Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Medycyny Stanów Nagłych i Katastrof Adres: 90-153 Łódź, ul. Kopcińskiego 22 tel./fax.: (0-42) 678-37-48 e-mail: ptmsnik@wp.pl. PTMSNiK 19-7-50/2006 Łódź, dnia 30.03.2006r. Sz. Pani Podsekretarz Stanu Ministra Zdrowia Wacława WOJTALA Dotyczy: sprawy nr MZ-PZ-R-074-1111-105/TM/06 z dnia 01.03.2006r. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Medycyny Stanów Nagłych i Katastrof w sprawie projektu Ustawy o Ratownictwie Medycznym z dnia 01-03-2006 Zarząd PTMSNiK uprzejmie informuje, że po analizie treści przedstawionego do opiniowania Projektu pragnie przedstawić Panu Ministrowi szereg uwag, głównie natury ogólnej, jednocześnie deklarując, że wszelkie poruszane zagadnienia mogą być tematem szczegółowych propozycji legislacyjnych opracowanych przez nasze Towarzystwo. Ustawa o Ratownictwie Medycznym powinna mieć charakter merytoryczny, a odrębna Ustawa o Systemie Ratownictwa powinna uwzględniać organizację różnych sfer życia publicznego i różne sytuacje występujących zagrożeń. Proponujemy: 1/. Systemowe rozwiązania organizacyjne ratownictwa medycznego wymagają wprowadzenia precyzyjnych regulacji prawnych o randze pozwalającej na skuteczne uporządkowanie tej dziedziny życia społecznego. W tym celu należy określić zjawisko ratownictwa medycznego, jego rolę w systemie bezpieczeństwa państwa, zakres oddziaływania regulacji, zobowiązania i uprawnienia podmiotów ratowniczych, zasady organizacji
w oparciu o rozwiązania systemowe, mechanizmy kontroli jakości, zasady szkolenia, standardy sprzętowe, zasady naukowej analizy zjawiska, zasady współpracy międzynarodowej, formuły zabezpieczenia socjalnego pracowników działających w bardzo specyficznych warunkach wreszcie zasady współpracy pomiędzy różnorodnymi podmiotami ratowniczymi. Jesteśmy przekonani, że odpowiedzialne podejście do zagadnień związanych z ratownictwem medycznym wymaga gruntownej znajomości aktualnej sytuacji w tej dziedzinie oraz jednoznacznego określenia celów, którym mają służyć proponowane rozwiązania prawne. Jest rzeczą oczywistą, że wprowadzenie nowych regulacji powinno skutkować podniesieniem poziomu bezpieczeństwa obywateli, a wymaga to precyzyjnych definicji i sformułowań dla uniknięcia ryzyka poniesienia nieuzasadnionych kosztów. 2/. Przedstawiony projekt zakłada utworzenie odrębnego systemu ratownictwa medycznego, niezależnie od istniejącego krajowego systemu ratowniczogaśniczego oraz z pominięciem koniecznych docelowych rozwiązań prawnych, dotyczących zintegrowanego systemu ratowniczego. Rozwiązanie takie naraża państwo na przerost organizacyjny i niepotrzebne nakłady finansowe. 3/. PTMSNiK stoi na stanowisku, że Ustawa o ratownictwie medycznym powinna się ograniczyć do regulacji dotyczących kwalifikacji personelu realizującego działania w zakresie ratownictwa medycznego, standaryzacji środków transportu, materiałów medycznych i produktów leczniczych, wykorzystywanych w ratownictwie oraz procedur medycznych. Powinna nadto regulować zagadnienia związane z działalnością naukowo-badawczą z zakresu ratownictwa medycznego oraz współpracą międzynarodową w tym zakresie. 4/. PTMSNiK wyraża przekonanie, że ratownictwo medyczne, stanowiące element bezpieczeństwa wewnętrznego państwa, powinno być zorganizowane w oparciu o pragmatykę służby publicznej i w podstawowym zakresie finansowane z budżetu państwa.
