Portugalski przemysł wydobywczy nowe przedsięwzięcia Według portugalskiego ministra gospodarki, Álvaro Santos Pereira, analizy dotyczące sektora wydobywczego w Portugalii wskazują, że górnictwo w tym kraju może być warte od jednego do dwóch raza produktu krajowego brutto (PKB), czyli ok. 340 mld euro. Od lat 60 tych górnictwo w Portugalii nie przeżywało takich zmian, jak obecnie. Od czasu objęcia przez Álvaro Santos Pereira stanowiska ministra gospodarki (czerwiec 2011) rząd już podpisał ponad 80 umów na realizację badań i poszukiwań wydobywczych, a jak podaje tygodnik ekonomiczny Expresso, minister gwarantuje, że do końca roku 2012 liczba ta wzrośnie do 100 umów podpisanych z wieloma innymi grupami inwestorów. Przemysł wydobywczy odgrywa bardzo ważną rolę w gospodarce portugalskiej. Dzięki obecnemu rządowi został przywrócony proces eksploatacji gazu naturalnego z morza, na wybrzeżu Algrave, który znajdował się w zawieszeniu przez cały okres rządów byłego premiera José Socratesa. Niecały miesiąc temu portugalski gigant naftowy GALP połączył się z kanadyjskim przedsiębiorstwem Mohave w celu wydobywania ropy i gazu naturalnego w strefie Aljubarrota (powiat Alcobaça). Tylko w tym przypadku inwestycje osiągną wartość 230 mln euro, przyczyniając się do utworzenia 250 bezpośrednich oraz 1700 pośrednich miejsc pracy. W lipcu br. podczas wizyty ministra gospodarki Álvaro Santos Pereira w kopalni miedzi i cynku w miejscowości Neves Corvo w regionie Alentejo, gdzie prace wydobywcze prowadzi przedsiębiorstwo górnicze Somincor, którego większość kapitału należy do kanadyjskiej grupy Lundin, została ogłoszona jeszcze jedna inwestycja tej firmy, która tylko w 2013 roku ma wynieść 130 mln euro. Ponadto, firma ta planuje do roku 2017 zrealizować w Portugalii szereg inwestycji o łącznej wartości rzędu 700 mln euro. Przedsiębiorstwo Somincor zatrudnia w chwili obecnej ponad tysiąc pracowników, a pośrednio zapewnia pracę około 2 tysiącom osób. Jest to jeden z największych eksporterów krajowych, będąc odpowiedzialnym za około 90% eksportu rud metali Portugalii. Od 2010 r. wpłynęło do Ministerstwa Gospodarki 18 wniosków o przyznanie koncesji na eksploatację rud metali, w tym złota. Liczba wniosków o prowadzenie poszukiwań złożonych do Dyrekcji Generalnej ds. Energii i Geologii (Ministerstwo Gospodarki) przekracza obecnie 20. Proces ten poprzedza przejście do eksploatacji, z którą można rozpocząć tylko, jeśli istnieją przesłanki, że ruda posiada wartość handlową. Większość wniosków wpływa ze strony spółek o kapitale kanadyjskim, które są głównymi operatorami na całym świecie w zakresie badań. Kanadyjska firma Colt Resources prowadząca wiercenia w innej części regionu Alentejo, blisko miejscowości Évora, wyjawiła, iż istnieją tam imponujące złoża złota położone blisko powierzchni ziemi. Colt Resources, poprzez "joint venture" z Iberian Resources, podpisała z portugalskim rządem umowę na koncesję na eksperymentalne poszukiwania złota, srebra, miedzi, ołowiu i cynku na obszarze około 4000 i 600 hektarów niemal całkowicie znajdujących się w gminach Boa Fé, Nossa Senhora da Tourega, São Sebastião da Giesteira i Guadalupe (okręg Évora) i Escoural (okręg Montemor-o-Novo). 1
