Wytyczne dla budynków energooszczędnych. Kierunki rozwoju budownictwa w Polsce i Unii Europejskiej.

Wytyczne dla budynków energooszczędnych. Kierunki rozwoju budownictwa w Polsce i Unii Europejskiej. dr inż. Szymon Firląg, Narodowa Agencja Poszanowania Energii, Politechnika Warszawska

Plan prezentacji rodzaje energii zmiany w Warunkach Technicznych program dopłat do budynków energooszczędnych NFOŚiGW program Lemur NFOŚiGW przykładowe standardy budynków energooszczędnych w Europie

Energia energia użytkowa ISO 13790 energia pomocnicza ISO 13790 energia dostarczona (końcowa) ISO 13790 energia pierwotna EPBD Recast NorthPass

Energia

Zmiany w Warunkach Technicznych Wymagania dotyczące ochrony cieplnej wg WT2014 zostały zmienione w stosunku do WT2008. Budynek i jego instalacje ogrzewcze, wentylacyjne, klimatyzacyjne, ciepłej wody użytkowej, powinny być zaprojektowane i wykonane w sposób zapewniający spełnienie następujących wymagań minimalnych: 1. wartość wskaźnika EP, kwh/(m 2 rok) określającego roczne obliczeniowe zapotrzebowanie na nieodnawialną energię pierwotną do ogrzewania, wentylacji, chłodzenia oraz przygotowania ciepłej wody użytkowej, obliczona według przepisów dotyczących metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynków, jest mniejsza od wartości maksymalnej lub sumy cząstkowych maksymalnych wartości wskaźnika EP, 2. przegrody oraz wyposażenie techniczne budynku odpowiadają przynajmniej wymaganiom izolacyjności cieplnej określonym w załączniku do rozporządzenia oraz powierzchnia okien odpowiada wymaganiom określonym w załączniku do rozporządzenia.

Zmiany w Warunkach Technicznych Maksymalną wartość wskaźnika EP oblicza się zgodnie z poniższym wzorem: EP = EP H+W + ΔEP C + ΔEP L, kwh/(m 2 rok), gdzie: EP H+W cząstkowa maksymalna wartość wskaźnika EP na potrzeby ogrzewania, wentylacji oraz przygotowania ciepłej wody użytkowej, kwh/(m 2 rok), ΔEP C cząstkowa maksymalna wartość wskaźnika EP na potrzeby chłodzenia, kwh/(m 2 rok), ΔEP L cząstkowa maksymalna wartość wskaźnika EP na potrzeby oświetlenia, kwh/(m 2 rok).

Maksymalne wartości EP

Zmiany w Warunkach Technicznych

Spełnienie wymagań WT - analiza Do analizy wybrano wolnostojący dom jednorodzinny, o powierzchni użytkowej ogrzewanej 170 m 2, kubaturze 780 m 3, współczynniku zwartości budynku A/V e = 0,70, Założono, że budynek jest ogrzewany kondensacyjnym kotłem gazowym, lokalizowany w Warszawie Sprawdzano wpływ następujących parametrów na wartość wskaźnika EP: - spełnienie wymagań WT2014 dotyczących ochrony cieplnej budynku w zakresie przegród i instalacji, - lokalizacji budynku, - rodzaju źródła ciepła, - zastosowania odnawialnych źródeł ciepła, - ograniczenia zapotrzebowania na energię użytkową do ogrzewania i wentylacji.

Wpływ lokalizacji Wskaźnik EP dla budynku modelowego pełniącego wymagania WT2014 w zależności od lokalizacji Lokalizacja Wskaźnik kwh/(m 2 rok) EP, Świnoujści e Warszawa Suwałki 178,3 194,5 226,8 Spełnia wymagania nie nie nie

Wpływ źródła ciepła Wskaźnik EP dla budynku modelowego pełniącego wymagania WT2014 w zależności od źródła ciepła Źródło ciepła Kocioł na biomasę Kocioł na węgiel kamienny Pompa ciepła glikol/woda Wskaźnik EP, kwh/(m 2 rok) 50,3 221,2 160,4 194,5 Spełnia wymagania tak nie nie nie Kocioł gazowy kondensacyjny

