INFORMACJA LOKALNA O ZAWODZIE TECHNIK FARMACEUTYCZNY - KOD ZAWODU 321301 Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik farmaceutyczny powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych: 1) sporządzania i wytwarzania produktów leczniczych; 2) wykonywania czynności związanych z obrotem produktami leczniczymi i wyrobami medycznymi oraz innymi produktami dopuszczonymi do obrotu na podstawie ustawy Prawo farmaceutyczne, w szczególności wydawania tych produktów; 3) uczestniczenia w analizach i procesie kontroli produktów leczniczych i wyrobów medycznych w laboratoriach. PROFIL KOMPETENCYJNY ZAWODU TECHNIK FARMACEUTYCZNY 1 Kompetencje zawodowe to odpowiednia wiedza, określone umiejętności oraz właściwa postawa. Poza określonym rodzajem wiedzy w danej dziedzinie i konkretnymi umiejętnościami zawodowymi trzeba również zachowywać się w sposób świadczący o zrozumieniu pełnionej roli zawodowej. Wszystkie te rzeczy pozwalają na wypełnianie obowiązków zawodowych na odpowiednim poziomie. Im kompetencje są większe a ich poziom wyższy tym dana osoba jest większym fachowcem a jej praca jest lepiej oceniana. Osoby które wykonują zawód technika farmaceutyczny, by sprawnie wywiązywać się z zadań zawodowych, poza formalnymi wymaganiami kwalifikacyjnymi powinny jeszcze charakteryzować się co najmniej czterema kompetencjami: 1. Sprawność motoryczna Wykonywanie złożonych ruchów dokładnie, szybko i w zmiennych warunkach, w celu realizacji zadań. Na sprawność motoryczną wpływają: zdolności kondycyjne (siła, szybkość, moc, wytrzymałość, gibkość) oraz koordynacyjne (dostosowanie ruchu, różnicowanie ruchu, zdolności: utrzymywania równowagi, szybkiej reakcji, orientacji, sprzężenia ruchów, rytmizacji). 2. Sumienność w dążeniu do rezultatów Wysoka efektywność realizacji zadań w ściśle określonym terminie i z należytą starannością, uwzględniającą własne kompetencje i możliwości. Determinacja w działaniu i osiąganie zakładanych rezultatów przez utrzymywanie odpowiedniego tempa oraz jakości pracy, nawet w obliczu trudności. 3. Otwartość na innych Pozytywne nastawienie i traktowanie innych ludzi oraz okazywanie chęci ich zrozumienia. 4. Dbałość o rozwój i relacje Dbałość o nawiązywanie kontaktów i utrzymywanie dobrych relacji oraz przekazywanie wiedzy i doświadczenia przez współprace w rozwiązywaniu problemów, z korzyścią dla wszystkich. Dostrzeganie współpracowników potrzebujących pomocy i zapewnienie im oczekiwanego wsparcia. 1 Profil pochodzi z podręcznika dla doradców zawodowych Narzędzie do badania kompetencji, Warszawa 2014 1
ANALIZA SYTUACJI NA RYNKU PRACY Technik farmaceutyczny to jeden z 2443 zawodów ujętych w obowiązującej od 1 stycznia 2015 r. klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1145). W poprzedniej wersji klasyfikacji obowiązującej w okresie od 1 lipca 2010 r. do 31 grudnia 2014 r. zawód ten miał tę sama nazwę i kod. BEZROBOTNI ORAZ WOLNE MIEJSCA PRACY I MIEJSCA AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ W ZAWODZIE TECHNIK FARMACEUTYCZNY W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO POMORSKIM W LATACH 2011-2015 2 Wyszczególnienie Bezrobotni zarejestrowani w okresie ogółem Bezrobotni według stanu na koniec okresu sprawozdawczego Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki ogółem Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki na koniec okresu sprawozdawczego Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej ogółem 2015 230 60 37 6 110 5 Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej na koniec