OPIS WYMOGÓW JAKOŚCI ŚWIADCZENIA USŁUG USŁUGA ROZWOJOWA O CHARAKTERZE ZAWODOWYM 1. Definicja usługi rozwojowej o charakterze zawodowym. Usługa kształcenia wspomagająca rozwój uczącego się w zakresie możliwości podnoszenia poziomu wykształcenia i kwalifikacji zawodowych. Realizowana jest zarówno w formach szkolnych, jak i w pozaszkolnych. Program nauczania powinien uwzględniać podstawę programową kształcenia w zawodach w zakresie odpowiednich kwalifikacji zawodowych. Wynik zrealizowanej usługi potwierdzony jest świadectwem, wydanym przez uprawnioną instytucję, wystawionym po zdaniu egzaminu uznającego kwalifikacje w zawodzie. 2. Podstawowe elementy usługi rozwojowej o charakterze zawodowym. Kwalifikacyjny kurs zawodowy to szkolna oraz pozaszkolna forma kształcenia ustawicznego adresowana do osób dorosłych, które są zainteresowane uzyskaniem, oraz uzupełnieniem wiedzy, umiejętności i kwalifikacji zawodowych. W ramach kwalifikacyjnego kursu zawodowego program nauczania powinien uwzględniać podstawę programową kształcenia w zawodach, w zakresie jednej kwalifikacji. Ukończenie kwalifikacyjnego kursu zawodowego umożliwia przystąpienie do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie w zakresie tej kwalifikacji i uprawnia do zdobycia wybranego zawodu. Przykładem kwalifikacyjnego kursu zawodowego jest np. dla obszaru kształcenia administracyjno-usługowego - kwalifikacja prowadzenie sprzedaży, czy dla obszaru kształcenia budowlanego kwalifikacja wykonywania robót ciesielskich. Kurs umiejętności zawodowych - to pozaszkolna forma kształcenia ustawicznego, której program nauczania uwzględnia podstawę programową kształcenia w zawodach, w zakresie: - jednej z części efektów kształcenia wyodrębnionych w ramach danej kwalifikacji, albo - efektów kształcenia wspólnych dla wszystkich zawodów oraz wspólnych dla zawodów w ramach obszaru kształcenia stanowiących podbudowę do kształcenia w zawodzie lub grupie zawodów, albo - efektów kształcenia wspólnych dla wszystkich zawodów w zakresie organizacji pracy małych zespołów. Ukończenie kursu umiejętności zawodowych jest potwierdzeniem zdobycia jednej z części efektów kształcenia w ramach wybranej kwalifikacji, lub grupy zawodów. Przykładem jest tutaj Technik budownictwa, dla którego występują alternatywnie wymagania kwalifikacyjne dla jednego z trzech zawodów: monter konstrukcji budowlanych lub betoniarz-zbrojarz, oraz murarz-tynkarz. Po ukończeniu kursu umiejętności zawodowych w każdej z tych trzech kwalifikacji, oraz po dodatkowym uzupełnieniu kwalifikacji w zakresie: organizacji i kontrolowania robót budowlanych, a także sporządzanie kosztorysów oraz przygotowywanie dokumentacji przetargowej można uzyskać w tytuł zawodowy - Technik budownictwa. 1
Kurs inny niż kwalifikacyjny kurs zawodowy i kurs umiejętności zawodowych - to pozaszkolna forma kształcenia ustawicznego dotycząca: - turnusów dokształcania teoretycznego młodocianych pracowników w zakresie danego zawodu, - kursów umożliwiających uzyskiwanie i uzupełnianie wiedzy, umiejętności oraz kwalifikacji zawodowych z zakresu zawodów ujętych w klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy - np. kurs magazyniera z obsługą wózka. 3. Specyfika realizacji usługi rozwojowej o charakterze zawodowym. Kwalifikacyjny kurs zawodowy. Podmiot prowadzący kwalifikacyjny kurs zawodowy jest zobowiązany uwzględnić w realizowanym podczas kursu programie nauczania wskazane w podstawie programowej kształcenia w zawodach, wszystkie komponenty właściwe dla danej kwalifikacji zawodowej. Po ukończeniu kwalifikacyjnego kursu zawodowego i zdaniu egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie w zakresie danej kwalifikacji, uczestnik otrzymuje świadectwo potwierdzające kwalifikacje w danym zawodzie. Kwalifikacyjny kurs zawodowy kończy się zaliczeniem w formie ustalonej przez podmiot prowadzący kurs. Kwalifikacje w zawodzie, które mogą być kształcone na kwalifikacyjnych kursach zawodowych, są wskazane w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego w ośmiu obszarach kształcenia zawodowego, takich jak: administracyjno usługowy, budowlany, elektryczno-elektroniczny, mechaniczny i górniczo-hutniczy, rolniczo-leśny z ochroną środowiska, turystyczno-gastronomiczny, medyczno-społeczny, artystyczny. Kwalifikacyjne kursy