Człowiek najlepsza inwestycja! Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Podregion pilski Instytut Naukowo Badawczy im. Zygmunta Wojciechowskiego Poznań, 19.01.2011r. Dokument przygotowany na potrzeby projektu POKL Analiza skutków restrukturyzacji i modernizacji branż dla rynku pracy w Wielkopolsce
Spis treści Wprowadzenie... 2 1. Charakterystyki społeczno-gospodarcze... 3 1.1. PKB... 3 1.2. Ludność... 3 1.3. Rynek pracy... 4 1.4. Wynagrodzenia... 5 1.5. Podmioty gospodarcze... 5 1.6. Inwestycje... 7 1.7. Dochody jednostek samorządu terytorialnego... 7 2. Wybrane branże... 8 2.1. Handel hurtowy i detaliczny... 8 2.2. Budownictwo... 10 2.3. Przemysł chemiczny... 12 2.4. Przemysł poligraficzny... 13 2.5. Działalność związana z kulturą, rekreacją i sportem... 14 2.6. Transport i magazynowanie... 14 2.7. Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna... 16 2.8. Przetwórstwo przemysłowe... 18 Uwagi końcowe... 20
Wprowadzenie Podregion pilski znajduje się w północno-zachodniej części województwa i obejmuje powiat pilski, złotowski, wągrowiecki, czarnkowsko-trzcianecki, i chodzieski. W pięciu powiatach podregionu pilskiego mieszka ponad 406 tysięcy Wielkopolan. 1. W podregionie dominują handel i usługi. Licznie obecni są zagraniczni inwestorzy. Największą firmą w Pile jest Philips Lighting Poland S.A. dająca zatrudnienie ponad 5 tys. osobom. W związku z działaniem na tym terenie nowoczesnych drukarni, przyszłość podregionu wiązana jest właśnie z przemysłem drukarskim. Innych szans upatruje się w związku z planowaną bodową elektrowni atomowej w Klempiczu w powiecie czarnkowsko- trzcianeckim. Istotną rolę w gospodarce podregionu odgrywa też duża huta szkła (obecnie Ardagh Glass). Mapa 1 Podregion pilski źródło: GUS 2010 1 Na podstawie : Projekt Wyprzedzić zmianę, Akademickie Inkubatory Przedsiębiorczości, http://www.wyprzedziczmiane.pl/
1. Charakterystyki społeczno-gospodarcze 1.1. PKB W 2008 roku produkt krajowy brutto (w cenach bieżących) dla podregionu pilskiego wynosił 10 615 mln zł i stanowił 9% wartości PKB województwa wielkopolskiego. Wkład podregionu w województwo od 2004 roku zmalał o pół punktu procentowego (z 9,5%). Zmiana wartościowa jaka dokonała się w obrębie podregionu związana była ze wzrostem PKB ogółem o 28,4%, co jest wzrostem mniejszym niż przeciętny dla całego województwa i jednocześnie najmniejszym spośród wszystkich podregionów Wielkopolski (wzrost w Wielkopolsce wyniósł w tym okresie 35,5%). W przeliczeniu na mieszkańca produkt krajowy brutto w podregionie miał wartość 26 044 zł i stanowił 74,6% wartości PBK per capita w województwie, a jednocześnie 77,8% tej wartości w odniesieniu do wartości ogólnopolskiej. Zmiana w okresie od 2004 do 2008 roku była nieco mniejsza, niż w przypadku PKB ogółem i wyniosła 27,8%. Warto też zauważyć, że PKB per capita w 2004 roku wynosił w podregionie 84,1% wartości ogólnopolskiej, a więc mimo wzrostu - relatywnie sytuacja podregionu uległa pogorszeniu. 1.2. Ludność W 2009 roku podregion pilski zamieszkiwało 409 tys. osób, w latach 2004-2009 liczba ludności podregionu wzrosła zaledwie o 0,8%, przy czym w 2009 roku przyrost naturalny wynosił 3,2 na 1000 ludności. Struktura demograficzna charakteryzowała się udziałami kategorii wiekowych zbliżonymi do średniej wojewódzkiej - udział osób w wieku produkcyjnym w 2009 roku wynosił 64,8%, przy czym udział osób w wieku przedprodukcyjnym wynosił 21,4%, zaś poprodukcyjnym - 13,8%.