Tworząc warunki funkcjonowania ratownictwa medycznego należy wykorzystać istniejące możliwości organizacyjne i techniczne, doświadczenie służb i innych podmiotów ratowniczych oraz sprawdzone rozwiązania prawne. Nie należy tworzyć nowej właściwości organów administracji rządowej (minister i wojewoda) lecz rozłożyć odpowiednio zadania na te i inne organy oraz służby ratownicze i podmioty ratownicze, tak by powstał spójny, jednolity i efektywny system ratowniczy. Należy przy tym pamiętać, iż obecnie każdy możliwy do zdefiniowania rodzaj ratownictwa zawiera w sobie konieczność stosowania technik ratownictwa medycznego, którego tym samym nie da się wydzielić i kompleksowo uregulować w odrębnym akcie prawnym. Jest ono w istocie wtopione w każdą dziedzinę ratownictwa. Kierując się zatem takimi sformułowaniami, PTMSNiK proponuje zamiast kontrowersyjnej konstrukcji opiniowanego projektu w części zawartej w rozdziałach 1, 3, 4, 6 i 7, odrębną regulację ustawową systemu ratowniczego w Rzeczypospolitej Polskiej, jednolitego i spójnego, który to system powiązano by z istniejącym krajowym systemem ratowniczo-gaśniczego. 5/. Przedstawiona powyżej propozycja wymaga wprowadzenia do treści ustawy dotyczącej ratownictwa medycznego szeregu określeń i definicji zapewniających logiczne i spójne rozwiązania systemowe. Poniżej przedstawiamy przykłady proponowanych zapisów: a) działania ratownicze, przez które rozumie się każdą czynność podjętą w celu ratowania życia, zdrowia, mienia i środowiska w sytuacji nagłego zagrożenia życia, lub zdrowia bądź mienia lub środowiska; b) kierowanie (dowodzenie) działaniem ratowniczym, przez które rozumie się zespół czynności, podejmowanych jednoosobowo, polegających na władczym oddziaływaniu na osoby uczestniczące w działaniu ratowniczym, na miejscu zdarzenia, bezpośrednio lub pośrednio, z uwzględnieniem rodzaju i wielkości zdarzenia, występujących zagrożeń i prognozy ich rozwoju; c) nagłe zagrożenie życia lub zdrowia, przez które rozumie się stan wywołany czynnikiem zewnętrznym lub przyczyną wewnętrzną prowadzący do szybkiego pogarszania się zdrowia,
wymagający udzielenia pierwszej lub kwalifikowanej pomocy medycznej, którego bezpośrednim następstwem może być dalsze pogorszenie stanu zdrowia lub utrata życia. Ponadto w inny sposób ująć należy instytucje pojęciowe. Proponujemy zdefiniować: - ratownictwo medyczne jako ogół czynności medycznych realizowanych w trybie pilnym w stanach nagłego zagrożenia zdrowia lub życia - pierwszą pomoc medyczną - jako ogół czynności medycznych, podejmowanych na różnych poziomach kompetencji w celu ratowania życia i zdrowia w stanach nagłych zagrożeń życia lub zdrowia, przed podjęciem kwalifikowanej pomocy medycznej, a w szczególności: a) zachowanie lub przywrócenie czynności oddechowej z podaniem tlenu oraz użyciem worka samorozprężalnego lub respiratora transportowego, b) wykonanie zewnętrznego masażu serca, c) tamowanie krwotoków zewnętrznych i opatrywanie ran, d) unieruchomienie złamań i podejrzeń złamań oraz zwichnięć, e) ochrona przed wychłodzeniem lub przegrzaniem, f) prowadzenie wstępnego postępowania przeciwwstrząsowego, g) ewakuacja osób poszkodowanych i zagrożonych ze strefy zagrożenia, h) wsparcie psychiczne poszkodowanych lub zagrożonych ludzi, i) opiekę nad poszkodowanymi po segregacji medycznej, j) zastosowanie, według wskazań, defibrylatora półautomatycznego; - kwalifikowaną pomoc medyczną jako ogół czynności medycznych, podejmowanych w celu ratowania życia i zdrowia w stanach nagłych zagrożeń życia lub zdrowia przez podstawowy albo specjalistyczny zespół ratownictwa medycznego bądź przez pracowników szpitalnego oddziału ratunkowego lub specjalistycznego oddziału szpitalnego, lub innej jednostki ochrony zdrowia posiadających medyczne uprawnienia zawodowe; - podstawowy zespół ratownictwa medycznego - jako zespół ratownictwa pozaszpitalnego w skład którego wchodzą minimum 2 osoby uprawnione do udzielania kwalifikowanej pomocy medycznej, wyposażony w środek