zawodowe mogą prowadzić: publiczne szkoły prowadzące kształcenie zawodowe w zakresie zawodów, w których kształcą; niepubliczne szkoły posiadające uprawnienia szkół publicznych, prowadzące kształcenie zawodowe w zakresie zawodów, w których kształcą; placówki kształcenia ustawicznego, placówki kształcenia praktycznego, ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego; instytucje rynku pracy, o których mowa w art. 6 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415, z późn. zm.), prowadzące działalność edukacyjno-szkoleniową; podmioty prowadzące działalność oświatową na podstawie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Podmioty prowadzące kwalifikacyjne kursy zawodowe muszą zapewnić: kadrę dydaktyczną posiadającą kwalifikacje określone odpowiednio w przepisach wydanych na podstawie Karty Nauczyciela; odpowiednie pomieszczenia wyposażone w sprzęt i pomoce dydaktyczne umożliwiające prawidłową realizację kształcenia; 2
bezpieczne i higieniczne warunki pracy i nauki; warunki organizacyjne i techniczne umożliwiające udział w kształceniu osobom niepełnosprawnym; nadzór służący podnoszeniu jakości prowadzonego kształcenia. Dokumentacja prowadzona przez podmiot prowadzący kwalifikacyjne kursy zawodowe musi zawierać: program nauczania; dziennik zajęć; protokół z przeprowadzonego zaliczenia; ewidencję wydanych zaświadczeń. Podstawa programowa kształcenia w zawodach w ramach kwalifikacyjnego kursu zawodowego musi zawierać: ogólne cele i zadania kształcenia zawodowego; efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów; efekty kształcenia wspólne dla zawodów w ramach obszaru kształcenia, stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodzie lub grupie zawodów; efekty kształcenia właściwe dla danej kwalifikacji; warunki realizacji kształcenia w zawodzie, w którego ramach została wyodrębniona kwalifikacja, właściwe dla tej kwalifikacji; minimalna liczba godzin kształcenia zawodowego określona dla efektów kształcenia: wspólnych dla wszystkich zawodów, wspólnych dla zawodów w ramach obszaru kształcenia, stanowiących podbudowę do kształcenia w zawodzie lub grupie zawodów oraz właściwych dla kwalifikacji kształconej na danym kursie. Program nauczania musi spełnić warunki formalne takie jak: nazwę formy kształcenia; czas trwania, liczbę godzin kształcenia i sposób organizacji; wymagania wstępne dla uczestników i słuchaczy; cele kształcenia i sposoby ich osiągania, z uwzględnieniem możliwości indywidualizacji; plan nauczania określający nazwę zajęć oraz ich wymiar; treści nauczania w zakresie poszczególnych zajęć; opis efektów kształcenia; wykaz literatury oraz niezbędnych środków i materiałów dydaktycznych; sposób i formę zaliczenia. Kwalifikacyjny kurs zawodowy może być organizowany z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość. W takim przypadku organizator musi zapewnić: dostęp do oprogramowania, które umożliwia synchroniczną i asynchroniczną interakcję miedzy słuchaczami lub uczestnikami a osobami prowadzącymi zajęcia; materiały dydaktyczne przygotowane w formie dostosowanej do kształcenia prowadzonego z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość ; bieżącą kontrolę postępów w nauce uczestników, weryfikację ich wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych, w formie i terminach ustalonych przez podmiot prowadzący kształcenie; bieżącą kontrolę aktywności osób prowadzących zajęcia. 3
Dodatkowo przy wykorzystaniu metod i technik kształcenia na odległość wymagane jest zorganizowanie szkolenia przed rozpoczęciem zajęć prowadzonych metodami kształcenia na odległość, a metody te i techniki nie mogą być stosowane w przypadku zaliczenia kursu. Zajęcia praktyczne i laboratoryjne nie mogą być realizowane z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość. Wymiar godzin zajęć prowadzonych z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość określa podmiot prowadzący kształcenie z wykorzystaniem tych metod i technik. Minimalna liczba godzin kształcenia na kwalifikacyjnym kursie zawodowym jest równa minimalnej liczbie godzin kształcenia zawodowego określonej w podstawie programowej kształcenia w zawodach dla danej kwalifikacji Liczba słuchaczy uczestniczących w kwalifikacyjnym kursie zawodowym prowadzonym przez publiczne szkoły, placówki lub ośrodki