Strategia zarządzania dla obszaru Natura 2000 Kostrza

Strategia zarządzania dla obszaru Natura 2000 Kostrza Projekt PL0108 Optymalizacja wykorzystania zasobów sieci Natura 2000 dla zrównoważonego rozwoju w Karpatach Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego (Islandia, Liechtenstein, Norwegia) Instytut Ochrony Przyrody PAN Kraków

Opracowanie strategii: Urszula Pieczyńska, Joanna Perzanowska kontakt: perzanowska@iop.krakow.pl Strategia zarządzania dla obszaru Natura 2000 Kostrza została opracowana w ramach projektu PL0108 Optymalizacja wykorzystania zasobów sieci Natura 2000 dla zrównoważonego rozwoju w Karpatach realizowanego w latach 2007-2011. Więcej informacji o projekcie: www.iop.krakow.pl/karpaty Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego (Islandia, Liechtenstein, Norwegia) 2

Spis treści Projekt Natura 2000 w Karpatach... 4 Strategie zarządzania załoŝenia ogólne... 6 Opis obszaru... 7 Podstawy prawne, lokalizacja i granice obszaru... 7 Przedmioty ochrony obszaru Natura 2000... 7 Cele ochrony obszaru Natura 2000 i priorytety ochrony... 8 Istniejące formy ochrony... 8 Ogólna charakterystyka środowiska przyrodniczego... 8 Użytkowanie terenu... 9 1. Właściciele, zarządcy, użytkownicy terenu... 9 2. Leśnictwo... 9 3. Użytkowanie turystyczne... 9 Strategia ochrony siedlisk przyrodniczych... 10 Zestawienie typów siedlisk przyrodniczych... 10 Ogólna ocena stanu i znaczenia siedlisk przyrodniczych... 10 Potrzeby ochrony siedlisk przyrodniczych... 11 Zagrożenia dla siedlisk przyrodniczych i sposoby ich eliminacji... 11 Warunki utrzymania lub poprawy stanu ochrony siedlisk przyrodniczych... 12 Zakres monitoringu siedlisk przyrodniczych... 13 Braki danych... 13 Waloryzacja obszaru Natura 2000... 13 Analiza problemów związanych z ochroną obszaru Natura 2000 i propozycje rozwiązań... 14 Istniejące plany zarządzania dla obszaru... 15 Analiza moŝliwości skutecznej ochrony obszaru (SWOT)... 15 Rekomendacje do zarządzania obszarem Natura 2000... 16 Wyniki konsultacji społecznych... 16 Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego (Islandia, Liechtenstein, Norwegia) 3

Projekt Natura 2000 w Karpatach Projekt PL0108 "Optymalizacja wykorzystania zasobów sieci Natura 2000 dla zrównoważonego rozwoju w Karpatach" otrzymał dofinansowanie ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Całkowity koszt projektu to 950 000 Euro. Projekt jest dofinansowany w 85% przez MF EOG, pozostałe 15% współfinansują Regionalny Konserwator Przyrody w Krakowie i Regionalny Konserwator Przyrody w Rzeszowie (5%) oraz Instytut Ochrony Przyrody PAN (10%). Projekt jest wdrażany w latach 2007-2011 przez Instytut Ochrony Przyrody PAN w Krakowie, w ramach Centrum Natura 2000. Zasięg projektu obejmuje cały obszar znajdujący się w polskiej części regionu biogeograficznego alpejskiego sieci Natura 2000, obejmujące południową część trzech województw: małopolskiego, podkarpackiego i śląskiego. Powierzchnia tego obszaru wynosi ok. 10 tys. km2. Większość działań jest skoncentrowanych na terenie projektowanych obszarów Natura 2000. Cele projektu: Zaangażowanie lokalnych społeczności i instytucji oraz środowiska naukowego do współtworzenia sieci Natura 2000 na rzecz racjonalnej ochrony przyrody w Karpatach. Wypracowanie strategii zarządzania obszarami Natura 2000 oraz pilotażowe wdrożenie działań na rzecz aktywnej ochrony siedlisk przyrodniczych. Stworzenie systemu przepływu i udostępniania informacji o obszarach Natura 2000. Upowszechnienie wiedzy o zasobach przyrodniczych i kulturowych Karpat (programy edukacyjne, konkursy). Określenie istniejących i potencjalnych konfliktów między rozwojem gospodarczym i ochroną przyrody oraz wskazanie sposobów ich rozwiązania. Formalna struktura działań projektu miała następujący kształt: 1. Strategie zarządzania, zintegrowany system informacji i analizy spójności. 1.1. Strategie zarządzania dla 23 obszarów Natura 2000 w Karpatach. 1.2. Zintegrowany system informacji o sieci Natura 2000 w Karpatach. 1.3. Analizy spójności sieci Natura 2000 w polskich Karpatach. 2. Programy aktywnej ochrony. 2.1. Program ochrony dużych drapieżników. 2.2. Program aktywnej ochrony w Bieszczadzkim Parku Narodowym. 2.3. Program aktywnej ochrony torfowisk w Nadleśnictwie Nowy Targ. 2.4. Program aktywnej ochrony w Babiogórskim Parku Narodowym. 2.5. Program aktywnej ochrony w Gorczańskim Parku Narodowym. 3. Programy edukacyjne, promocja projektu i koordynacja. 3.1. Programy edukacyjne. 3.2. Promocja projektu. 3.3. Koordynacja. Jednym z kluczowych zadań projektu było wypracowanie strategii zarządzania dla 23 obszarów Natura 2000. Listę obszarów, dla których przygotowano takie opracowanie przedstawiono poniżej. Wszystkie strategie i załączniki zostały przekazane opinii Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego (Islandia, Liechtenstein, Norwegia) 4