Prezes (CEO) Colt Resources, Nikolas Perrault, poinformował w maju br., iż wiercenia na obszarze Nossa Senhora da Boa-Fé potwierdziły mineralizacje złota wysokiej klasy" i ogłosił, że prace wydobywcze rozpoczną się w 2014 roku. Trwające obecnie prace poszukiwawcze odpowiadają minimalnej skali inwestycji rzędu 3 mln euro ze strony Colt Resources i Iberian Resources. Okres eksperymentalny to 3 lata, a w przypadku przyznania ostatecznej koncesji państwo portugalskie otrzyma 4% wartości kopalnianej (valor boca mina - pithead value) produktów górniczych lub koncentratów, z tytułu opłat eksploatacyjnych. Firma Colt Resources jest ponadto przekonana, iż znalazła w okolicach Tabuaço, w regionie Viseu złoża wolframu o wysokiej zawartości nie wydobywane jeszcze w Europie. Metal ten używany jest w przemyśle wojskowym i lotniczym i jest wart obecnie około 37 euro za kilogram. Kanadyjska firma szacuje, że w Tabuaço można liczyć na złoża, co najmniej 1,5 mln ton wolframu. Rząd podpisał ostatnio także umowę z przedsiębiorstwem Mineralia na poszukiwanie i badanie złóż wolframu, cyny i innych minerałów na obszarze Bejanca (region Vouzela/Viseu) i Borralha (region Montalegre/Vila Real). Portugalia słynie z wydobywania wolframu, ze względu na jedną z największych na świecie kopalni tego minerału Mina da Panasqueira w regionie Castelo Branco na północy Portugalii. Kopalnia, zarządzana przez przedsiębiorstwo Beralt In & Wolfram, należąca w większości do japońskiej firmy Sojitz, posiada 12 tys. kilometrów wykopanych tuneli i prowadzi prace wydobywcze na głębokości do 400 metrów, zatrudniając około 300 górników i na dzień dzisiejszy eksportuje całą swoją produkcję, tj. 1500 ton wolframu rocznie, głównie do USA, Japonii i Austrii. Do niedawna, jedno z największych na świecie przedsiębiorstw górniczych o kapitale anglo-australijskim Rio Tinto było zainteresowane ponownym otwarciem kopalni żelaza w Torre de Moncorvo w regionie Trás-os-Montes (inwestycja rzędu 1,8 mld euro). Według ostatnich doniesień firma wycofała się z inwestycji po tygodniach negocjacji z rządem portugalskim i firmą Mining Technology Investments, posiadającą prawa koncesyjne do kopalni do 2070 r. Pomimo, iż uległ zawieszeniu ogromny projekt, dotyczący 550 mln ton rudy żelaza i innych zasobów naturalnych, szacowanych na miliard ton, mający w początkowej fazie przyczynić się do stworzenia 420 bezpośrednich i 800 pośrednich miejsc pracy, jak również utworzenia centrum badawczo-rozwojowego w partnerstwie z lokalnymi i międzynarodowymi instytucjami, portugalskie Ministerstwo Gospodarki podkreśla, iż istnieją inni zainteresowani tym projektem, wśród nich prawdopodobnie gigant z branży - brazylijska Vale do Rio Doce. Minister gospodarki Álvaro Santos Pereira podkreśla, że Portugalia musi się uprzemysłowić, a sektor wydobywczy należy do tych, które zapewniają krajowi najwięcej dynamizmu w perspektywie zarówno krótko i średnio, jak również długoterminowej, biorąc pod uwagę, iż czas trwania rozwoju projektów górniczych i eksploatacji przekracza zazwyczaj 20 lat. Produkcja rud przekracza miliard euro a eksport szacuje się na ponad 750 milionów euro rocznie. W odniesieniu do wpływu tego sektora na gospodarkę krajową, to niewątpliwie poza samą inwestycją, przyczynia się do tworzenia tysięcy miejsc pracy, wzrostu eksportu, a także do wzrostu dochodów podatkowych z tytułu CIT, tym bardziej, że prawie cała produkcja przeznaczona jest na eksport. Ponadto, rząd portugalski przygotowuje się do weryfikacji systemu należności licencyjnych, tzw. royalties, podnosząc je do poziomu światowym. W ten sposób rząd 2