transportu, środki łączności, produkty lecznicze i wyroby medyczne działający na polecenie i w porozumieniu z lekarzem; - specjalistyczny zespół ratownictwa medycznego - jako zespół ratownictwa pozaszpitalnego, w skład którego wchodzi lekarz i osoby uprawnione do udzielania kwalifikowanej pomocy medycznej, wyposażony w środek transportu, środki łączności, produkty lecznicze i wyroby medyczne; - lotniczy zespół ratownictwa medycznego - jako specjalistyczny zespół ratownictwa medycznego, posługujący się lotniczym środkiem transportu; - szpitalny oddział ratunkowy - jako wyodrębniony organizacyjnie oddział szpitalny wyspecjalizowany w działaniach leczniczych w zakresie medycyny ratunkowej spełniający aktualne kryteria dla tej dyscypliny medycznej. 6/. Jakkolwiek wypada zgodzić się z opinią, że dobrze wyszkolony ratownik medyczny powinien dać sobie radę z poszkodowanymi w wypadku drogowym, ale interwencje w przypadku ciężkich schorzeń, stanów terminalnych, rozmowy z rodziną, decyzje o hospitalizacji, stwierdzanie zgonów i inne działania w tak mrocznym i tragicznym obszarze pomiędzy życiem i śmiercią to domena lekarza. Dlatego PTMSNiK stoi na stanowisku konieczności zachowania specjalistycznych zespołów ratownictwa medycznego z lekarzami, co znajduje potwierdzenie w powyższych propozycjach. Liczbę i zasady użycia proponowanych dwóch typów zespołów określą odrębne przepisy. Niewystarczająca efektywność pomocy przedszpitalnej w Polsce oraz brak skutecznych rozwiązań organizacyjnych w zakresie ratownictwa w warunkach szpitalnych legły u podstaw stworzenia nowej specjalności jaką jest medycyna ratunkowa oraz programów szkolenia lekarzy w tej dziedzinie. Miało to na celu przyspieszenie kontaktu osoby poszkodowanej z wszechstronnie wykwalifikowanym specjalistą w dziedzinie stanów nagłego zagrożenia zdrowia i życia. Ich miejscem pracy powinny być specjalistyczne zespoły ratownictwa medycznego oraz szpitalne oddziały ratunkowe. Wycofanie lekarzy z zespołów
ratownictwa medycznego spowoduje opóźnienie właściwej interwencji lekarskiej zwiększając zapotrzebowanie na działania specjalistów z poszczególnych dziedzin medycyny pracujących w szpitalach wieloprofilowych. Taka sytuacja postawi pod znakiem zapytania sens dalszego istnienia tej specjalizacji medycznej jako specjalizacji podstawowej i zahamuje jej dalszy rozwój. 7/. Przyjęcie proponowanych definicji nagłego zagrożenia życia lub zdrowia i kwalifikowanej pierwszej pomocy w sposób oczywisty prowadzi do wniosku, że wszelkie placówki ochrony zdrowia zdolne do realizacji zadań z zakresu ratownictwa medycznego, a nie tylko wymienione w projekcie ustawy specjalistyczne oddziały szpitalne, powinny być uwzględnione w systemowych rozwiązaniach organizacyjnych, zarówno w aspekcie uprawnień i zobowiązań, jak i finansowania realizowanych przez nie działań ratowniczych. Proponowane w projekcie zróżnicowanie zasad finansowania podmiotów realizujących zadania z zakresu ratownictwa medycznego wyklucza wdrożenie skutecznych rozwiązań systemowych, zachowanie ciągłości procesu leczenia oraz skuteczną kontrolę jakości. 8/. Proponowane w projekcie ustawy (art. 4) pojęcia ze sfery pomocy medycznej i ich definicje są skonstruowane na podstawie niewłaściwych kryteriów. Opierają się bowiem na hierarchizacji wykształcenia medycznego, zamiast na określeniu czynności, niezbędnych dla ratowania życia i zdrowia. Nie jest bowiem ważne, kto realizuje zadania ratownictwa medycznego, lecz jaki jest zakres możliwych do wykonania czynności ratowniczych, uzależnionych od kompetencji ratownika, jak i warunków organizacyjnych i technicznych na miejscu zdarzenia. Jedynie zespoły ratownictwa medycznego, działające na podstawie określonych standardów, mogą ponosić pełną odpowiedzialność za wykonywane czynności kwalifikowanej pomocy medycznej. Wszelkie inne podmioty, wykonujące zadania z zakresu pierwszej pomocy medycznej, dysponują ograniczonymi możliwościami pod względem umiejętności
