LRZ-4101-15-02/2013 P/13/056. WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Tekst ujednolicony

LRZ-4101-15-02/2013 P/13/056 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Tekst ujednolicony

I. Dane identyfikacyjne kontroli Numer i tytuł kontroli Jednostka przeprowadzająca kontrolę Kontrolerzy P/13/056 Komunalizacja spółek Skarbu Państwa Delegatura NIK w Rzeszowie Justyna Lis, specjalista kontroli państwowej, upoważnienie do kontroli nr 88171 z dnia 26.09.2013 r. [dowód: akta kontroli str. 1-2] Jednostka kontrolowana Kierownik jednostki kontrolowanej Kopalnia Siarki Machów S.A. w Tarnobrzegu, zwana dalej Kopalnią lub Spółką. Robert Niedbałowski - Prezes Zarządu Spółki, od dnia 1 października 2013 r. - Likwidator Kopalni Siarki Machów S.A. w likwidacji. [dowód: akta kontroli str. 3-4, 361-363] II. Ocena kontrolowanej działalności Ocena ogólna Uzasadnienie oceny ogólnej Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie mimo stwierdzonych nieprawidłowości 1 działalność kontrolowanej jednostki w zbadanym zakresie. Powyższą ocenę uzasadnia nierzetelne przygotowanie Aneksu nr 3 aktualizującego Program likwidacji zakładów górniczych Kopalni Siarki Machów S.A. zwany dalej Programem likwidacji. Kopalnia mimo wydłużenia o dwa lata okresu wyznaczonego do wypełnienia zadań zrezygnowała z realizacji zadania pn. wykonanie systemu melioracyjno-odwodnieniowego na terenach przyległych do zbiornika Piaseczno. Wykreślenie powyższego zadania było niezgodne z celami strategicznymi zawartymi w Programie likwidacji, jakimi były: maksymalne złagodzenie dla pracowników przemysłu siarkowego oraz lokalnego rynku pracy, skutków szybko malejącej liczby miejsc pracy w przemyśle siarkowym oraz usunięcie zagrożeń ekologicznych, które powstały w wyniku eksploatacji odkrywkowych i otworowych kopalń siarki. Skutkiem niewykonania systemu melioracji może być podtopienie sadów, pól uprawnych i zabudowań na powierzchni około 4 tys. ha, co byłoby równoznaczne, ze zniszczeniem około 1 tys. gospodarstw rolnych. Pozytywnie zostały ocenione działania Kopalni, w zakresie zgodności zamówień publicznych i sprzedaży aktywów Spółki z przepisami prawa, regulacjami samorządowymi oraz regulacjami wewnętrznymi. 1 Najwyższa Izba Kontroli stosuje 3-stopniową skalę ocen: pozytywna, pozytywna mimo stwierdzonych nieprawidłowości, negatywna. Jeżeli sformułowanie oceny ogólnej według proponowanej skali byłoby nadmiernie utrudnione, albo taka ocena nie dawałaby prawdziwego obrazu funkcjonowania kontrolowanej jednostki w zakresie objętym kontrolą, stosuje się ocenę opisową, bądź uzupełnia ocenę ogólną o dodatkowe objaśnienie

III. Opis ustalonego stanu faktycznego 1.1. Uwarunkowania działalności Kopalni Siarki Machów S.A. Opis stanu faktycznego Przedsiębiorstwo państwowe pn. Kopalnia Siarki Machów zostało utworzone w dniu 1 stycznia 1994 r. Przedmiotem jego działalności była likwidacja wyrobiska i infrastruktury górniczej związanej z wydobyciem siarki wraz z rekultywacją zdewastowanych terenów pogórniczych. Kopalnia Siarki Machów, finansowana była ze środków budżetowych oraz środków własnych uzyskanych ze sprzedaży majątku. Zasady i warunki restrukturyzacji finansowej jednostek górnictwa siarki, w tym Kopalni Siarki Machów w Tarnobrzegu, reguluje ustawa z dnia 14 lipca 2000 r. o restrukturyzacji finansowej górnictwa siarki 2, zwana dalej ustawą o restrukturyzacji górnictwa. Zgodnie z art. 7 ust. 1 wyżej przywołanej ustawy, nadzór nad przebiegiem likwidacji Kopalni sprawuje Minister Gospodarki. Minister w szczególności zatwierdza programy likwidacji Kopalni oraz roczne plany likwidacji Kopalni. Zgodnie z art. 7 ust. 3 powyższej ustawy, wydatki na likwidację zakładów górniczych oraz rekultywację terenów pogórniczych w rozumieniu przepisów o ochronie gruntów rolnych i leśnych, finansowane są ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, zwanego dalej Narodowym Funduszem. W 2007 r. na podstawie aktu komercjalizacji dokonanego przez Ministra Skarbu Państwa utworzona została jednoosobowa spółka Skarbu Państwa pn. Kopalnia Siarki Machów S.A. z siedzibą w Tarnobrzegu. Do Kopalni zostały dołączone pozostałe odkrywkowe i otworowe kopalnie siarki działające w tym rejonie. W 2008 roku dla Kopalni został opracowany i zatwierdzony kierunkowo przez Ministra Gospodarki Program likwidacji zakładów górniczych Kopalni Siarki Machów S.A. (na lata 2008-2013), zwanym dalej Programem likwidacji. Program likwidacji był dokumentem wytyczającym zarówno strategię działania Kopalni jak również precyzującym dla niej zakres zadań operacyjnych. Program sporządzony został dla obszarów: Machów, Jeziórko i Basznia zlokalizowanych na terenie woj. podkarpackiego oraz obszarów: Piaseczno i Grzybów zlokalizowanych na terenie woj świętokrzyskiego. Stan majątkowy Kopalni stanowiły grunty własne oraz grunty pozostające w użytkowaniu wieczystym wraz z zabudową przemysłową, maszynami i urządzeniami po byłej Kopalni Siarki Machów", nieruchomości wraz z położonymi na nich budynkami i budowlami wchodzącymi w skład wyrobiska po Kopalni Siarki Piaseczno, tereny po byłym Przedsiębiorstwie Rekultywacji Terenów Górniczych Jeziórko w Tarnobrzegu oraz tereny po byłej Kopalni Siarki Grzybów. Strategicznymi celami Programu likwidacji były: - doprowadzenie do ekonomicznej efektywności, możliwie najszerszej, części sektora górnictwa, przetwórstwa i ekspedycji siarki oraz likwidacja trwale nierentownych obszarów działalności, - maksymalne złagodzenie dla pracowników przemysłu siarkowego oraz lokalnego rynku pracy skutków szybko malejącej liczby miejsc pracy w przemyśle siarkowym, - usunięcie zagrożeń ekologicznych, które powstały w wyniku eksploatacji odkrywkowych i otworowych kopalń siarki i zagwarantowanie rekultywacji terenów zdegradowanych. 2 Dz. U. z 2000 r. Nr 74 poz. 856 ze zm. 2

