Świat u progu I wojny światowej
1. Rywalizacja mocarstw na Bliskim Wschodzie Chęć zdobywania nowych posiadłości kolonialnych (głównie przez Niemców i Japończyków) ograniczony przez to, że ich jest coraz mniej (posiadłości, nie Niemców i Japończyków); tutaj dominują Francuzi i Brytyjczycy Dynamiczny rozwój gospodarki Niemiec Niemcy zaczynają także rozciągać wpływy na Bliski Wschód 1898 r. cesarz Wilhelm II w Imperium Otomańskim zapewnił o swojej pomocy w razie czego II Rzesza nawiązała kontakty gospodarcze z Turcją, zbroiła żołnierzy, szkoliła kadrę Projekt linii kolejowej Berlin-Stambuł-Bagdad
Brytyjczycy się niepokoją (bo to ich strefa wpływów), Rosjanie się niepokoją (bo te tereny zawsze ich interesowały)
2. Antagonizmy na arenie międzynarodowej Brytyjczycy na początku XX wieku zaczynają tracić prymat na rzecz USA i Niemiec II Rzesza ma nowe technologie, rozwija flotę, szkoli wojsko, zaczynają łakomym okiem zerkać na afrykańskie posiadłości portugalskie i belgijskie
sojusz Marianny z niedźwiedziem Francuzi nie mogą się ogarnąć po wojnie z Prusami Boją się kolejnego konfliktu i kolejnych batów Dopiero sojusz z Rosją 1892 r. daje jej względny spokój i nadzieję, że w razie wojny z II Rzeszą wesprze ją Rosja
Kryzysy marokańskie (1906, 1911) Francja chce zająć Maroko; II Rzesza się na to nie zgadza kryzys dyplomatyczny Międzynarodowa konferencja ustaliła, że Maroko jest wolne, ale Hiszpanie i Francuzi mogą kontrolować porty 1911 r. wybuchło powstanie antyfrancuskie, wsparte przez wojska Rzeszy Maroko jest w strefie wpływów Francji, więc oburzenie Porozumienie: 1. Maroko jest francuskim protektoratem 2. Niemieckie firmy mogą eksploatować marokańskie kopalnie 3. Niemcy dostają dużą część Koga Francuskiego
3. Kocioł bałkański 1. Rywalizacja mocarstw o wpływy na Bałkanach 2. Słabość Turcji daje nadzieję na uzyskanie niepodległości
W Serbii w 1903 r. przewrót pałacowy i Piotr I Karadziordziewicz nie jest proaustriacko, ale prorosyjski Serbia zaczyna myśleć o podojach terenów południowych Słowian (Wielka Serbia) Dodatkowo w 1908 r. Austria anektowała Bośnię i Hercegowinę Serbia (i Rosja) jest na nie; Rosja jeszcze leczy rany bo wojnie z Japonią więc to nie doprowadziło do konfliktu
1911 r. Włochy zaatakowały Turcję w celu odebrania Trypolitanii i Cyrenajki (Libii) z włoskimi osadnikami Turcja nie jest w stanie się temu sprzeciwić To pokazało słabość Turcji
I wojna bałkańska (1912-1913) 1912 r. powstała Liga Bałkańska (Serbia, Czarnogóra, Bułgaria, Grecja) łącznie ok. 650 000 żołnierzy Październik 1912 r. atakują Turcję Turcja słaba po konflikcie z Włochami podpisuje pokój w Londynie 1. Turcja traci posiadłości w Europie 2. Macedonia podzielona między państwa bałkańskie 3. Bułgaria dostała Trację ( cz. Macedonii)
II wojna bałkańska (VI-VIII 1913) Bułgaria uważa, że dostała za mało i atakuje Serbię i Grecję Po stronie atakowanych przystępują Rumuni i Turcy Pobitej Bułgarii zabrano uzyskane tereny Dodatkowym skutkiem tych wydarzeń było powstanie w grudniu 912 r. Niepodległej Albanii oraz zbliżenie Bułgarii i Turcji z Austro-Węgrami
4. Wyścig zbrojeń 1. Rozbudowa floty potężniejsze i szybsze okręty, mocniejsza artyleria, stosowanie torped, łodzie podwodne Doktryna brytyjska zakładała posiadanie marynarki wojennej przekraczającą połączone siły dwóch kolejnych marynarek (two powers standards)
HMS Dreadnoudht (tzw. Drednot) 10 dział kalibru 305 mm o zasięgu 20 km Do tego duża prędkość (turbiny parowe)
2. Modernizacja broni Proch nitrocelulozowy zastąpił proch czarny; lepsza celność, zasięg, siła rażenia Karabiny maszynowe; kilkaset strzałów na minutę Pierwsze samochody opancerzone z karabinami maszynowymi Haubice, działa kolejowe Samoloty; pierwsze w 1911 r. w wojnie włosko-tureckiej 3. Łączność Telegraf bezprzewodowy, telefon, radio
5. Powstanie przymierzy politycznomilitarnych (mapa s. 299)
Trójprzymierze ( Niemcy, Austro-Węgry, Włochy) 1873 traktat reasekuracyjny trzech cesarzy (Austria, Rosja, Niemcy) Zatarg francusko-niemiecki Protest Austro-Węgier przeciw ingerencji Rosji na Bałkanach Ochłodzenie stosunków Austro- Węgier i Niemiec z Rosją 1879 r. porozumienia Autro- Węgier i Niemiec przeciw Francji i Rosji 1882 r. sojusz Autro-Węgier, Niemiec i Włoch powstanie TRÓJPRZYMIERZA
Trójprzymierze państwa centralne Ale między Włochami a Austrią spór o Tyrol i Istrię Nadal pamiętają sobie okres walk o zjednoczenie Włoch z XIX w. Z czasem Włosi coraz mniej zaangażowani, ale za to dołączają: Turcja (w 1914r.) i Bułgaria (1915r.); nie lubią Rosji
Trójporozumienie (Wielka Brytania, Francja, Rosja) 1893 r. traktat wojskowy francusko-rosyjski ( Związek między Marianną a niedźwiedziem ) brak poparcia dla tego sojuszu ze strony Wielkiej Brytanii (oba państwa są konkurentami w Azji i Afryce) 1904 r. serdeczne porozumienie: w francuskobrytyjskie (Brytyjczycy mają wolną rękę w Egipcie i Sudanie, Francuzi w Maroku) 1905 r. opanowanie Maroka przez Francję powoduje reakcję Niemiec kryzys marokański ma wpływ na zacieśnienie stosunków francuskobrytyjskich
Trójporozumienie państwa ententy 1905 r. osłabiona Rosja (po wojnie z Japonią) nie jest zagrożeniem dla Wielkiej Brytanii 1907 r. porozumienie brytyjsko-rosyjskie 1. Afganistan jest brytyjski 2. Persja podzielona między sygnatariuszy