Współczynniki nakładu Współczynnik Lp. Nośnik energii końcowej nakładu w i 1 2 3 1 Paliwo/źródło energii Olej opałowy 1,1 2 Gaz ziemny 1,1 3 Gaz płynny 1,1 4 Węgiel kamienny 1,1 5 Węgiel brunatny 1,1 6 Biomasa 0,2 7 Kolektor słoneczny termiczny 0,0 8 Węgiel kamienny, gaz ziemny 3) 0,8 Ciepło z kogeneracji 1) Energia odnawialna (biogaz, 9 0,15 biomasa) 10 Ciepło z ciepłowni węglowej 1,3 Systemy ciepłownicze Ciepło z ciepłowni 11 lokalne 1,2 gazowej/olejowej 12 Ciepło z ciepłowni na biomasę 0,2 13 Energia elektryczna Produkcja mieszana 2) 3,0 14 Systemy PV 4) 0,70 1) skojarzona produkcji energii elektrycznej i ciepła, 2) dotyczy zasilania z sieci elektroenergetycznej systemowej, 3) w przypadku braku informacji o parametrach energetycznych ciepła sieciowego z elektrociepłowni (kogeneracja), przyjmuje się w H = 1,2, 4) ogniwa fotowoltaiczne (produkcja energii elektrycznej z energii słonecznej) Uwaga: kolektor słoneczny termiczny - w H = 0,0

Wpływ OZE Wskaźnik EP dla budynku modelowego pełniącego wymagania WT2014 w zależności od wykorzystanej instalacji odnawialnych źródeł energii Instalacja OZE Kolektory Panele GWC Kominek słoneczne fotowoltaiczne Wskaźnik EP, 178,1 185,8 181,4 172,9 kwh/(m 2 rok) Spełnia wymagania nie nie nie nie

Wpływ ograniczenia strat ciepła Wskaźnik EP dla budynku modelowego w zależności od sposobu ograniczenia strat ciepła przez przenikanie i na wentylację Zmniejszenie strat Wentylacja Przenikanie Wentylacja i ciepła przenikanie Wskaźnik EP, 153,3 141,0 102.8 kwh/(m 2 rok) Spełnia wymagania nie nie tak

Dopłaty do kredytów na budowę domów energooszczędnych NFOŚiGW Cele: 1. Wsparcie budownictwa energooszczędnego 2. Uniknięcie emisji ok. 32 000 ton CO 2 rocznie Efekty: 1. Wybudowanie ok.12 tys. domów i mieszkań o wysokim standardzie energooszczędności 2. Rozwój rynku technologii energooszczędnych w Polsce 3. Zgromadzenie kompetencji potrzebnych do budowy budynków o niemal zerowym zużyciu energii od 2021 Beneficjenci: 1. Osoby fizyczne budujące domy jednorodzinne 2. Osoby fizyczne kupujące od deweloperów domy jednorodzinne i mieszkania w domach wielorodzinnych

Dopłaty do kredytów na budowę domów energooszczędnych NFOŚiGW Planowany budżet programu: 300 mln zł Okres obowiązywania: 2013 2018 rok Proponowane standardy: Planowana dopłata NFOŚiGW uzależniona będzie od osiągniętego wskaźnika zapotrzebowania budynku/mieszkania na energię użytkową do ogrzewania: dla budynków jednorodzinnych NF40 EUco* 40 kwh/(m 2 rok) dopłata 30 000 zł brutto NF15 EUco 15 kwh/(m 2 rok) dopłata 50 000 zł brutto dla mieszkań w budynkach wielorodzinnych NF40 - EUco 40 kwh/(m 2 rok) dopłata 11 000 zł brutto NF15 - EUco 15 kwh/(m 2 rok) dopłata 16 000 zł brutto

Dopłaty do kredytów na budowę domów energooszczędnych NFOŚiGW

Wymagania dla standardu NF40 i NF15 Wymaganie Budynek jednorodzinny Budynek wielorodzinny Budynek jednorodzinny Budynek wielorodzinny NF15 NF40 Wymagań dotyczące granicznych wartości współczynników przenikania ciepła U Umax, W/m 2 K - ściany zewnętrzne I, II i III strefa klimatyczna IV i V strefa klimatyczna 0,10 0,08 0,15 0,12 0,15 0,12 0,20 0,15 - dachy, stropodachy i stropy pod nieogrzewanymi poddaszami lub nad przejazdami I, II i III strefa klimatyczna IV i V strefa klimatyczna 0,10 0,08 0,12 0,12 0,12 0,10 0,15 0,15 - stropy nad piwnicami nieogrzewanymi i zamkniętymi przestrzeniami podpodłogowymi, podłogi na gruncie I, II i III strefa klimatyczna IV i V strefa klimatyczna 0,12 0,10 0,15 0,15 0,20 0,15 0,20 0,20