Wykres 1. Ludność w wieku produkcyjnym Na 100 osób w wieku produkcyjnym w regionie przypadało w 2009 roku 54,3 osoby w wieku nieprodukcyjnym i wskaźnik ten zmalał od 2004 roku o 5,2%. Jednak dokonało się przez przejście osób w wieku przedprodukcyjnym w produkcyjny, a ten element odciążenia był nieco większy niż przejście z wieku produkcyjnego do poprodukcyjnego, co przełożyło się zmianę tak obciążenia, jak i nieznaczny wzrost udziału osób w wieku produkcyjnym, wynoszący 1,9% w tym okresie. 1.3. Rynek pracy Struktura rynku pracy w podregionie pilskim, w podziale na główne sektory charakteryzowała się w 2008 roku przewagą usług (39,6% pracujących) nad przemysłem (37,8%) i zdecydowanie mniejszym znaczeniem rolnictwa (22,7%). Najsilniejszy wzrost liczby zatrudnionych dokonał się jednak w obrębie przemysłu i wyniósł 13% dla okresu 2004-2008, w sektorze usługowym był znacznie mniejszy i wynosił 9,9%, zaś w rolnictwie liczba zatrudnionych nieznacznie zmalała - o 1,6%. Z czterech podregionów o stosunkowo znaczącym udziale rolnictwa pilski jest jedynym, w którym liczba pracujących w tym sektorze zmalała. Stopa bezrobocia rejestrowanego w podregionie w 2009 roku wynosiła 14,6%, a więc była znacząco (o 60%) wyższa, niż w całej Wielkopolsce. W okresie od 2004 do 2009 roku bezrobocie zmniejszyło się o ponad 36% - w 2004 roku wynosiło prawie 23% i było najwyższe w podregionach Wielkopolski. Zmniejszenie udziału osób bezrobotnych
najsilniej dotyczyło grup osób w wieku 35-44 oraz 45-54 lata (o ponad 40%), wśród młodszych było nieco mniejsze (po około 35%), zaś wyjątkiem były osoby w wieku 55 lat i więcej, których udział wśród bezrobotnych wzrósł prawie o 40%. Relacje pomiędzy rynkiem pracy a liczbą podmiotów gospodarczych zmieniały się w analizowanym okresie i wskaźnik liczby pracujących w jednym podmiocie gospodarczym wzrósł o 5%, a jednocześnie relacja liczby mieszkańców przypadających na jeden podmiot gospodarczy nieznacznie zmalała (o 0,33%). 1.4. Wynagrodzenia Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto stanowiło w 2009 roku w podregionie pilskim 82,9% średniej ogólnopolskiej oraz 92,4% średniej dla województwa, a wynosiło 2 749 zł. Od 2004 roku wynagrodzenie wzrosło o 41,5%, a wzrost ten wystarczył dla podniesienia relacji wobec średniej ogólnopolskiej (w 2004 roku średnie wynagrodzenie w regionie stanowiło 80,6% średniej ogólnopolskiej). 1.5. Podmioty gospodarcze W 2009 roku na terenie podregionu pilskiego funkcjonowały 32 tys. podmiotów gospodarczych, z nich zaś 4,6% reprezentowało sektor publiczny - jest to najwyższy udział podmiotów sektora publicznego wśród wszystkich sześciu podregionów Wielkopolski.
Tabela 1. Liczba podmiotów w poszczególnych sekcjach PKD Liczba podmiotów Udział w ogólnej liczbie podmiotów [w %] Ogółem 32 084 100 A - Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo 1 297 4 B - Rybactwo 16 0,05 C - Górnictwo 27 0,1 D - Przetwórstwo przemysłowe 3 226 10,1 E - Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, 0,2 gaz i wodę 58 F - Budownictwo 4 171 13 G - Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów 29,2 samochodowych, motocykli oraz artykułów użytku osobistego i domowego 9 368 H - Hotele i restauracje 847 2,6 I - Transport, gospodarka magazynowa i łączność 2 037 6,3 J - Pośrednictwo finansowe 1 097 3,4 K - Obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związane 13,8 z prowadzeniem działalności gospodarczej 4 438 L - Administracja publiczna i obrona narodowa; 1 obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i powszechne ubezpieczenie zdrowotne 330 M - Edukacja 1 007 3,1 N - Ochrona zdrowia i pomoc społeczna 1 803 5,6 O - Działalność usługowa, komunalna, społeczna i indywidualna, pozostała 2 362 7,4 Najistotniejsze pod względem liczby podmiotów sekcje obejmują zatem (podobnie jak ma to miejsce w całym województwie) przede wszystkim handel hurtowy i detaliczny wraz z naprawami, obsługę nieruchomości i usługi związane z obsługą działalności gospodarczej, budownictwo, przetwórstwo przemysłowe oraz działalność usługową, komunalną, społeczną i indywidualną. Łącznie te najistotniejsze liczebnościowo sekcje obejmują 73,5% wszystkich podmiotów. Rolnictwo, czyli pierwszy sektor gospodarki, najbardziej tradycyjny, obejmuje 4% podmiotów, a więc w regionie pilskim znaczenie rolnictwa wraz z leśnictwem jest bardzo zbliżone do wartości charakterystycznej dla całego województwa. Udział zaś przetwórstwa przemysłowego jest w odniesieniu do tego regionu nieco mniejszy, niż dla całego województwa, podobnie jak obsługa nieruchomości i usługi związane z obsługą działalności gospodarczej. Z kolei handel i usługi oraz działalność usługowa komunalna, społeczna i pozostała mają w regionie znaczenie mierzone liczbą podmiotów prowadzących w tym