powinna wynosić co najmniej 20. Kwalifikacyjny kurs zawodowy powinien się kończyć zaliczeniem w formie ustalonej przez podmiot prowadzący kurs. Z przeprowadzonego zaliczenia kursu należy sporządzić protokół, stanowiący dokumentację kursu. Osoba, która uzyskała zaliczenie, otrzymuje zaświadczenie o ukończeniu kwalifikacyjnego kursu zawodowego. Kurs umiejętności zawodowych. Kurs umiejętności zawodowych jest prowadzony według programu nauczania uwzględniającego podstawę programową kształcenia w zawodach, w zakresie: jednej z części efektów kształcenia wyodrębnionych w ramach danej kwalifikacji, albo efektów kształcenia wspólnych dla wszystkich zawodów oraz wspólnych dla zawodów w ramach obszaru kształcenia stanowiących podbudowę do kształcenia w zawodzie lub grupie zawodów, albo efektów kształcenia wspólnych dla wszystkich zawodów w zakresie organizacji pracy małych zespołów. Kurs umiejętności zawodowych kończy się zaliczeniem w formie ustalonej przez organizatora kursu. Po uzyskaniu zaliczenia uczestnik otrzymuje zaświadczenie o ukończeniu kursu umiejętności zawodowych. Ukończenie kursu umiejętności zawodowych umożliwia stopniowe osiąganie efektów kształcenia realizowanych na kwalifikacyjnym kursie zawodowym poprzez uczenie się na krótszych kursach umiejętności zawodowych a jednocześnie gwarantuje możliwości zaliczenia efektów tego kształcenia przy podejmowaniu dalszej nauki na kwalifikacyjnym kursie zawodowym. Umożliwia to uczestnikom podejmowanie kształcenia lub doskonalenia zawodowego w trakcie wykonywania pracy zawodowej. Przykładem są tu np. kursy uzupełniające w zakresie poszczególnych zawodów. Kurs inny niż kwalifikacyjny kurs zawodowy i kurs umiejętności zawodowych. Dotyczy to: 1. Turnusów dokształcania teoretycznego młodocianych pracowników w zakresie danego zawodu, umożliwiających uzyskiwanie i uzupełnianie wiedzy, umiejętności oraz kwalifikacji zawodowych z zakresu zawodów ujętych w klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy. Prowadzony jest przez ośrodki dokształcania i 4
doskonalenia zawodowego, które realizują zajęcia w wymiarze odpowiednim do zakresu dokształcania teoretycznego, na które został skierowany młodociany pracownik. Młodociani pracownicy są przyjmowani na turnusy dokształcania teoretycznego młodocianych pracowników na podstawie skierowania wydanego przez pracodawcę albo szkołę. Liczba młodocianych pracowników uczestniczących w turnusie dokształcania teoretycznego młodocianych pracowników organizowanym przez publiczny ośrodek wynosi co najmniej 20. Za zgodą organu prowadzącego liczba młodocianych pracowników uczestniczących w turnusie może być mniejsza niż 20. W uzasadnionych przypadkach, w szczególności w przypadkach losowych, dyrektor ośrodka w ramach turnusu, może zorganizować dokształcanie teoretyczne młodocianych pracowników, prowadzać konsultacje indywidualne. 2. Kursów umożliwiających uzyskiwanie i uzupełnianie wiedzy, umiejętności oraz kwalifikacji zawodowych z zakresu zawodów ujętych w klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy, w tym także prowadzone we współpracy z urzędami pracy. Tego typu kursy są organizowane przez publiczne i niepubliczne placówki kształcenia ustawicznego, placówki kształcenia praktycznego oraz ośrodki dokształcenia i doskonalenia zawodowego. Osoba, która ukończy kurs, otrzymuje zaświadczenie potwierdzające ten fakt. 4. Zakres kompetencji i wymaganych uprawnień osób, które świadczą usługi rozwojowe o charakterze zawodowym. Kompetencje: - kwalifikacje określone odpowiednio w przepisach wydanych na podstawie art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674, z późn. zm.) lub na podstawie art. 70 ust. 4 ustawy, tj. kwalifikacje wymagane od nauczycieli lub osób prowadzących praktyczną naukę zawodu, - posiadanie wykształcenia adekwatnego do prowadzonych usługi rozwojowe o charakterze zawodowym, potwierdzone odpowiednim dokumentem (np. dyplom ukończenia studiów, dyplom mistrzowski/czeladniczy/zawodowy, certyfikat potwierdzający kompetencje, świadectwa), - posiadanie odpowiedniego doświadczenia zawodowego w danej dziedzinie, adekwatnego do prowadzonych usług rozwojowych o charakterze zawodowym. Uprawnienia: - posiadanie uprawnień do wykonywania zawodowych usług rozwojowych wynikających z odrębnych przepisów prawa. 5