PIECZA ZASTĘPCZA OD WSPARCIA DO USAMODZIELNIENIA.
Struktura badanych ze względu na status i płeć N-147 Status badanych Płeć Próba badawcza N -147 L % Kobieta 27 18,4 Usamodzielnieni N-59 Mężczyzna 32 21,7 W trakcie procesu usamodzielnienia N-88 Dziewczęta 42 28,6 Chłopcy 46 31,3 Ogółem 147 100
Wiek badanych w chwili przyjęcia do opieki zastępczej N-147 Status badanych Czas pobytu L % Od 1 roku do 3 lat 2 3,4 Usamodzielnieni N-59 Od 4 lat do 6 lat 9 15,3 Od7lat do 10lat 18 30,5 Od 10 lat i więcej 30 50,8 Razem 59 100 W trakcie procesu usamodzielnienia N-88 Od 1 roku do 3 lat 2 2,3 Od 4 lat do 6 lat 11 12,5 Od7lat do 10lat 30 34,1 Od 10 lat i więcej 45 51,1 Razem 88 100
Badani ze względu na status i liczbę lat w opiece zastępczej Usamodzielnieni N-59 W trakcie usamodzielnienia N-88 18,6 22,1 25 12,5 40,7 18,6 38,6 23,9 1-3 lat 4-6 lat 7-10lat powyżej 10 lat 1-3 lat 4-6 lat 7-10lat powyżej 10 lat
Opieka nad rodzeństwem badanych Usamodzielnieni- rodzeństwo N-139 W trakcie usamodzielnieniarodzeństwo: N-118 27,7 17,7 25,4 13,6 12,3 22,9 42,3 38,2 rodzina biologiczna rodzina zastepcza placówka opiekunczo-wychowawcza inne rodzina biologiczna rodzina zastepcza placówka opiekunczo-wychowawcza inne
% 100 90 Przyczyny umieszenia w opiece zastępczej N-147 91,8 80 70 60 50 53,7 64,6 40 30 20 10 0 8,8 sieroctwo naturalne sieroctwo społeczne odebranie praw rodzicielskich rodzicom 2,1 ograniczenie praw rodzicielskich rodzicom trudna sytuacja materialna
Wykształcenie osób usamodzielnionych zdobyte w czasie pobytu w opiece zastępczej N-59 22 3,4 10,2 3,4 podstawowe gimnazjalne zawodowe 18,6 42,4 technikum liceum studia
Rozumienie usamodzielnienia N-147 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 83,1 70,4 65,9 54,2 53,4 45,8 40,7 35,2 29,5 18,2 16,9 11,9 konieczność opuszczenia placówki powrót do rodziny biologicznej przejecie pełnej odpowiedzialnosci za siebie wykonywanie pracy zarobkowej posiadanie mieszkania nie wiem usamodzielnieni w trakcie usamodzielnienia
Pomoc opiekunów w nabyciu umiejętności niezbędnych w samodzielnym życiu N-147 Kategoria działań Wykonywanie prac porządkowych Usamodzielnieni N-59 W trakcie procesu usamodzielnienia N-88 Razem N-147 L % L % L % 56 94,9 81 92,0 137 93,2 Dbanie o higienę osobista 47 79,7 76 86,4 123 83,7 Przygotowanie posiłków 46 77,9 81 92,8 127 86,4 Dysponowanie pieniędzmi 40 67,8 65 73,9 105 71,4 Załatwianie sprawach urzędowych 56 94,0 84 95,4 140 95,2 Wsparcie psychiczne i emocjonalne 32 54,2 42 47,7 74 50,3 Żadne 2 3,4 12 13,6 14 9,5
Osoby z którymi rozmawiają badani w trudnych chwilach i na których wsparcie mogą liczyć N-147 80 70 60 70,4 61 69,5 67 50 40 30 20 10 0 18,2 8,5 3,4 44,3 15,9 18,6 12,5 11,9 13,6 8,5 30,5 29,5 usamodzielnieni w trakcie usamodzielnienia
