), Mariola Seń (Wrocław), Lucyna Sochocka (Opole), Monika Wójta-Kempa (Wrocław), Marcin Wiśniewski (Bydgoszcz), Zbigniew Żylicz (Hull) Redakcja techniczna Anna Gemza, Aleksandra Raczkowska, Ewa Śnieżyk-Milczyńska Adres Redakcji Zakład Medycznych Nauk Społecznych Katedra Zdrowia Publicznego Akademia Medyczna im. Piastów Śląskich we Wrocławiu ul. K. Bartla 5 51-618 Wrocław tel.: +48 71 348 42 10, 608 585 295 e-mail: dominik.krzyzanowski@am.wroc.pl mchybicki@gmail.com Adres Wydawcy ul. T. Chałubińskiego 6a 50-368 Wrocław tel.: +48 71 784 15 86 faks: +48 71 784 00 32 e-mail: a-gemza@am.wroc.pl
Warunki prenumeraty Zamówienia na prenumeratę należy składać pod adresem: Zofia Gacek ul. T. Chałubińskiego 6a 50-368 Wrocław tel.: +48 71 784 11 35 e-mail: gacek@wyd.am.wroc.pl numer konta: 35 1500 1793 1217 9000 9997 0000 Copyright by Wroclaw Medical University Redakcja nie odpowiada za treść reklam Opracowanie typograficzne i projekt okładki: Maciej Szłapka Skład i łamanie: Pracownia Składu Komputerowego TYPO-GRAF Druk i oprawa: Wrocławska Drukarnia Naukowa PAN im. S. Kulczyńskiego Sp. z o.o. Nakład: 350 egz.
Spis treści Od Redaktora... 5 prace oryginalne Anna Felińczak, Faustina Hama: Występowanie zjawiska nadwagi i otyłości wśród dzieci i młodzieży we Wrocławiu... 11 Lucyna Sochocka, Aleksander Wojtyłko: Poczucie satysfakcji podopiecznych Oddziału Chirurgii Dziecięcej WCM w Opolu a model opieki funkcjonujący w Oddziale... 19 Magdalena Gościniak, Monika Wójta-Kempa: Wiedza i postawy studentów wrocławskich uczelni na temat transplantacji szpiku kostnego... 27 Barbara Szwat, Wojciech Słupski, Dominik Krzyżanowski: Sposoby radzenia sobie z chorobą nowotworową a poczucie depresji i nasilenie bólu u chorych objętych opieką paliatywną... 35 Marcin Walków: Korzystanie ze świadczeń opieki zdrowotnej przez osadzonych w zakładach penitencjarnych w latach 2001 2009... 43 Janina Kapłunowska, Piotr Nowicki: Public relations jako narzędzie budowy wizerunku niepublicznych zakładów opieki zdrowotnej... 47 Sylwia Krzemińska, Adriana Borodzicz-Cedro, Marta Arendarczyk: Wpływ edukacji na jakość życia i ponowne hospitalizacje u chorych z niewydolnością serca... 57 prace poglądowe Krystyna Misiak, Ewa Kopydłowska: Przygotowanie rodziny do opieki nad osobą starszą, cierpiącą na chorobę otępienną... 65 Katarzyna Pająk: Bioetyka a wybrane aspekty umierania człowieka... 77 Edyta Kędra, Bożena Chudak: Jakość usług medycznych a efektywność medyczna... 83 TOWARZYSTWA NAUKOWE SPRAWOZDANIE... 89 Nowości wydawnicze... 91
Contents From Editor... 5 original papers Anna Felińczak, Faustina Hama: The Occurrence of the Phenomenon of Overweight and Obesity Among Children and Adolescents in Wroclaw... 11 Lucyna Sochocka, Aleksander Wojtyłko: Sense of Satisfaction of Paediatric Surgical Ward Charges WCM in Opole and Functional Model of Care in the Ward... 19 Magdalena Gościniak, Monika Wójta-Kempa: Konwledge and Attitudes Concerning the Bone Marrow Transplant Among Students of Wroclaw... 27 Barbara Szwat, Wojciech Słupski, Dominik Krzyżanowski: Ways of Coping with Cancer and Feeling of Depression and Pain Intensity in Patients Receiving Palliative Care... 35 Marcin Walków: The Use of Health Care Services by Inmates in Prisons in the Years 2001 2009... 43 Janina Kapłunowska, Piotr Nowicki: Public Relations as a Tool of Building the Image of Private Health Care Facilities... 47 Sylwia Krzemińska, Adriana Borodzicz-Cedro, Marta Arendarczyk: Effect of Education on Quality of Life and Re-Hospitalization in Patients with Heart Failure... 57 reviews Krystyna Misiak, Ewa Kopydłowska: Preparing a Family to Provide Care to an Elderly Person with Senile Dementia... 65 Katarzyna Pająk: Bioethics and Selected Aspects of the Dying... 77 Edyta Kędra, Bożena Chudak: The Quality of Medical Services and the Efficiency of Medical Care.. 83 Scientific Societies reports... 89 new books... 91