i wyposażenia i z tego względu nie mogą być obarczane odpowiedzialnością wynikającą z precyzyjnie sformułowanych obowiązków. Niedopuszczalne jest wyłączenie z systemu ratownictwa medycznego osób zdolnych do podejmowania pierwszej pomocy medycznej wyłącznie z powodu braku dokumentu potwierdzającego przynależność do grupy zawodowej lekarzy, pielęgniarek bądź ratowników medycznych. W przeciwieństwie do filozofii wydającej się leżeć u podstaw opiniowanego projektu, rozwiązania zaproponowane powyżej, opierają się na założeniu, że każdy podmiot (w tym osoba fizyczna) wykonujący czynności ratownicze, włącznie z medycznymi, działa w imieniu państwa, realizując zadania w dziedzinie bezpieczeństwa obywateli. 9/. W ustawie systemowej ratownictwo medyczne zostałoby zdefiniowane jako ratownictwo obejmujące przedsięwzięcia organizacyjne i środki podejmowane dla udzielenia pierwszej pomocy medycznej oraz kwalifikowanej pomocy medycznej wobec każdej osoby znajdującej się w stanie nagłego zagrożenia życia lub zdrowia, w tym: a) rozpoznanie nagłego zagrożenia życia lub zdrowia i określenie rokowania; b) zastosowanie technik i sprzętu, niezbędnych do udzielenia pierwszej lub kwalifikowanej pomocy medycznej w zależności od rodzaju, skali i miejsca zdarzenia oraz liczby osób poszkodowanych i rodzaju odniesionych przez nie obrażeń; c) działania prowadzące do zapewnienia ciągłości procesu ratowania poszkodowanych i zagrożonych ludzi na miejscu zdarzenia, podczas transportu oraz w warunkach szpitalnych. Zadania z zakresu ratownictwa medycznego, na poziomie kwalifikowanej pomocy medycznej byłyby przypisane podstawowym i specjalistycznym zespołom ratownictwa medycznego, szpitalnym oddziałom ratunkowym i innym specjalistycznym oddziałom szpitalnym, wykonującym zadania z zakresu kwalifikowanej pomocy medycznej. Wykonywanie zadań z zakresu ratownictwa medycznego stanowiłoby podstawowy element działań ratowniczych wszystkich dziedzin ratownictwa.
10/. Przedłożony do zaopiniowania Projekt, który z nazwy dotyczy ratownictwa medycznego, przewiduje utworzenie centrum powiadamiania ratunkowego, jako zintegrowanego stanowiska dyspozytorskiego systemu ratownictwa medycznego, Państwowej Straży Pożarnej i Policji wyłącznie w celu przyjmowania zgłoszeń o zdarzeniach (art. 22 ust. 1 pkt 1) z użyciem telefonicznych numerów alarmowych, w tym numeru 112 (art. 28 ust. 1), a niezależnie od tego odrębnych centrów koordynacji ratownictwa medycznego województwa, których organizacja byłaby określona w regulaminie urzędu wojewódzkiego. Jednocześnie Projekt przewiduje nowelizację ustaw o Policji i o Państwowej Straży Pożarnej, w celu delegowania funkcjonariuszy do pełnienia służby w centrach powiadamiania ratunkowego. Zaproponowane rozwiązania pomijają istniejący zakres zadań i kompetencji administracji rządowej, zwłaszcza Komendantów powiatowego oraz wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej, zmieniając przy tym właściwość miejscową tych organów i unicestwiając w istocie istniejący krajowy system ratowniczo gaśniczy (art. 54 projektu). Nie dość, iż nietrafne jest ulokowanie obsługi centrów powiadamiania ratunkowego w urzędzie wojewódzkim, to proponowane zmiany w przepisach ustawy o Państwowej Straży Pożarnej pozbawiają komendantów powiatowych PSP kompetencji dysponowania oraz kierowania siłami i środkami krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego na obszarze powiatu, pozostawiając te zadania w istocie oddelegowanemu strażakowi, a także likwidują stanowiska kierowania tych organów. To rozwiązanie burzy istniejący system, nie kreując nowego (system ratownictwa medycznego nie zastąpi zintegrowanego systemu ratowniczego) i pomija, konieczne w przypadku tak daleko idących rozwiązań, zmiany szeregu ustaw określających zadania i kompetencje administracji rządowej i samorządowej. Również regulacje, związane z europejskim numerem alarmowym 112, nie mogą być domeną ustawy o jednym rodzaju ratownictwa. Istotą tego numeru alarmowego jest bowiem integracja powiadamiania ratunkowego. Z doświadczeń polskich wynika, że nie istnieje konieczność
