RZECZNIK PRAW DZIECKA O WYNIKACH KONTROLI PRZESTRZEGANIA PRAW DZIECKA W OPOLU [1]Podczas konferencji prasowej 5 listopada br. Rzecznik Praw Dziecka, Marek Michalak, podsumował przeprowadzone, na jego zlecenie, w dniach od 26 do 29 października czynności kontrolne przestrzegania praw dziecka w Komendzie Wojewódzkiej Policji w Opolu oraz Sądzie Rejonowym w Opolu, w celu wyjaśnienia, czy nie doszło do naruszenia praw dwójki małoletnich dzieci w związku z aresztowaniem ich matki. Wyniki przeprowadzonych czynności oraz wnioski pokontrolne Rzecznik Praw Dziecka przekazał Ministrowi Spraw Wewnętrznych oraz Ministrowi Sprawiedliwości. Informację przekazał również właściwemu Sądowi Apelacyjnemu i Komendantowi Głównemu Policji. Wystąpienie Rzecznika Praw Dziecka do Ministra Spraw Wewnętrznych [2] Wystąpienie Rzecznika Praw Dziecka do Ministra Sprawiedliwości [3] relacja tvpparlament.pl [4] Wyniki i wnioski Rzecznika Praw Dziecka po badaniu przestrzegania praw dziecka podczas działań dot. dzieci Pani Joanny W. z Opola. Rzecznik Praw Dziecka jako konstytucyjny organ państwa, działając w ramach uprawnień kontrolnych przyznanych w ustawie z dnia 6 stycznia 2000 roku o Rzeczniku Praw Dziecka (Dz. U. Nr 6, poz. 69 z późn. zm.), podjął natychmiastowe działania mające na celu wyjaśnienie sytuacji dwójki dzieci, których matka Joanny W. została zatrzymana przez Policję w dniu 23 października 2012 roku. Podjęte czynności miały na celu zbadanie stanu przestrzegania praw dziecka Strona 1 z 6
przez instytucje i organy procedujące w sprawie zatrzymania Joanny W., ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji małoletnich dzieci, które z uwagi na zaistniałą sytuację, zostały w godzinach nocnych w dniu 23 października 2012 roku umieszczone w pogotowiu rodzinnym. W tym celu w dniu 26 października 2012 roku Rzecznik Praw Dziecka zwrócił się pisemnie do: Prezesa Sądu Rejonowego w Opolu oraz Opolskiego Komendanta Wojewódzkiego Policji z wnioskami o udzielenie szczegółowych wyjaśnień w zakresie podejmowanych działań i rozstrzygnięć oraz o przekazanie akt sprawy oraz całej dokumentacji dotyczącej ww. rodziny. Nadto w dniach od 26 do 29 października 2012 roku przedstawiciele Rzecznika przeprowadzili czynności kontrolne w Opolu, zarówno w Komendzie Wojewódzkiej Policji w Opolu, jak i w Sądzie Rejonowym w Opolu. Szeroki zakres kontroli skutkował koniecznością wykonania czynności zarówno w zakresie wglądu do dokumentacji prowadzonej i zgromadzonej przez ww. organy i jednostki, jak i zebrania informacji od pracowników tych podmiotów. Rzecznik Praw Dziecka dokonał szczegółowej analizy dokumentacji przedstawionej zarówno przez Policję, jak i Sąd, która w zestawieniu z wyjaśnieniami poszczególnych podmiotów pozwala na wskazanie następujących uchybień i wyciągnięcie następujących wniosków: Wnioski generalne: Analiza zgromadzonej dokumentacji oraz wyjaśnienia właściwych służb i organów nie pozwalają wskazać jednego podmiotu wyłącznie ponoszącego odpowiedzialność za zaistniałą sytuację. Sytuację, w jakiej znalazły się dzieci należy uznać za konsekwencję postępowania (a właściwie bezczynności) matki. Jej brak zainteresowania i działania w sprawie, o której od dwóch lat wiedziała doprowadził do konieczności zatrzymania i doprowadzenia do zakładu penitencjarnego celem odbycia kary zastępczej