publicznej poprzez stronę internetową www.iop.krakow.pl/karpaty, poprzez która można również składać uwagi, postulaty i propozycje uzupełnień. Kod obszaru Nazwa obszaru woj. małopolskie PLC120001 Tatry PLH120001 Babia Góra PLH120002 Czarna Orawa PLH120009 Kostrza PLH120013 Pieniny PLH120016 Torfowiska Orawsko-Nowotarskie PLH120018 Ostoja Gorczańska PLH120019 Ostoja Popradzka PLH120024 Dolina Białki PLH120025 Małe Pieniny PLH120043 Luboń Wielki PLH120078 Uroczysko Łopień PLH120094 Ostoje Nietoperzy Powiatu Gorlickiego (tylko dla enklawy Cerkiew w Łosiu i Kunkowej ) PLH120052 Ostoje Nietoperzy Beskidu Wyspowego (tylko w granicach dawnego obszaru Opactwo Cystersów w Szczyrzycu ) woj. podkarpackie PLC180001 Bieszczady PLH180011 Jasionka PLH180013 Góry Słonne PLH180014 Ostoja Jaśliska woj. śląskie PLH240023 Beskid Mały PLH240006 Beskid Żywiecki PLH240005 Beskid Śląski PLH240007 Kościół w Radziechowach PLH240008 Kościół w Górkach Wielkich Rozmieszczenie obszarów Natura 2000 w Karpatach, dla których opracowano strategie zarządzania. Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego (Islandia, Liechtenstein, Norwegia) 5