ścisłej integracji organizacyjnej podmiotów ratowniczych, jakimi są niektóre jednostki ochrony zdrowia i podmioty KSRG, z Policją, której specyfika działania wymaga określonego stopnia odrębności. 11/. PTMSNiK wyraża głębokie zaniepokojenie propozycją organizacji tzw. Centrów Powiadamiania Ratunkowego bez określenia powszechnych zasad ich funkcjonowania, rozwiązań organizacyjnych, zobowiązań, uprawnień, dokumentacji czy standardu sprzętowego i oprogramowania. Pozwalamy sobie przypomnieć, że według pierwotnej koncepcji CPR jest pojęciem organizacyjnym, a jego głównym zadaniem jest zapewnienie przepływu informacji dotyczących nagłych zagrożeń w czasie rzeczywistym. Bez określenia szczegółowych podstaw prawnych funkcjonowania CPR jako elementu powszechnego systemu ratowniczego nie ma możliwości racjonalnego wykorzystania środków przeznaczonych na rozwiązania systemowe w ratownictwie. Aktualnie w kraju funkcjonuje ponad 320 powiatowych stanowisk kierowania Państwowej Straży Pożarnej - umundurowanej formacji ratowniczej o zasięgu powszechnym, wiodącego podmiotu Krajowego Systemu Ratowniczo- Gaśniczego. Nie ma racjonalnych powodów, aby nie wykorzystać istniejącej infrastruktury i możliwości organizacyjnych na rzecz stworzenia państwowego systemu przepływu informacji na temat nagłych zagrożeń zdrowia lub życia. 12/. Wszelkie rozważania na temat organizacji ratownictwa medycznego w Polsce będą bezprzedmiotowe dopóki część zadań podstawowej opieki zdrowotnej realizowana będzie przez podmioty ratownicze, przeznaczone z założenia do interweniowania w stanach nagłych zagrożeń. Niewydolność POZ w zakresie opieki nocnej i świątecznej jest powodem wykorzystywania podmiotów ratowniczych w sposób niezgodny z ich przeznaczeniem, co znacznie obniża poziom ich gotowości operacyjnej. PTMSNiK wyraża opinię, że warunkiem wdrożenia regulacji prawnych dotyczących ratownictwa medycznego jest taka organizacja podstawowej opieki zdrowotnej aby państwowy system ratowniczy nie musiał realizować zadań
wynikających z kontraktu lekarzy rodzinnych z Narodowym Funduszem Zdrowia. 13/. W Projekcie Ustawy praktycznie pominięto zagadnienia związane ze szkoleniem lekarzy i pielęgniarek, położono natomiast szczególny nacisk na szkolenia w zakresie tzw. kwalifikowanej pierwszej pomocy. Propozycje szkolenia według tego samego programu funkcjonariuszy PSP, Straży Granicznej, Policji i Żandarmerii Wojskowej dowodzą braku orientacji autorów projektu w pragmatyce tych służb, a ponadto w odniesieniu do PSP są całkowicie niezasadne. Państwowa Straż Pożarna od kilku lat prowadzi szkolenia w zakresie pierwszej pomocy medycznej w oparciu o zapisy ustawowe, odnośne rozporządzenia i wytyczne Komendanta Głównego, aktualnie przeszkolono ponad 93% personelu bojowego i trwa proces recertyfikacji strażaków po upływie 3 lat od terminu zdania egzaminu. Na podstawie odnośnych porozumień przyjęto, że wszystkie podmioty funkcjonujące w ramach Krajowego Systemu Ratowniczo Gaśniczego lub z nim współpracujące w zakresie pierwszej pomocy medycznej powinny wykorzystywać ratowników, których kompetencje w zakresie ratownictwa medycznego są co najmniej na poziomie przewidzianym dla strażaka PSP. 14/. Proponowane regulacje dotyczące uprawnień zawodowych ratowników medycznych wymagają