STAN SANITARNY POWIATU OSTROWIECKIEGO 2014 POWIATOWA STACJA SANITARNO EPIDEMIOLOGICZNA W OSTROWCU ŚW.

POWIATOWA STACJA SANITARNO EPIDEMIOLOGICZNA W OSTROWCU ŚW. STAN SANITARNY powiatu ostrowieckiego 2014 1

2

Szanowni Państwo, Przedkładam Państwu ocenę stanu sanitarnego i sytuacji epidemiologicznej powiatu ostrowieckiego za 2014 r. zgodnie z art. 12 a ust.3 ustawy z dnia 14 marca 1985 roku o Państwowej Inspekcji Sanitarnej ( t.j. Dz. U. z 2011 r., poz. 1263 z p.zm.) Misją Państwowej Inspekcji Sanitarnej jest ochrona zdrowia publicznego poprzez dążenie do osiągania pożądanych norm zdrowotnych, identyfikację i szacowanie skali zagrożeń,inicjowanie i organizowanie skoordynowanego nadzoru i kontroli zapobiegania zagrożeniom fizycznym, chemicznym i biologicznym, zachowanie i umacnianie zdrowia społeczeństwa poprzez kształtowanie odpowiednich postaw i zachowań. Rozwiązywanie problemów zdrowia publicznego prowadzono kompleksowo poddając szczegółowej analizie zagadnienia wynikające z bieżącego i zapobiegawczego nadzoru, przy jednoczesnym zaangażowaniu edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia. Dane statystyczne zawarte w raporcie stanowią porównawczą analizę występowania chorób zakaźnych, wyników badań i kontroli w zakresie m.in.: warunków zdrowotnych żywności i żywienia, jakości wody do spożycia, higieny pracy, warunków nauczania i wychowania, bezpieczeństwa sanitarnego placówek ochrony zdrowia, wraz z ich oceną w ramach szacowania ryzyka zdrowotnego. Informacje zawarte w niniejszym raporcie wskazują, że w 2014 roku bezpieczeństwo sanitarne mieszkańców powiatu ostrowieckiego pozostawało w dalszym ciągu na wysokim poziomie. Dziękuję za współpracę organom samorządowym, inspekcjom, strażom, oraz Komendzie Powiatowej Policji. Współpraca ta w znaczący sposób wpływa na zwiększenie efektywności działań podejmowanych przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w zakresie poprawy zdrowia publicznego mieszkańców powiatu ostrowieckiego. Mam nadzieję, że raport przyczyni się do lepszego poznania zadań, jakie na rzecz zdrowia publicznego wykonuje Państwowa Inspekcja Sanitarna, podniesienia świadomości społecznej dotyczącej promowania zdrowego trybu życia oraz zrozumienia wagi zagadnień sanitarnych i epidemiologicznych. Realizując zasadę pełnego dostępu opinii publicznej do informacji dotyczącej bezpieczeństwa sanitarnego, pełny tekst raportu mogą Państwo znaleźć na stronie internetowej PSSE w Ostrowcu Św. www.psse.ostrowiec.pl. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Ostrowcu Św. Wioletta Adamczyk-Nowak 3

4

Spis treści Wstęp... 7 I. Ocena zagrożenia epidemiologicznego... 13 II. Jakość wody do spożycia... 29 III. Zapobiegawczy nadzór sanitarny... 39 IV. Stan sanitarny obiektów użyteczności publicznej... 55 V. Stan sanitarny podmiotów wykonujących działalność leczniczą... 67 VI. Warunki sanitarno higieniczne środowiska pracy... 77 VII. Nadzór nad placówkami nauczania i wychowania oraz placówkami wypoczynku dzieci i młodzieży... 89 VIII. Stan sanitarny obiektów żywności, żywienia i przedmiotów użytku... 99 IX. Nadzór nad środkami zastępczymi... 117 X. Promocja Zdrowia i oświata zdrowotna... 123 XI. Podsumowanie... 145 Spis tabel... 153 Spis rysunków... 155 5

6

WSTĘP Państwowa Inspekcja Sanitarna została powołana w celu ochrony zdrowia ludzkiego przed wpływem czynników szkodliwych lub uciążliwych, zapobiegania powstawania chorób, w tym chorób zakaźnych i zawodowych, a także prowadzeniu działalności oświatowo-zdrowotnej i w zakresie promocji zdrowia. Zadania Państwowej Inspekcji Sanitarnej w powiecie ostrowieckim wykonuje Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny, jako organ rządowej administracji zespolonej w powiecie. Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna jest jednostką budżetową będącą podmiotem leczniczym finansowanym z budżetu państwa. W rozumieniu Kodeksu Postępowania Administracyjnego, w sprawach należących do zakresu zadań i kompetencji Państwowej Inspekcji Sanitarnej zgodnie z właściwością miejscową i rzeczową, organem właściwym jest Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Ostrowcu Św. z zastrzeżeniem, iż Świętokrzyski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny jest organem właściwym w stosunku do podmiotów, dla których powiat jest podmiotem tworzącym, organem prowadzącym lub podmiotem dominującym oraz jest organem właściwym w zakresie higieny radiacyjnej. W postępowaniu administracyjnym organem wyższego stopnia w rozumieniu Kodeksu Postępowania Administracyjnego w stosunku do Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarny w Ostrowcu Św. jest Świętokrzyski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 17 października 2014 r. w sprawie systemów wymiany informacji w zakresie dotyczącym zadań Państwowej Inspekcji Sanitarnej ( Dz. U. z 2014 r. poz. 1474 ) w PSSE w Ostrowcu Św. funkcjonują następujące ogólnopolskie systemy informacyjne: Rejestr Ognisk Epidemicznych; System Bezpieczeństwa Żywności, Krajowy System Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznej Żywności i Paszach, 7