Strategie zarządzania założenia ogólne Sieć Natura 2000 składa się z dwóch typów obszarów: obszarów specjalnej ochrony ptaków (OSOP) oraz specjalnych obszarów ochrony siedlisk (SOOS). Zarówno OSOP, jak i SOOS wyznaczane są w naszym kraju w drodze rozporządzenia ministra właściwego do spraw środowiska. Pomimo, że sam proces legislacyjny dla tych dwóch typów obszarów Natura 2000 przebiega nieco innymi torami, to proces planowania ich ochrony ma podobne podstawy prawne. Podstawowymi dokumentami regulującymi szczegółowe zasady ochrony każdego z obszarów Natura 2000 są plany zadań ochronnych i plany ochrony obszarów Natura 2000. Różnica między tymi aktami prawnymi jest taka, że plany zadań ochronnych powinny być dokumentami operacyjnymi, ogólniejszymi, uchwalanymi na okres 10 lat. Natomiast dla niektórych obszarów (lub ich części, która jest określona w planach zadań ochronnych) powinny zostać przeprowadzone dokładniejsze analizy i na tej podstawie opracowane plany ochrony bardziej szczegółowe dokumenty, obowiązujące przez 20 lat. Treść i sposób tworzenia planów ochrony i planów zadań ochronnych określają odpowiednie rozporządzenia Ministra Środowiska: - rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 marca 2010 r. w sprawie sporządzania projektu planu ochrony dla obszaru Natura 2000 (Dz.U. 2010, nr 64, poz. 401) - rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 17 lutego 2010 r. w sprawie sporządzania projektu planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 ( Dz.U. 2010, nr 34, poz. 186) Realizacja projektu PL0108 miała między innymi na celu wspomóc procesy planowania w danym terenie. W związku z tym opracowano strategie zarządzania dla 23 Specjalnych Obszarów Ochrony Siedlisk utworzonych w Karpatach. Strategie te nie mają statusu formalnego dokumentu. Jednak dzięki temu, że były przygotowane w ścisłej współpracy z zarządzającymi terenem i w oparciu o dyskusje toczone w czasie licznych warsztatów, spotkań i konsultacji mają, w naszej opinii, bardzo istotne znaczenie. Prezentują bowiem w pełni niezależne zestawienie danych i analiz naukowych, a także opinie (często rozbieżne) uczestników spotkań. Wydaje się więc, że mogą stanowić doskonały punkt wyjścia do rozpoczęcia formalnego procesu tworzenia planów zadań ochronnych i planów ochrony dla tych obszarów. Liczymy również na to, że strategie pomogą zarządzającym terenu we właściwym ukierunkowaniu tymczasowych działań ochronnych, które powinny być prowadzone nawet przed uchwaleniem formalnych dokumentów planistycznych. Mogą być również wykorzystywane do innych analiz, w których bierze się pod uwagę aspekty związane z siecią Natura 2000, np. w strategicznych ocenach oddziaływania na środowisko, planach zagospodarowania przestrzennego, programach ochrony środowiska, planach urządzania lasu, strategiach rozwoju gmin i powiatów. Wdrażanie sieci Natura 2000 w Polsce spowodowało również konieczność istotnej zmiany podejścia do planowania w obszarach chronionych. Dotychczas ochrona obszarowa polegała przede wszystkim na określeniu listy zakazów i nakazów odnoszących się np. do całej powierzchni rezerwatu przyrody, czy też parku narodowego. Natomiast w obszarach Natura 2000 przedmiotami ochrony są przede wszystkim wybrane przyrodnicze oraz gatunki roślin i zwierząt (i ich ). W związku z tym, w ramach projektu Natura 2000 w Karpatach sporządzono również Strategie ochrony gatunku/ w obszarze Natura 2000. Dla każdego przedmiotu ochrony, we wszystkich obszarach Natura 2000 w regionie Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego (Islandia, Liechtenstein, Norwegia) 6