okresu sprawozdawczego 2014 232 104 66 21 104 1 2013 214 136 51 21 56 3 2012 249 129 41 9 46 2 2011 180 81 49 15 55 1 Większa liczba nowych rejestracji bezrobotnych niż zgłoszonych wolnych miejsc pracy lub aktywizacji zawodowej spowodowała, że w całym analizowanym okresie zawód ten został sklasyfikowany jako zawód nadwyżkowy 3, tzn. taki na który na rynku pracy istnieje 2 Informacje te opracowano na podstawie załącznika nr 3 do Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej według zawodów i specjalności. Zgodnie z programem badań statystycznych statystyki publicznej załącznik ten jest przekazywany przez powiatowe urzędy pracy do wojewódzkich urzędów pracy do 10. dnia roboczego lipca z danymi za I półrocze danego roku oraz do 10. dnia roboczego stycznia z danymi za II półrocze roku poprzedniego. 3 Podziału na zawody deficytowe, zrównoważone i nadwyżkowe dokonuje się na podstawie wskaźnika intensywności nadwyżki (deficytu) wyrażonego jako iloraz liczby zgłoszonych wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej w badanym okresie, w danym zawodzie i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w badanym okresie, w danym zawodzie. Zawody deficytowe to takie, dla których wskaźnik przekracza wartość 1,1; zawody zrównoważone to te, dla których wartość wskaźnika mieści się w przedziale od 0,9 do 1,1; natomiast zawody nadwyżkowe to te, w których przypadku wskaźnik wynosi poniżej 0,9. W 2011 r. 77,9% wszystkich zawodów, którymi legitymowali się bezrobotni lub zgłoszono w nich wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej zostały sklasyfikowane jako nadwyżkowe. Zawody deficytowe stanowiły 17,9% zawodów a zrównoważone 4,2%. Informacja przygotowana na podstawie opracowania: Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w województwie kujawsko-pomorskim. Publikacja przygotowywana w ramach projektu WUP Rynek Pracy pod Lupą. Raporty znajdują się na stronie internetowej WUP. 2
mniejsze zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. Od 2015 r. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zmieniło metodologię prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Zamiast wskaźnika intensywności nadwyżki/deficytu zawodów, wyboru zawodów deficytowych i nadwyżkowych dokonuje się na podstawie trzech wskaźników: wskaźnika dostępności ofert pracy, wskaźnika długotrwałego bezrobocia oraz wskaźnika płynności bezrobotnych 4. Wprowadzona zmiana spowodowała, ze sytuacja znacznej części zawodów pozostaje nieokreślona. Dotyczy to również zawodu technik farmaceutyczny, gdyż żaden z wymienionych wskaźników nie osiągnął wymaganego poziomu. MOŻLIWOŚCI ZATRUDNIENIA W badaniu pracodawców 5 realizowanym przez WUP w Toruniu w latach 2010-2014 wynika, że w 2012 r. technik farmaceuta pojawił się w planach zwolnień u pracodawców w Bydgoszczy. Planowano zwolnić dwie osoby. Technik farmaceuta nie pojawia się też w długookresowej perspektywie badania zapotrzebowania na zawody do 2017 r. Z telefonicznych rozmów sondujących z pracownikami aptek przeprowadzonych na potrzeby Wojewódzkiej Rady Zatrudnienia okazuje się, że technicy farmaceuci poszukujący zatrudnienia w aptekach, dawniej mieli mniejsze problemy z jej znalezieniem. Obecnie w każdej aptece, w pierwszej kolejności zatrudnia się magistra farmacji. Technik farmaceutyczny w aptece może pracować pod nadzorem magistra, ale w punkcie aptecznym może pracować jako technik lub samodzielnie jako kierownik punktu. Technik może również otworzyć własną działalność i samodzielnie prowadzić punkt apteczny lub sklep zielarski. Technicy farmaceuci mogą również szukać zatrudnienia w hurtowniach farmaceutycznych. Na koniec 2014 r. na terenie województwa kujawsko-pomorskiego funkcjonowało 586 aptek ogólnodostępnych i 88 punktów aptecznych. Na wsiach zlokalizowanych było prawie 15% aptek ogólnodostępnych i 99% punktów aptecznych. W aptekach ogólnodostępnych i punktach aptecznych na koniec 2014 r. pracowało 1 173 magistrów farmacji. 