zakresie działalność nieznacznie większe niż w województwie. W obrębie najważniejszych sekcji najistotniejsze zmiany w ciągu minionych pięciu lat dotyczyły: tych pięciu - wzrostu o 30% liczby podmiotów zajmujących się działalnością budowlaną - wzrostu o 14% liczby podmiotów z sekcji działalności usługowej, społecznej, komunalnej i pozostałej - wzrostu o 11,3% liczby podmiotów z sekcji obsługi nieruchomości i usług związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - spadku o 8,9% liczby podmiotów z sekcji przetwórstwo przemysłowe - spadku o 11% liczby podmiotów zajmujących się handlem hurtowym i detalicznym W pozostałych sekcjach zmiany były czasem relatywnie bardziej znaczące, jednak same sekcje nie są szczególnie silnie reprezentowane (np. wzrosła o 17% liczba podmiotów prowadzących działalność w sekcji edukacja, co odpowiada wzrostowi z 860 do 1000 podmiotów). W regionie pilskim jako jedynym wśród wszystkich podregionów wielkopolski zmalała liczba podmiotów prowadzących działalność rolną - o prawie 4%. 1.6. Inwestycje Nakłady inwestycyjne przedsiębiorstw w 2008 roku w regionie pilskim wyniosły 957 mln zł, co dało średnio 2349 zł na mieszkańca. Największy udział wartościowy w inwestycjach miały podmioty z sektora przemysł i budownictwo, objęły one bowiem 65,4% wszystkich nakładów, 31,4% dotyczyło inwestycji w usługach, zaś pozostałe 3,2% - w rolnictwie. Potwierdzałoby to nastawianie podregionu na przemysł, choć inwestycje te będąc wyższe udziałowo niż w całej Wielkopolsce, nie są jednak wyższe niż w pozostałych regionach - poza poznańskim i Poznaniem, które zmierzają w stronę poprzemysłowego kształtu gospodarki. 1.7. Dochody jednostek samorządu terytorialnego Łączne dochody jednostek z każdego poziomu administracji samorządowej w 2009 roku obejmowały w podregionie pilskim sumę 1 382 mln zł i wzrosły od 2004 o 57%, a więc mniej niż wynosi wzrost charakteryzujący całą Wielkopolskę.
2. Wybrane branże Przytoczone zestawienia oparte na dostępnych w bazie HBI. 2 statystykach ograniczają wnioskowanie do ostrożnych podsumowań o charakterze ilościowym i nie pozwalają na wyprowadzenie konkretniejszych wniosków jakościowych. Należy przypuszczać, że wyciąganie ich będzie możliwe dzięki przeprowadzeniu, planowanych w kolejnym etapie projektu, badań z głównymi aktorami wielkopolskiego rynku pracy w wybranych ośmiu branżach. Wykorzystanie bazy HBI miało na celu eksplorację sytuacji gospodarczej na poziomie podregionu w poszczególnych branżach, co nie było możliwe w oparciu o dane statystyki publicznej ze względu na brak dostępu do danych na poziomie jednostkowym. Spośród analizowanych ośmiu branż najliczniej reprezentowane jest w podregionie pilskim przetwórstwo przemysłowe (331), następnie handel hurtowy i detaliczny (271) i budownictwo (93). Najmniej podmiotów (biorąc pod uwagę liczbę wskazań pierwszej podstawowej działalności) liczy działalność związana z kulturą, rekreacją i sportem - 4. 2.1. Handel hurtowy i detaliczny Struktura przedsiębiorstw ze względu na wielkość zatrudnienia wskazuje na bardzo znaczną przewagę przedsiębiorstw bardzo małych i małych - ponad połowa podmiotów gospodarczych o działalności handlowej w regionie pilskim zatrudnia do dziewięciu pracowników, zaś kolejne prawie 40% - od 10 do 49. Przedsiębiorstwa większe to zaledwie nieco ponad 6% wszystkich odnotowanych. Liczba przedsiębiorstw w bazie:271 podmiotów gospodarczych. Brak danych o zatrudnieniu z 13,5% przedsiębiorstw. 2 Baz HBI zawiera ponad 204 660 profili polskich firm i ponad 530 000 właścicieli, menedżerów, kierowników. Udostępnia informacje o firmach z sektora B2B. Jest profesjonalnym narzędziem pracy dla działów marketingu i sprzedaży oraz programem umożliwiający budowanie własnych baz danych klientów, https://www.hbi.pl/page.php?page=marketing&lang=pl