pozbawienia wolności. W świetle analizy akt sądowych bezspornym jest, że matka wiedziała o toczącym się postępowaniu i grożącej jej karze. Pani Joanna W. nie wykazała należytej staranności w zapewnieniu opieki dzieciom na czas ewentualnego odbywania kary zastępczej pozbawienia wolności. Pani Joanna W. nie poinformowała Sądu Rejonowego w Opolu o zmianie adresu zamieszkania, pod który przeprowadziła się w sierpniu 2012 roku, nie podejmując jednocześnie korespondencji pod wskazanym adresem do Strona 2 z 6
doręczeń. Pani Joanna W. niewłaściwie sprawowała opiekę nad dziećmi, zagrażając ich bezpieczeństwu poprzez pozostawienie w dniu 23 października 2012 roku dwoje dzieci w wieku 2 i 6 lat bez opieki w godzinach wieczornych na co najmniej 45 minut, udając się w tym czasie na zakupy. Uchybienia w procedurze sądowej: Sąd Rejonowy w Opolu popełnił liczne błędy formalne w zakresie doręczania części korespondencji z Sądu Joannie W. nie przesyłając dokumentów na podany przez nią adres do doręczeń naruszając normę art. 139 par. 1 kpk uniemożliwiając skorzystanie z przysługującego prawa do obrony. Analogiczna sytuacja miała miejsce w odniesieniu do przesłania wezwania do dobrowolnego odbycia kary. Sąd Rejonowy w Opolu mimo wadliwego doręczenia (a właściwie jego braku) bezzasadnie uznał, że Wyrok nakazowy uprawomocnił się z dniem 21 sierpnia 2010 roku. Sąd Rejonowy w Opolu naruszył art. 17 par. 1 pkt 1) Kodeksu karnego wykonawczego poprzez niepowiadomienie - sądu opiekuńczego o potrzebie zapewnienia opieki nad małoletnimi dziećmi Joanny W. Sąd Rejonowy w Opolu nie wykorzystał przepisu umożliwiającego ustalenie sytuacji rodzinnej oskarżonej, np. poprzez wydanie zarządzenia o przeprowadzeniu wywiadu środowiskowego przez kuratora - zgodnie z art. 14 par. 1 Kodeksu karnego wykonawczego. Sąd dysponował nieaktualną informacją o sytuacji rodzinnej Joanny W. (stan na dzień sporządzenia protokołu przesłuchania Joanny W. - 23 marca 2010 roku). Sąd Rejonowy w Opolu nie podejmował jakichkolwiek czynności w sprawie Joanny W. w okresie od 17 maja 2012 roku do 17 października 2012 roku, co wskazuje na kilkumiesięczną bezczynność w sprawie. Strona 3 z 6
Czynności podejmowane przez Policję: Policja po stwierdzeniu nieprawidłowości w opiece nad dziećmi przez Joannę W. w dniu 23 października 2012 roku nie poinformowała sądu opiekuńczego o nieprawidłowościach w wykonywaniu władzy rodzicielskiej przez matkę, w tym o fakcie pozostawienia dzieci bez opieki. Nie można jednoznacznie wskazać, że Policja nie posiadała informacji o sytuacji rodzinnej Joanny W., m.in. z uwagi na podejmowane przez Policję czynności w innej sprawie dot. Joanny W. we wrześniu 2012 roku (sprawia dotyczyła m.in. ustalenia sytuacji rodzinnej Joanny W.). Mimo wiedzy o sytuacji rodzinnej Joanny W., Policja z naruszeniem art. 14 ust. 1 Ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji podjęła czynności mające na celu zatrzymanie i doprowadzenie Joanny W. do zakładu penitencjarnego celem odbycia zastępczej kary pozbawienia wolności, wbrew obowiązkowi respektowania godności ludzkiej oraz przestrzegania i ochrony praw człowieka, a w tym przypadku zwłaszcza praw dzieci przebywających pod opieką matki, o czym może świadczyć choćby zbyt późna pora podjęcia czynności. Zarządzenie Komendanta Głównego Policji nr 360 z dnia 