W dniu 3 marca 2011 r. Kopalnia podpisała z Narodowym Funduszem umowę Nr 15/2011/Wn-9/KO-RT-PO/D na dofinansowanie przedsięwzięcia pn. Rekultywacja terenów pogórniczych Kopalni Siarki Machów S.A. w obszarach Machów Piaseczno, Jeziórko, Basznia etap 2011-2013, powstałych w okresie od dnia 1.01.2011 r. do dnia 31.12.2013 r., zwaną dalej Umową o dofinansowanie. Umowa jasno precyzowała, że kwota wypłaconej dotacji nie mogła przekroczyć 100% kosztów kwalifikowanych przedsięwzięcia realizowanego zgodnie z Aneksem nr 1 do Programu likwidacji. Całkowity koszt przedsięwzięcia określono na kwotę 120.057.700 zł, w tym suma udzielonej dotacji wyniosła 106.500.000 zł. W dniu 4 stycznia 2013 r. pomiędzy Kopalnią, a Narodowym Funduszem został podpisany Aneks nr 2 do Umowy o dofinasowanie wydłużający okres dotowania przedsięwzięcia polegającego na rekultywacji terenów pogórniczych Kopalni do 2015 r. i podnoszący koszt całkowity przedsięwzięcia do kwoty 125.755.146 zł. [dowód: akta kontroli str. 206-266] Wyznaczający zakres rzeczowy działalności Kopalni, Program likwidacji był dwukrotnie aneksowany. Aneks nr 1 został opracowany w 2010 r., natomiast Aneks nr 2 bezpośrednio po komunalizacji w październiku 2012 r. Obecnie Kopalnia przygotowała Aneks nr 3, który znajduje się w fazie zatwierdzania przez Ministra Gospodarki. Aneks nr 1 urealniał zakres rzeczowo-finansowy prac likwidacyjno-rekultywacyjnych oraz zakładał rezygnację m.in. z budowy układu komunikacyjnego i ukształtowania półwyspu, regulacji rzeki Wisły, wykonania układu do napełniania zbiornika w Piasecznie. W wyniku opisanych zmian koszty likwidacji wyrobiska Piaseczno zmniejszyły się z pierwotnie prognozowanej wysokości 163.908 tys. zł do kwoty 89.423 tys. zł. Jednocześnie podkreślono, iż ówczesny stan hydrodynamiczny i warunki hydrochemiczne były wynikiem prowadzonego od pół wieku intensywnego odwadniania wyrobisk w Piasecznie i Machowie. Charakteryzując pozostające po odkrywkowej eksploatacji siarki w rejonie Tarnobrzega dwa wyrobiska górnicze: Machów o powierzchni około 560 ha i głębokości do 110 m oraz Piaseczno o powierzchni 160 ha i głębokości do 46 m Aneks nr 1 podkreśla, że oba sąsiadujące ze sobą wyrobiska znajdują się w obrębie tych samych formacji geologicznych, a powiązania hydrogeologiczne przesądzają o konieczności równoczesnej ich likwidacji. Program likwidacji stanowił, iż prawidłowa likwidacja obszaru Machów miała ogromne znaczenie ze względów ekologicznych. Na skutek wieloletniej działalności górniczej została usunięta naturalna warstwa izolacyjna oddzielająca dwa pietra wodonośne. Aby nie dopuścić do niekontrolowanej emisji siarkowodoru z wód złożowych do środowiska, przyjęto kierunek likwidacji odkrywki polegający na uszczelnieniu dna odkrywki warstwą iłu zgromadzonego na zwałowisku wewnętrznym i skarpach nakładowych, wyprofilowaniu skarp i zboczy zapewniającym ich stateczność w warunkach zalania wodą oraz wypełnieniu wyrobiska wodą z rzeki Wisły. Zbiornik powstały po wyrobisku Machów posiada powierzchnię lustra wody około 500 ha i głębokość około 42 m. Zgodnie z założeniami zbiornik wraz z przyległymi do niego terenami miał pełnić funkcję rekreacyjną. Równocześnie z pracami likwidacyjnymi wyrobiska pogórniczego prowadzono prace związane z likwidacją i rekultywacją innych obiektów powstałych w wyniku wieloletniej działalności wydobywczej i produkcyjnej tj. likwidację składowiska keku w Ocicach, rekultywację terenu po klarowniku nr 1, rekultywację osadnika Cygany 3

W rejonie wyrobiska Piaseczno zagadnieniem niezwykle ważnym, związanym z likwidacją posiarkowych wyrobisk pogórniczych, było uregulowanie stosunków wodnych. Do wspomnianego wyrobiska przyległe były tereny, na których od lat 50- tych funkcjonowała Kopalnia Siarki Piaseczno. W wyniku funkcjonowania kopalni, nastąpiło obniżenie wód gruntowych i osuszenie obszarów nadwiślańskich obejmujących tereny gmin Łoniów, Koprzywnica i Samborzec. Powstało wówczas ponad 4 tys. ha upraw sadowniczych, warzywniczych i ogrodniczych, którym sprzyjały doskonałe warunki glebowe i mikroklimatyczne. Stan taki trwał przez około 50 lat. Gęsta sieć rowów i starorzeczy funkcjonująca przed powstaniem kopalni przestała istnieć. Obecnie wody z wyżej opisanych terenów tzw. leja depresyjnego są wypompowywane i utrzymywane na poziomie +138 m n.p.m. Wyłączenie systemu odwadniania na tym terenie, skutkowałoby odbudową pierwotnego zwierciadła wody w warstwach wodonośnych, co dla obecnego rolniczego sposobu użytkowania terenów wokół wyrobiska mogłoby okazać się istotnym zagrożeniem. Ochrona dotychczasowego sposobu użytkowania tych terenów, zgodnie z brzmieniem Aneksu nr 1, wymagała wykonania systemu melioracyjnego, a budowa tego systemu powinna być zakończona przed wyłączeniem odwodnienia wyrobiska Piaseczno. Na podstawie prognoz: hydrotechnicznej i hydrogeologicznych oszacowano, że należy odwodnić obszary w zasięgu leja depresyjnego, obejmujące uprawy rolne i sady na zlewniach o powierzchni całkowitej 5.170 ha, w tym 3.672 ha terenów przewidzianych do odwodnienia. Wody zebrane z odwodnionych obszarów oraz z drenaży poprzez sieć szczegółową i rowy miały trafić do 5 pompowni, przez które zostaną zrzucone do Wisły. W aspekcie rekreacyjnego charakteru zbiornika stwierdzono, że musi nastąpić korelacja wykonania systemu melioracyjnego z wykonaniem kanalizacji miejscowości w zasięgu leja depresji tak, aby nie dopuścić do zasilania wód spływających do wyrobiska przez ścieki gospodarskie. Do głównych zadań rekultywacyjnych w obszarze Jeziórko należała likwidacja zachodniej części zakładu górniczego otworowej Kopalni Siarki Jeziórko wraz z rekultywacją terenu górniczego. Zakres prowadzonych prac w obszarze Jeziórko obejmował likwidację: otworów wiertniczych, infrastruktury technicznej oraz skażeń powierzchniowych rekultywowanych terenów, uprawę i zagospodarowanie biologiczne rekultywowanych obszarów, reniwelację terenu, uprawę i zagospodarowanie biologiczne rekultywowanych obszarów, formowanie zbiorników wodnych oraz rewitalizację rzeki Żupawki. Przedsiębiorstwo przyjęło do rekultywacji około 1328 ha terenów zdegradowanych. Dla większości terenów przyjęto leśny kierunek zagospodarowania. Drugą grupę terenów stanowiły obszary, które zostały przeznaczone do zagospodarowania w kierunku wodnym i łąkowym. Majątek po byłej Kopalni Basznia został w 2011 roku, zbyty na rzecz Polskiej Siarki Sp. z o. o. w organizacji, która przejęła obowiązki dokończenia fizycznej likwidacji kopalni, względnie wznowienia eksploatacji siarki na tym terenie. [dowód: akta kontroli str. 29-53] Niespełna rok po dokonaniu komunalizacji, dnia 24 maja 2013 r. Minister Gospodarki, stosownie do art. 7 ust 1 ustawy o restrukturyzacji górnictwa, zaakceptował przedłożony przez Kopalnię Aneks nr 2 do Programu likwidacji przedłużający okres jego obowiązywanie do 2015 roku. Aneks nr 2 uwzględniał dotychczasowe zaawansowanie prac likwidacyjno-rekultywacyjnych oraz poniesione nakłady finansowe, obejmował planowane do wykonania w latach 2012-2015 zakresy prac ujęte w zaktualizowanym Programie likwidacji z 2008 r., z jednoczesnym uwzględnieniem aktualnego stanu wiedzy, co do zakresu prac 4