Cele badanych po zakończeniu usamodzielnienia N-88 47,7 40,9 43,2 64,7 59,1 13,6 45,4 52,2 zdobycie zawodu praca własne mieszkanie studia rodzina dzieci włany biznes wyjazd za granicę
Plany usamodzielnionych na najbliższe 5 lat Treść planów Osoby usamodzielnione N-59 L % Zdobycie mieszkania 26 44,1 Założenie rodziny 24 40,6 Ukończenie studiów 8 13,5 Ukończenie szkoły średniej 14 23,7 Podjecie satysfakcjonującej pracy 32 54,2 Zakup zwierzęcia 3 5,1 Podróże 8 13,5 Realizacja marzeń 12 20,3 Nie mam planów 6 10,2
Status rodzinny badanych usamodzielnionych N-59 Status rodzinny badanych N 59 Posiadanie dzieci L % L % małżeństwo 13 22,0 8 13,6 związek partnerski 17 28,8 5 8,5 separacja/rozwód 3 5,1 4 6,8 Samotny/a 26 44,1 2 3,4
Badani usamodzielnieni ze względu na formę zatrudnienia N-59 35 30 33,9 32,2 25 25,4 20 15 10 8,5 5 0 praca stała praca dorywcza praca sezonowa w ogóle nie pracuje
Sytuacja mieszkaniowa usamodzielnionych 16,9 18,6 5,2 32,2 27,1 własne mieszkanie zamieszkiwanie u rodziny wynajety pokój mieszkanie chronione mieszkanie wynajete
Utrzymywanie kontaktu z rodziną biologiczną N-59 80 70 60 50 40 30 20 10 0 59,2 77,9 38,9 44,1 18,2
Zadowolenie z życia N-59 11,9 3,4 33,9 50,8 bardzo zadowolony/a zadowolony/a niezadowolony/a bardzo niezadowolony
Ocena procesu usamodzielnienia N-59 3,4 22,1 23,7 50,8 bardzo dobrze dobrze dostatecznie niedostatecznie
Wnioski i rekomendacje w opiece zastępczej 91,8% badanych zostało umieszczonych z powodów społecznych: ubóstwa, alkoholizmu i/lub niewydolności w sprawach opiekuńczo wychowawczych. Często los taki dzielą z rodzeństwem. Bezradność wychowawcza rodziców wskazuje na ogrom pracy, jaką muszą podjąć opiekunowie w placówkach w zakresie relacji dziecka z rodzicami. Zatem główne działania polityki społecznej w naszym kraju powinny być skierowane na profilaktykę problemów rodzinnych i wsparcie rodziny większość respondentów do momentu usamodzielnienia się spędziła 7-10 lat w opiece zastępczej, co w decydujący sposób może kształtować ich potrzeby i oczekiwania.
. Badani pojecie usamodzielnienia rozumieją jako: przejecie pełnej odpowiedzialności za siebie, samodzielne decydowanie o sobie oraz konieczność opuszczenia placówki. Opuszczając placówkę młodzi ludzie musza stawić czoła problemom, przed którymi dotychczas chroniła ich placówka i odnaleźć się w rzeczywistości świata poza nią. wychowankowie nie są w pełni wyposażeni w wiedzę i nie do końca orientują się jak sobie radzić po opuszczeniu placówki. We własnej ocenie osoby usamodzielnione uważają się za przygotowane do życia samodzielnego na dobrym poziomie. Najwyżej oceniają swoje umiejętności i wiedzę z zakresu higieny osobistej, prac porządkowych, przygotowania posiłków oraz załatwiania spraw urzędowych. Brakuje wsparcia psychicznego, emocjonalnego w momencie usamodzielniania, jak i w późniejszym czasie.