Elektroniczny System Nadzoru nad Dystrybucją Szczepionek W 2014 r. PSSE w Ostrowcu Św. realizowała zapisy ustawy z dnia 14 marca 1985 roku o Państwowej Inspekcji Sanitarnej ( j.t. Dz.U. z 2011 r. Nr 212, poz. 1263 z p.zm.) w szczególności poprzez: sprawowanie nadzoru nad bezpieczeństwem żywności i żywienia zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa żywnościowego; współpracę i współdziałanie ze Świętokrzyskim Państwowym Wojewódzkim Inspektorem Sanitarnym oraz innymi jednostkami w ramach funkcjonowania wspólnotowego systemu RASFF oraz doskonalenie i koordynowanie funkcjonowania tego systemu; prowadzenie nadzoru nad bezpieczeństwem kosmetyków; kontynuowanie realizacji zadań z zakresu bezpieczeństwa żywności, w tym szczególnie wynikających z Rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1829/2003, nr 1830/2003, nr 1935/2004, nr 1924/2006 oraz Rozporządzenia Komisji nr 2023/2006, nr 432/2012; nadzór nad bezpieczeństwem zdrowotnym wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, w kąpieliskach i pływalniach; kontynuowanie nadzoru nad stanem sanitarnym obiektów użyteczności publicznej; nadzór nad realizacją obowiązkowych szczepień ochronnych w Polsce; kontynuowanie bieżącej działalności przeciwepidemicznej oraz nadzór w zakresie zakażeń i chorób zakaźnych wymienionych w ustawie z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi ( tj. Dz. U. z 2013 r. poz. 947 z p. zm.); prowadzenie nadzoru nad warunkami zdrowotnymi środowiska pracy, celem wzmocnienia ochrony zdrowia pracowników przed negatywnym oddziaływaniem szkodliwych i uciążliwych czynników występujących na stanowiskach pracy; przeciwdziałanie narkomani poprzez monitorowanie i koordynowanie działań w zakresie realizacji polityki państwa w obszarze środków zastępczych, a w tym sprawowanie nadzoru nad substancjami chemicznymi i ich mieszaninami, detergentami oraz prekursorami narkotykowymi kat. 2 i 3; prowadzenie nadzoru nad warunkami nauczania, wychowania, opieki oraz wypoczynku i rekreacji dzieci i młodzieży; 8

sprawowanie nadzoru pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych, w szczególności nad warunkami higieny środowiska oraz wypoczynku i rekreacji przy zajmowaniu stanowisk dotyczących inwestycji mogących znacząco oddziaływać na środowisko, projektów studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, planów zagospodarowania przestrzennego, programów i innych dokumentów, na podstawie ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko; sprawowanie zapobiegawczego nadzoru pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych nad warunkami higieny: środowiska, pracy, procesów nauczania i wychowania, wypoczynku i rekreacji, warunkami zdrowotnymi żywności, żywienia i przedmiotów użytku, warunkami higieniczno-sanitarnymi, jakie powinny spełniać pomieszczenia w których są udzielane świadczenia zdrowotne i inne obiekty budowlane przy wydawaniu opinii, postanowień i decyzji na wniosek organu administracji lub zainteresowanego podmiotu na poszczególnych etapach realizacji inwestycji, w szczególności objętych nadzorem bieżącym przez Państwową Inspekcją Sanitarną; realizowanie programów edukacyjnych i kampanii społecznych w obszarze promocji zdrowia i profilaktyki chorób oraz inicjowanie zadań w obszarze edukacji zdrowotnej zgodnych z aktualną sytuacja epidemiologiczną i potrzebami społeczeństwa. Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Ostrowcu Św. obejmuje swoim nadzorem powiat ostrowiecki liczący 114 081 ludności ( stan na 30.09.2014 r.) tj.: - 3 miasta: Ostrowiec Św., Ćmielów, Kunów, - 1 gminę miejską: Ostrowiec Św., - 2 gminy wiejsko-miejskie: Ćmielów, Kunów, - 3 gminy wiejskie: Bałtów, Bodzechów, Waśniów. 9

W 2014 roku ( stan na 31.12.2014 r.) w ewidencji komórek organizacyjnych PSSE w Ostrowcu Św. realizujących nadzór w zakresie swoich zadań znajdowało się 2509 obiektów. l.p. Komórka organizacyjna Liczba nadzorowanych obiektów 1. Sekcja Nadzoru Higieny Środowiska 471 2. Sekcja Higieny Żywności, Żywienia i PU 1171 3. Sekcja Higieny Środowiska Pracy 465 4. Sekcja Nadzoru Przeciwepidemicznego 195 5. Higiena Dzieci i Młodzieży 89 6. Promocja Zdrowia i Oświata Zdrowotna 120 Ogółem 2509 Skala realnych i potencjalnych zagrożeń decydowała o tym, jakie czynniki środowiskowe były przedmiotem systematycznego nadzoru i wynikających z nich działań kontrolnych i represyjnych. Przeprowadzono 1957 kontroli oraz wizytacji, wydano 344 decyzje merytoryczne i 286 decyzji płatniczych, 42 postanowienia, 113 opinii, nałożono 60 mandatów karnych na kwotę 13700 oraz 7 kar pieniężnych na kwotę 190 000 zł na podmioty wprowadzające do obrotu środki zastępcze. W ramach urzędowej kontroli żywności, monitoringu jakości wody do spożycia, z kąpielisk i basenów, nadzoru nad środkami zastępczymi pobrano do badań 506 prób, w tym 228 prób wody, 236 prób żywności i 32 próby środków zastępczych. Przeprowadzono 642 badania dotyczące higienicznej oceny tygodniowych rozkładów zajęć lekcyjnych, oraz dostosowania mebli szkolnych do wzrostu uczniów zgodnie z wymaganiami ergonomii. Prezentowane dane statystyczne pochodzą z tablic wynikowych sprawozdań statystycznych za rok 2014 realizowanych przez PSSE w Ostrowcu Św. w ramach badań statystycznych statystyki publicznej. Wyniki działalności Państwowej Inspekcji Sanitarnej pozwalają na ocenę sytuacji epidemiologicznej i stanu sanitarnego powiatu ostrowieckiego uwzględniającą istniejące oraz mogące się pojawić zagrożenia, oraz podejmowanie niezbędnych działań interwencyjnych. Wszelkiego rodzaju analizy i oceny są źródłem informacji do opracowania planów długoterminowych w zakresie bezpieczeństwa zdrowotnego obywateli oraz określania priorytetowych kierunków działalności Państwowej Inspekcji Sanitarnej. 10