Wymagania dla standardu NF40 i NF15 Tabela 1 Przykładowe grubości materiałów izolacyjnych dla ścian zewnętrznych o współczynnikach U = 0,20 W/m 2 K, U = 0,15 W/m 2 K i U = 0,12 W/m 2 K Rodzaj materiału termoizolacyjnego Przewodność cieplna, W/mK Wymagana grubość izolacji dla U=0,20 W/m 2 K, cm Wymagana grubość izolacji dla U=0,15 W/m 2 K, cm Wymagana grubość izolacji dla U=0,12 W/m 2 K, cm Wełna mineralna 0,045 0,034 21 16 28 21 36 27 Celuloza 0,043 0,037 20 17 27 23 34 29 Styropian spieniany EPS 0,042 0,031 19 14 26 20 33 25 Styropian ekstradowany XPS 0,040 0,034 19 16 25 21 32 27 Pianka PU 0,035 0,025 16 12 22 16 28 20

Wymagane wartości współczynników U w dla standardu NF40 i NF15 Wymaganie Budynek jednorodzinny Budynek wielorodzinny Budynek jednorodzinn y Budynek wielorodzinny NF15 NF40 Wymagań dotyczące granicznych wartości współczynników przenikania ciepła U w Umax, W/m 2 K - okna, okna połaciowe, drzwi balkonowe i powierzchnie przezroczyste nieotwieralne I, II i III strefa klimatyczna IV i V strefa klimatyczna - drzwi zewnętrzne, garażowe I, II i III strefa klimatyczna IV i V strefa klimatyczna 0,80 0,70 0,80 0,70 0,80 0,80 1,00 1,00 1,00 0,80 1,30 1,30 1,30 1,00 1,50 1,50

Okno U w 0,8 W/(m²K)

Wymagania dla budynków energooszczędnych NF40 i NF15 Graniczne wartości współczynników Ψ e dla standardu NF40 i NF15 Wymaganie NF15 NF40 NF15 NF40 Budynek jednorodzinny Budynek wielorodzinny Graniczne wartości liniowych współczynników strat ciepła mostków cieplnych, W/mK - płyty balkonowe 0,01 0,01 0,30 0,30 - pozostałe mostki cieplne 0,01 0,01 0,10 0,10

Przykładowe rozwiązania NF15 Rysunek Model detalu i przebieg izoterm Rozwiązanie takie pozwala na osiągnięcie współczynnika Ψ e = - 0,023 W/mK co spełnia wymagania dla standardu NF15.

Przykładowe rozwiązania NF15 Rysunek Model detalu i przebieg izoterm Rozwiązanie takie pozwala na osiągnięcie współczynnika Ψ e = 0,008 W/mK co spełnia wymagania dla standardu NF15.

Wymagania szczelność powietrzna Budynki energooszczędne NF40: n 50 1,0 h -1 Budynki energooszczędne NF15: n 50 0,6 h -1 Wykonanie badanie jest obowiązkowe i stanowi element weryfikacji budynku

Wymagania wentylacja Wymaganie NF15 NF40 NF15 NF40 Budynek jednorodzinny Budynek wielorodzinny Układy wentylacji mechanicznej nawiewno - wywiewnej z odzyskiem ciepła - minimalna sprawność odzysku ciepła 90% I, II i III strefa klimatyczna 93% lub IV i V strefa klimatyczna 90% +GWC 85% 85% 80% 90% 70% 80% - maksymalna wartość współczynnika poboru mocy elektrycznej, W/(m3/h) 0,40 0,50 0,40 0,50 - maksymalna wartość współczynnika nakładu energii elektrycznej, Wh/m3 0,40 0,50 0,40 0,50