likwidacyjnych i rekultywacyjnych. Prace likwidacyjno-rekultywacyjne prowadzone były w oparciu o zatwierdzone programy, plany i harmonogramy. [dowód: akta kontroli str. 54-122] W dniu 23 września 2013 r. pismem znak TG/3461/2013 Kopalnia przedłożyła Ministrowi Gospodarki do zatwierdzenia Aneks nr 3 do Programu likwidacji zakładów górniczych Kopalni Siarki Machów S.A. Głównym celem opracowania Aneksu nr 3 było usunięcie z Programu likwidacji zadania pn. wykonanie systemu melioracyjnodrenażowego na terenach przyległych do zbiornika Piaseczno. Proponowany Aneks nr 3 nadal utrzymuje, że uregulowanie stosunków wodnych jest zagadnieniem niezwykle ważnym w aspekcie likwidacji posiarkowych wyrobisk pogórniczych. 1.2. Działania spółki po komunalizacji. [dowód: akta kontroli str. 123-168] W dniu 23 lipca 2012 roku w Warszawie, zgodnie z Umową nieodpłatnego przeniesienia praw z akcji, Skarb Państwa działając na podstawie art. 2 pkt 5 lit. a ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o zasadach wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa 3 przekazał nieodpłatnie Gminie Tarnobrzeg 3.000.000 akcji, Kopalni Siarki Machów S.A. z siedzibą w Tarnobrzegu, co stanowiło 100% ogółu akcji. Łączna wartość nominalna przekazanych akcji wyniosła 30.000.000 zł. Strony powyższej Umowy, zgodnie stwierdziły, że nieodpłatne przeniesienie praw z akcji Kopalni Siarki Machów S.A., na rzecz Gminy Tarnobrzeg, leży w interesie społeczności lokalnej. Reprezentujący Gminę Prezydent Miasta Tarnobrzega oświadczył, iż dołoży wszelkich starań w celu wykorzystania praw własności Kopalni zgodnie z interesem społeczności Gminy Tarnobrzeg. [dowód: akta kontroli str. 5-8] W dniu przejęcia, Kopalnia Siarki objęta była Aneksem Nr 1 z 2010 r. do Programu likwidacji zakładów górniczych Kopalni Siarki Machów S.A., na lata 2008-2013. Reprezentujący Gminę Tarnobrzeg Prezydent Miasta Tarnobrzega Pan Norbert Mastalerz, oświadczył, że Program likwidacji i zobowiązania Kopalni wynikające z realizacji tego Programu oraz ustawy o restrukturyzacji finansowej górnictwa siarki, są mu znane. Ponadto Prezydent zobowiązał się do opracowania w terminie sześciu miesięcy od dnia podpisania przedmiotowej Umowy, Planu działalności Spółki, w kontekście zadań własnych nabywcy Kopalni, uwzględniający zapotrzebowanie na świadczenie usług przez Kopalnię oraz realizację Programu likwidacji. W okresie trwania kontroli Kopalnia nie otrzymała od Gminy Tarnobrzeg wyżej opisanego Planu. Gmina Tarnobrzeg nie postawiła Kopalni do realizacji dodatkowych zadań, nie określiła też wskaźników efektywności, jakie Kopalnia winna osiągnąć. Swoją działalność, w drugiej połowie 2012 r. i w 2013 r. Kopalnia prowadziła zgodnie z opracowanym na podstawie uaktualnionego Programu likwidacji, Aneksem nr 1 do Planu likwidacji zakładów górniczych Kopalni Siarki Machów S.A. na rok 2012 oraz z Planem likwidacji zakładów górniczych Kopalni Siarki Machów S.A. na rok 2013. Wszystkie wyżej przedstawione dokumenty planistyczne zostały zaakceptowane przez Ministra Gospodarki, co było zgodne z art. 7 ust. 1 ustawy o restrukturyzacji górnictwa. Aktualny na dzień przeprowadzenia komunalizacji Program likwidacji zawierał koszty likwidacji 3 Dz. U. z 1996 r. Nr 106, poz. 493 ze zm. 5