Informacje zawarte w niniejszym raporcie wskazują na wysoki poziom bezpieczeństwa sanitarnego i zdrowotnego mieszkańców powiatu ostrowieckiego. Nadal jednak wobec nowych zagrożeń związanych ze szczególnie niebezpiecznymi chorobami zakaźnymi, podatności populacji na działanie nieznanych lub nowo pojawiających się czynników szkodliwych w środowisku naturalnym, miejscu zamieszkania i pracy, katastrofami naturalnymi, konieczne jest prowadzenie nadzoru zapobiegawczego oraz systematycznego nadzoru bieżącego obejmującego działania prewencyjne, monitoringowe i naprawcze. 11

12

I. OCENA ZAGROŻENIA EPIDEMIOLOGICZNEGO Działalność pionu przeciwepidemicznego Powiatowej Stacji Sanitarno - Epidemiologicznej w Ostrowcu Św. w 2014 r. związana była z kontynuowaniem bieżącej działalności przeciwepidemicznej, nadzorem w zakresie zapobiegania oraz zwalczania zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi oraz nadzorem nad realizacją obowiązkowych szczepień ochronnych w powiecie ostrowieckim. Sytuację epidemiologiczną w zakresie chorób zakaźnych i zakażeń na terenie powiatu ostrowieckiego w 2014 r. można uznać za dobrą. Nie zaistniały zdarzenia, których następstwa mogłyby wywołać konieczność uruchamiania elementów zarządzania kryzysowego. Natomiast w związku z sytuacją nadzwyczajną dla zdrowia publicznego w skali międzynarodowej dotyczącą rozprzestrzeniania się epidemii gorączki Ebola w krajach Afryki Zachodniej i minimalnym ryzykiem wystąpienia przypadku zaimportowanego na terenie innych państw, w tym Polski, PPIS podjął działania prewencyjne w celu skutecznego i szybkiego reagowania w sytuacji wystąpienia realnego zagrożenia. Dane epidemiologiczne dotyczące występowania wybranych chorób zakaźnych na terenie powiatu ostrowieckiego zostały przedstawione w postaci tabelarycznej w oparciu o meldunki dwutygodniowe o zachorowaniach na choroby zakaźne i zatrucia zgłoszone w 2014 r. przesyłane do WSSE w Kielcach na podstawie zgłoszeń zachorowań lub podejrzeń zachorowań na choroby zakaźne po ich wcześniejszej weryfikacji. Sezon epidemiczny grypy przebiegał ze zdecydowanie niższą niż w poprzednim roku liczbą zarejestrowanych przypadków zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę. Zarejestrowano łącznie 26 przypadków grypy i podejrzeń grypy (w 2013 r. - 449). W ramach nadzoru nad grypą oraz innymi wirusami oddechowymi opartego na systemie SENTINEL uzyskano deklarację udziału 2 lekarzy pediatrów z terenu powiatu ostrowieckiego. Wskaźniki o zbliżonym poziomie zapadalności w stosunku do poprzedniego roku odnotowaliśmy w zakażeniach wirusem zapalenia wątroby typu B (2014 r. - 0,87/100 tys. mieszkańców, 2013 r. - 1,72/100 tys. mieszkańców). W przypadku zakażeń wzw typu C wskaźnik ten jest zdecydowanie większy i wyniósł 7,88/100 tys. mieszkańców w 2014 r. (3,45/100 tys. mieszkańców w 2013 r.). Oceniając sytuację epidemiologiczną w zakresie chorób zakaźnych w stosunku do 2013 r. odnotowano zdecydowanie większą liczbę wirusowych zakażeń jelitowych wywołanych 13

przez rota wirusy, biegunek u dzieci do lat 2 o nieznanej etiologii oraz zachorowań na ospę wietrzną. Zwiększyła się liczba zgłoszeń na płonicę, różę, świnkę. Nastąpił wzrost zachorowań na boreliozę. Odnotowano 26 przypadków (2013 r. - 15). Zgłoszono 1 przypadek kleszczowego zapalenia mózgu i 1 przypadek zakażenia tasiemcem Echinococcus granulosus wywołującym bąblowicę. Tendencje spadkowe notowano w przypadku występowania salmonelloz, różyczki, krztuśca. W 2014 r. nie rejestrowano przypadku choroby meningokokowej (w 2013 r. 1 osoba). W związku z faktem, iż Główny Inspektor Sanitarny za pośrednictwem wspólnotowego systemu wczesnego ostrzegania i reagowania dla zapobiegania i kontroli zakażeń oraz chorób zakaźnych otrzymał od niemieckich służb epidemiologicznych informację o wystąpieniu zachorowań na leptospirozę u osób narodowości polskiej zbierających truskawki w Dolnej Saksonii (Niemcy) i potrzebie prowadzenia wzmożonego nadzoru epidemiologicznego dotyczącego wystąpienia przypadków leptospirozy na nadzorowanym terenie. PPIS w Ostrowcu Św. zidentyfikował 1 pracownika sezonowego. Przeprowadzono wywiad epidemiologiczny, nie stwierdzono zachorowania. Zgłoszono 8 zbiorowych zatruć pokarmowych w środowiskach domowych. We wszystkich przypadkach potwierdzonym laboratoryjnie czynnikiem etiologicznym był rota wirus. Objawy ze strony układu pokarmowego wystąpiły u 16 osób. Sytuacja epidemiologiczna w roku sprawozdawczym w zakresie zachowań na gruźlicę w powiecie ostrowieckim uległa poprawie w stosunku do roku 2013. Zarejestrowano 23 przypadki gruźlicy, w 2013 r. - 31 przypadków. W porównaniu z poprzednim rokiem w 2014 r. nastąpił nieznaczny wzrost liczby osób zaszczepionych p/wściekliźnie z powodu pokąsań przez nieznane zwierzęta z 17 w 2013 r. do 22 w 2014 r. W 2014 r. w PSSE w Ostrowcu Św. zarejestrowano łącznie 1314 przypadków chorób zakaźnych (2013 r. 1367), w tym 372 osoby były hospitalizowane z powodu zachorowań. Przeprowadzono 260 dochodzeń epidemiologicznych (2013 r. 206). 14

