PODSTAWY PRAWNE EGZAMINU Egzamin gimnazjalny przeprowadza się w ostatnim roku nauki w gimnazjum na mocy art. 9 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (DzU z 2004 r. nr 256, poz. 2572, z późn. zm.). Zakres wiadomości i umiejętności sprawdzanych na egzaminie określa podstawa programowa kształcenia ogólnego wprowadzona rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (DzU z 2009 r. nr 4, poz. 17). Zasady przeprowadzania egzaminu gimnazjalnego określają następujące akty wykonawcze: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (DzU nr 83, poz. 562, z późn. zm.) rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 8 kwietnia 2008 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w publicznych szkołach i placówkach artystycznych (DzU nr 65, poz. 400, z późn. zm.). Podstawę dostosowania formy i warunków egzaminu do indywidualnych potrzeb uczniów niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie stanowią następujące akty wykonawcze: rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 stycznia 2005 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieŝy niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych (DzU nr 19, poz. 167) rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 stycznia 2005 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieŝy niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w specjalnych przedszkolach, szkołach i oddziałach oraz w ośrodkach (DzU nr 19, poz. 166) Niniejszy informator opracowano na podstawie upowaŝnienia zawartego w art. 9a ust. 2 pkt 1 lit. b cytowanej ustawy. W informatorze oprócz podstawy prawnej egzaminu podano jego zwięzły opis oraz przykładowe zadania egzaminacyjne wraz z rozwiązaniami. W zestawach egzaminacyjnych mogą wystąpić takŝe zadania innego typu oraz zadania odnoszące się do innych wymagań edukacyjnych spośród określonych w podstawie programowej kształcenia ogólnego. Jedynym skutecznym sposobem przygotowania uczniów do egzaminu jest nauczenie ich tego, co jest niezbędne do spełnienia wszystkich wymagań z podstawy programowej.
OPIS EGZAMINU Główne zmiany Od roku szkolnego 2011/2012 egzamin gimnazjalny będzie przeprowadzany na nowych zasadach. Egzamin będzie sprawdzał opanowanie przez słuchaczy wiadomości i umiejętności określonych w wymaganiach ogólnych i szczegółowych zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego. Egzamin będzie się składał z takich samych części jak dotychczasowy, ale kaŝda część będzie miała inną strukturę. Inaczej teŝ będzie wyglądać zaświadczenie o szczegółowych wynikach egzaminu gimnazjalnego. Część egzaminu z języka obcego nowoŝytnego będzie podzielona na dwa poziomy: podstawowy i rozszerzony. Do sześciu języków obcych, z których obecnie moŝna zdawać egzamin, dojdzie język ukraiński (Egzamin z języka ukraińskiego będzie moŝna zdawać od roku szkolnego 2013/2014). Zasady ogólne Egzamin gimnazjalny obejmuje wiadomości i umiejętności zawarte w wymaganiach określonych w podstawie programowej kształcenia ogólnego w odniesieniu do wybranych przedmiotów nauczanych w trzecim i wcześniejszych etapach edukacyjnych. Egzamin ma formę pisemną. Przystąpienie do egzaminu jest warunkiem ukończenia gimnazjum, ale nie określa się minimalnego wyniku, jaki zdający powinien uzyskać, toteŝ egzaminu nie moŝna nie zdać. Części egzaminu Egzamin gimnazjalny składa się z trzech części: humanistycznej, matematyczno-przyrodniczej i części dotyczącej języka obcego nowoŝytnego. Część humanistyczna składa się z zadań z zakresu języka polskiego oraz zadań z zakresu historii i wiedzy o społeczeństwie. Zadania z języka polskiego mogą mieć formę zamkniętą lub otwartą. Wśród zadań otwartych z języka polskiego znajduje się dłuŝsza wypowiedź pisemna. Zadania z historii i wiedzy o społeczeństwie mają formę zamkniętą. Część matematyczno-przyrodnicza składa się z zadań z zakresu matematyki oraz zadań z zakresu przedmiotów przyrodniczych: biologii, chemii, fizyki i geografii. Zadania z matematyki mają formę zamkniętą lub otwartą. Zadania z przedmiotów przyrodniczych mają formę zamkniętą. W części dotyczącej języka obcego nowoŝytnego gimnazjalista dokonuje wyboru jednego z siedmiu języków: angielskiego, francuskiego, hiszpańskiego, niemieckiego, rosyjskiego, ukraińskiego i włoskiego, z zastrzeŝeniem, Ŝe gimnazjalista moŝe wybrać tylko ten język, którego uczył się w gimnazjum jako przedmiotu obowiązkowego. Ta część egzaminu ma dwa poziomy: podstawowy i rozszerzony.