obszarów skupionych w ramach Kopalni od roku 1994 do roku 2009, które wynosiły 1.208.517 tys. zł oraz od roku 2010 do roku 2013, które wynosiły 214.149 tys. zł. Łącznie koszty likwidacji Kopalni dały kwotę 1.422.666 tys. zł. Koszty likwidacji Kopalni w latach od 2010 do 2013 prognozowano pokryć ze środków Narodowego Funduszu w wysokości 150.980 tys. zł, z innych źródeł w wysokości 54.561 tys. zł oraz ze środków własnych w wysokości 8.608 tys. zł. [dowód: akta kontroli str. 29-53] Na podstawie Uchwały nr 9 Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Spółki działającej pod firmą: Kopalnia Siarki Machów Spółka Akcyjna z siedzibą w Tarnobrzegu z dnia 2 lipca 2013 r. w sprawie zmian w Statucie Spółki Kopalnia Siarki Machów S.A., opracowano tekst jednolity Statutu Kopalni. Stosownie do postanowień, zmienionego po komunalizacji Statutu, określającego kompetencje organów Spółki - do Rady Nadzorczej należała między innymi: ocena sprawozdania Zarządu z działalności Kopalni oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy, opiniowanie strategicznych planów wieloletnich Spółki oraz opiniowanie rocznych planów rzeczowo-finansowych Spółki. Walne Zgromadzenie rozpatrywało i zatwierdzało sprawozdanie finansowe za ubiegły rok oraz sprawozdanie Zarządu z działalności Spółki. Walne Zgromadzenie nie rozpatrywało, nie oceniało ani nie zatwierdzało programów strategicznych i rocznych planów rzeczowo-finansowych Spółki. Statut Spółki w powyższym brzmieniu był zgodny z wymogami przepisów ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych 4. [dowód: akta kontroli str. 280-308, 370-377] Zgodnie z proponowanym Aneksem nr 3 plan kosztów likwidacji obszarów pogórniczych Kopalni kształtował się następująco: - koszty likwidacji wyrobiska Machów 821.233,1 tys. zł - koszty likwidacji wyrobiska Piaseczno 56.865,6 tys. zł - koszty obszaru Jeziórko 151.085,7 tys. zł - koszty obszaru Grzybów 59.402,8 tys. zł - koszty obszaru Basznia 2.736,2 tys. zł - Koszty ogólnego zarządu 215.270,4 tys. zł Razem koszty likwidacji Kopalnia planuje zakończyć w 2015 roku, kwotą 1.306.593,8 tys. zł. W latach od 2013 r. do 2015 r., Kopalnia dokonując aktualizacji Programu, obniży wartość realizowanych zadań z kwoty 97.701,1 tys. zł do kwoty 64.133,5 tys. zł tj. o 34,4%. [dowód: akta kontroli str. 153-168] Zgłoszony do zatwierdzenia przez Ministra Gospodarki, Aneks nr 3 do Programu likwidacji, zawierał plan zakończenia działalności dla poszczególnych obszarów Kopalni. Określono, że w obszarze Machów roboty likwidacyjne zostały już zakończone. Zadania rekultywacyjne na obecnym etapie polegają na utrzymaniu efektu ekologicznego na terenach przyległych do wyrobiska Machów, które obecnie przyjęło nazwę Jeziora Tarnobrzeskiego. Do końca 2015 r. planowane jest zakończenie rekultywacji klarownika nr 2 i terenów do niego przyległych. W efekcie prac likwidacyjno-rekultywacyjnych zostały uporządkowane tereny zdegradowane 4 Dz. U. z 2000 r. Nr 94 poz. 1037 6

przyrodniczo, dając szansę ich nowego zagospodarowania. Stworzone zostały warunki do zorganizowanej rekreacji i wypoczynku mieszkańców i przyjezdnych turystów. Opisując plan zakończenia działalności obszaru Piaseczno, Aneks nr 3 podaje, że w 2013 r. rozpoczęte zostaną tu prace związane ze stabilizacją skarpy zachodniej, a następnie z jej profilowaniem i odwodnieniem. Zagospodarowanie obiektów i terenów przyległych wraz ich rekultywacją Kopalnia planuje do końca 2015 r. 5 W ramach zakończenia podstawowej działalności w obszarze Jeziórko, zaplanowano zbywanie lub przekazywanie zrekultywowanych terenów pogórniczych w Jeziórku do Lasów Państwowych, Gminy Grębów lub innych użytkowników. Podstawowa działalność likwidacyjna w obszarze Grzybów została zakończona z dniem 31 grudnia 2006 r. Pozostały po Kopalni Siarki Grzybów majątek pozostały po Kopalni Siarki Grzybów Kopalnia przygotowuje do zbycia lub przekazania samorządom lokalnym. [dowód: akta kontroli str. 129-152] Zarząd Kopalni przesyłał do Ministerstwa Gospodarki roczne i miesięczne Sprawozdania z realizacji harmonogramu rzeczowo-finansowego robót likwidacyjnych zakładów górniczych Kopalni Siarki Machów S.A., co było zgodne z art. 7 ust. 1 ustawy o restrukturyzacji górnictwa siarki i z podpisaną z Narodowym Funduszem Umową o dofinansowanie. Powyższe Sprawozdania, stosownie do art. 7 ust. 3 wyżej przywołanej ustawy, po przeanalizowaniu i akceptacji przez Ministra Gospodarki, były przekazywane do Narodowego Funduszu, w celu sfinansowania wykonanych prac. [dowód: akta kontroli str. 267-279] Dnia 2 lipca 2013 r. Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Spółki pod firmą Kopalnia Siarki Machów z siedzibą w Tarnobrzegu podjęło uchwałę nr 7 wyrażającą zgodę na zbycie prawa użytkowania wieczystego przez Kopalnię poprzez rozwiązanie umów o oddanie w użytkowanie wieczyste niezabudowanych nieruchomości gruntowych o łącznej powierzchni 604,6898 ha oraz uchwałę nr 8 wyrażającą zgodę na zbycie nieruchomości Kopalni poprzez zrzeczenie się na rzecz Gminy Tarnobrzeg prawa własności niezabudowanych nieruchomości gruntowych o ogólnej powierzchni 36,2029 ha. Było to zgodne z 52 ust. 3 pkt 2 Statutu Spółki, który mówi, że uchwały Walnego Zgromadzenia wymagają sprawy dotyczące nabycia i zbycia nieruchomości lub prawa wieczystego użytkowania albo udziału w nieruchomości lub w prawie użytkowania wieczystego o wartości przekraczającej równowartość w złotych, kwoty 30.000 Euro. Na powyższe nieruchomości gruntowe, znajdujące się w obrębie Jeziora Tarnobrzeskiego, nie przeprowadzono wyceny. Wartość księgowa przedmiotowych nieruchomości wynosiła 3.364.114 zł, a koszty rekultywacji wyrobiska Machów, na dzień kontroli osiągnęły wartość ponad 810 mln zł. Zgodnie z Aktem Notarialnym Repetytorium A: 4214/2013 z dnia 27 września 2013 r. Pan Norbert Mastalerz działający w imieniu Gminy Tarnobrzeg, jako Prezydent Miasta Tarnobrzega oraz Pan Robert Niedbałowski Prezes Zarządu Kopalni Siarki Machów S.A. rozwiązali za porozumieniem, w trybie art. 33 ustawy 5 W Aneksie nr 2, w opisie obszaru Piaseczno, pojawiła się informacja, że w maju 2011 r. podczas prac rekultywacyjnych związanych z profilowaniem skarpy zachodniej miała miejsce katastrofa polegająca na niekontrolowanym osunięciu się mas ziemnych do wyrobiska. W następstwie katastrofy wstrzymano wszystkie prace na skarpie zachodniej. Prowadzono jedynie prace badawcze i obserwacje skarpy. Zlecono opracowanie niezbędnych dokumentacji zezwalających na bezpieczne kontynuowanie robót rekultywacyjnych wyrobiska byłej kopalni. 7