Tabela 1. Liczba zachorowań i wskaźniki zapadalności na wybrane choroby zakaźne zarejestrowane na terenie powiatu ostrowieckiego w latach 2011-2012-2013-2014 Lp. Jednostka chorobowa 1. Salmonellozy-zatrucia pokarmowe Liczba zachorowań 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. Zapadalność na 100 tys. mieszkańców Liczba zachorowań Zapadalność na 100 tys. mieszkańców Liczba zachorowań Zapadalność na 100 tys. mieszkańców Liczba zachorowań Zapadalność na 100 tys. mieszkańców 17 14,90 16 13,81 23 19,85 18 15,77 2. Wirusowe zakażenia jelitowe wywołane przez 25 21,92 19 16,40 37 31,94 62 54,34 rotawirus 3. Biegunki u dzieci do lat 2 51 44,72 34 29,35 17 14,67 53 46,45 4. Lamblioza 16 14,03 12 10,35 20 17,26 22 19,28 5. Borelioza 6 5,26 7 6,04 15 12,94 26 22,79 6. Tężec 0 0 0 0 0 0 0 0 7. Krztusiec 2 1,75 10 8,63 2 1,72 0 0 8. Płonica 29 25,43 66 76,44 14 12,08 20 17,53 9. Zapalenie opon mózgowo rdzeniowych Wirusowe określone, nieokreślone Kleszczowe zapalenie mózgu 7 6,13 4 3,45 4 3,45 8 7,01 1 0,87 0 0 0 0 1 0,87 10. Choroba meningokokowa 1 0,87 0 0 1 0,86 0 0 11. Róża 10 8,77 15 12,94 10 8,63 21 18,40 12. Ospa wietrzna 278 243,80 731 631,08 443 382,44 732 641,64 13. Różyczka 0 0 7 6,04 181 156,25 1 0,87 14. Świnka 5 4,38 7 6,04 4 3,45 11 9,64 15. Wirusowe zapalenia wątroby typu A 0 0 0 0 0 0 0 0 typu B 0 0 1 0,86 2 1,72 1 0,87 typu C 2 1,75 5 4,31 4 3,45 9 7,88 Inne i nieokreślone 0 0 0 0 0 0 0 0 16. Styczność i narażenie na wściekliznę 9 7,89 23 43,16 17 14,67 22 19,28 17. Bąblowica 0 0 0 0 0 0 1 0,87 18. Grypa 89 78,05 31 26,76 449 387,62 26 22,79 19. Grypa wywołana wirusem A/H1N1v 1 0,87 0 0 0 0 0 0 1. Sytuacja epidemiologiczna w zakresie wybranych jednostek chorobowych 1.1. Grypa i podejrzenia grypy W 2014 r. odnotowano znaczny spadek liczby zachorowań na grypę oraz rozpoznane klinicznie zachorowania grypopodobne i ostre zakażenia dróg oddechowych. Zarejestrowano 26 zachorowań (2013 r. 449; 2012 r. 26, 2011 r. - 89). 15

Rys.1. Liczba przypadków grypy i podejrzeń grypy w powiecie ostrowieckim w latach 2011-2014 1.2. Wirusowe zapalenia wątroby Podobnie jak w latach ubiegłych w 2014 r. nie odnotowano zachorowań na wzw typ A. Zarejestrowano 1 przypadek zachorowania na wzw typ B przewlekłe. Współczynnik zapadalności w 2014 r. na wzw typu B wyniósł 0,87/100 tys., (Polska - 6,94/100 tys.) i jak w latach poprzednich kształtuje się na niższym poziomie w stosunku do całego kraju. Rys.2. Zapadalność na wzw typ B w latach 2012-2014 w powiecie ostrowieckim i w Polsce 16

Odnotowano wzrost przypadków wzw typu C przewlekłe, zakwalifikowanych wg definicji 2005 oraz 2009, podobna sytuacja kształtowała się w całej Polsce. Współczynnik zapadalności w powiecie ostrowieckim wyniósł w 2014 r. - 7,88/100 tys. (2013 r.- 3,45/100 tys.; 2012 r. - 4,31/100 tys.). W Polsce w 2014 r. zarejestrowano łącznie 3550 przypadków zachorowań współczynnik zapadalności wyniósł 9,22/100 tys.; w 2013 r. zarejestrowano łącznie 2692 przypadki zachorowań współczynnik zapadalności wyniósł 6,99/100 tys. Rys.3. Zapadalność na wzw typ C w latach 2012-2014 w powiecie ostrowieckim i w Polsce 1.3. Lamblioza W 2014 r. nastąpił nieznaczny wzrost zachorowań na lambliozę. Zarejestrowano 22 przypadki (2013 r. 20). Wszystkie zgłoszone zachorowania zostały potwierdzone badaniami laboratoryjnymi. Główna przyczyna zachorowań jest związana z brakiem przestrzegania podstawowych zasad higieny. 1.4. Borelioza W 2014 r. obserwowano kontynuację trendu wzrostowego liczby zachorowań na boreliozę. Zarejestrowano 26 przypadków, w tym 13 przypadków potwierdzonych serologicznie (2013 r. - 15 zachorowań; 2012 r. - 7). Współczynnik zapadalności wyniósł w 2014 r. - 22,79/100 tys.; 2013 r. - 12,94/100 tys.; 2012 r.- 6,01/100 tys.). Podobny wzrost współczynnika zapadalności na boreliozę obserwujemy również na terenie Polski (2014 r. -36,01/100 tys.; 2013 r. - 33,12/100 tys., 17