Członkowie Rady Naukowej 5 Od Redaktora Drodzy Państwo, W imieniu całego Zespołu Redakcyjnego i Komitetu Naukowego pragnę wyrazić zadowolenie, że oddajemy do Państwa rąk pierwszy numer kwartalnika Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne. Jest to dla Redakcji wielkie wyzwanie, a zarazem radość, że do Rady Naukowej pozyskaliśmy wielu wybitnych przedstawicieli nauk medycznych oraz humanistycznych. Zobowiązujemy się, że dołożymy wszelkich starań w rozwój naukowy i merytoryczny tego czasopisma, wychodząc naprzeciw oczekiwaniom naszych Czytelników. W niniejszym numerze zapraszamy Państwa do lektury prac oryginalnych i poglądowych obejmujących tematyką wybrane aspekty jakości opieki medycznej, opieki pielęgniarskiej, jakości życia oraz zdrowia publicznego. W ostatniej części Pielęgniarstwa i Zdrowia Publicznego przedstawiamy główne cele działalności naukowej Polskiego Towarzystwa Pielęgniarstwa Opieki Paliatywnej i Hospicyjnej oraz recenzje wybranych książek, których współredaktorami są członkowie Rady Naukowej naszego kwartalnika. Zapraszam Państwa serdecznie do współpracy i współtworzenia czasopisma, co na pewno zaowocuje wspaniałym materiałem wydawniczym. Redaktor Naczelny Dominik Krzyżanowski From Editor Dear Readers, On behalf of the Editorial and Scientific Board I would like to express my content due to the fact that we are able to present you with the first issue of Nursing and Public Health Quarterly. It is both great challenge as well as joy for us, that we were able to gather many distinguished representatives of medical and human science. We are committed to put effort into continued growth and development in terms of the scientific content of this new journal, in pursuit to meet the expectations of our Readers. In the current issue we encourage you to read original studies and reviews covering the topics about chosen aspects of quality of medical care, nursing care, quality of life and public health. In the last section of the journal you will be able to get acquainted with the scientific society: Polish Society of Palliative and Hospice Care and with reviews of selected books, whose co-editors are members of Scientific Board of Nursing and Public Health. Editor in Chief Dominik Krzyżanowski
6 Członkowie Rady Naukowej
Członkowie Rady Naukowej 7 Członkowie Rady Naukowej Prof. dr hab. Andrzej M. Fal absolwent Wydziału Lekarskiego Akademii Medycznej we Wrocławiu, obecnie profesor tej uczelni, specjalista chorób wewnętrznych, alergologii i zdrowia publicznego, magister ekonomii, absolwent Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu oraz studiów MBA Executive w połączonym programie Fachhochschule Aachen (Niemcy), University of Limerick (Irlandia), Groupe ESC (Francja). Współautor opracowanego przez Wrocławską Agencję Rozwoju Regionalnego, na zamówienie Ministerstwa Zdrowia planu: Projekt Regionalnego Programu Restrukturyzacji Ochrony Zdrowia Województwa Dolnośląskiego. W latach 2001 2002 członek Rady Dolnośląskiej Kasy Chorych, a następnie dyrektor Departamentu Spraw Ubezpieczonych Centrali Narodowego Funduszu Zdrowia. Doradca Marszałka Województwa Dolnośląskiego ds. Zdrowia, a później (2007 2008) szef zespołu doradców. Od października 2010 r. Pełnomocnik Marszałka ds. Zdrowia Publicznego. Członek Zespołu ds. Gospodarki Lekami Ministerstwa Zdrowia oraz przedstawiciel Polski w Komitecie ds. Zaawansowanych Terapii EMA (European Medicines Agency) w Londynie. Członek licznych towarzystw naukowych, m.in. Amerykańskiej Akademii Astmy, Alergii i Immunologii oraz Eurpejskiego Towarzystwa Chorób Klatki Piersiowej. Kierownik Katedry Zdrowia Publicznego oraz Zakładu Alergologii Akademii Medycznej we Wrocławiu, autor ponad 200 publikacji z alergologii, pulmonologii i zdrowia publicznego oraz współautor czterech podręczników, redaktor dwóch podręczników. Prof. dr hab. Alicja Chybicka kierownik Katedry i Kliniki Transplantacji Szpiku, Onkologii i Hematologii Dziecięcej AM we Wrocławiu. Członek polskich i międzynarodowych towarzystw naukowych. Autor i współautor ponad 500 publikacji z pediatrii, hematologii i onkologii dziecięcej, transplantacji komórek macierzystych, terapii genowej. Konsultant województwa lubuskiego i dolnośląskiego z onkologii i hematologii dziecięcej. Członek Odwoławczej Komisji Bioetycznej Ministerstwa Zdrowia. Wielki przyjaciel dzieci i Kawaler Orderu Uśmiechu. Prof. dr hab. Ewa Jassem specjalista chorób płuc, alergolog, kierownik Kliniki Alergologii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. Autorka ponad 150 publikacji naukowych, 25 rozdziałów w podręcznikach i monografiach, redaktor czterech książek z zakresu pneumonologii. Nauczyciel akademicki i aktywny lekarz. Pomysłodawca i koordynator projektu zintegrowanej opieki dla chorych na zaawansowaną przewlekłą obturacyjną chorobę płuc.