z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami 6 prawo użytkowania wieczystego niezabudowanych nieruchomości gruntowych o łącznej powierzchni 604,6898 ha. Pan Robert Niedbałowski działający w imieniu Kopalni, zrzekł się na rzecz Gminy Tarnobrzeg, w trybie art. 16 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami, prawa własności niezabudowanych nieruchomości gruntowych o łącznej powierzchni 36,2029 ha. Przekazane Gminie Tarnobrzeg grunty to tereny wokół dawnego wyrobiska Machów, które po realizacji pełnego procesu likwidacji szkód górniczych przyjęło nazwę Jeziora Tarnobrzeskiego. Jezioro zostało już udostępnione do celów rekreacyjnych. Plażowiczom przekazano kąpielisko z krystalicznie czystą wodą i piaszczystą plażą. W sezonach letnich na jeziorem organizowane były regaty żaglowe, koncerty, festiwale piosenki żeglarskiej oraz zawody wędkarskie. Wokół zbiornika utworzony został pierścieniowy układ komunikacyjny. Dawne drogi technologiczne Kopalni zostały przebudowane i wraz z nowymi odcinkami stanowią swobodny dojazd do różnych części zbiornika. Główne drogi dojazdowe umożliwiają dotarcie z różnych stron. Przygotowane zostały też miejsca parkingowe. [dowód: akta kontroli str. 378-437] W dniu 1 października 2013 r. Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Spółki pod firmą Kopalnia Siarki Machów S.A. z siedzibą w Tarnobrzegu, zwane dalej NWZ podjęło Uchwałę nr 10 w sprawie rozwiązania Spółki pod firmą Kopalnia Siarki Machów Spółka Akcyjna z siedzibą w Tarnobrzegu. NWZ rozwiązało Spółkę działając na podstawie art. 459 pkt. 2 Kodeksu Spółek Handlowych zgodnie, z którym rozwiązanie spółki powoduje uchwała walnego zgromadzenia o rozwiązaniu spółki i 61 Statutu Spółki zgodnie, z którym Spółka ulega rozwiązaniu z przyczyn przewidzianych w przepisach prawa. Stosownie do 2 przywołanej wyżej Uchwały likwidacje Spółki przeprowadzi jeden (jedyny) likwidator ustanowiony przez NWZ, który jako jedyny jest upoważniony do składania oświadczeń w imieniu Spółki. Likwidacja Spółki zostanie przeprowadzona pod firmą Spółki z dodaniem oznaczenia w likwidacji. Po odwołaniu członków Zarządu z pełnionych przez nich funkcji w Kopalni, NWZ Uchwałą nr 14 ustanowiło likwidatorem Spółki Pana Roberta Niedbałowskiego dotychczasowego Prezesa Zarządu. Podejmując Uchwałę nr 14 NWZ działało na podstawie art. 463 1 Kodeksu spółek handlowych oraz 61 ust. 2 Statutu Spółki, zgodnie, z którymi jeżeli statut lub uchwała walnego zarządu nie stanowi inaczej, likwidatorami są członkowie zarządu. [dowód: akta kontroli str. 334-369] Ustalone nieprawidłowości W działalności kontrolowanej jednostki w przedstawionym wyżej zakresie stwierdzono następujące nieprawidłowości: 1. W dniu 23 września 2013 r. pismem znak TG/3461/2013 Kopalnia przedłożyła Ministrowi Gospodarki do zatwierdzenia Aneks nr 3 do Programu likwidacji zakładów górniczych Kopalni Siarki Machów S.A. Powyższy Aneks został przygotowany nierzetelnie ze względu na: a) Rezygnację z realizacji zadania występującego pod nazwą wykonanie systemu melioracyjno-drenażowego na terenach przyległych do zbiornika Piaseczno, co może przyczynić się do podtopienia sadów, pól uprawnych i obiektów budowlanych na powierzchni około 4 tys. ha. Okrojenie Programu likwidacji, było niezgodne ze strategicznymi celami realizowanego programu. 6 Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 ze zm.) 8

b) Zamieszczenie niezgodnej ze stanem faktycznym informacji, że system melioracyjno-odwodnieniowy zostanie wykonany przez gminy. Burmistrz Gminy Koprzywnica i Wójt Gminy Łoniów, na których obszarze znajdują się przedmiotowe tereny pogórnicze poinformowali NIK, że Zarząd Kopalni nie prowadził z nimi żadnych rozmów, jak również nie uzyskał od nich żadnych zobowiązań dotyczących wykonania, przez Gminy Koprzywnica i Łoniów, systemu melioracyjno-odwodnieniowego dla terenów przyległych do wyrobiska Piaseczno. Burmistrz Gminy Koprzywnica i Wójt Gminy Łoniów oświadczyli, że zarządzane przez nich Gminy, nie są przygotowane finansowo ani organizacyjnie do przejęcia na siebie obowiązku wykonania inwestycji charakteryzującej się tak wysokim stopniem złożoności, zarówno pod względem organizacyjnym, jak i formalno-prawnym. c) Zaktualizowany Aneksem nr 3 Program likwidacji pozostawia obszary o nieuregulowanej przyszłości. Nie wskazano podmiotu zapewniającego odpompowywanie wód. Z analizy Programu likwidacji wynika, że w zależności od tego czy wody z wyrobiska będą odpompowywane - Kopalnia: albo nie zakończy swojej działalności w 2015 r. albo obszary leja depresyjnego wokół wyrobiska Piaseczno zostaną zalane. Osobą odpowiedzialną jest Prezes Zarządu Pan Robert Niedbałowski, który wyjaśnił, że: a) Kopalnia Siarki Machów S.A. złożyła wniosek o wykreślenie zadania związanego z wykonaniem systemu melioracji w Aneksie Nr 3, po spotkaniu, które odbyło się w Ministerstwie Gospodarki w dniu 4.04.2012 r., na którym uczestniczyli przedstawiciele Ministra Gospodarki, NFOŚiGW i Kopalni Siarki Machów. W trakcie spotkania zasugerowano wykreślenie tego zadania, w związku z brakiem możliwości jego sfinansowania. b) Kopalnia od lat prowadzi starania o wskazanie źródeł finasowania i podmiotu, który wykonałby meliorację terenów zagrożonych podtopieniem. Rozmowy i spotkania takie odbywały się również z przedstawicielami Gmin. Od momentu komunalizacji, Zarząd Kopalni odbył spotkanie z Dyrektorem RZGW w sprawie możliwości przejęcia wyrobiska Piaseczno, otrzymując jednoznacznie negatywne stanowisko umotywowane faktem, iż utrzymywanie wyrobiska Piaseczno nie należy do jego zadań statutowych. Ponadto Zarząd Kopalni spotykał się z Wiceministrem Środowiska, Prezesem NFOŚiGW, Wiceministrem Gospodarki, posłami woj. podkarpackiego, Burmistrzem Miasta i Gminy Koprzywnica, Wójtem Gminy Łoniów, Starostą Sandomierskim oraz Wojewodą Świętokrzyskim. Na powyższych spotkaniach omawiano możliwości przekazania wyrobiska Piaseczno KZGW, RZGW lub innym instytucjom, a także wykreślenie z Programu likwidacji obowiązku wykonania melioracji w Piasecznie lub wskazanie możliwości jego finansowania. W dniu 28 lutego 2013 r. Sekretarz Stanu w Ministerstwie Ochrony Środowiska skierował pismo do Pana Roberta Niedbałowskiego, w którym odnosząc się do wniosków w sprawie przekazania zbiornika Piaseczno do KZGW lub RZGW wyjaśnił, iż mając na uwadze przejęcie Kopalni przez Gminę Tarnobrzeg, nie wydaje się celowe ponowne przejmowanie przez Skarb Państwa obowiązków wynikających z eksploatacji zbiornika Piaseczno. b) Docelowym poziomem wody w zbiorniku Piaseczno jest poziom +146 m n.p.m., jednak do czasu wykonania melioracji terenów zagrożonych podtopieniem, utrzymywany jest poziom wody w zbiorniku na rzędnej +138m n.p.m. Poziom ten nie powoduje zagrożenia podtopieniem na terenach otaczających. Sprawa ta była 9