2012 r. - 22,8/100 tys.). Do zachorowań dochodziło najczęściej w przedziale wiekowym 60-69 lat. Ekspozycja na zakażenie była największa w maju, lipcu, sierpniu i wrześniu. Z dochodzeń epidemiologicznych wynika, że do ukłucia przez kleszcze dochodziło głównie w lesie, na działce, parku i łące. Objawy kliniczne choroby to rumień wędrujący, bóle mięśniowo-stawowe, rzadziej bóle głowy, bóle kręgosłupa, ogólne osłabienie. Rys.4. Zapadalność na boreliozę w latach 2012-2014 w powiecie ostrowieckim i w Polsce 1.5. Kleszczowe zapalenie mózgu W 2014 r. zgłoszono 1 przypadek kleszczowego zapalenia mózgu, w Polsce odnotowano 196 zachorowań na tę jednostkę chorobową. 1.6. Styczność i narażenie na wściekliznę/potrzeba szczepień W związku ze zgłoszonym przez lekarzy narażeniem na wściekliznę, przeprowadzono 163 dochodzeń epidemiologicznych z powodu pokąsań przez zwierzęta, w tym 21 przypadków pokąsań przez koty, 3 przypadki pokąsania przez szczura, 1 przypadek pokąsania przez kunę, 1 przypadek pokąsania przez jeża, 1 przez lisa, 1 przez nietoperza i 135 przypadków pokąsań przez psy. Do szczepień p/wściekliźnie zakwalifikowano 22 osoby. 18

1.7. Salmonellozy zatrucia pokarmowe Liczba zachorowań wywołanych przez bakterie Salmonella w odniesieniu do poprzedniego roku kształtuje się na niższym poziomie. W 2014 r. zarejestrowano 18 zachorowań (2013 r. 23; 2012 r. - 16). Współczynnik zapadalności wyniósł 15,77/100 tys. (2013 r. -19,85/100 tys.; 2012 r. - 13,81/100 tys.). Wśród zgłoszonych przypadków wyizolowano 5 szczepów Salmonella Enteritidis, 6 - Salmonella spp. gr.d, 1 szczep Salmonella spp. gr. B, 1 - Salmonella Agona, 6 - Salmonella spp. Rys.5. Liczba zarejestrowanych salmonelloz w powiecie ostrowieckim w latach 2011-2014 1.8. Ogniska chorób przenoszonych drogą pokarmową. W 2014 r. zarejestrowano 8 ognisk zbiorowego zatrucia pokarmowego wywołanych przez rotawirusy. Zachorowania wystąpiły w środowiskach domowych. Prowadzone dochodzenia potwierdziły, że drogą transmisji była droga kontaktowa. Liczba osób narażonych - 34, liczba osób chorych 16. Osoby chore to głównie dzieci w przedziale wiekowym 0-14 lat, wszystkie były hospitalizowane. 19

1.9. Wirusowe zakażenia jelitowe W 2014 r. odnotowano 4 zakażenia jelitowe wywołane adenowirusem, 7 wirusowych zakażeń jelitowych nieokreślonych. Obserwowana jest tendencja wzrostowa zakażeń jelitowych wywołanych rotawirusem w stosunku do lat poprzednich. W 2014 r. odnotowano 62 pojedyncze zachorowania, współczynnik zapadalności wyniósł 54,34/100 tys. (2013 r. - 37, współczynnik zapadalności - 31,94/100 tys.; 2012 r. - 19 przypadków, współczynnik zapadalności - 16,48/100 tys., 2011 r. 52 przypadki, współczynnik zapadalności 21,92/100 tys.). W całym kraju zapadalność na tę jednostkę chorobową w 2014 r. była zdecydowanie większa i wynosiła 87,75/100 tys. Rys.6. Liczba zarejestrowanych zakażeń rotawirusowych w latach 2011-2014 1.10. Gruźlica Gruźlica jest chorobą zakaźną wywołaną przez prątek gruźlicy. Źródłem zakażenia jest najczęściej chory prątkujący. Gruźlica zaliczana jest do chorób społecznych, związanych z warunkami życia (mieszkanie, odżywianie), pracy i wypoczynku. Wczesne wykrycie zakażenia chorego i jego leczenie zapobiega szerzeniu się zakażenia w otoczeniu. W powiecie ostrowieckim liczba zarejestrowanych zachorowań na gruźlicę w 2014 r. wynosiła 23 przypadki i jest to spadek w stosunku do roku 2013 r., w którym odnotowano 31 przypadków, w 2012 r. 29 przypadków. Według danych 20

Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie na gruźlicę w Polsce zachorowało w 2013 r. - 7192 osoby, w 2012 r. - 7542 osoby. Tabela 2. Zachorowania na gruźlicę w powiecie ostrowieckim, woj. świętokrzyskim i w Polsce w latach 2012-2014. Teren, na którym wystąpiło zachorowanie Liczba przypadków gruźlicy 2012 r. 2013 r. 2014 r. powiat ostrowiecki 29 31 23 (dane tymczasowe) woj. świętokrzyskie 269 271 brak danych Polska 7542 7192 brak danych 1.11. Bąblowica W 2014 r. w powiecie ostrowieckim zarejestrowano 1 przypadek bąblowicy. W Polsce zarejestrowano łącznie 48 przypadków. 2. Zachorowania na wybrane choroby zakaźne wieku dziecięcego 2.1. Ospa wietrzna W 2014 r. zarejestrowano zdecydowany wzrost zachorowań na ospę wietrzną w stosunku do 2013 r., zdiagnozowano 732 przypadki podobnie jak w 2012 r. - 731 (2013 r. 443). Współczynnik zapadalności wyniósł 641,64/100 tys. (2013 r. - 382,44/100 tys.; 2012 r. - 631,08/100 tys.). Współczynniki zapadalności dla Polski kształtowały się odpowiednio: w 2014 r. 575,49/100 tys., w 2013 r. - 462,92/100 tys., 2012 r. - 540,50/100 tys. Duża liczba zachorowań to efekt zbyt małej popularności szczepień p/ospie wietrznej i naturalna konsekwencja braku odporności na to zakażenie w populacji. 2.2. Różyczka W roku sprawozdawczym w powiecie ostrowieckim odnotowano zdecydowany spadek zachorowań na różyczkę. Zarejestrowano 1 przypadek (2013 r. - 181; 2012 r. -7). Współczynnik zapadalności wyniósł 0,87/100 tys. (2013 r. - 156,25/100 tys.; 2012 r. - 6,04/100 tys.). 21

2.3. Nagminne zapalenie przyusznic (świnka) W 2014 r. wystąpił nieznaczny wzrost zachorowań. Zarejestrowano 11 przypadków zachorowań (2013 r. 4, 2012 r. - 7). Wszystkie odnotowane zachorowania wg definicji przypadku zostały zakwalifikowane jako przypadki możliwe. Współczynnik zapadalności wyniósł 9,64/100 tys. (2013 r. - 3,45/100 tys.; 2012 r. - 6,04/100 tys.). W woj. świętokrzyskim w 2014 r. zarejestrowano ogółem 69 przypadków, w 2013 r. 63. W całym kraju na świnkę w 2014 r. zachorowało 2511 osób, współczynnik zapadalności wyniósł 6,52/100 tys. 2.4. Biegunki u dzieci do lat 2 W 2014 r. obserwujemy znaczny wzrost zachorowań na biegunki u dzieci do lat 2, w poprzednich latach utrzymywała się wyraźna tendencja spadkowa. Wskaźnik zapadalności osiągnął w 2014 r. wartość 46,45/100 tys. (2013 r. -14,67/100 tys.; 2012 r. - 29,35/100 tys., 2011-44,72/100 tys.). Zgłaszane zachorowania zostały oparte na objawach klinicznych. Nie wykonano badań laboratoryjnych w kierunku biologicznych czynników chorobotwórczych. Rys.7. Liczba zarejestrowanych przypadków biegunek u dzieci do lat 2 w latach 2009-2014 22

3. Realizacja programu szczepień ochronnych Program Szczepień Ochronnych (PSO) jest jednym z najważniejszych programów profilaktycznych mających wpływ na stan zdrowia publicznego, szczególnie w odniesieniu do stanu zdrowia dzieci i młodzieży. Szczegółowe wskazania dotyczące stosowania poszczególnych szczepionek w ramach PSO są publikowane w formie komunikatu Głównego Inspektora Sanitarnego na podstawie art. 17 ust. 11 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (t. j. Dz. U. z 2013 r. poz. 947 z p. zm.). W Programie Szczepień Ochronnych na 2014 r. w stosunku do roku 2013 nie nastąpiły istotne zmiany. Szczepienia ochronne są skuteczną i generalnie powszechnie społecznie akceptowaną metodą zapobiegania zachorowaniom na choroby zakaźne, zarówno zapobiegania zachorowaniom u osób poddawanych szczepieniom ochronnym (prewencja indywidualna), jak również kształtowania odporności całej populacji (prewencja zbiorowa). Na terenie powiatu ostrowieckiego w 2014 r. szczepieniom ochronnym podlegało 18921 dzieci i młodzieży do lat 19. Podobnie jak w poprzednich latach dzieci z określonych grup ryzyka podlegały obowiązkowemu szczepieniu przeciwko inwazyjnym zakażeniom Streptococcus pneumoniae i ospie wietrznej. 23

Tabela 3. Wykonawstwo szczepień w rocznikach podlegających szczepieniom ochronnym w 2014 r. zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych Rodzaj szczepienia Rocznik urodzenia p/bcg 2014 p/wzw B 2014 p/dtp/błonica, tężec krztusiec/ p/odra, świnka, różyczka p/poliomyelitis p/dtap, p/poliomyelitis p/td /błonica, tężec / (14 rok życia) p/td/błonica, tężec/ (19 rok życia) 2013 2012 2014 2013 2013 2012 Rodzaj szczepienia Szczepienie noworodkowe Szczepienie pierwotne i uzupełniające Szczepienie podstawowe Szczepienie podstawowe Szczepienie pierwotne Szczepienie pierwotne+ uzupełniające Szczepienie podstawowe Szczepienie podstawowe Wykonawstwo w PSSE Ostrowiec Św. w 2014 r. Rocznik urodzenia Wykonawstwo w PSSE Ostrowiec Św. w 2013 r. Wykonawstwo w woj. świętokrzyskim w 2013r. 99,61% 2013 100% 99,80% 96,53% 2013 96,56% 91,20% 99,86% 2012 99,65% 99,90% 99,90% 2011 99,90% 99,90% 63,41 % 2013 66,29% 60,80% 99,86% 2012 100% 99,50% 91,31% 2012 93,00% 85,95% 99,29% 2011 100 % 99,10% 2005 Rewakcynacja 99,56% 2004 99,88% 94,61% 2004 Rewakcynacja 99,88% 2003 100 % 90,95% 2014 2013 2009 2008 2004 2001 2000 1996 1995 Szczepienie pierwotne Szczepienie pierwotne + uzupełniające Szczepienie pierwsze przypominające Szczepienie pierwsze przypominające Podstawowe, rewakcynacja Szczepienie I,II przypominające Szczepienie I,II przypominające Szczepienie II,III przypominające Szczepienie II,III przypominające 63,41% 2013 66,29% 60,80% 99,86% 2012 100% 99,50% 99,03% 2008 99,89% 89,80% 99,79% 2007 99,89% 97,56% 99,65% 2003 100% 96,70% 99,90% 2000 99,89% 95,10% 99,55% 1999 99,89% 93,57% 95,07% 1995 92,80% 82,63% 95,63% 1994 93,65% 89,10% Wykonawstwo szczepień w 2014 r. na terenie powiatu ostrowieckiego należy uznać jako dobre, osiągające wartości zbliżone do 2013 r. Poza obowiązkowymi szczepieniami ochronnymi istotną rolę w uodpornianiu populacji odgrywają szczepienia zalecane nie finansowane ze środków znajdujących się w budżecie ministra właściwego do spraw zdrowia. Szczepienia zalecane stosowane są w celu szerszej ochrony przed chorobami zakaźnymi. Z tej formy profilaktyki mogą skorzystać osoby w różnym wieku w zależności od wskazań do stosowania danych preparatów szczepionkowych. Poniższa tabela przedstawia stan zaszczepienia ludności szczepionkami zalecanymi. 24