alpejskim (nie tylko w tych, dla których opracowano strategie zarządzania) opracowano kilkustronicową kartę informacyjną, zawierającą podstawowe informacje o danym przedmiocie ochrony i wskazania do monitoringu, ochrony oraz dalszych badań. Powstała w ten sposób baza danych zawierająca 472 karty informacyjne, w tym 220 kart dla siedlisk przyrodniczych, 34 dla gatunków roślin oraz 217 kart dla gatunków zwierząt. Całość zgromadzonych informacji została również opublikowana poprzez stronę internetową projektu. Opis obszaru Podstawy prawne, lokalizacja i granice obszaru Dokumentacja dla obszaru Natura 2000 Kostrza została przygotowana już w 2002 roku przez Wydział Środowiska Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego oraz Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków. Jako OZW został on zaproponowany w 2008 r. Obszar położony jest w Beskidzie Wyspowym, obejmując północne stoki i wierzchołkowe partie góry Kostrza, w granicach istniejącego rezerwatu przyrody. Rezerwat ten ustanowił Wojewoda Małopolski w dniu 4.01.2001 r. na podstawie Rozporządzenia nr 5/2001. Obejmuje on obszar lasu o powierzchni 38,56 ha, położony na terenie wsi Kostrza (gmina Jodłownik) i wsi Rupniów (gmina Limanowa), w województwie małopolskim, stanowiący własność Skarbu Państwa w zarządzie LP, Nadleśnictwa Limanowa, Leśnictwa Kostrza. W skład rezerwatu przyrody wchodzą części działek gruntowych obrębów ewidencyjnych Kostrza i Rupniów, którym odpowiadają oddziały i wydzielenia leśne wg numeracji przyjętej w planie urządzenia lasu Nadleśnictwa Limanowa, obowiązującego na okres od 1.01.96 do 31.12.2005 roku: 1) obręb ewidencyjny Kostrza: część działki nr 276/4 o powierzchni 9.90 ha (oddział 26 d, f, g), część działki nr 276/3 o powierzchni 12.24 ha (oddział 27 część g, h, i, część linii oddziałowej 27-~c (0,12 ha)), część działki nr 276/2 o powierzchni 12.36 ha (oddział 28 h, część drogi 28 -~c (0,15 ha), część linii oddziałowej 28 - ~d(0,08 ha)); 2) obręb ewidencyjny Rupniów: Działka nr 70 o powierzchni 2.54 ha (oddział 30 b, c), część działki nr 919 o powierzchni 1.52 ha (oddział 30 część d). Przedmioty ochrony obszaru Natura 2000 Celem ochrony w obszarze Natura 2000 Kostrza są 2 rodzaje siedlisk leśnych: Jaworzyny i lasy klonowo lipowe na stokach i zboczach (siedlisko o kodzie 9180) reprezentowane przez zespół Phyllitido - Aceretum oraz żyzna buczyna karpacka (siedlisko o kodzie 9130) - reprezentowane przez zespół Dentario glandulosae Fagetum. W SFD obszaru przyrodnicze stanowiące przedmiot ochrony otrzymały następujące oceny: Siedlisko przyrodnicze Reprezentatywność Powierzchnia względna Stan ochrony Ocena ogólna (znaczenie obszaru dla ochrony przyrodniczego) Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego (Islandia, Liechtenstein, Norwegia) 7

9130 B C B C 9180 B C B C Nie proponuje się zmian w standardowym formularzu danych. Cele ochrony obszaru Natura 2000 i priorytety ochrony Celem ochrony w obszarze Natura 2000 Kostrze jest utrzymanie dwóch typów siedlisk leśnych przynajmniej w aktualnym stanie ochrony. Obszar został utworzony głównie dla ochrony jaworzyn, na stanowisku leżącym w północnej części zasięgu tego w regionie alpejskim. Istniejące formy ochrony 4 stycznia 2001 roku Wojewoda Małopolski wydał Rozporządzenie nr 5/2001 w sprawie uznania rezerwatu przyrody pod nazwą Kostrza o powierzchni 38,56 ha. W 25.01 2008 roku obszar został zgłoszony jako OZW o nazwie Kostrza PLH120009 i powierzchni równej powierzchni rezerwatu. Ogólna charakterystyka środowiska przyrodniczego Obszar zajmuje północne stoki góry Kostrza, leżącej w północnej części Beskidu Wyspowego, należącego do Karpat Zachodnich. Podobnie jak inne szczyty w tym Beskidzie, Kostrza jest pojedynczym, izolowanym wzniesieniem, otoczonym przez szerokie, rozległe doliny. Odznacza się stromymi, spadzistymi stokami po stronie północnej i łagodniejszym, wydłużonym grzbietem od południa. Wzgórze zbudowane jest z fliszu karpackiego (piaskowce gruboławicowe i łupki). Miejscami na powierzchni występują łatwiej wietrzejące łupki pyłowcowe lub margliste. Powstają z nich gleby głębokie, ale bardzo silnie szkieletowe. Masywy Kostrza i sąsiedniej Świnnej Góry (546 m n.p.m.) otoczone są przez obszary użytkowane rolniczo, z rozproszoną zabudową. Południową część obszaru wyznacza grzbiet góry Kostrza, pozostałe granice mają charakter naturalny i w większości biegną w miejscach przechodzenia stromizn w łagodniejszy stok. Najwyżej położony punkt obszaru znajduje się na szczycie góry, na wysokości 719.6 m, zaś najniżej położona część - na wysokości ok. 550 m n.p.m. Z uroczyska Kostrza, poprzez Potok Rybski i Tarnawkę, odprowadzane są wody do Stradomki prawego dopływu Raby. Na terenie obszaru Natura 2000 Kostrza stwierdzono występowanie 2 leśnych zbiorowisk roślinnych, pokrywających prawie całość obszaru: - żyzna buczyna karpacka Dentario glandulosae Fagetum, subendemiczny zespół prowincji karpackich, który wykształca się głównie w reglu dolnym, w zakresie wysokości od 600 m do 1200 m n.p.m. Żyzne buczyny górskie zajmują obszary o zróżnicowanej topografii: przede wszystkim stoki i grzbiety górskie, zbocza dolin i wąwozów; rzadko występują na dnie doliny. Rozwijają się przede wszystkim na glebach brunatnych właściwych i glebach brunatnych kwaśnych. - jaworzyna z języcznikiem zwyczajnym Phyllitido-Aceretum, zespół o charakterze podgórskim i górskim, z drzewostanem zasadniczo jaworowym, jednak z domieszką Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego (Islandia, Liechtenstein, Norwegia) 8