Ocena cząstkowa poruszana także na spotkaniach z przedstawicielami Gmin Koprzywnica i Łoniów. Kopalnia Siarki Machów S.A. w likwidacji informuje, że ze względu na planowane zakończenie finansowania działalności ze środków NFOŚiGW w 2015 r. czyni starania o pozyskanie środków na utrzymanie pompowania wód po 2015 r. Zakończenie finansowania przez NFOŚiGW jest jednocześnie terminem zakończenia, w którym Spółka Kopalnia Siarki Machów w likwidacji zostanie zlikwidowana. [dowód: akta kontroli str. 129-168, 327-333] Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie działalność kontrolowanej jednostki w zbadanym zakresie. Negatywnie ocenia natomiast, propozycję zmian zawartą w Aneksie nr 3 do Programu likwidacji. 2. Zgodność wydatków majątkowych oraz zamówień niemajątkowych z kodeksem spółek handlowych, prawem zamówień publicznych, regulacjami samorządowymi i regulacjami wewnętrznymi. Opis stanu faktycznego Zadania związane z likwidacją zakładów górniczych, określone w Programie likwidacji, Kopalnia realizowała w ramach sił własnych lub zlecała ich wykonanie firmom zewnętrznym. Będąc osobą prawną, utworzoną w szczególnym celu zaspokajania potrzeb o charakterze powszechnym, niemającą charakteru przemysłowego ani handlowego, finansowaną w ponad 50% przez podmioty sektora publicznego, Kopalnia zlecając wykonanie zadań podmiotom zewnętrznym, była zobowiązania do stosowania ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych 7, zwanej dalej Pzp. Szczegółowej analizie poddano trzy postępowania o udzielenie zamówień publicznych. Procedurę udzielenia zamówienia publicznego, którego przedmiotem były roboty budowlane pn.: Likwidacja obiektów Zakładu Oczyszczania Wód Kopalni Siarki Machów S.A., Kopalnia rozpoczęła w dniu 22.08.2012 r. Poleceniem Prezesa Zarządu Kopalni została powołana Komisja przetargowa, która była odpowiedzialna za przeprowadzenie, prowadzonego w trybie przetargu nieograniczonego, postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Wykonawcy, zgodnie z zakresami prac zawartymi w przedmiarach robót oraz zgodnie z projektami budowlanymi rozbiórki, przygotowali szczegółowe kosztorysy ofertowe z cenami jednostkowymi i wartością robót stanowiącą cenę zamówienia. Wykonawcy przygotowali również harmonogramy rzeczowo-finansowe, uwzględniające rozliczenia finansowe za wykonanie robót stanowiących przedmiot umowy. Wpłynęło sześć ofert, z których trzy zostały dopuszczone do udziału w postępowaniu. Ocena ofert była przeprowadzona, przy zastosowaniu kryterium najniższej ceny. Najkorzystniejszą była oferta z ceną brutto w wysokości 728.195,61 zł. Cena najdroższej ważnej oferty wynosiła 4.505.837 zł. Kwota, jaką Kopalnia zamierzała przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia wynosiła 6.904.492 zł. W dniu 8 października 2012 r. z wykonawcą została zawarta umowa na realizację zadania będącego przedmiotem zamówienia. [dowód: akta kontroli str. 438-533] Zamówienie publiczne, którego przedmiotem było Opracowanie dokumentacji projektowej oraz wykonanie likwidacji i rekultywacji klarownika nr 2 w Oddziale 7 Dz.U.2013.907 10

Oczyszczania Wód Kopalni Siarki Machów S.A. w systemie zaprojektuj i wybuduj, realizowane było w trybie przetargu nieograniczonego. Rekultywacja winna być przeprowadzona w kierunku parkowo-łąkowym z zadrzewieniem i zielenią niską o charakterze krajobrazowo-ochronnym. Na sfinansowanie zamówienia Kopalnia zamierzała przeznaczyć kwotę 16.605 tys. zł. Do przygotowania i przeprowadzenia przetargu, Prezes Zarządu Kopalni powołał 8-sobową Komisję. Wpłynęło pięć ofert. Wszyscy oferenci zostali dopuszczeni do udziału w postepowaniu. Oferty oceniane były według trzech kryteriów: kryterium ceny brutto wykonania zamówienia, kryterium funkcjonalności i dostępności proponowanych rozwiązań projektowych oraz technologii ich wykonania i kryterium terminu wykonania zamówienia. Jako najkorzystniejszą uznano ofertę z cena brutto 12.810 tys. zł. Umowa z wykonawcą, na realizację zamówienia została podpisana w dniu 14 maja 2013 r. [dowód: akta kontroli str. 534-646] W trybie przetargu nieograniczonego zrealizowane zostało zamówienie publiczne pn.: Przywrócenie ciągłości potoku Żupawka wraz z budową dwóch przepustów z zastawkami w km 14+340-14+400. Wartość zamówienia ustalono na kwotę 406,5 tys. zł, na podstawie kosztorysu inwestorskiego. Na sfinansowanie zamówienia Kopalnia zamierzała przeznaczyć kwotę 500 tys. zł. Postępowanie o udzielenie zamówienia prowadzone było przez Komisję przetargową. Wpłynęło pięć ofert. W wyniku analizy złożonych dokumentów, Komisja przetargowa odrzuciła jedną ofertę. Pozostałe oferty dopuszczone do udziału w postępowaniu, oceniono zgodnie z kryterium, jakim była w 100% cena. Jako najkorzystniejszą uznano ofertę z ceną brutto 228.213,47 zł. Oferta najdroższa określiła wartość wykonania zamówienia w wysokości 1.929.968 zł. Umowa z wykonawcą została podpisana w dniu 18 września 2012 r. [dowód: akta kontroli str. 647-696] W wyniku analizy dokumentacji przetargowej trzech wyżej opisanych postępowań o udzielenie zamówienia publicznego, ustalono, że w ramach prowadzonych postępowań, Kopalnia udzieliła zamówienia wykonawcy, którego oferta odpowiadała wszystkim wymaganiom określonym w ustawie Pzp oraz w indywidualnych dla każdej oferty Specyfikacjach Istotnych Warunków Zamówienia i została oceniona, jako najkorzystniejsza. [dowód: akta kontroli str. 843-847] Stosownie do Programu likwidacji, źródłami finansowania działalności Kopalni były m.in. środki własne będące przychodami ze sprzedaży aktywów Spółki. W 2012 r. Kopalnia, ze sprzedaży majątku trwałego (gruntów, prawa wieczystego użytkowania gruntów, maszyn i urządzeń oraz środków transportu), uzyskała przychody w wysokości 2.625.263 zł. W okresie od 1 stycznia do 30 września 2013 r. ze sprzedaży majątku, Kopalnia uzyskała przychody na kwotę 830.295,32 zł. Do dnia 31 grudnia 2012 r. Kopalnia sprzedając składniki majątku trwałego kierowała się Zarządzeniem Prezesa Zarządu Kopalnia Siarki Machów S.A. z dnia 28 stycznia 2009 r. w sprawie ustalenia sposobu i trybu wyceny oraz zagospodarowania zbędnych składników mienia Kopalni Siarki Machów S.A. Powyższe Zarządzenie zostało zmienione Zarządzeniem Prezesa Zarządu Kopalni Siarki Machów S.A. z dnia 2 stycznia 2013 r. o tym samym tytule. Obydwa wyżej przytoczone akty prawa wewnętrznego, określając zasady sprzedaży składników aktywów trwałych o wartości równej lub przekraczającej równowartość w złotych kwotę 5.000 Euro 11