Tabela 4. Liczba wykonanych, wybranych szczepień zalecanych w latach 2012-2014. L.p. Rodzaj szczepienia Liczba zaszczepionych 2012 r. Liczba zaszczepionych 2013 r. Liczba zaszczepionych 2014 r. 1. p/ospie wietrznej 86 89 91 2. p/grypie 3070 2127 2281 3. p/zakażeniom rotawirusowym 263 231 317 4. p/wirusowi brodawczaka ludzkiego 60 52 74 5. p/streptococcus pneumoniae 277 360 406 6. p/neisseria meningitidis 145 84 106 7. p/wzw typu A 25 28 40 Szczepienia realizowane były w 26 podmiotach leczniczych w punktach szczepień spełniających wymogi gabinetu diagnostyczno zabiegowego o charakterze zabiegowym. Przeprowadzono 26 kontroli punktów szczepień. Kryteria kontroli obejmowały ocenę stanu sanitarno technicznego punktów szczepień, zgodność realizacji szczepień z PSO, zachowanie łańcucha chłodniczego w obiekcie i podczas transportu preparatów szczepionkowych, prawidłowe dokumentowanie wykonanych szczepień, prowadzenie dokumentacji związanej ze zgłaszaniem niepożądanych odczynów poszczepiennych. Nie stwierdzono nieprawidłowości w kontrolowanym zakresie. W 2 obiektach sformułowano zalecenia pokontrolne dotyczące nasilenia działań związanych z propagowaniem szczepień w celu zwiększenia odsetka dzieci zaszczepionych. Wszystkie skontrolowane podmioty posiadają całodobowy, elektroniczny system monitorowania warunków chłodniczych przechowywanych preparatów szczepionkowych i prowadzą monitoring uwarunkowań termicznych transportu. Nie odnotowano sytuacji przerwania łańcucha chłodniczego. 4. Działania w sytuacja kryzysowych W 2014 r. na terenie powiatu ostrowieckiego nie wystąpiły zdarzenia, których następstwa mogłyby wywołać konieczność uruchamiania elementów zarządzania kryzysowego. Z uwagi jednak na rozmiar i rozprzestrzenianie geograficzne zachorowań na EVD (Ebola virus disease), Światowa Organizacja Zdrowia uznała epidemię gorączki krwotocznej Ebola w państwach Afryki Zachodniej za zdarzenie nadzwyczajne - stanowiące zagrożenie dla zdrowia publicznego dla innych państw. Ryzyko przypadku zawleczenia choroby na teren Polski określono jako niezwykle niskie lecz 25

niewykluczone. Zgodnie z kompetencjami ustawowymi organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej podjęły działania mające na celu przygotowanie do ewentualnego pojawienia się na terenie Polski osób potencjalnych zakażonych wirusem Ebola. W ramach podjętych działań prewencyjnych PPIS w Ostrowcu Św. nasilił współpracę z Powiatowym Zespołem Zarządzania Kryzysowego, władzami samorządowymi, jednostkami pomocniczymi przekazując algorytmy postępowania uwzględniające kompetencje i działania służb i instytucji, które będą podejmowane w sytuacji kryzysowej. Prowadzono szkolenia na temat zagrożeń gorączką Ebola, w których uczestniczyli członkowie Powiatowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego, przedstawiciele samorządu terytorialnego, służb medycznych, służb mundurowych, Powiatowy Lekarz Weterynarii oraz pracownicy PSSE. Dokonano analizy postępowania pod kątem możliwości skutecznego i szybkiego podjęcia działań w realnej sytuacji zagrożenia. Na bieżąco kierownikom podmiotów leczniczych przekazywano informacje dotyczące rozwoju sytuacji epidemiologicznej, uaktualnione wersje definicji przypadku Gorączki Krwotocznej Ebola, opracowane wytyczne i algorytmy postępowania. W przekazywanych informacjach podnoszono najważniejszą kwestię weryfikacji osoby podejrzanej o zakażenie wirusem Ebola pod kątem jej pobytu w ciągu ostatnich 21 dni na terenach objętych epidemią i możliwości bezpośredniego kontaktu z osobami chorymi. Wystąpiono do wszystkich kierowników podmiotów leczniczych z poleceniem sprawdzenia poprawności i funkcjonowania procedur postępowania w przypadku zgłoszenia się do lekarza pacjenta podejrzanego o zakażenie wirusem Ebola. Z uwagi na fakt, iż przeniesienie wirusa Ebola następuje przez bezpośredni kontakt z krwią, wydzielinami i wydalinami osoby chorej zobowiązano personel medyczny do rygorystycznego przestrzegania w trakcie udzielania świadczeń zdrowotnych standardowych zasad zapobiegania zakażeniom oraz stosowanie rekomendowanych preparatów dezynfekcyjnych. Dodatkowo w ramach podjętych działań przeciwepidemicznych przeprowadzano doraźne kontrole w podmiotach realizujących świadczenia z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej, oceniające procedury postępowania w przypadku wystąpienia choroby szczególnie niebezpiecznej i wysoce zakaźnej oraz praktyczne możliwości ich realizacji. Poinformowano biura podróży funkcjonujące na terenie powiatu o dostępności na stronie internetowej PSSE bieżących informacji na temat gorączki Ebola. Jednocześnie zwrócono się z informacją o konieczności przestrzegania przez biura przepisów związanych z informowaniem turystów o aktualnych zagrożeniach zdrowotnych i sytuacji epidemiologicznej w krajach Afryki Zachodniej. 26