6 W badaniu internetowych ofert pracy 7 realizowanym na zlecenie Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Toruniu obejmującym okres wrzesień-listopad 2014 oraz luty-kwiecień 2015 dla 4 Wskaźnik dostępności ofert pracy: iloraz średniomiesięcznej liczby bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie i średniomiesięcznej liczby wolnych miejsc pracy dostępnych w PUP i Internecie w danej grupie zawodów, w badanym okresie. Wskaźnik długotrwałego bezrobocia: iloraz liczby długotrwale bezrobotnych w danej grupie zawodów, w końcu okresu i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w danej grupie zawodów, w końcu okresu. Wskaźnik płynności bezrobotnych: iloraz odpływu bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie i napływu bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie. 5 Badanie 2000 pracodawców jest realizowane w ramach projektu WUP Rynek Pracy pod Lupą. Raport z badania pracodawców znajduje się na stronie internetowej WUP oraz na stronie www.podlupa.wup.torun.pl 6 źródło: Biuletyn Statystyczny Wydziału Zdrowia K-PUW w Bydgoszczy : Ochrona zdrowia w województwie kujawskopomorskim w 2014 roku, data publikacji: wrzesień 2015. 7 Badanie internetowych ofert pracy dla województwa kujawsko-pomorskiego to kolejne realizowane w ramach projektu Rynek Pracy pod Lupą II badanie, które ma na celu poszerzenie informacji na temat regionalnego rynku pracy. Celem badania jest analiza ilościowa i jakościowa treści internetowych ofert pracy dla województwa kujawsko-pomorskiego zamieszczonych na 4. portalach ogólnopolskich: Pracuj.pl, Praca.Gratka.pl, GazetaPraca.pl, Regiopraca.pl. Badanie obejmowało okres wrzesień-listopad 2014 oraz luty-kwiecień 2015. Raport z badania dostępny jest na stronie internetowej WUP w Toruniu www.podlupa.wup.torun.pl 3
zawodu technik farmaceutyczny pojawiła się jedna oferta pracy. Dotyczyła jednak pracy poza województwem kujawsko-pomorskim. W badaniu przeprowadzonym w powiatach województwa kujawsko-pomorskiego pn. Barometr zawodów 8, które jest prognozą zapotrzebowania na pracowników w poszczególnych zawodach w 2016 r., farmaceuci (w tym technicy farmaceutyczni) na poziomie województwa zostali zakwalifikowani do grupy zawodów zrównoważonych, w których liczba ofert pracy będzie zbliżona do liczby osób zdolnych do podjęcia zatrudnienia w danym zawodzie (podaż i popyt zrównoważą się). ANALIZA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE, OFERTA KSZTAŁCENIA SYSTEM OŚWIATY SZKOLNEJ I POZASZKOLNEJ 9 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2011 r. w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego określa, że zawód technik farmaceutyczny od 1 września 2012 r. można zdobyć w Szkole Policealnej o dwuletnim cyklu kształcenia. Dla zawodu technik farmaceutyczny wyodrębniono jedną kwalifikację sporządzanie i wytwarzanie produktów leczniczych oraz prowadzenie obrotu środkami farmaceutycznymi i materiałami medycznymi. Nie ma jednak możliwości zdobycia tego zawodu na kwalifikacyjnym kursie zawodowym. Ważna zmiana w kształceniu: Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 