Przebieg egzaminu W celu przystąpienia do egzaminu gimnazjalnego naleŝy złoŝyć pisemną deklarację wyboru języka obcego. Deklarację składa się dyrektorowi gimnazjum nie później niŝ 20 września roku szkolnego, w którym gimnazjalista przystępuje do egzaminu. W imieniu uczniów niepełnoletnich deklarację składają ich rodzice lub prawni opiekunowie. Osoby pełnoletnie składają deklarację samodzielnie. Egzamin odbywa się w kwietniu. KaŜdą część egzaminu przeprowadza się innego dnia. Części humanistyczna i matematyczno-przyrodnicza trwają po 150 minut. Część egzaminu z języka obcego nowoŝytnego trwa 60 minut na kaŝdym z poziomów: podstawowym i rozszerzonym. Wyniki egzaminu Prace egzaminacyjne sprawdzają wykwalifikowani egzaminatorzy według jednolitych kryteriów. Po sprawdzeniu prac ustala się wyniki egzaminacyjne w następujących sześciu zakresach: język polski historia i wiedza o społeczeństwie matematyka przedmioty przyrodnicze język obcy nowoŝytny na poziomie podstawowym język obcy nowoŝytny na poziomie rozszerzonym KaŜdy zdający otrzyma zaświadczenie o szczegółowych wynikach swojego egzaminu. Dla kaŝdego z powyŝszych zakresów będą podane dwie liczby: wynik procentowy oraz wynik centylowy. Wynik procentowy to odsetek punktów (zaokrąglony do liczby całkowitej), które zdający zdobył za zadania mierzące wiadomości i umiejętności z danego zakresu. Na przykład, jeśli zdający za zadania matematyczne zdobył 23 punkty spośród 30 moŝliwych do zdobycia, to uzyska wynik procentowy równy 77. Wynik centylowy to odsetek liczby gimnazjalistów (zaokrąglony do liczby całkowitej), którzy uzyskali z danego zakresu wynik taki sam lub niŝszy niŝ zdający. Na przykład zdający, którego wynik centylowy w zakresie matematyki wynosi 85, dowie się, Ŝe 85% wszystkich gimnazjalistów uzyskało za zadania matematyczne wynik taki sam jak on lub niŝszy, a 15% gimnazjalistów uzyskało wynik wyŝszy. Wyniki egzaminacyjne są ostateczne i nie mogą być podwaŝone na drodze sądowej.
Informacja dla ucznia (słuchacza) dotycząca przebiegu egzaminu Prawa i obowiązki ucznia (słuchacza) przystępującego do egzaminu określa rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz.U. nr 83, poz. 562, z późn. zm.). 1. Uczeń (słuchacz) zgłasza się na kaŝdą część egzaminu w miejscu i czasie wyznaczonym przez przewodniczącego szkolnego zespołu egzaminacyjnego, którym jest dyrektor szkoły. 2. O ustalonej godzinie zdający wchodzą do sali pojedynczo, według kolejności na liście i zajmują wyznaczone im miejsca. KaŜdy uczeń (słuchacz) powinien mieć przy sobie dokument stwierdzający toŝsamość (np. waŝną legitymację szkolną) i okazać go, jeśli zostanie o to poproszony. 3. Na egzamin uczeń (słuchacz) przynosi ze sobą wyłącznie przybory do pisania i rysowania: pióro lub długopis z czarnym tuszem/atramentem, ołówek przeznaczony jedynie do rysowania, gumkę, linijkę, ekierkę, cyrkiel i kątomierz. Nie wolno przynosić i uŝywać Ŝadnych urządzeń telekomunikacyjnych. 4. Przewodniczący zespołu nadzorującego w obecności przedstawicieli zdających odbiera pakiety z zestawami egzaminacyjnymi i przenosi je do sali egzaminacyjnej. 5. Zestawy egzaminacyjne rozdaje się zdającym o godzinie wyznaczonej w harmonogramie ogłoszonym przez dyrektora Centralnej Komisji Egzaminacyjnej jako godzina rozpoczęcia egzaminu z danego zakresu. 