odwołują się do przepisów zawartych w ustawie z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji 8 oraz w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 13 lutego 2007 r. w sprawie określenia sposobu i trybu organizowania przetargu na sprzedaż składników aktywów trwałych przez spółkę powstałą w wyniku komercjalizacji 9 zwanego dalej rozporządzeniem w sprawie przetargu na sprzedaż aktywów. Zarządzeniem z dnia 12 lipca 2013 r. Prezes Zarządu Kopalni dokonał zmian zapisów zawartych w Zarządzeniu z dnia 2 stycznia 2013 r. Zmiany dotyczyły możliwości zbycia nieruchomości nieposiadającej dostępu do drogi publicznej w drodze bezprzetargowej lub w drodze przetargu ograniczonego. [dowód: akta kontroli str. 697-716] W wyniku analizy udostępnionych dokumentów, do kontroli dokonywanej pod katem legalności i gospodarności, wybrano cztery transakcje sprzedaży składników majątku trwałego. Dwie, z nich dotyczyły sprzedaży gruntów lub prawa wieczystego użytkowania gruntów. Dwie pozostałe dotyczyły sprzedaży maszyn, urządzeń i środków transportu. Przy wyborze powyższych transakcji do kontroli, zastosowano kryterium ich wartości. [dowód: akta kontroli str. 717-722] Dnia 20 sierpnia 2013 r. Komisja powołana Poleceniem Prezesa Zarządu Kopalni Siarki Machów S.A. przeprowadziła nieograniczony przetarg ustny. W trakcie przetargu został wyłoniony nabywca nieruchomości gruntowej niezabudowanej, na którą składało się prawo użytkowania wieczystego działki położonej w obrębie Chmielów gmina Nowa Dęba, oznaczonej numerem ewidencyjnym 14/206 o powierzchni 1,0852 ha za cenę 161.000 zł. Postępowanie przetargowe przeprowadzono zgodnie z rozporządzeniem w sprawie przetargu na sprzedaż aktywów oraz z aktami prawa wewnętrznego określającymi zasady sprzedaży składników aktywów trwałych w Kopalni Umowę o przeniesienie prawa wieczystego użytkowania na rzecz osoby wyłonionej w przetargu podpisano w drodze Aktu Notarialnego w dniu 6 listopada 2013 r., po uzyskaniu zgody Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Spółki i Rady Nadzorczej na sprzedaż prawa wieczystego użytkowania nieruchomości. [dowód: akta kontroli str. 723-762] Dnia 5 września 2013 r. Aktem Notarialnym Repetytorium A: 7521/2013, Kopalnia dokonała sprzedaży prawa wieczystego użytkowania, nieruchomości gruntowej zlokalizowanej w Tarnobrzegu, o łącznej powierzchni 10,5415 ha, stanowiącej tereny przemysłowe i tereny różne wraz z budynkiem byłej stolarni za cenę 72.000 zł. Nieruchomość nie posiadała dostępu do drogi publicznej. Kopalnia dysponowała zgodą Rady Nadzorczej na dokonanie powyższej sprzedaży. Stosownie do postanowień Statutu Spółki, zgoda innych organów Kopalni nie była wymagana. Transakcja została dokonana bez przeprowadzania przetargu, co było zgodne z Zarządzeniem Prezesa Spółki z 12 lipca 2013 r. stanowiącego, że nieruchomość nieposiadającą dostępu do drogi publicznej, Kopalnia mogła sprzedać w drodze bezprzetargowej. [dowód: akta kontroli str. 763-771] Kopalnia systematycznie sprzedawała pozostałe po zakładach górniczych używane składniki majątkowe. Uzyskane środki finansowe przeznaczała na pokrycie swoich 8 Dz. U z 2002 r. Nr 171, poz. 1397 ze zm. 9 Dz. U. z 2007 r. Nr 27, poz. 177 12

Ustalone nieprawidłowości kosztów funkcjonowania. Wyżej opisana sprzedaż dokonywana była w drodze przetargów nieograniczonych. Na Polecenie Prezesa Zarządu w sprawie sprzedaży wyszczególnionych używanych składników majątkowych, nieograniczony przetarg ofertowy przeprowadzała Komisja przetargowa. Szczegółowej analizie poddano dokumentację dotyczącą sprzedaży spycharki gąsienicowej TD 15CL/LGP za cenę 65.000 zł oraz ciągnika gąsienicowego TD 20E KM za cenę 37.000 zł. Obydwa składniki majątku trwałego zostały sprzedane zgodnie z wymogami przepisów prawa wewnętrznego obowiązującego w Kopalni oraz przepisów określonych w rozporządzeniu w sprawie przetargu na sprzedaż aktywów. [dowód: akta kontroli str. 772-816] W działalności kontrolowanej jednostki w przedstawionym wyżej zakresie nie stwierdzono nieprawidłowości. Ocena cząstkowa Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie działalność w badanym obszarze. Opis stanu faktycznego 3. Wpływ komunalizacji na sprawność realizacji zadań, sytuację ekonomiczną spółki i osiągane wyniki. Komunalizacja nie wpłynęła, w żaden sposób na zakres i sposób realizacji zadań przez Spółkę. Wykonywane zadania wynikają z uwarunkowań przedstawionych w punkcie 1.1. Źródłami finansowania działalności Kopalni były: dotacje budżetowe, dotacje z Ministerstwa Finansów, dotacje z NFOŚiGW, dotacje z WFOŚiGW, środki własne i inne źródła. Środki własne to wpływy, jakie Kopalnia otrzymywała ze sprzedaży majątku, w jaki została wyposażona po byłych zakładach górniczych tj. prawa własności i prawa użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowych, posadowionych na nich budynków i budowli oraz maszyn, urządzeń, środków transportu i innych. Miarą efektywności działania Kopalni nie były, więc wskaźniki rentowności, ale sprawność wykonania zadań wynikających z Programu likwidacji, mierzona wysokością przychodów rocznych oraz poziom kosztów pośrednio związanych z realizacją zadań podstawowych, czyli udział kosztów ogólnego zarządu w kosztach likwidacji. Komunalizacja Kopalni nastąpiła 23 lipca 2012 r. W pierwszej połowie roku właścicielem Kopalni był Skarb Państwa, a w drugiej połowie właścicielem stała się Gmina Tarnobrzeg. Rok 2013 będzie pierwszym rokiem działalności Kopalni, jako spółki komunalnej. Oceniając wpływ komunalizacji na sprawniejszą realizację zadań wykonywanych przez Spółkę i poprawę wskaźników ekonomicznych Spółki, NIK poddała analizie dane finansowe uzyskane z Opinii i Raportu z badania sprawozdania finansowego Kopalni na dzień 31 grudnia 2012 r., prognozowany rachunek zysków i strat na dzień 30 września 2013 r., Plan likwidacji zakładów górniczych Kopalni Siarki Machów S.A. w 2013 r. oraz Program likwidacji w wersji przedstawionej w Aneksie nr 3. Analizując dane finansowe Sprawozdania Finansowego za 2012 r. porównano je z danymi uzyskanymi w latach 2010 i 2011, kiedy Kopalnia była własnością Skarbu Państwa oraz z prognozowanymi danymi na lata 2013, 2014 i 2015 kiedy Kopalnia pozostawać będzie pod nadzorem nowego właściciela tj. Gminy Tarnobrzeg. W 2010 r. Spółka zanotowała przychody w wysokości 61.330,9 tys. zł, co przy kosztach na poziomie 54.399,7 tys. zł i zwrocie podatku dochodowego w kwocie 743,2 zł pozwoliło na wygenerowanie zysku netto w wysokości 7.674,4 tys. zł. 13