26 marca 2009 roku nie przewiduje możliwości odstąpienia od doprowadzenia do zakładu penitencjarnego w sytuacji jeżeli osoba podlegająca doprowadzeniu ma pod opieką dzieci. Policja w dniu 23 października 2012 roku umożliwiła Joannie W. zapłatę kary grzywny, w tym zebranie odpowiedniej kwoty pieniędzy i ich wpłatę, Policja w dniu 23 października 2012 roku umożliwiła Joannie W. poszukiwanie właściwej opieki dla małoletnich dzieci, w tym zwłaszcza zapewnienie opieki kogoś z rodziny. Policja w dniu 23 października 2012 roku umożliwiła Joannie W. wykonanie czynności niezbędnych do przygotowania oraz przewiezienia dzieci do pogotowia rodzinnego, w tym zwłaszcza odpowiedniego ubrania dzieci w odzież wierzchnią, spakowania dla nich dodatkowej odzieży, leków i środków higienicznych. Strona 4 z 6
Policja w dniu 23 października 2012 roku w pierwszej kolejności odwiozła dzieci do pogotowia rodzinnego, gdzie umożliwiono matce ułożenie dzieci do snu oraz przekazanie rodzinie zastępczej najważniejszych informacji dotyczących dzieci. Dopiero w następnej kolejności odwieziono Joannę W. do odpowiedniej jednostki Policji. Policja w dn. 23 października 2012 roku przewożąc dzieci do pogotowia rodzinnego działała bez wymaganego w tym zakresie orzeczenia sądu rodzinnego. Problemy systemowe: Brak w Polsce 24 godzinnych dyżurów sędziów rodzinnych, które umożliwiałyby natychmiastowe podjęcie decyzji w istotnych sprawach dziecka - Wystąpienie Generalne Rzecznika Praw Dziecka do Ministra Sprawiedliwości w tej sprawie. Skierowane wnioski i wystąpienia: Wystąpienie Generalne Rzecznika Praw Dziecka do Ministra Sprawiedliwości z dnia 4 listopada 2012 roku - w sprawie ujednolicenia w polskich sądach praktyki 24-godzinnych dyżurów sędziów rodzinnych. Wystąpienie Generalne Rzecznika Praw Dziecka do Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 4 listopada 2012 roku - w sprawie nadrzędności Konwencji o prawach dziecka oraz utworzenia dodatkowego narzędzia do pracy właściwych służb - tzw. "testu na dobro dziecka". Pismo do Prezesa Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 4 listopada 2012 roku - w sprawie stwierdzonych przez Rzecznika Praw Dziecka nieprawidłowości w działalności Sądu Rejonowego w Opolu w sprawie Joanny W., celem wyeliminowania ich w przyszłości (Do wiadomości: Ministra Sprawiedliwości i Prezesa Sądu Okręgowego w Opolu). Strona 5 z 6
Podczas konferencji prasowej 5 listopada br. Rzecznik Praw Dziecka, Marek Michalak, podsumował przeprowadzone, na jego zlecenie, w dniach od 26 do 29 października czynności kontrolne przestrzegania praw dziecka w Komendzie Wojewódzkiej Policji w Opolu oraz Sądzie Rejonowym w Opolu, w celu wyjaśnienia, czy nie doszło do naruszenia praw dwójki małoletnich dzieci w związku z aresztowaniem ich matki. Adres URL źródła: https://brpd.gov.pl/aktualnosci/rzecznik-praw-dziecka-owynikach-kontroli-przestrzegania-praw-dziecka-w-opolu Odnośniki: [1] https://brpd.gov.pl/sites/default/files/rpd_stare/img/2012_11_05_konferencja.jpg [2] https://brpd.gov.pl/sites/default/files/rpd_stare/wystapienia/wyst_2012_11_04_m sw.pdf [3] https://brpd.gov.pl/sites/default/files/rpd_stare/wystapienia/wyst_2012_11_04_m s.pdf [4] http://www.tvpparlament.pl/transmisje-online/pozostale/konferencja-prasowarzecznika-praw-dziecka-marka-michalaka/9007608 Strona 6 z 6