Tabela 2. Wielkość zatrudnienia przedsiębiorstw w branży Liczebność % Miary rozkładu ważnych do 9 150 55,4 Mediana: 5 10 do 49 103 38,0 Średnia: 22,86 50 do 99 10 3,7 Q1 5 100 do 249 6 2,2 Q3 14 od 250 2 0,7 Dominanta: 5 Razem - ważnych 271 Podstawowe parametry rozkładu w zakresie miar tendencji centralnej wskazują na widoczną przewagę liczebnościową przedsiębiorstw małych. Połowa wszystkich podmiotów gospodarczych, których opis był dostępny zatrudnia nie więcej niż pięciu pracowników, ta sama wielkość zatrudnienia jest wartością najczęściej wskazywaną. Średnia, ze względu na swoją wrażliwość na wartości skrajne, jest zdecydowanie wyższa - jednak przy takiej jak widoczna strukturze, średnia słabo oddaje rzeczywiste właściwości rozkładu cechy, trafniejsze są miary pozycyjne. Jak widać na podstawie wartości kwartyli tylko co czwarte przedsiębiorstwo zatrudnia przynajmniej 14tu pracowników. Pod względem formy prawnej dominują w regionie i branży przedsiębiorstwa prywatne - stanowią prawie 42% wszystkich podmiotów, zaś dwie formy spółek - jawna i z ograniczoną odpowiedzialnością reprezentowane są przez co piąte przedsiębiorstwo każda. Inne formy są mniej liczne, obejmują m.in. spółdzielnie. Tabela 3. Forma prawna przedsiębiorstw w branży Liczebność % przedsiębiorstwo prywatne 130 41,7 sp. akcyjna 2 0,6 sp. cywilna 26 8,3 sp. jawna 64 20,5 sp. z o.o. 66 21,2 Inna 24 7,7 Ogółem 312 W przypadku podmiotów gospodarczych ich wiek liczony jest od roku podjęcia działalności. Przy 17% przedsiębiorstw w regionie i branży brak w bazie informacji o roku rozpoczęcia
działalności. Adnotacja o podwójnym roczniku wskazuje na liczbę przedsiębiorstw, które obecną działalność podejmują po przerwie, a więc w których przypadku można mówić o dwóch (czasem większej liczbie) początkach. W regionie pilskim stanowiły one zaledwie mniej niż 1% wszystkich przedsiębiorstw ujętych w bazie. Jak wskazuje to poniższe zestawienie, z podmiotów, których okres działalności był odnotowany, ponad połowa podjęła działalność w dekadzie po 1989 roku, z kolei prawie 40% jest młodsze, zaś tylko 7% przedsiębiorstw ma historię działalności sięgającą dalej niż 1989 rok. Tabela 4. Wiek przedsiębiorstw w branży Liczebność % Miary rozkładu przed 1989 19 7,3 Średnia 14 1989 do 1999 137 52,9 Mediana 13 od 2000 100 38,6 Q1 8 Podwójny 3 1,0 Q3 18 Ogółem ważnych 259 Dominanta 20 brak danych 54 17,2 Podstawowe miary tendencji centralnej rozkładu wieku potwierdzają średnie zaawansowanie wiekowe przedsiębiorstwa w branży - połowa z nich ma 13 i więcej lat, przy średniej wynoszącej 14 lat i dominancie osiągającej lat 20. Jednocześnie jednak tylko co czwarte przedsiębiorstwo działa 18 lat lub dłużej. 2.2. Budownictwo Struktura przedsiębiorstw ze względu na wielkość zatrudnienia wskazuje na znaczenie przedsiębiorstw zatrudniających od 10 do 49 pracowników - takie jest co drugie przedsiębiorstwo z branży budowlanej w podregionie pilskim. Co trzecie jest jednak mniejsze, a tylko co piąte - większe. Liczba przedsiębiorstw w bazie: 93 podmioty gospodarcze. Brak danych o zatrudnieniu z 8,6% przedsiębiorstw. Tabela 5. Wielkość zatrudnienia przedsiębiorstw w branży Liczebność % Miary rozkładu ważnych do 9 25 29,4 Mediana: 15 10 do 49 42 49,4 Średnia: 37,52 50 do 99 8 9,4 Q1 6 100 do 249 9 10,6 Q3 41 od 250 0 0,0 Dominanta: 10 Razem - ważnych 85
Podstawowe parametry rozkładu w zakresie miar tendencji centralnej zestawiono w tabeli 5 Wskazują one na fakt, że dominacja przedsiębiorstw z kategorii 10-49 pracowników, wiąże się jednak z najniższymi wielkościami zatrudnienia w tej grupie. Dominanta wynosi dziesięciu pracowników, zaś mediana wskazuje, że dla połowy przedsiębiorstw wielkość zatrudnienia nie przekracza 15 osób. Tylko co czwarte zatrudnia 41 lub więcej pracowników. Nawet średnia, choć przecież bardzo wrażliwa na wartości skrajne i zdecydowanie wyższa niż mediana, jednak wynosi mniej niż 40tu pracowników. Pod względem formy prawnej najbardziej powszechne są przedsiębiorstwa prywatne, obejmując prawie 40% wszystkich podmiotów branży budowlanej. Co trzeci z nich jest natomiast spółką z ograniczoną odpowiedzialnością, zaś 17% - spółką jawną. Tabela 6. Forma prawna przedsiębiorstw w branży Liczebność % przedsiębiorstwo prywatne 37 39,8 sp. akcyjna 2 2,2 sp. cywilna 8 8,6 sp. jawna 16 17,2 sp. z o.o. 26 27,9 Inna 4 4,3 Ogółem 93 W przypadku podmiotów gospodarczych ich wiek liczony od roku podjęcia działalności jest nieznany dla 11% przedsiębiorstw w regionie i branży odnotowanych w bazie. Adnotacja o podwójnym roczniku wskazuje na liczbę przedsiębiorstw, które obecną działalność podejmują po przerwie, a więc w których przypadku można mówić o dwóch (czasem większej liczbie) początkach. W regionie pilskim dla budownictwa stanowiły one nieco ponad 3% Jak wskazuje to poniższe zestawienie ponad 45% podjęła działalność w dekadzie po 1989 roku, z kolei co trzecie przedsiębiorstwojest młodsze, zaś 16% przedsiębiorstwo ma historię działalności sięgającą dalej niż 1989 rok.