ma nadzieję potroić przychody państwa z eksploatacji zasobów naturalnych, które powinny wzrosnąć z 15 do 45 milionów euro. Inną charakterystyką inwestycji górniczych w Portugalii jest fakt, iż są one prowadzone w regionach centralnych kraju, daleko od linii wybrzeża i jego dużych miast. Dzięki temu przyczyniają się one do likwidowania asymetrii między częścią wewnętrzną a wybrzeżową kraju, generując bogactwo w obszarach o niekorzystnym położeniu geograficznym, jak niektóre z nich w regionie Alentejo czy Trás-os-Monte. To właśnie w regionie Trás-os-Monte, w okręgu Vila Pouca de Aguiar, zostaną w niedługim czasie wznowione prace w zamkniętych w latach 90-tych kopalniach złota w Jales/Gralheira, gdzie koncesja na eksperymentalne wydobycia została przyznana konsorcjum przewodzonym przez spółkę Almada Mining SA (w której 100% udziałów posiada kanadyjska firma Petaquilla Minerals Ltd) w połączeniu z publiczną firmą portugalską EDM Empresa de Desenvolvimento Mineiro SA, będącą prawą ręką rządu odnośnie sektora górniczego. Warto w tym miejscu podkreślić, iż firma EDM, której działalność w ostatnich latach ograniczała się do interwencji w zakresie odnowy obszarów opuszczonych kopalni z punktu widzenia środowiska, odgrywa obecnie główną rolę na poziomie inwestycji podstawowych w górnictwie. W samym rządzie nierzadko podnoszą się głosy, które twierdzą, że państwo powinno częściej interweniować w sektorze wydobywczym, przechodząc do konkretnych działań i pozostawiając swoją rolę zwykłego obserwatora. Wielu wręcz oczekuje, iż państwo zacznie w niedługim czasie jawić się jako inwestor w niektórych znajdujących się obecnie w przygotowaniu projektów, mogąc w ten sposób ciągnąć korzyści nie tylko z praw licencyjnych i dochodów podatkowych, ale także samych zysków eksploatacyjnych. W pierwszym półroczu tego roku rząd portugalski przeprowadził trzy konkursy międzynarodowe dotyczące poszukiwań złóż złota, srebra, miedzi, ołowiu, cynku, cyny i metali w trzech obszarach położonych w gminach Alcoutim, Aljustrel, Beja, Castro Marim, Castro Verde i Mertola, określanych Albernoa, Alcoutim i Mértola. Do tej pory, odnośnie pierwszego obszaru, otrzymano jedynie jedną kandydaturę ze strony firmy EPOS - Empresa Portuguesa de Obras Subterrâneas, należącej do Teixeira Duarte i hiszpańskiego przedsiębiorstwa Obras Subterrâneas. Podsumowując, mimo faktu, iż Portugalia posiada aktualnie tylko pięć aktywnych kopalni prowadzące wykopy podziemne (Panasqueira, Aljustrel, Neves Corvo, Torres Vedras i Loulé), to mają one bardzo duże znaczenie dla gospodarki tego kraju, a ich produkcja stanowi duży udział w eksporcie, np. Panasqueira posiada największą produkcję koncentratu wolframu w Europie. Ponadto, w Portugalii znajdują się liczne kopalnie odkrywkowe i obserwuje się niespotykany od dekad wzrost liczby umów koncesyjnych i eksploatacji górniczej. 3
MAPA OBSZARÓW WYDOBYWCZYCH Część Północna Portugalii Obszary koncesjonowane lub w procesie przyznania koncesji Aktywne miny odkrywkowe Nowe umowy koncesyjne Viana do Castelo Kaolin Ponte da Barca Lit, Kwarc, Skaleń Bragança Talk Przyszłe umowy Złoża uranu Kopalnie w Esposende i Barcelos Kaolin Torre de Moncorvo Żelazo Ovar Kaolin Kopalnie w Esposende i Barcelos Złoto, Srebro, Miedź, Cyna Tabuaço Wolfram Seixo Amarelo Lit 4
Część Centralna Portugalii Obszary koncesjonowane lub w procesie przyznania koncesji Aktywne miny podziemne Przyszłe umowy Panasqueira Wolfram Złoża uranu Nisa Uran Torres Vedras Halit 5
Część Południowa Portugalii Obszary koncesjonowane lub w procesie przyznania koncesji Aktywne miny podziemne Nowe umowy koncesyjne Przyszłe umowy Montemor Złoto Złoża uranu Kopalnia w Aljustrel Miedź Odemira Mangan Żelazo Neves Corvo Miedź Kopalnia w Loulé Halit 6