6. Po otrzymaniu zestawu egzaminacyjnego, na polecenie przewodniczącego zespołu nadzorującego, zdający ma obowiązek: zapoznać się z instrukcją zamieszczoną na pierwszej stronie arkusza; w razie wątpliwości moŝe poprosić o jej wyjaśnienie członków zespołu nadzorującego sprawdzić, czy zestaw egzaminacyjny jest kompletny, tzn. czy ma wszystkie strony i czy są one wyraźnie wydrukowane, czy jest karta odpowiedzi; braki natychmiast zgłasza przewodniczącemu zespołu nadzorującego, po czym otrzymuje kompletny zestaw, co potwierdza czytelnym podpisem w odpowiednim miejscu protokołu egzaminu zapisać swój trzyznakowy kod i numer PESEL oraz umieścić naklejki z kodem w wyznaczonych miejscach na arkuszu i karcie odpowiedzi oraz wypełnić matrycę znaków na karcie odpowiedzi (w przypadku uczniów (słuchaczy) korzystających z zestawów dostosowanych, tj. G - 4, G - 5, G - 6, G - 7, G - 8, czynności związane z kodowaniem wykonują członkowie zespołu nadzorującego). 7. Czas przeznaczony na rozwiązywanie zadań liczy się od momentu zapisania na tablicy (planszy) godziny rozpoczęcia pracy i wynosi odpowiednio:
a) w części humanistycznej: zestaw egzaminacyjny z historii i wiedzy o społeczeństwie 60 minut; w przypadku uczniów (słuchaczy), dla których czas trwania egzaminu moŝe być przedłuŝony nie więcej niŝ 80 minut zestaw egzaminacyjny z języka polskiego 90 minut; w przypadku uczniów (słuchaczy), dla których czas trwania egzaminu moŝe być przedłuŝony nie więcej niŝ 135 minut b) w części matematyczno-przyrodniczej: zestaw egzaminacyjny z przedmiotów przyrodniczych 60 minut; w przypadku uczniów (słuchaczy), dla których czas trwania egzaminu moŝe być przedłuŝony nie więcej niŝ 80 minut zestaw egzaminacyjny z matematyki 90 minut; w przypadku uczniów (słuchaczy), dla których czas trwania egzaminu moŝe być przedłuŝony nie więcej niŝ 135 minut c) w części z języka obcego nowoŝytnego: zestaw egzaminacyjny na poziomie podstawowym 60 minut; w przypadku uczniów (słuchaczy), dla których czas trwania egzaminu moŝe być przedłuŝony nie więcej niŝ 80 minut zestaw egzaminacyjny na poziomie rozszerzonym 60 minut; w przypadku uczniów (słuchaczy), dla których czas trwania egzaminu moŝe być przedłuŝony nie więcej niŝ 90 minut 8. Przewodniczący zespołu nadzorującego zapisuje na tablicy (planszy), w miejscu widocznym dla kaŝdego zdającego, czas rozpoczęcia i zakończenia rozwiązywania zadań. W przypadku egzaminu z języka obcego nowoŝytnego bezpośrednio po zapisaniu czasu rozpoczęcia i zakończenia rozwiązywania zadań odtworzone zostaje nagranie z płyty CD. 9. Zdający rozwiązuje zadania i zapisuje odpowiedzi w wyznaczonych miejscach wyłącznie długopisem lub piórem z czarnym tuszem/atramentem (tylko rysunki wykonuje ołówkiem). 10. Zdający zaznacza odpowiedzi do zadań zamkniętych na karcie odpowiedzi (nie dotyczy uczniów (słuchaczy) niewidomych, słabowidzących, z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim, niesprawnych ruchowo oraz uczniów ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się). 11. W czasie pracy z zestawem egzaminacyjnym zdający pracuje samodzielnie i nie zakłóca przebiegu egzaminu, a w szczególności: a) nie opuszcza sali egzaminacyjnej (tylko w szczególnie uzasadnionej sytuacji moŝe opuścić salę po uzyskaniu pozwolenia przewodniczącego zespołu nadzorującego i przy zachowaniu warunków uniemoŝliwiających kontaktowanie się zdającego z innymi osobami, z wyjątkiem konieczności skorzystania z pomocy medycznej) b) nie opuszcza wyznaczonego mu w sali miejsca
c) w Ŝadnej formie nie porozumiewa się z innymi zdającymi d) nie wypowiada uwag i komentarzy e) nie zadaje Ŝadnych pytań dotyczących zadań egzaminacyjnych 12. W przypadku stwierdzenia niesamodzielnego rozwiązywania zadań egzaminacyjnych przez ucznia (słuchacza) wniesienia przez ucznia (słuchacza) do sali egzaminacyjnej urządzenia telekomunikacyjnego albo korzystania przez ucznia (słuchacza) z urządzenia telekomunikacyjnego w sali egzaminacyjnej zakłócania przez ucznia (słuchacza) prawidłowego przebiegu egzaminu w sposób utrudniający pracę pozostałym uczniom (słuchaczom) przewodniczący szkolnego zespołu egzaminacyjnego przerywa danemu uczniowi (słuchaczowi) pracę z zestawem egzaminacyjnym, uniewaŝnia mu odpowiednią część egzaminu i nakazuje opuszczenie sali egzaminacyjnej, co odnotowuje w protokole przeprowadzenia egzaminu. 