wielu innych gatunków drzew. Występuje na bardzo stromych stokach i w żlebach (30-50% nachylenia), często na dawnych osuwiskach lub na obrywach skalnych. Przywiązane jest do ekspozycji północnej lub zbliżonej, gdzie panują specyficzne warunki mikroklimatyczne: duża wilgotność powietrza, małe nasłonecznienie i chłód. Zbiorowisko rozwija się na glebach silnie szkieletowych o odczynie zasadowym, obojętnym i kwaśnym w poziomach powierzchniowych. Podłoże stanowią najczęściej wapienie lub skały, których zwietrzeliny są zasobne w węglan wapnia. Użytkowanie terenu 1. Właściciele, zarządcy, użytkownicy terenu Obszar Natura 2000 Kostrza zajmuje grunty leśne, które w całości należą do Skarbu Państwa, w zarządzie Lasów Państwowych (Nadleśnictwo Limanowa). W obszarze, a także w jego bezpośrednim sąsiedztwie, nie prowadzi się gospodarki rolnej (obszar otoczony jest przez grunty leśne). 2. Leśnictwo Pierwsza wzmianka o właścicielach lasów z okolic Jodłownika pochodzi z 1361 roku i dotyczy Michała Drabota, następnie familii Ratołów, przez Namierowskich (XVI w.) po krótko władających lasami - dominikanów krakowskich. W wyniku kasacji zakonu, lasy Kostrzy przeszły w ręce Austriaków rodziny Romerów (poł. XIX w), a pieczę nad nimi sprawował Michał Piastusiński. Potem funkcję tę przejął syn Jan Kolarczyk, a dzięki zapiskom Józefa Kolarczyka (1898 1980) możemy poznać legendy dotyczące Góry Kostrza Świętej Góry (Jerzy Bogacz). W wyniku upaństwowienia dekretem PKWN z dnia 12.12.1944 r. (Dz. U. R. P. z dn. 27.10.44. Nr 15) przekazano niektóre lasy na własność Nadleśnictwa Limanowa (Skarbu Państwa). Przejęcie własności leśnej Kostrza, będącej własnością Ireny Romerowej dokonano 12.06.1945 r. Na terenie obszaru Kostrza PLH 120009 nie prowadzi się gospodarki leśnej, ze względu na to, że znajduje się on w całości w granicach rezerwatu częściowego. Charakter zbiorowisk: Powierzchnia [ha] Lasy iglaste 2,2 6,0 Lasy liściaste 10,6 29,0 Lasy mieszane 23,7 65,0 Razem 36,5 100 % powierzchni obszaru 3. Użytkowanie turystyczne Na szczyt Góry Kostrza prowadzi zielony szlak turystyczny Jodłownik Kostrza Zęzów Tymbark, w październiku 2008 roku, na trasie szlaku, zostało wyznaczone miejsce odpoczynku punkt edukacyjny. Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego (Islandia, Liechtenstein, Norwegia) 9