Tabela 7. Wiek przedsiębiorstw w branży Liczebność % Miary rozkładu przed 1989 13 16,1 Średnia 15,7 1989 do 1999 37 45,7 Mediana 16 od 2000 28 34,6 Q1 7 Podwójny 3 3,3 Q3 20 Ogółem ważnych 81 Dominanta 19 brak danych 11 11,9 Podstawowe miary tendencji centralnej rozkładu wieku wskazują na stosunkowo zaawansowane wiekowo przedsiębiorstwa w branży - połowa z nich ma 16 i więcej lat, przy średniej przekraczającej 15 lat i dominancie osiągającej lat 19. Co czwarte przedsiębiorstwo działa od przynajmniej 20 lat. 2.3. Przemysł chemiczny Liczba przedsiębiorstw w bazie: 7 - zbyt mała do dalszych analiz statystycznych. Jedynie przedstawiono dostępne podstawowe informacje na ich temat. Tabela 8. Lista przedsiębiorstw funkcjonujących w branży nazwa Liczba zatrudnion ych Rok danych o zatrudnie niu ANDERSSON-STRUS RECYCLING Sp. z o.o. 47 2009 MIRALEX Sp. z o.o. 50 2007 Forma prawna Rok założe nia odpowiedzialnością 2006 odpowiedzialnością 1990 odpowiedzialnością 1999 prywatne b/d MOL COATINGS Sp. z o.o. 10 2005 Produkcyjno- Handlowe CID-ROL 10 2006 Produkcyjno- Handlowo-Usługowe PAKSOL Leszek i Małgorzata Witczak S.j. 15 2005 Spółka jawna 2001 Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna 10 2009 Spółdzielnia b/d SERPOL COSMETICS Zdzisław Serwatka 90 2009 prywatne 1991
2.4. Przemysł poligraficzny Liczba przedsiębiorstw w bazie: 20 podmiotów gospodarczych. Jednak dane o zatrudnieniu dostępne są dla zaledwie 18, zaś o długości prowadzenia działalności -dla 16tu. Liczebności te są zbyt małe dla analiz statystycznych. Zaprezentowano zatem tylko podstawowe dostępne informacje na ich temat. Tabela 9. Lista przedsiębiorstw funkcjonujących w branży nazwa Liczba zatrud. Rok danych Forma prawna BRAND STUDIO Joanna Mendyk 20 2006 COLOURS FACTORY Sp. z o.o. 100 2010 DRUKARNIA Waldemar Grzebyta 60 2006 Rok założ. prywatne 1996 odpowiedzialnością 2005 prywatne 1989 Intromax Salach & Salach S.j. 5 2007 Spółka jawna 2004 INTROPAK Sp. z o.o. 14 2009 odpowiedzialnością 2000 M DRUK Zakład Poligraficzno- Wydawniczy Janusz Muszyński 0 0 prywatne b/d NOVUM Biuro Reklamy Jan Bogusław Zawadzki 2 2006 prywatne 1998 PILGRAF Sp. z o.o. 51 2007 odpowiedzialnością 2001 Premedia Sp. z o.o. 41 2009 odpowiedzialnością 1999 Handlowo-Usługowo- Produkcyjne Izabela Selwat 3 2006 prywatne 1986 Poligraficzno- Reklamowe TONGRAF Jan Sip 50 2008 prywatne 2006 Poligraficzno- Wydawnicze ANGRAF Andrzej Dębski 12 2005 prywatne 1985 QUAD/WINKOWSKI Sp. z o.o. 1650 2010 odpowiedzialnością 1998 WYPIG Selwat Zygmunt 0 0 prywatne 1956 XENION GmbH 5 2007 odpowiedzialnością b/d Zakład Poligraficzny FOLDRUK S.j. Jarosław Jaczyński i Spółka 10 2009 Spółka jawna b/d Zakład Poligraficzny Rekart Grzegorz Zart 10 2007 prywatne 2002 ZAKŁAD POLIGRAFICZNY STANISŁAW SITEK T. i P. Sitek S.j. 10 2009 Spółka jawna 2007 Zakład Produkcyjno-Handlowo-Usługowy POLIGRAF 30 2001 prywatne b/d Zakład Produkcyjno-Handlowo-Usługowy POLIGRAF S.c. Halina Kalińska-Maślak i Zbigniew Maślak 8 2007 Spółka cywilna 1991