Wymagania wentylacja Wymaganie NF15 NF40 NF15 NF40 Budynek jednorodzinny Budynek wielorodzinny Minimalna grubość izolacji przewodów dla materiału o współczynniku przewodzenia ciepła λ = 0,04 W/mK: Dla temperatury otoczenia przewodu wentylacyjnego > 10 C: - przewód czerpny i wyrzutowy, cm 10 10 10 10 - przewód nawiewny i wywiewny, cm 3 3 3 3 Dla temperatury otoczenia przewodu wentylacyjnego < 10 C: - przewód czerpny i wyrzutowy, cm 3 3 3 3 - przewód nawiewny i wywiewny, cm 10 10 10 10 - minimalna klasa sprawnosci zastosowanych napedów elektrycznych niezintegrowanych z innymi urzadzeniami (pompami, wentylatorami) w instalacjach i układach wentylacji spełnia wymagania dotyczace IE3 IE2 IE3 IE2 ekoprojektu - minimalna klasa energetyczna wentylatorów spełnia wymagania dotyczace ekoprojektu - automatyka sterująca, współpracująca z ISD w zakresie 60/100/150% wydajności, wyłączenia/włączenia centrali oraz przejścia w tryb letni, sterowanie czasowe Zgodnie z roporządze niem Zgodnie z roporządz eniem Zgodnie z roporządz eniem TAK TAK TAK TAK Zgodnie z roporządz eniem

Rekuperacja

Wymagania c.o. Tabela 10.1 Minimalna sprawność elementów układu grzewczego Wymaganie Układy i instalacje ogrzewania Minimalna wartość sprawności przesyła, regulacji, akumulacji i dystrybucji instalacji grzewczej, % NF15 NF40 NF15 NF40 Budynek Budynek jednorodzinny wielorodzinny 92 90 90 88 Minimalna, średnioroczna sprawność wytwarzania energii, dla poszczególnych rodzajów paliw, % - węglowe z paleniskiem retortowym i płynną regulacją mocy grzewczej (od 30 do 100%) 85% 85% 88% 88% - biomasa (wyłącznie kotły na paliwa drzewne) 82% 82% 86% 86% - gaz ziemny, gaz płynny, olej opałowy 102% 102% 104% 104% - pompy ciepła (COP) 350% (3,5) 350% (3,5) 350% (3,5) 350% (3,5) - system ciepłowniczy 98% 98% 98% 98% - energia elektryczna 99% 99% 99% 99%

Wymagania c.o. Minimalna grubość izolacji rurociągów i armatury Wymaganie Minimalne grubości izolacji rurociągów i armatury dla λ = 0,035 W/mK, mm NF15 NF40 NF15 NF40 Budynek Budynek jednorodzinny wielorodzinny 25 20 25 20

Wymagania cwu

LEMUR- Energooszczędne Budynki Użyteczności Publicznej NFOŚiGW Cele: Celem programu jest unikniecie emisji CO 2 w związku z projektowaniem i budowa nowych energooszczędnych budynków użyteczności publicznej oraz zamieszkania zbiorowego. Efekty: Planowana wartość wskaźnika osiągnięcia celu, wynikająca z umów planowanych do zawarcia w latach 2014-2018 wynosi 31 tys. Mg CO 2. Planowany budżet: 300 mln zł Okres wdrażania: Program jest wdrażany w latach 2013 2020.

LEMUR- Energooszczędne Budynki Użyteczności Publicznej NFOŚiGW

Powierzchnia kraje EU powierzchnia ogrzewana powierzchnia nieogrzewana powierzchnia chłodzona powierzchnia klimatyzowana (ogrzewana lub klimatyzowana) Zgodnie z normą ISO 13790: Pole powierzchni podłogi przestrzeni klimatyzowanej z wyłączeniem nie użytkowanych piwnic lub nie użytkowanych części przestrzeni, z uwzględnieniem powierzchni podłogi na wszystkich kondygnacjach, jeśli jest ich więcej niż jedna UWAGA 1 Można stosować wymiary wewnętrzne, całkowite wewnętrzne lub zewnętrzne. Prowadzi to do równych pól powierzchni dla tego samego budynku. UWAGA 2 Niektóre usługi, takie jak oświetlenie lub wentylacja, mogą być dostarczane do powierzchni nie ujętej w tej definicji (np. parking podziemny). UWAGA 3 Precyzyjna definicja pola powierzchni przestrzeni klimatyzowanej jest podana przez organy krajowe.