8 Członkowie Rady Naukowej Prof. dr hab. Elżbieta Krajewska-Kułak kierownik Zakładu Zintegrowanej Opieki Medycznej Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, Przewodnicząca Wydziałowej Komisji ds. Promocji i Wolontariatu, Dziekan Wydziału Nauk o Zdrowiu UMB. Autor i współautor 315 prac oryginalnych, 23 podręczników i monografii, 124 rozdziałów w podręcznikach i monografiach oraz 344 komunikatów zjazdowych. Zainteresowania naukowe: psychodermatologia, mikologia lekarska, mikologia laboratoryjna, obiektywizacja oceny stanu pacjenta dla potrzeb planowania pielęgnowania, interdyscyplinarne badania naukowe związane m.in. z wykorzystaniem teorii pielęgniarstwa w działalności praktycznej, promocji zdrowia oraz samoopieki w zdrowiu i chorobie, jakość życia pacjentów w różnych stanach chorobowych, ze szczególnym uwzględnieniem chorób skóry, problemy opieki paliatywnej, problemy wielokulturowości w medycynie, narażenia zawodowe pracowników ochrony zdrowia, przemoc w rodzinie i miejscu pracy oraz uzależnienia. Prof. dr hab. Mirosław Kalinowski kierownik Katedry Opieki Społecznej Paliatywnej i Hospicyjnej KUL. Organizator Studium Profilaktyki i Terapii od Narkotyków certyfikowanego przez Ministra Zdrowia. Ekspert nauk o rodzinie PKA. Kierunki badań: profilaktyka patologii społecznej, problematyka chorych terminalnie i ich rodzin, problematyka zespołu wspierającego, opieka paliatywna i hospicyjna. Dr hab. Józef Binnebesel profesor nadzwyczajny w Wyższej Szkole Edukacji Zdrowotnej i Nauk Społecznych w Łodzi. Jako pedagog specjalny do pedagogiki wprowadza systematycznie zagadnienia tanatologii oraz opracowuje założenia tanatopedagogiki. Jest autorem i współautorem artykułów książek poświęconych psychopedagogicznym aspektom chorób przewlekłych i terminalnych u dzieci, funkcjonowaniu rodzin w sytuacji przewlekłej i terminalnej choroby dziecka, jak również prac poświęconych szeroko pojętej kwestii cierpienia. Dr n. med. Anna Felińczak absolwentka Akademii Medycznej im. Piastów Śląskich we Wrocławiu. Pełni obowiązki kierownika Zakładu Organizacji i Zarządzania w Katedrze Zdrowia Publicznego na Wydziale Nauk o Zdrowiu w AM we Wrocławiu. Uzyskała stopień specjalisty w dziedzinie zdrowia publicznego oraz liczne certyfikaty ukończenia kursów ze statystyki medycznej. Jest autorką licznych publikacji i doniesień naukowych. W pracy badawczej podejmuje problematykę dotyczącą zachowań zdrowotnych dzieci i młodzieży ze szczególnym ukierunkowaniem na występowanie nadwagi i otyłości. Jest autorem programów zdrowotnych: Rozpoznawanie wczesnych zagrożeń nadwagi i otyłości dzieci w wieku szkolnym miasta Wrocławia oraz Redukcja masy ciała poprzez ukierunkowaną i systematyczną aktywność fizyczną. Współpracuje z Urzędem Miejskim Wrocławia, propagując wśród dzieci i młodzieży zdrowy styl życia. Uczestniczy w realizacji kształcenia podyplomowego kadr medycznych, jest długoletnim członkiem Polskiego Towarzystwa Medycyny Społecznej i Zdrowia Publicznego.