2.5. Działalność związana z kulturą, rekreacją i sportem Liczba przedsiębiorstw w bazie: 4 - zbyt mała do dalszych analiz statystycznych. Zaprezentowano zatem tylko podstawowe dostępne informacje na ich temat. Tabela 10. Lista przedsiębiorstw funkcjonujących w branży nazwa Liczba zatrudn ionych Rok danych o zatrudnie niu Forma prawna Łazienki Chodzieskie Sp. z o.o. 86 2006 odpowiedzialnością PILSKIE RADIO i TV 100 Sp. z o.o. 25 2005 TOPREKORD Sp. z o.o. 25 2009 Wielkopolski Klub Golfowy Sp. z o.o. 5 2009 Rok założe nia b/d odpowiedzialnością 1993 odpowiedzialnością 2000 odpowiedzialnością b/d 2.6. Transport i magazynowanie Struktura przedsiębiorstw ze względu na wielkość zatrudnienia wskazuje na znaczny udział przedsiębiorstw bardzo małych i małych - prawie połowa zatrudnia do dziewięciu pracowników, a kolejne 30% - od 10 do 49. Przedsiębiorstw zatrudniających 50 i więcej osób jest nieco ponad 20%, ale nie ma wśród nich ani jednego mającego więcej niż 250 zatrudnionych. Liczba przedsiębiorstw w bazie: 36 podmiotów gospodarczych. Liczba przedsiębiorstw w bazie: 36 podmiotów gospodarczych. Tabela 11. Wielkość zatrudnienia przedsiębiorstw w branży Liczebność % Miary rozkładu ważnych do 9 16 47,1 Mediana: 10 10 do 49 10 29,4 Średnia: 35,1 50 do 99 4 11,8 Q1 5 100 do 249 4 11,8 Q3 39 od 250 0 0,0 Dominanta: 5 Razem - ważnych 34 Podstawowe parametry rozkładu w zakresie miar tendencji centralnej zestawiono w tabeli 11. Dominanta niższa od mediany wskazuje na - widoczną także w rozkładzie liczebności względnych powyżej - przewagę liczebnościową przedsiębiorstw małych - połowa wszystkich
podmiotów gospodarczych, których opis był dostępny zatrudnia nie więcej niż dziesięciu pracowników, zaś wartością najczęściej wskazywaną jest pracowników pięciu. Średnia, ze względu na swoją wrażliwość na wartości skrajne, jest zdecydowanie wyższa. Jak widać na podstawie wartości kwartyli tylko co czwarte przedsiębiorstwo zatrudnia przynajmniej 39ciu pracowników. Pod względem formy prawnej najbardziej powszechne są w regionie i branży przedsiębiorstwa prywatne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością reprezentowane są przez prawie 40% każde. Co dziesiąte przedsiębiorstwo okazuje się być spółką jawną, zaś co dwudzieste - spółką cywilną. Tabela 12. Forma prawna przedsiębiorstw w branży Liczebność % przedsiębiorstwo prywatne 14 38,9 sp. akcyjna 0 0,0 sp. cywilna 2 5,6 sp. jawna 4 11,1 sp. z o.o. 14 38,9 Inna 2 5,6 Ogółem 36 W przypadku podmiotów gospodarczych ich wiek liczony od roku podjęcia działalności wskazuje na młodość podmiotów w branży. Jednak aż przy 35% przedsiębiorstwach w regionie i branży brak w bazie informacji o roku rozpoczęcia działalności, co sugeruje znaczną ostrożność w interpretacji dostępnych danych. Adnotacja o podwójnym roczniku wskazuje na liczbę przedsiębiorstw, które obecną działalność podejmują po przerwie, a więc w których przypadku można mówić o dwóch (czasem większej liczbie) początkach - taka sytuacja dotyczyła dwóch podmiotów. Jak wskazuje to poniższe zestawienie z podmiotów, których okres działalności był odnotowany, połowa podjęła działalność po 2000 roku, co trzecie w okresie 1989-1999, zaś tylko 8% przedsiębiorstw ma historię działalności sięgającą dalej niż 1989 rok.