Strategia ochrony siedlisk przyrodniczych Zestawienie typów siedlisk przyrodniczych W obszarze występują dwa typy siedlisk przyrodniczych: Lista siedlisk przyrodniczych w obszarze Natura 2000 Kostrza. Kod Nazwa Powierzchnia (ha) Liczba płatów 9130 Żyzna buczyna karpacka 28 4 9180 Jaworzyny i lasy klonowo lipowe na stokach i zboczach 1 2 SUMA 29 6 Ogólna ocena stanu i znaczenia siedlisk przyrodniczych Żyzna buczyna karpacka Dentario glandulosae Fagetum, Siedlisko leśne dominujące w obszarze, stanowi fragment większego kompleksu leśnego, pokrywającego stoki i wierzchołkowe partie góry Kostrze. Siedlisko niemal w całości jest umiejscowione na południowych stokach góry. Podłoże geologiczne stanowi flisz karpacki. Gleba pokrywająca zbocze jest bardzo silnie szkieletowa i przypomina swoją strukturą gołoborze. Siedlisko rozciąga się od wysokości ok 580 m. n.p.m. w części wschodniej i 540 m. n.p.m. w części zachodniej do 730 m. n.p.m. - szczyt. Buczyna jest wykształcona typowo, w drzewostanie dominuje buk, udział jodły sięga 10%. W domieszce, w pojedynczych osobnikach obecne są jawor, czeremcha, modrzew, Lokalnie można wyróżnić różne facje tego zespołu. Niewielkie fragmenty, w postaci gniazd w miejscach szczególnie stromych, wyróżniają się udziałem języcznika zwyczajnego. Jaworzyna z języcznikiem zwyczajnym Phyllitido-Aceretum, Ma charakter małopowierzchniowy, ograniczone do dawnego osuwiska. Stok o zmiennym nachyleniu, w górnej części osiąga 45 o, w środkowej około 25 o, a w dolnej tworzy rodzaj niecki osuwiskowej, w której następuje kumulacja materiału skalnego. Granice płatu dobrze wyznacza zasięg rumowiska skalnego, w którym potężne głazy osiągają niekiedy ponad 1 m średnicy. Stanowisko bardzo dynamiczne, ulegające ustawicznym zaburzeniom na skutek częstych wykrotów. Drzewostan wielowarstwowy zdominowany przez wiąza górskiego i jawora, w domieszce lipa szerokolistna, pojedynczo buk i jodła. Runo bardzo bujne, wielowarstwowe, o charakterze ziołoroślowym, z licznymi gatunkami wskaźnikowymi, wśród których dominuje miesiącznica trwała i języcznik zwyczajny. Odnowienie drzewostanu pojawia się niezbyt licznie ale w zasięgu całego ; w tak ekstremalnych warunkach należy uznać to za optymalne. 10 Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego (Islandia, Liechtenstein, Norwegia)

Stan siedlisk jest dobry. Ich areał jest wprawdzie niewielki, ale w całości znajduje się na terenie rezerwatu, w związku z czym od 10 lat nie są tu prowadzone czynności gospodarcze, które mogłyby doprowadzić do degradacji siedlisk. Ochrona rezerwatowa potwierdza dobre poprawia perspektywy ochrony tych siedlisk. Ocena stanu ochrony siedlisk przyrodniczych w obszarze (Ocena: FV-właściwy, U1- niezadowalający, U2 - zły, XX- nieznany) Kod Nazwa Powierzchnia Specyficzna struktura i funkcje Perspektywy ochrony Ocena ogólna Ocena ogólna (%) FV U1 U2 XX 9130 9180 Żyzna buczyna karpacka Jaworzyny i lasy klonowo lipowe na stokach i zboczach FV FV FV FV 100 FV FV/U1 FV FV 60 40 Potrzeby ochrony siedlisk przyrodniczych Obszar został utworzony głównie dla ochrony jaworzyn, na stanowisku leżącym w północnej części zasięgu tego w regionie alpejskim. Jest to zarazem jedno z dobrze zachowanych stanowisk drugiego typu przyrodniczego żyznej buczyny, w tej części zasięgu. Nie stwierdzono konfliktów pomiędzy celami ochrony poszczególnych przedmiotów ochrony. Potrzeba podjęcia działań ochronnych siedlisk przyrodniczych w obszarze Natura 2000 Kostrza (1= priorytet wysoki, 2 = średni, 3 = niski) Kod Nazwa Priorytet w podejmowaniu działań ochronnych Najistotniejsze miejsca dla ochrony Najistotniejsze działania ochronne Uwagi 9130 Żyzna buczyna karpacka 3 Cały teren Ochrona bierna - 9180 Jaworzyny i lasy klonowo lipowe na stokach i zboczach 3 Cały teren Ochrona bierna - Zagrożenia dla siedlisk przyrodniczych i sposoby ich eliminacji Kod Nazwa Zagrożenie Wpływ na przedmiot ochrony Sposób eliminacji lub ograniczenia zagrożenia 11 Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego (Islandia, Liechtenstein, Norwegia)

