NERWY CZASZKOWE I ICH JĄDRA. KLINICZNE ASPEKTY USZKODZEŃ NERWÓW CZASZKOWYCH.
Uszkodzenie nerwu węchowego powoduje anosmię (brak węchu). Może być wynikiem złamania w obrębie dołu przedniego czaszki lub tzw. zespołu Fostera-Kennedy ego (oponiak dołu przedniego czaszki biorący swój początek w tzw. rynience węchowej). Jest to obrzęk tarczy po stronie przeciwnej z zanikiem prostym po stronie tej samej. Przerwanie ciągłości nici węchowych jest związane także z płynotokiem nosowym (wypływem płynu mózgowo-rdzeniowego przez nos) rhinorrhea.
Nerw wzrokowy Uszkodzenie nerwu wzrokowego powoduje jednostronną ślepotę i utratę odruchu źrenicznego na światło. Podwyższenie śródczaszkowego ciśnienia (np. guz nowotworowy, tętniak, krwiak) powoduje obrzęk tarczy nerwu wzrokowego (papilledema). Ucisk na nerw wzrokowy powoduje atrofię nerwu.
Nerw okoruchowy Porusza gałką oczną Zwęża źrenicę Bierze udział w akomodacji i konwergencji Porażenie nerwu okoruchowego jest najczęściej wynikiem krwiaka nad- lub podtwardówkowego z przemieszczeniem pnia mózgu w obręb wcięcia namiotu. Może być także wynikiem tętniaka tętnicy szyjnej wewnętrznej lub łączącej tylnej.
Uszkodzenie nerwu III Zaburzenie unerwienia mięśnia dźwigacza powieki górnej powoduje opadanie powieki (ptosis). Brak zrównoważenia czynności mięśnia prostego bocznego i skośnego górnego powoduje spojrzenie do boku i na dół. Porażenie powoduje podwójne widzenie (diplopia), zwłaszcza, kiedy chory patrzy w stronę porażonych mięśni. Utrata unerwienia parasympatycznego powoduje poszerzenie i ustalenie się źrenicy z nierównością źrenic (anisocoria), a także brak akomodacji (cycloplegia).
Porażenie nerwu bloczkowego Lekkie przemieszczenie gałki ocznej ku bokowi oraz osłabienie spojrzenia w dół. Podwójne widzenie przy patrzeniu ku dołowi patrzący zchodząc ze schodów. Boczne pochylenie głowy w celu kompensacji przemieszczenia gałki ocznej do boku.
Uszkodzenie nerwu odwodzącego Zez zbieżny - ze względu na brak działania mięśnia przeciwstawnego do mięśnia prostego przyśrodkowego Podwójne widzenie (diplopia)
Uszkodzenie nerwu trójdzielnego Brak czucia powierzchownego z twarzy, błon śluzowych jamy ustnej i nosowej. Brak odruchu rogówkowego (uszkodzone ramię dośrodkowe odruchu). Wiotkie porażenie mięśni żucia. Zboczenie żuchwy ze względu na brak zrównoważenia czynności przeciwległego mięśnia skrzydłowego bocznego. Porażenie mięśnia napinacza błony bębenkowej (osłabienie słyszenia niskich dźwięków).
Uszkodzenie nerwu twarzowego Centralne uszkodzenie górnego neuronu, bądź drogi korowo-jądrowej na skutek, np. krwawienia w obrębie torebki wewnętrznej. Ze względu na uszkodzenie włókien dochodzących do przeciwległej, dolnej części jądra ruchowego nerwu twarzowego porażenie mięśni mimicznych obejmuje dolną część twarzy i dotyczy strony przeciwnej do uszkodzenia. Obwodowe uszkodzenie pnia nerwu twarzowego, np. w wyniku złamania piramidy kości skroniowej. Może obejmować swoim zasięgiem nie tylko włókna ruchowe (porażenie mięśni mimicznych połowy twarzy), ale i włókna czuciowe i smakowe (np. brak czucia z 2/3 przednich języka) oraz parasympatyczne (brak wydzielania gruczołu łzowego, ślinianek: podżuchwowej i podjęzykowej oraz drobnych gruczołów podniebienia i języka). Powoduje także brak odruchu rogówkowego (uszkodzenie ramienia odśrodkowego odruchu)
Uszkodzenie nerwu VIII Najczęściej z powodu nerwiaka nerwu VIII Powoduje: uczucie dzwonienia w uszach i szum uszny (tinnitus auris); osłabienie lub brak słuchu; zaburzenia równowagi, zawroty głowy (vertigo), oczopląs (nystagmus)
Uszkodzenie nerwu IX Brak odruchu podniebiennego (przerwanie ramienia dośrodkowego łuku odruchowego) Brak odruchu z zatoki szyjnej Brak czucia smaku z 1/3 tylnej języka (nasady-brodawki okolone) Neuralgia
Uszkodzenie nerwu błędnego Jednostronne porażenie podniebienia miękkiego, gardła i krtani prowadzące do chrypki (raucedo), zaburzeń mowy (dysarthria) i połykania (dysphagia) Zaburzenia czucia z obrębu gardła i krtani prowadzące do zniesienia odruchu kaszlowego Brak odruchu podniebiennego (uszkodzenia ramienia dośrodkowego odruchu) Dyskoordynacja sympatyczno-parasympatyczna
Uszkodzenie nerwu dodatkowego Opadnięcie ramienia (obniżenie poziomu stawu barkowego) Osłabienie możliwości rotacji głowy i szyi w stronę przeciwną do uszkodzenia Brak możliwości wykonania gestu wzruszenia ramieniem
Uszkodzenie nerwu XII Porażenie połowicze mięśni języka (ze względu na brak równoważenia przeciwległego do uszkodzenia mięśnia bródkowo-językowego dochodzi do zbaczania języka w stronę uszkodzoną)
Tatry - Kościelce, Zawratowa Turnia Dziękuję Jarosław Zawiliński