8 sierpnia 2014 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego (Dz. U. z 2014 r. poz. 1140) od roku szkolnego 2018/2019 w szkołach prowadzących kształcenie zawodowe nie prowadzi się rekrutacji kandydatów do klasy pierwszej (na semestr pierwszy), w której realizuje się kształcenie w zawodzie technik farmaceutyczny. Kształcenie w tym zawodzie prowadzi się do zakończenia cyklu kształcenia. Oznacza to, że zawód ten w dalszej przyszłości zniknie z rynku pracy. W aptekach będą pracowały tylko osoby z wyższym wykształceniem, tak jak obecnie jest w krajach Unii Europejskiej. SZKOŁY W REGIONIE Według danych pochodzących z Systemu Informacji Oświatowej, na dzień 30.09.2015 r. zawód technik farmaceutyczny w województwie kujawsko-pomorskim można zdobyć w 11 szkołach. Dwie z nich są szkołami publicznymi a dziewięć to szkoły niepubliczne o uprawnieniach szkół publicznych. 8 Barometr zawodów jest prognozą zapotrzebowania na pracowników w 2016 r. Badanie zostało przeprowadzone na przełomie III i IV kwartału 2015 r. W przypadku wystąpienia nieprzewidzianych zdarzeń, sytuacja w niektórych zawodach może ulec zmianie. Barometr uwzględnia kwalifikacje pracowników i rzeczywiste przygotowanie do wykonywania zawodu. Raport z badania dostępny jest pod adresem: http://wup.torun.pl/urzad/publikacje/publikacje-dotyczace-rynku-pracy/ 9 Źródło informacji: rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2011 r. w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego, serwis internetowy Ministerstwa Edukacji Narodowej www.men.gov.pl oraz System Informacji Oświatowej www.cie.men.gov.pl 4
Poniższa tabela przedstawia informację o liczbie absolwentów i uczniów kształcących się w zawodzie technik farmaceutyczny w województwie kujawsko-pomorskim. Liczba osób Rok szkolny Uczniowie kontynuujący naukę w zawodzie Absolwenci osoby kończące naukę w zawodzie 2010/2011 672 252 (na dzień 30.09.2010 r.) 2011/2012 628 269 (na dzień 30.09.2011 r.) 2012/2013 568 293 (na dzień 30.09.2012 r.) 2013/2014 465 247 (na dzień 30.09.2013 r.) 2014/2015 523 152 (na dzień 30.09.2014 r.) 2015/2016 558 129 (na dzień 30.09.2015 r.) Opracowanie własne na podstawie Systemu Informacji Oświatowej Wykaz szkół i placówek prowadzących kształcenie w zawodzie technik farmaceutyczny dostępny jest na stronie internetowej Centrum Informatycznego Edukacji pod adresem: http://sio.men.gov.pl/index.php/rspo KURSY Informacje o kursach prowadzonych przez instytucje szkoleniowe dostępne są w Elektronicznym Rejestrze Instytucji Szkoleniowych na stronie internetowej: http://ris.praca.gov.pl PRZYDATNE ADRESY Związek Zawodowy Techników Farmaceutycznych RP - organizacja zrzeszającą wyłącznie grupę zawodową techników farmaceutycznych http://www.zztf.eu/ Stowarzyszenie Techników Farmaceutycznych Rzeczypospolitej Polskiej Skierniewicka 16/20 00-961 Warszawa LITERATURA 5
Broda B.: Zarys botaniki farmaceutycznej. PZWL, Warszawa 2002 Janicki K., Rewersji W.: Medycyna naturalna. PZWL, Warszawa 2004 Pastok P.: Kompedium leków naturalnych. Medyk, Warszawa 2000 Podlewski J., Chwalibowska-Podlewska A.: Leki współczesnej terapii. PZWL, Warszawa 2003 Kostowski W.: Podstawy farmakoterapii. PZWL, Warszawa 2000 Janiec W.: Kompendium farmakologii. PZWL, Warszawa 2001 CZASOPISMA Farmacja Polska miesięcznik www.ptfarm.pl/?pid=32 Opracowała: Lilla Załęska doradca zawodowy Wojewódzki Urząd Pracy w Toruniu, Wydział Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej Akceptował: Janusz Bokser data ostatniej aktualizacji: czerwiec 2016 r. 6