9130 Żyzna buczyna karpacka Lokalnie nadmierna ilość świerka pospolitego Picea abies w drzewostanie Zaburzenie struktury ; Zakwaszanie gleb; Zasadniczo ochrona bierna; Doraźnie, po stwierdzeniu większego udziału gatunków niezgodnych z siedliskiem, np. świerka usuwanie poj. osobników. 9180 Jaworzyny i lasy klonowo lipowe na stokach i zboczach Nadmierne prześwietlenie drzewostanu, do którego może dochodzić w wyniku zamierania wiązów i ich wypadania. Nadmierna ilość gatunków iglastych podszycie w Zaburzenie struktury ; Intensywne rozprzestrzenianie się jeżyny gruczołowatej i zanikanie stanowisk języcznika Phyllitis scolopendrium W razie wkraczania do podszytu gatunków ekspansywnych, nadzorujący obszar powinien zdecydować czy zezwolić na jednorazowe przerzedzenie dna lasu i usunięcie gatunków zagrażających istnieniu języcznika zwyczajnego. Warunki utrzymania lub poprawy stanu ochrony siedlisk przyrodniczych Kod 9130 9180 Nazwa Żyzna buczyna karpacka Jaworzyny i lasy klonowo lipowe na stokach i zboczach Stan ochrony Cel ochrony Warunki utrzymania/odtworzenia FV U1, ochrona Utrzymanie bierna od aktualnej Ochrona bierna; doraźne, w razie momentu powierzchni; potrzeby, działania eliminujące ustanowienia lokalnie poprawa nadmiar świerka w drzewostanie ochrony struktury rezerwatowej U1, ochrona bierna od momentu ustanowienia ochrony rezerwatowej Utrzymanie aktualnej powierzchni; poprawa struktury Ochrona bierna; doraźne działania eliminujące nadmierny rozrost jeżyny lub innych gatunków ekspansywnych, wypierających języcznika 12 Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego (Islandia, Liechtenstein, Norwegia)

Zakres monitoringu siedlisk przyrodniczych Kod 9130 9180 Nazwa Wskaźniki specyficznej struktury i funkcji Procent powierzchni zajęty przez siedlisko Gatunki charakterystyczne Gatunki dominujące Obce gatunki inwazyjne Gatunki ekspansywne roślin zielnych Żyzna Wiek drzewostanu (obecność buczyna starodrzewu) karpacka Gatunki obce w drzewostanie Naturalne odnowienie drzewostanu Pionowa struktura roślinności Pozyskanie drewna i inne przekształcenia związane z użytkowaniem Jaworzyny i lasy klonowo lipowe na stokach i zboczach Procent powierzchni zajęty przez siedlisko Gatunki charakterystyczne Gatunki dominujące Obce gatunki inwazyjne Gatunki ekspansywne roślin zielnych Gatunki ziołoroślowe i nitrofilne Wiek drzewostanu (obecność starodrzewu) Gatunki obce w drzewostanie Naturalne odnowienie drzewostanu Pionowa struktura roślinności Pozyskanie drewna i inne przekształcenia związane z użytkowaniem Liczba stanowisk do monitoringu 2 2 Braki danych Brak oceny stanu ochrony siedlisk przyrodniczych wykonanej zgodnie z metodyką ustaloną przez GIOŚ. Brak oceny stanu ochrony poszczególnych płatów siedlisk. Brak także danych porównawczych z lat ubiegłych, dla oceny tendencji i trendów. Waloryzacja obszaru Natura 2000 Niewielka powierzchnia obszaru, jak również słabe jego zróżnicowanie wewnętrzne nie pozwalają na wyróżnienie szczególnie ważnych dla ochrony przedmiotów ochrony miejsc. Całość terenu powinna podlegać równocennej ochronie. Niemniej jednak, jako zdecydowanie rzadsze w Karpatach, siedlisko 9180 jaworzyny na stokach i zboczach, może być uznawane za priorytet ochrony, zwłaszcza, że jest ono wykształcone z udziałem bardzo rzadkiej paproci języcznika zwyczajnego. 13 Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego (Islandia, Liechtenstein, Norwegia)