Powierzchnia Powierzchnia podłogi brutto Powierzchnia podłogi netto Powierzchnia konstrukcji Powierzchnia użytkowa Powierzchnia techniczna Powierzchnia komunikacyjna Pozostała Przegrody zewnętrzne Przegrody wewnętrzne wg DIN 277

Powierzchnia Definicja Finlandia Szwecja Norwegia Estonia Litwa Łotwa Polska Dania PEB wg VTT, Finlandia PEB wg RIL, Finlandia PH wg FEBY, Szwecja PH w Norwegii LEB Class 1 w Danii PH wg PHI Wymiary zewnętrzne pole powierzchni podłogi brutto Wymiary wewnętrzne całkowite (z uwzględnienie m ścian wewnętrznych) Wymiary wewnętrzne pole powierzchni podłogi netto

Wymagania Kryteria które należy spełnić obowiązkowe alternatywne rekomendacja Finlandia Szwecja Norwegia Estonia Litwa Łotwa Polska Dania PEB wg VTT, Finlandia PEB wg RIL, Finlandia PH wg FEBY, Szwecja PH w Norwegii LEB Class 1 w Danii PH wg PHI Współczynniki U Projektowe obciążenie cieplne Zapotrzebowanie na energię do ogrzewania Zapotrzebowania na energię użytkową, końcową lub pierwotną Zapotrzebowanie na energię do chłodzenia Szczelność powietrzna Wentylacja z odzyskiem ciepła

Energia końcowa lub pierwotna Uwzględnia Finlandia Szwecja Norwegia Estonia Litwa Łotwa Polska Dania PEB wg VTT, Finlandia PEB wg RIL, Finlandia PH wg FEBY, Szwecja PH w Norwegii LEB Class 1 w Danii PH wg PHI Ogrzewanie Ciepłą wodę użytkową Wentylację mechaniczną Energię pomocniczą (pompy, regulacja) Chłodzenie Oświetlenie Wyposażenie AGD, RTV

Temperatura projektowana i wewnętrzne zyski ciepła Uwzględnia Finlandia Szwecja Norwegia Estonia Litwa Łotwa Polska Dania Temperatura projektowana wewnętrzna Wewnętrzne zyski ciepła 21 C 21 C 20 C 19 C w nocy jednorodzinne 8 kwh/brm 2 a wielorodzinne 17 kwh/brm 2 a z ISO 13790 5 W/m 2 21 C 20 C 20 C 20 C 20 C jednorodzinne 3,44 W/m 2 wielorodzinne 4,4 W/m 2 jednorodzinne 1,2 W/m 2 + 70 W/p (60 m 2 /p) wielorodzinne 1,8 W/m 2 + 70 W/p (40 m 2 /p) z ISO 13790 jednorodzinne 2,5 3,5 W/m 2 wielorodzinne 3,2 6,0 W/m 2 5 W/m 2

Budynki energooszczędne definicje i standardy budynków energooszczędnych obowiązujących w krajach bałtyckich na dzień 1 stycznia 2010 oficjalne definicje budynków niskoenergetycznych istnieją w Finlandii, Szwecji, Norwegii i Danii brak definicji w Estonii, Liwie, Łotwie i Polsce dobrowolne stosowanie standardu pasywnego PHI we wszystkich krajach w Finlandii, Szwecji i Danii za budynek energooszczędny uznaje się taki którego zapotrzebowania na energię użytkową/końcową jest o 50 % od zapotrzebowania dla budynków standardowych z reguły brak podanych wymagań co do współczynników U NorthPass

Energia użytkowa, projektowe obciążenie cieplne PEB budynek energetycznie pasywny, PH budynek pasywny, LEB budynek energooszczędny PEB wg VTT, Finlandia PEB wg RIL, Finlandia PH wg FEBY, Szwecja PH wg standardu Norweskiego Zapotrzebowanie na energię użytkową do ogrzewania, kwh/m 2 rok południowa Finlandia 20 kwh/m 2 rok środkowa Finlandia 25 kwh/m 2 rok Lapponia 30 kwh/m 2 rok Budynki jednorodzinne: 10 20 kwh/m 2 rok normalna zima 25 kwh/m 2 rok przy wystąpieniu warunków obliczeniowych dla mocy Budynki wielorodzinne: 10 15 kwh/m 2 rok normalna zima 20 kwh/m 2 rok przy wystąpieniu warunków obliczeniowych dla mocy Brak oddzielnych wymagań, uwzględnione z zapotrzebowaniu na energię końcową 15 kwh/m 2 rok i rośnie dla małych budynków (<250 m 2 ) oraz lokalizacji chłodniejszych niż Oslo (średnioroczna temperatura 6,3 C) Projektowe obciążenie cieplne, W/m 2 Brak wymagań Brak wymagań Szwecja południowa, 10 W/m 2 Szwecja centralna, 11 W/m 2 Szwecja północna, 12 W/m 2 Dla budynków o powierzchni mniejszej niż 200 m 2 Szwecja południowa, 12 W/m 2 Szwecja centralna, 13 W/m 2 Szwecja północna, 14 W/m 2 Brak wymagań