Tabela 13. Wiek przedsiębiorstw w branży Liczebność % Miary rozkładu przed 1989 2 8,3 Średnia 13,6 1989 do 1999 8 33,3 Mediana 10 od 2000 12 50,0 Q1 6,5 Podwójny 2 5,4 Q3 15,5 Ogółem ważnych 24 Dominanta 14 brak danych 13 35,1 Podstawowe miary tendencji centralnej rozkładu wieku wskazują znaczenie raczej początku ostatniego okresu jako roku rozpoczęcia działalności. Połowa bowiem z przedsiębiorstw działa od 10ciu lub więcej lat, przy średniej przekraczającej 15 lat i dominancie osiągającej lat 14. 2.7. Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna Struktura przedsiębiorstw ze względu na wielkość zatrudnienia wskazuje na przewagę przedsiębiorstw bardzo małych - ponad połowa z nich zatrudnia do dziewięciu pracowników, zaś kolejne 35% ma od 10 do 49 zatrudnionych. Przedsiębiorstwa większe są bardzo nieliczne. Liczba przedsiębiorstw w bazie: 40 podmiotów gospodarczych. Brak danych o zatrudnieniu z 7,5% przedsiębiorstw. Tabela 14. Wielkość zatrudnienia przedsiębiorstw w branży Liczebność % Miary rozkładu ważnych do 9 20 54,1 Mediana: 5 10 do 49 13 35,1 Średnia: 22,62 50 do 99 2 5,4 Q1 5 100 do 249 1 2,7 Q3 15 od 250 1 2,7 Dominanta: 5 Razem - ważnych 37 Podstawowe parametry rozkładu w zakresie miar tendencji centralnej zestawiono w tabeli 14. Dominanta, mediana i pierwszy kwartyl wynoszą pięć, co wskazywałoby na tę wielkość zatrudnienia jako kluczową. Średnia, ze względu na swoją wrażliwość na wartości skrajne, jest zdecydowanie wyższa, ale przy takiej jak widoczna strukturze, średnia słabo oddaje rzeczywiste właściwości rozkładu cechy, zdecydowanie lepsze są miary pozycyjne. Jak widać
na podstawie wartości kwartyli tylko co czwarte przedsiębiorstwo zatrudnia przynajmniej 15tu pracowników. Pod względem formy prawnej dominują spółki z ograniczoną odpowiedzialnością reprezentowane są przez ponad połowę przedsiębiorstw. Co piąty podmiot jest przedsiębiorstwem prywatnym, zaś 12% to spółki cywilne. każda. Inne formy są nieliczne, obejmują m.in. spółdzielnie. Tabela 15. Forma prawna przedsiębiorstw w branży Liczebność % przedsiębiorstwo prywatne 8 19,5 sp. akcyjna 0 0,0 sp. cywilna 5 12,2 sp. jawna 3 7,3 sp. z o.o. 22 53,6 Inna 3 7,3 Ogółem 41 W przypadku podmiotów gospodarczych ich wiek liczony jest od roku podjęcia działalności. Przy 27% przedsiębiorstw w regionie i branży brak w bazie informacji o roku rozpoczęcia działalności, co sprawia, że uzyskane z bazy informacje należy traktować z dużą ostrożnością. Adnotacja o podwójnym roczniku wskazuje na liczbę przedsiębiorstw, które obecną działalność podejmują po przerwie, a więc w których przypadku można mówić o dwóch (czasem większej liczbie) początkach - w regionie było jednak tylko jedno takie przedsiębiorstwo.. Jak wskazuje to poniższe zestawienie, większość podmiotów podjęła działalność po 1989 roku i rozkładają się one po równo (po 45%) pomiędzy wyróżnione okresy. Tylko niecałe 7% przedsiębiorstw działa dłużej niż od 1989 roku. Tabela 16. Wiek przedsiębiorstw w branży Liczebność % Miary rozkładu przed 1989 2 6,9 Średnia 11,68 1989 do 1999 13 44,8 Mediana 12 od 2000 13 44,8 Q1 5 Podwójny 1 2,5 Q3 15,5 Ogółem ważnych 29 Dominanta 13 brak danych 11 27,5
Podstawowe miary tendencji centralnej rozkładu wieku wskazują na stosunkowo równomierny rozkład wiekowy w przełomie wyróżnionych okresów. Połowa z podmiotów ma 12 i więcej lat, przy średniej sięgającej 12 lat i zbliżonej dominancie wynoszącej 13 lat. Nawet trzeci kwartyl wyznaczający 25% najstarszych przedsiębiorstw osiąga wartość 15,5 roku. 2.8. Przetwórstwo przemysłowe Struktura przedsiębiorstw ze względu na wielkość zatrudnienia wskazuje na znaczenie przedsiębiorstw o liczbie zatrudnionych spomiędzy 10 a 49 - stanowią one połowę podmiotów przetwórstwa przemysłowego odnotowanych w wykorzystywanej bazie. Co piąte jest mniejsze, zaś co czwarte ma od 50 do 249 pracowników. Liczba przedsiębiorstw w bazie: 331 podmiotów gospodarczych. Brak danych o zatrudnieniu z 8,5% przedsiębiorstw. Tabela 17. Wielkość zatrudnienia przedsiębiorstw w branży Liczebność % Miary rozkładu ważnych do 9 146 48,2 Mediana: 20 10 do 49 47 15,5 Średnia: 91 50 do 99 33 10,9 Q1 10 100 do 249 19 6,3 Q3 60 od 250 303 Dominanta: 10 Razem - ważnych 146 48,2 Podstawowe parametry rozkładu w zakresie miar tendencji centralnej zestawiono w tabeli 17 Połowa przedsiębiorstw zatrudnia do 20 pracowników, a najczęstsza wielkość zatrudnienia to 10ciu pracowników, co wskazywałoby na znaczenie dolnych wartości z najsilniej reprezentowanej kategorii. W istocie więc przedsiębiorstwa nawet przekraczając granicę dziewięciu pracowników - pozostają niewielkie. Wartość średniej jako miary wrażliwej na wartości skrajne, jest wysoka, podobnie jak trzeciego kwartyla - oddawałoby to w pewnym stopniu znaczenie większych przedsiębiorstw. Pod względem formy prawnej najliczniej reprezentowane są spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (38%) oraz przedsiębiorstwa prywatne (36%). Z pozostałych form najpowszechniejsza jest spółka jawna.