13. Zdający, który ukończył pracę przed wyznaczonym czasem, zgłasza to przewodniczącemu zespołu nadzorującego przez podniesienie ręki i zamyka swój arkusz. Przewodniczący lub członek zespołu nadzorującego odbiera pracę. Dodatkowo, jeŝeli zdający zgłasza zakończenie pracy wcześniej niŝ na 10 minut przed zakończeniem czasu przeznaczonego na pracę z zestawem por. pkt 6.1.k) powyŝej przed odebraniem jego zestawu egzaminacyjnego przewodniczący lub członek zespołu nadzorującego sprawdza, czy uczeń (słuchacz) zaznaczył odpowiedzi na karcie odpowiedzi. Po otrzymaniu pozwolenia na opuszczenie sali uczeń (słuchacz) wychodzi, nie zakłócając pracy pozostałym piszącym. 14. Po upływie czasu przeznaczonego na rozwiązywanie zadań uczniowie (słuchacze) kończą pracę z zestawem egzaminacyjnym i stosują się do poleceń przewodniczącego zespołu nadzorującego. 15. Praca z drugim zestawem egzaminacyjnym w danym dniu rozpoczyna się po przerwie i przebiega zgodnie z zasadami opisanymi w punktach od 6. do 14. 16. Uczniowie (słuchacze) posiadający opinię/orzeczenie poradni psychologiczno-pedagogicznej lub zaświadczenie lekarskie o chorobie lub czasowej niesprawności oraz ci, którzy mają pozytywną opinię rady pedagogicznej, mają prawo do zdawania egzaminu w warunkach i formach dostosowanych do ich dysfunkcji (zgodnie z Komunikatem dyrektora Centralnej Komisji Egzaminacyjnej z 31 sierpnia 2011 r. w sprawie sposobu dostosowania warunków i form przeprowadzania w roku szkolnym 2011/2012 sprawdzianu i egzaminu gimnazjalnego do potrzeb uczniów (słuchaczy) ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie oraz zagroŝonych niedostosowaniem społecznym, opublikowanym na stronie internetowej CKE ).
17. JeŜeli zdający uzna, Ŝe w trakcie egzaminu zostały naruszone przepisy dotyczące jego przeprowadzania, moŝe w terminie 2 dni od daty odpowiedniej części egzaminu zgłosić pisemne zastrzeŝenia do dyrektora właściwej okręgowej komisji egzaminacyjnej. ZastrzeŜenie musi zawierać dokładny opis zaistniałej sytuacji. 18. Dyrektor właściwej okręgowej komisji egzaminacyjnej rozpatruje zastrzeŝenia w terminie 7 dni od daty ich otrzymania. Rozstrzygnięcie dyrektora okręgowej komisji egzaminacyjnej jest ostateczne. W razie stwierdzenia naruszenia przepisów dotyczących przeprowadzania egzaminu, na skutek zastrzeŝeń, o których mowa w pkt 17, lub z urzędu dyrektor okręgowej komisji egzaminacyjnej, w porozumieniu z dyrektorem Centralnej Komisji Egzaminacyjnej, moŝe uniewaŝnić dany egzamin, jeŝeli to naruszenie mogło wpłynąć na jego wynik. 19. Stwierdzenie podczas sprawdzania prac egzaminacyjnych niesamodzielnego rozwiązywania zadań przez uczniów (słuchaczy) skutkuje uniewaŝnieniem odpowiedniej części egzaminu tych zdających (decyzję podejmuje dyrektor okręgowej komisji egzaminacyjnej, w porozumieniu z dyrektorem Centralnej Komisji Egzaminacyjnej). Uczeń (słuchacz) przystępuje ponownie do odpowiedniej części egzaminu w terminie ustalonym przez dyrektora Centralnej Komisji Egzaminacyjnej. 20. W przypadku stwierdzenia podczas sprawdzania pracy niesamodzielnego rozwiązywania zadań przez ucznia (słuchacza), który ponownie przystąpił do odpowiedniej części egzaminu, dyrektor okręgowej komisji egzaminacyjnej, w porozumieniu z dyrektorem Centralnej Komisji Egzaminacyjnej, uniewaŝnia odpowiednią część egzaminu tego ucznia (słuchacza). W zaświadczeniu o szczegółowych wynikach egzaminu dla danego ucznia (słuchacza), w miejscach przeznaczonych na wpisanie wyników uzyskanych z poszczególnych arkuszy wchodzących w skład danej części egzaminu, wpisuje się 0%. Źródło: Informator o egzaminie gimnazjalnym od roku szkolnego 2011/2012 Centralnej Komisji Egzaminacyjnej