zasadniczych modyfikacji. Nie ma formalnego i merytorycznego uzasadnienia dla zrównania uprawnień i zobowiązań absolwentów wyższych studiów zawodowych na kierunku ratownictwo medyczne z uprawnieniami i zobowiązaniami osób, które ukończyły szkołę policealną i posiadają tytuł zawodowy ratownik medyczny. Proponujemy definitywne zakończenie szkolenia w zakresie ratownictwa medycznego w warunkach szkół policealnych, a dla absolwentów tych placówek dydaktycznych wprowadzenie, wzorem rozwiązań zastosowanych w celu uznawania wykształcenia polskich pielęgniarek, możliwości uzupełniania wiedzy i umiejętności w formie studiów pomostowych lub licencjackich na wyższych uczelniach medycznych. Warunkiem skutecznych rozwiązań
systemowych w zakresie szkolenia jest unifikacja programów studiów licencjackich w zakresie ratownictwa medycznego. 15/. Rozdział 6 projektu Finansowanie jednostek systemu ratownictwa medycznego budzi szereg zastrzeżeń. Jedno z najważniejszych dotyczy samej istoty tych propozycji. Nieracjonalne i nieekonomiczne jest finansowanie jednostek systemu. Byłoby zrozumiałe pokrywanie kosztów kontraktowania takich jednostek do wykonywania określonych zadań systemu, czy też finansowanie ściśle określonych zadań, wymienionych w ustawie. To umowy o świadczenie usług ratownictwa medycznego powinny określać zakres finansowania i sposób ustalania kosztów rzeczywistych, podlegających zwrotowi (rozliczeniu). Należy unikać łożenia środków finansowych na jednostki nieefektywne bądź na zadania nie należące do kategorii usług ratownictwa medycznego. Można przewidzieć zaliczkowe finansowanie gotowości operacyjnej kontraktowanych podmiotów, w zależności od rodzaju przypisanych im zadań, ale z pewnością nie pełne ich utrzymywanie przez budżet państwa. Ponadto wątpliwości budzi niejasna konstrukcja omawianego rozdziału. Nie rozdzielono świadczeń ratownictwa medycznego od świadczeń opieki zdrowotnej (art. 49) by jednoznacznie uregulować zasady finansowania tego, co mieści się w ratownictwie medycznym, niezależnie od miejsca świadczenia usługi ratownictwa medycznego. Powinno być jednoznacznie stwierdzone, tak jak to zaproponowano wyżej, do ustawy o systemie ratowniczym w RP, co należy do zakresu ratownictwa medycznego, z zachowaniem ciągłości procesu ratowania ludzi i te zadania powinny być finansowane niezależnie od systemu ubezpieczeń zdrowotnych. Z drugiej strony, nie można stworzyć furtki do przemycania jako ratownictwa medycznego innych zadań, należących do kategorii świadczeń opieki zdrowotnej, które powinny być finansowane w ramach ubezpieczenia zdrowotnego. Ponadto nie uwzględniono kosztów medycznych działań ratowniczych podmiotów nie będących zakładami opieki zdrowotnej, a które niejednokrotnie tysiące razy rocznie, realizują medyczne działania ratownicze w warunkach niedostępności zespołu ratownictwa medycznego.
Ponieważ w projekcie występują pojęcia nie zdefiniowane w ustawie, jak np. usługi transportu sanitarnego, które mają bezpośredni wpływ na finansowanie bądź wyłączenie finansowania danego rodzaju czynności, zatem przepisy proponowane przez twórców projektu stwarzają niebezpieczeństwo dowolnego czerpania z budżetu przez zainteresowane grupy interesów. 16/. W kontekście wątpliwości odnośnie oceny skutków proponowanej regulacji ustawowej warto na koniec nadmienić o braku, pożądanych w tego rodzaju kompleksowych rozwiązaniach, przepisów związanych z systemem kontroli jakości, w tym dokumentacji, działań ratowniczych czy też stosowanych procedur ratowniczych i pominięcie instytucje konsultanta krajowego do spraw ratownictwa medycznego, konsultanta wojewódzkiego lub regionalnego, pełnomocnika wojewody ds. ratownictwa medycznego czy wreszcie zadania ordynatora SOR w zakresie kontroli jakości medycznych działań ratowniczych realizowanych na obszarze chronionym oddziału.