Tabela 18. Forma prawna przedsiębiorstw w branży Liczebność % przedsiębiorstwo prywatne 116 36,6 sp. akcyjna 15 4,7 sp. cywilna 14 4,4 sp. jawna 47 14,8 sp. z o.o. 123 38,8 Inna 2 0,6 Ogółem 317 W przypadku podmiotów gospodarczych ich wiek liczony od roku podjęcia działalności wskazuje na znaczenie okresu 1989-1999, w którym powstała ponad połowa podmiotów gospodarczych odnotowanych w bazie z informacjami o czasie prowadzenia działalności. Przy 15% przedsiębiorstw w regionie i branży brak w bazie informacji o roku rozpoczęcia działalności. Adnotacja o podwójnym roczniku wskazuje na liczbę przedsiębiorstw, które obecną działalność podejmują po przerwie, a więc w których przypadku można mówić o dwóch (czasem większej liczbie) początkach - stanowiły one około 4% podmiotów. Tylko 17% przedsiębiorstw ma historię działalności sięgającą dalej niż 1989 rok. Tabela 19. Wiek przedsiębiorstw w branży Liczebność % Miary rozkładu przed 1989 49 17,5 Średnia 19 1989 do 1999 156 55,7 Mediana 17 od 2000 62 22,1 Q1 11 Podwójny 13 3,9 Q3 20 Ogółem ważnych 280 Dominanta 20 brak danych 51 15,4 Podstawowe miary tendencji centralnej rozkładu wieku wskazują na stosunkowo zaawansowane wiekowo przedsiębiorstwa w branży - połowa z nich ma 17 i więcej lat, przy średniej osiągającej 19 lat i dominancie wynoszącej lat 20. Wydaje się, że kluczowy dla powstawania przedsiębiorstw przetwórstwa przemysłowego w regionie kluczowym okresem był początek dekady 1989-1999.
Uwagi końcowe Podregion pilski jest pod wieloma względami nietypowy i jednocześnie najsłabszy gospodarczo spośród wszystkich podregionów gospodarki. Podobnie jak podregion leszczyński jest pod względem demograficznym młodszy niż charakterystyka wojewódzka, choć jednocześnie relacja osób w wieku przed- i po-produkcyjnym do osób w wieku produkcyjnym jest w nim nieznacznie gorsza niż w całej Wielkopolsce. Poziom bezrobocia jest w podregionie najwyższy spośród wszystkich w Wielkopolsce i jednocześnie znacząco wyższy niż średnia. Najistotniejsze pod względem liczby zatrudnionych sektory to usługi obejmujące prawie 40% pracujących i przemysł, jednak ogólny wkład w zatrudnionych w województwie ze strony gospodarki podregionu jest niższy niż znaczenie ludnościowe tego podregionu. Natomiast poziom wynagrodzeń jest tylko nieznacznie niższy, niż średnia wojewódzka. Największy udział inwestycji i jednocześnie największy wzrost zatrudnienia charakteryzował sektor przemysłowy. Jedyną sekcja gospodarki, w której podregion ma znaczniejszy niż wypadałoby z udziału ludnościowego, wkład w liczbę podmiotów gospodarczych jest rybactwo. Uzyskany generalny obraz podregionu daje charakterystykę regionu najsłabszego gospodarczo w całej Wielkopolsce - o proporcjonalnie niewielkim zaludnieniu, znacznym udziale rolnictwa, ale też przekształcającego swoją gospodarkę w kierunku przemysłowym. A choć poziom wynagrodzeń w podregionie nie odbiega od średniej wojewódzkiej, to jednak wysoki poziom bezrobocia wskazuje na problemy, z jakimi boryka się podregion. Poziom specjalizacji podregionu pilskiego jest wyższy, aniżeli wynosi końcowy wynik dla całego województwa (0,244 wobec 0,19). W handlu hurtowym i detalicznym w podregionie pilskim, jak wynika z baz HBI, działa 271 podmiotów. Ponad połowa z nich zatrudnia do dziewięciu pracowników, zaś kolejne prawie 40% - od 10 do 49. Pod względem formy prawnej dominują w regionie i branży przedsiębiorstwa prywatne - stanowią prawie 42% wszystkich podmiotów. Średnia wieku firm z tej branży wynosi w podregionie pilskim 14 lat. W budownictwie zarejestrowane są 93 firmy. Co drugie przedsiębiorstwo zatrudnia od 10 do 49ciu pracowników. Pod względem formy prawnej najbardziej powszechne są przedsiębiorstwa prywatne, obejmując prawie 40% wszystkich podmiotów branży budowlanej. Średnia wieku firm budowlanych w podregionie pilskim wynosi ponad 15 lat.