. Pomoc od osób zaangażowanych w proces usamodzielniania, którą otrzymują usamodzielniających się wychowankowie opieki zastępczej to pomoc skoncentrowana na potrzebach i umiejętnościach praktycznych nastawiona na niż wsparcie emocjonalne, wzmacniające poczucie wiary w siebie. Aby proces usamodzielnienia był efektywny, powinien w sposób najpełniejszy zbliżać się do podobnego procesu zachodzącego w rodzinie. Proces usamodzielnienia powinien mieć bardziej elastyczny charakter i być wydłużony Istnieje potrzeba udzielenia wychowankowi rzetelnych informacji na początku podjęcia przygotowań do usamodzielnienia razem z deklaracja pomocy po opuszczeniu placówki.istotna jest obecność opiekunów w przełomowych momentach związanych z koniecznością trudnych wyborów
Uzyskane wyniki badań dotyczące wykształcenia osób usamodzielnionych pozwalają na. stwierdzenie, że dalej dominuje koncepcja wyposażania młodzieży w opiece przede wszystkim w umiejętności zawodowe, co powoduje kierowanie ich do szkół zawodowych. Zatem można założyć, że wśród wychowanków opieki zastępczej dominuje tendencja do usamodzielniania i jednoczesne podejmowania pracy zawodowej, kosztem nauki na kolejnych poziomach edukacji. Potwierdzenie tej tezy można znaleźć w odpowiedziach dotyczących kontynuacji nauki, gdzie naukę kontynuuje tylko 26,4% usamodzielnionych wychowanków. Istnieje potrzeba orientacji zawodowej oraz informacji o formach edukacji, kursach dokształcających. Dzieci powinny mieć zapewnioną pomoc przy wyborze kierunku edukacji, zgodnej z ich zainteresowaniami i możliwościami, w miarę możliwości należałoby wprowadzić profesjonalne programy orientacji zawodowej. Zapewnienie możliwości uzyskiwania dodatkowych kwalifikacji powinno być kluczem do budowania kariery zawodowej wychowanków,a tym samym ich lepszej sytuacji materialnej
Badani patrzą optymistycznie w przyszłe swoje życie. Sądzą, ze dadzą sobie radę choć odczuwają pewien niepokój związany. z opuszczeniem placówki. Plany większości respondentów wiążą sie z finansowa stabilnością.chcą zakładać rodziny gdy owa stabilność osiągną. Większość badanych zamieszkuje u rodziny lub w wynajętych mieszkaniach. Znalezienie samodzielnego mieszkania stanowi duży problem dla usamodzielniających się wychowanków, głównie ze względów finansowych. Bolączką jest niedostatek zasobów mieszkaniowych gmin, a także często niski standard mieszkań proponowanych usamodzielniającym się wychowankom opieki zastępczej Na poziomie gmin należałoby podjąć działania zmierzające do zwiększenia dostępności lokali mieszkaniowych, w tym zwłaszcza mieszkań chronionych dla osób opuszczających rodziny zastępcze i całodobowe placówki opiekuńczo-wychowawcze
Praca mieszkanie edukacja to trzy najczęściej wymieniane po usamodzielnieniu.. Należy podkreślić, ze bezrobocie wśród osób usamodzielnionych jest dużym problemem. Wskazane jest więc w okresie przygotowawczym do usamodzielnienia zwrócić większą uwagę na wdrażanie wychowanków do poruszania się na rynku pracy, zwiększanie motywacji do podnoszenia kwalifikacji zawodowych bądź przekwalifikowania Stąd tez istnieje potrzeba koordynacji działań specjalistów z zakresu doradztwa zawodowego, urzędów pracy i placówek opieki. Kontakty z rodziną stanowią jako istotne wartości w życiu usamodzielnionych. Wyniki badań wykazały, że w przypadku osób usamodzielnionych ważną rolę odgrywa rodzeństwo i kontakty z nim utrzymywane. Na drugim miejscu znaleźli się rodzice. Źródłem takiej sytuacji może być lęk przed ponownym odrzuceniem. Wychowankowie placówek mają często żal do rodziców za oddanie ich pod opiekę państwa. Zadaniem opiekunów- wychowawców powinno być podjęcie mediacji z rodzinami dzieci opuszczających placówki celem nawiązania więzi rodzinnych.
Usamodzielnienie jest złożonym procesem uwarunkowanym zarówno czynnikami indywidualnymi (osobowościowymi), jak i społecznymi i sytuacyjnymi. Dlatego w programach. usamodzielnienia winno uwzględniać zarówno cechy wychowanka, jak i sytuacje społeczne pamiętając jednak o prymacie kompetencji jednostki nad warunkami środowiskowy Wychowanek nie posiada rozbudowanej sieci kontaktów osobowych (znajomych, przyjaciół i krewnych) i instytucjonalnych. Trudności w nawiązaniu kontaktów z otoczeniem po opuszczeniu placówki często skutkują izolacją i osamotnieniem. Dlatego też usamodzielnienie i przeprowadzka do nowego mieszkania nie powinna kończyć relacji wychowanka z osobami z opieki zastępczej lecz podobnie jak w rodzinie należy umożliwić osobom usamodzielnionym dalszy kontakt i wsparcie Istnieje potrzeba dalszych badań i tworzeniem systemu monitorowania losów usamodzielnianych wychowanków, który dostarczałby danych o przebiegu i rezultatach procesu usamodzielnienia. Wyniki takich badań pozwoliłyby na zastosowanie adekwatnych działań usprawniających proces usamodzielnienia.