W 2011 r. Spółka zanotowała: przychody w wysokości 60.648,5 tys. zł, koszty na poziomie 59.857,9 tys., zwrot podatku dochodowego w kwocie 94,9 tys. zł i zysk netto w wysokości 885,5 tys. zł. W 2012 r. Spółka zanotowała: przychody w wysokości 32.407,9 tys. zł, koszty na poziomie 31.337,2 tys. zł, podatek dochodowy w kwocie 523,6 tys. zł oraz zysk netto w wysokości 347,1 tys. zł. Zgodnie z Planem likwidacji na 2013 r. w bieżącym roku Kopalnia osiągnie przychody w wysokości 30.460 tys. zł. Na dzień 30 września 2013 r. przychody Kopalni wyniosły 21.772,7 tys. zł. Aneks nr 3 do Programu likwidacji zakłada, iż w 2014 r. Kopalnia osiągnie przychody w wysokości 25.704,7 tys. zł, a w 2015 r. w wysokości 10.226,4 tys. zł. Reasumując: przed komunalizacją, w latach 2010 i 2011 Kopalnia wykonywała swoje zadania wynikające z Programu likwidacji osiągając przychody na poziomie 61 mln rocznie. Po komunalizacji (lata 2013, 2014, 2015) zaplanowano obniżenie tempa realizacji zadań statutowych do poziomu niewiele ponad 22 mln rocznie. Było to spowodowane brakiem finansowania. Na podstawie sprawozdania finansowego za 2012 r. ustalono, że na dzień 31 grudnia 2012 roku Kopalnia znajduje się w posiadaniu aktywów trwałych o wartości 22.501,5 tys. zł. Zawierająca się w aktywach trwałych, wartość gruntów (w tym prawo wieczystego użytkowania) wynosi 1.733,2 tys. zł, wartość budynków i budowli wynosi 15.390 tys. zł, wartość urządzeń i maszyn wynosi 98.6 tys. zł, wartość środków trwałych w budowie wynosi 4.584,3 tys. zł. Źródłami finansowania zasobów majątkowych są kapitały własne w wysokości 81,9 tys. zł oraz zobowiązania i utworzone rezerwy na kwotę 28.066,6 tys. zł. Wskaźnik rentowności majątku Kopalni za 2012 r. ukształtował się na poziomie 1,2; wskaźnik rentowności kapitałów własnych na poziomie 423,7 oraz wskaźnik bieżącej płynności finansowej na poziomie 1,3. Aktualizując Program likwidacji Aneksem nr 2, Kopalnia wydłużyła okres jego realizacji o dwa lata. Aktualizując powyższy Program Aneksem nr 3, Kopalnia obniżyła wartość realizowanych zadań o kwotę 33.567,5 tys. zł, podwyższając jednocześnie wysokość kosztów ogólnego zarządu. Powyższe aktualizacje doprowadziły do wzrostu wskaźnika udziału kosztów ogólnego zarządu w kosztach likwidacji szkód górniczych w latach od 2013 do 2015 do poziomu 25%. W latach od 1994 do 2012 wskaźnik ten kształtował się na poziomie 16%. [dowód: akta kontroli str. 153-168, 816-838] Ustalone nieprawidłowości W działalności kontrolowanej jednostki w przedstawionym wyżej zakresie nie stwierdzono nieprawidłowości: Ocena cząstkowa Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie działalność w badanym obszarze. 14

IV. Wnioski Wnioski pokontrolne Przedstawiając powyższe oceny wynikające z ustaleń kontroli, Najwyższa Izba Kontroli, na podstawie art. 53 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. 10 o Najwyższej Izbie Kontroli, wnosi o: 1. Podjęcie działań mających na celu pozyskanie środków finansowych na wykonanie systemu melioracyjno-odwodnieniowego na terenach przyległych do zbiornika Piaseczno i przywrócenie tego zadania do Programu likwidacji zakładów górniczych Kopalni Siarki Machów S.A. 2. Usunięcie z treści Programu likwidacji, informacji, że Gminy wykonają system melioracyjno-odwodnieniowy na terenach przyległych do zbiornika Piaseczno. V. Pozostałe informacje i pouczenia Prawo zgłoszenia zastrzeżeń Obowiązek poinformowania NIK o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków Wystąpienie pokontrolne zostało sporządzone w dwóch egzemplarzach; jeden dla kierownika jednostki kontrolowanej, drugi do akt kontroli. Zgodnie z art. 54 ustawy o NIK kierownikowi jednostki kontrolowanej przysługuje prawo zgłoszenia na piśmie umotywowanych zastrzeżeń do wystąpienia pokontrolnego, w terminie 21 dni od dnia jego przekazania. Zastrzeżenia zgłasza się do Dyrektora Delegatury NIK w Rzeszowie. Zgodnie z art. 62 ustawy o NIK proszę o poinformowanie Najwyższej Izby Kontroli, w terminie 21 dni od otrzymania wystąpienia pokontrolnego, o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków pokontrolnych oraz o podjętych działaniach lub przyczynach niepodjęcia tych działań. W przypadku wniesienia zastrzeżeń do wystąpienia pokontrolnego, termin przedstawienia informacji liczy się od dnia otrzymania uchwały o oddaleniu zastrzeżeń w całości lub zmienionego wystąpienia pokontrolnego. Rzeszów, dnia 17 grudnia 2013 r. Kontroler Justyna Lis Specjalista kontroli państwowej Dyrektor Delegatury NIK w Rzeszowie Wiesław Motyka...... podpis podpis 10 Dz. U. z 2012 r. poz. 82 15