Członkowie Rady Naukowej 9 Dr n. med. Sylwia Krzemińska doktor medycyny społecznej. Absolwentka Akademii Medycznej im. Piastów Śląskich we Wrocławiu. Od 2004 r. zatrudniona na Wydziale Nauk o Zdrowiu Akademii Medycznej we Wrocławiu. Prowadzi badania nt. jakości życia pacjentów z chorobami układu krążenia. Jest autorką licznych publikacji i doniesień naukowych. Aktywnie uczestniczy w realizacji kształcenia podyplomowego kadr medycznych. Dr n. przyr. Krystyna Misiak doktor biologii, mgr pielęgniarstwa. Od 2002 r. pracuje jako adiunkt w Zakładzie Gerontologii w Katedrze Zdrowia Publicznego na Wydziale Nauk o Zdrowiu AM im. Piastów Śląskich we Wrocławiu. Autorka i współautorka wielu publikacji dotyczących różnych aspektów szeroko pojętej opieki pielęgniarskiej. Dr n. med. Mariola Seń doktor medycyny społecznej. Absolwentka Wydziału Pielęgniarskiego Akademii Medycznej we Wrocławiu oraz studiów podyplomowych Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Wrocławskiego kierunek logopedia. Pełni obowiązki kierownika Zakładu Promocji Zdrowia w Katedrze Zdrowia Publicznego Akademii Medycznej im. Piastów Śląskich we Wrocławiu. Pracownik Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Krakowie. Zainteresowania zawodowe: pielęgniarstwo w podstawowej opiece zdrowotnej, promocja zdrowia i profilaktyka. Dr n. med. Lucyna Sochocka magister pielęgniarstwa, absolwentka Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Tytuł doktora nauk medycznych uzyskała w 2008 r. na Wydziale Studiów Podyplomowych Akademii Medycznej we Wrocławiu. W latach 1996 2003 nauczyciel Medycznego Studium Zawodowego w Opolu, od 2003 r. nauczyciel akademicki w Państwowej Medycznej Wyższej Szkole Zawodowej w Opolu, od 2009 r. pełni funkcję dyrektora Instytutu Pielęgniarstwa PMWSZ w Opolu. Sama realizuje kilka projektów badawczych z zakresu ochrony i profilaktyki zdrowia dzieci. Dr n. hum. Monika Wójta-Kempa socjolog, starszy wykładowca w Zakładzie Medycznych Nauk Społecznych Akademii Medycznej we Wrocławiu. Zainteresowania badawcze koncentruje obecnie na badaniach empirycznych z zakresu socjologii medycyny. Jest współpracownikiem merytorycznym i ekspertem w projektach badawczych związanych z dolnośląskim rynkiem pracy. Jest członkiem Polskiego Towarzystwa Socjologicznego.
10 Członkowie Rady Naukowej Dr n. hum. Dariusz Białas specjalista promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej, pedagog, fizjoterapeuta, waleolog. Jest adiunktem i kierownikiem Zakładu Pedagogiki Zdrowia Katedry Pedagogiki Wydziału Lekarskiego Akademii Medycznej we Wrocławiu. Prowadzi prace naukowo-badawcze i zajęcia dydaktyczne z zakresu edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia. Dr Piotr Krakowiak teolog i psycholog. Od 1993 r. kapelan Hospicjum w Gdańsku, od 2000 r. psycholog w Hospicjum w Gdańsku i w Klinice Onkologii Akademii Medycznej w Gdańsku. Od 2002 r. dyrektor Hospicjum i krajowy duszpasterz hospicjów. Inicjator akcji Hospicjum to też Życie. Od 2007 r. autor programu rozwoju wolontariatu hospicyjnego Lubię Pomagać. Od 2010 r. Prezes Fundacji Lubię Pomagać promującej pozamedyczne aspekty opieki i wolontariat na rzecz osób niesamodzielnych i przewlekle chorych. Autor kilkunastu publikacji związanych z tematyką paliatywno- -hospicyjną i pozamedycznymi aspektami opieki u kresu życia.