Energia użytkowa, projektowe obciążenie cieplne Zapotrzebowanie na energię użytkową do ogrzewania, kwh/m 2 rok LEB Class 1, Dania Brak wymagań Brak wymagań Projektowe obciążenie cieplne, W/m 2 PH wg PHI, wszystkie kraje 15 kwh/m 2 rok 10 W/m 2 PEB budynek energetycznie pasywny, PH budynek pasywny, LEB budynek energooszczędny

Maksymalne zapotrzebowanie na energię końcową lub pierwotną Wskaźnik maksymalnego zapotrzebowania na energię końcową lub pierwotną PEB wg VTT, Finlandia PEB wg RIL, Finlandia PH wg FEBY, Szwecja Maksymalne zapotrzebowanie na energię pierwotną: południowa Finlandia 130 kwh/m 2 rok środkowa Finlandia 135 kwh/m 2 rok Lapponia 140 kwh/m 2 rok Maksymalne zapotrzebowanie na energię pierwotną: budynki jednorodzinne 140 kwh/m 2 rok budynki wielorodzinne 135 kwh/m 2 rok Maksymalne rekomendowane zapotrzebowanie na energię końcową: Szwecja południowa, 50 kwh/m 2 rok Szwecja centralna, 54 kwh/m 2 rok Szwecja północna, 58 kwh/m 2 rok Maksymalne rekomendowane zapotrzebowanie na energię końcową w przypadku budynków ogrzewanych bezpośrednio elektrycznie: Szwecja południowa, 30 kwh/m 2 rok Szwecja centralna, 32 kwh/m 2 rok Szwecja północna, 34 kwh/m 2 rok PEB budynek energetycznie pasywny, PH budynek pasywny, LEB budynek energooszczędny

Maksymalne zapotrzebowanie na energię końcową lub pierwotną Wskaźnik maksymalnego zapotrzebowania na energię końcową lub pierwotną PH wg standardu Norweskiego LEB Class 1, Dania PH wg PHI, wszystkie kraje Połowa zapotrzebowania na energię do przygotowania c.w.u. powinna być pokryta z odnawialnych źródeł energii dostępnych na lokalnie Maksymalne zapotrzebowanie na energię pierwotną: 50% zapotrzebowania wynikającego z przepisów Q 35 + 1100 / A, kwh/m 2 rok A powierzchnia podłogi ogrzewana, m 2 Maksymalne zapotrzebowanie na energię pierwotną (c.o., c.w.u., urządzenia pomocnicze, oświetlenie, wyposażenie): 120 kwh/m 2 rok PEB budynek energetycznie pasywny, PH budynek pasywny, LEB budynek energooszczędny

Sprawność odzysku ciepła w systemie wentylacji System wentylacji, szczelność powietrzna, chłodzenie PEB budynek energetycznie pasywny, PH budynek pasywny, LEB budynek energooszczędny PEB wg VTT, Finlandia PEB wg RIL, Finlandia PH wg FEBY, Szwecja PH wg standard u Norweski ego LEB Class 1, Dania PH wg PHI, wszystki e kraje Szczelność powietrzna przy różnicy ciśnienia 50 Pa Brak wymagań 0,6 1/h Brak wymagań Zapotrzebowanie na energię do chłodzenia 75 % 0,6 1/h Uwzględnione w zapotrzebowaniu na energię pierwotną 70 % zalecane 0,3 l/sm 2 Należy unikać stosowania instalacji chłodzących. Stosowanie automatycznych systemów zacieniających i innych rozwiązań zapewniających komfort cieplny w okresie letnim bez aktywnego chłodzenia 80 % 0,6 1/h W budynkach mieszkalnych temperatura powietrza wewnętrznego nie powinna przekraczać 27 C przez więcej niż 150 godzin 65 % 1,5 l/sm 2 Brak wymagań 75 % zalecane 0,6 1/h Obliczane jeżeli budynek jest wyposażony w system chłodzenia