Mapa 1. Rozmieszczenie siedlisk przyrodniczych w obszarze Analiza problemów związanych z ochroną obszaru Natura 2000 i propozycje rozwiązań Brak istotnych problemów związanych z ochroną obszaru Kostrza. Teren objęty został już wcześniej ochroną rezerwatową, uwzględniony jest też w planach ochrony lasu nadleśnictwa i pozostaje pod opieką nadleśnictwa Limanowa. Przedmiotami ochrony są zbiorowiska leśne, a zalecana forma ochrony, to ochrona bierna. Obserwowane wypadanie wiązów to powszechne w kraju zjawisko, dla którego nie da się znaleźć rozwiązania w skali lokalnej. Efekty tego procesu mogą zostać niwelowane przez działania ochrony czynnej, podejmowane sukcesywnie, w razie potrzeby przez gospodarza terenu, posiadającego zarówno odpowiednie umiejętności jak i opracowane sposoby ich realizacji. 14 Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego (Islandia, Liechtenstein, Norwegia)

Istniejące plany zarządzania dla obszaru Nazwa planu Czas obowiązywania Plan urządzenia lasu Nadleśnictwa Limanowa Program Ochrony Przyrody dla Nadleśnictwa Limanowa 1.01.2006 do 31.12.2015 01.01.2000 r. do 31.12.2015 r. Zapisy planu mogące mieć wpływ na ochronę obszaru Natura 2000 Zgodność planu z celami ochrony obszaru - W pełni zgodne Ochrona rezerwatowa obszaru Kostrza W pełni zgodne Dla rezerwatu Kostrza nie ma aktualnie wykonanego planu ochrony. Analiza możliwości skutecznej ochrony obszaru (SWOT) Strength Mocne strony Dotychczasowa skuteczna ochrona obszaru w ramach istniejącego planu urządzania lasu, Dobrze zachowany stan siedlisk; Oportunities Szanse Wykorzystanie Natury 2000 do promocji znaczenia turystycznego obszaru i pozyskania funduszy na czynną ochronę drzewostanów; Weakness Słabe strony Niewielka powierzchnia siedlisk, otoczenie przez lasy prywatne, eksploatowane gospodarczo; Threats Zagrożenia Tendencje do zarastania dna lasu gatunkami niepożądanymi; Wypadanie wiązów i wkraczanie na ich miejsce innych gatunków; Ewentualne, nielegalne pozyskiwanie rumoszu skalnego oraz wydobywanie kopalin może zagrozić trwałości stanowiska języcznika zwyczajnego; 15 Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego (Islandia, Liechtenstein, Norwegia)

Rekomendacje do zarządzania obszarem Natura 2000 Zarządzanie obszarem Natura 2000 Kostrza powinno pozostać w rękach nadleśnictwa Limanowa, jako gospodarza terenu, a wszelkie ewentualne czynności powinny być wykonywane w porozumieniu z RDOŚ Kraków, który powinien sprawować nad tym obiektem nadzór merytoryczny. Należy utrzymać dotychczasowy reżim ochronny w obszarze; zbiorowiska leśne powinny podlegać ochronie biernej. Obszar może być wykorzystany do edukacji ekologicznej i stanowić urozmaicenie turystyki pieszej w regionie. Wyniki konsultacji społecznych Po przeprowadzeniu warsztatów w dniu 18 marca 2008 roku i późniejszych konsultacji, nie stwierdzono rozbieżności w stanowisku służb ochrony przyrody oraz zarządzających obszarem i samorządów lokalnych. Nie stwierdzono istnienia i powstania konfliktów w wyniku wyznaczenia obszaru. 16 Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego (Islandia, Liechtenstein, Norwegia)