Wnioski Sytuację epidemiologiczną w zakresie chorób zakaźnych i zakażeń na terenie powiatu ostrowieckiego w 2014 r. można uznać za dobrą. Tendencje spadkowe notowano w przypadku występowania salmonelloz, różyczki, krztuśca. Sezon grypy przebiegał ze zdecydowanie niższą niż w poprzednim roku liczbą zarejestrowanych przypadków zachorowań. Odnotowano wzrost zachorowań na wirusowe zakażenia jelitowe wywołane przez rota wirusy, biegunki u dzieci do lat 2 o nieznanej etiologii oraz zachorowań na ospę wietrzną. Zwiększyła się liczba zgłoszeń na płonicę, różę, świnkę, boreliozę. Zgłoszono 1 przypadek kleszczowego zapalenia mózgu i 1 przypadek bąblowicy. Wskaźniki o zbliżonym poziomie zapadalności w stosunku do poprzedniego roku odnotowano w zakażeniach wirusem zapalenia wątroby typu B, w przypadku zakażeń wzw typu C wskaźnik ten był większy. Główną przyczyną ognisk chorób przenoszonych drogą pokarmową, jakie odnotowaliśmy w powiecie ostrowieckim w 2014 r. były rota wirusy. Wykonawstwo szczepień w 2014 r. na terenie powiatu ostrowieckiego należy uznać jako dobre, osiągające wartości zbliżone do 2013 r. Nie zaistniały zdarzenia, których następstwa mogłyby wywołać konieczność uruchamiania elementów zarządzania kryzysowego. W związku z trwającą epidemią gorączki Ebola w krajach Afryki Zachodniej i minimalnym ryzykiem wystąpienia przypadku zaimportowanego na terenie innych państw, w tym Polski, PPIS podjął działania zapobiegawcze. 27

28

II. JAKOŚĆ WODY DO SPOŻYCIA Wprowadzenie Nadzór nad jakością wody do spożycia oraz ochrona zasobów wodnych jest jednym z podstawowych działań Inspekcji Sanitarnej. Niewystarczająca ochrona zasobów wodnych i nieskuteczne uzdatnianie wody naraża społeczeństwo na ryzyko chorób przewodu pokarmowego i innych chorób zakaźnych przenoszonych drogą wodną. Woda jest bezpieczna dla zdrowia ludzkiego, jeżeli jest wolna od mikroorganizmów chorobotwórczych i pasożytów w liczbie stanowiącej potencjalne zagrożenie dla zdrowia ludzkiego, wszelkich substancji w stężeniach stanowiących potencjalne zagrożenie dla zdrowia ludzkiego oraz nie ma agresywnych właściwości korozyjnych i spełnia określone wymagania mikrobiologiczne i chemiczne. Państwowa Inspekcja Sanitarna na terenie powiatu ostrowieckiego sprawuje nadzór nad jakością wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi na podstawie Ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (tekst jednolity Dz. U. z 2011 r. Nr 212, poz. 1263 z p. zm.) oraz Ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (tekst jednolity Dz. U. z 2015 r., poz. 139). Wymagania jakim powinna odpowiadać jakość wody oraz sposób oceny przydatności wody określa Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 roku w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2007 r. Nr 61, poz. 417 z p. zm.). W 2014 r. podobnie jak w 2013 r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Ostrowcu Św. nadzorował 20 urządzeń wodnych, w tym 19 wodociągów zbiorowego zaopatrzenia i 1 inny podmiot zaopatrujący w wodę zakład przemysłowy rys. 8. Wodociągi są podstawowymi urządzeniami zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia. Dostarczają one wodę w ramach zbiorowego zaopatrzenia dla 95,2% mieszkańców powiatu (2013 r.- 94,3%)*. * liczba mieszkańców powiatu - stan na dzień 30.09.2014 r. 114 081 29

Rys.8. Ewidencja urządzeń wodnych dostarczających wodę przeznaczoną do spożycia w 2014 r. Udział poszczególnych grup urządzeń wodnych w zaopatrzeniu mieszkańców powiatu ostrowieckiego w wodę przeznaczoną do spożycia przedstawia rys. 9. Rys. 9. Struktura urządzeń wodnych w zależności od produkcji w m 3 /d dostarczających wodę przeznaczoną do spożycia dla mieszkańców powiatu ostrowieckiego w 2014 r. 30

1. Charakterystyka poszczególnych grup urządzeń zaopatrzenia ludności w wodę Zbiorowe zaopatrzenie w wodę jest zadaniem własnym gminy. To działalność polegająca na ujmowaniu, uzdatnianiu i dostarczaniu wody, prowadzona przez przedsiębiorstwo wodociągowo- kanalizacyjne. Na terenie powiatu ostrowieckiego w 2014 r. podobnie jak w 2013 r. działalność w ramach zbiorowego zaopatrzenia prowadzona była przez 3 przedsiębiorstwa wodociągowe i 3 gminne jednostki organizacyjne: Miejskie Wodociągi i Kanalizacja Sp. z o.o. w Ostrowcu Św. ul. Sienkiewicza 91- miasto i gm. Ostrowiec Św., Zakład Gospodarki Komunalno- Mieszkaniowej w Kunowie ul. Partyzantów 47- miasto i gm. Kunów, Samorządowy Zakład Wodociągów i Gospodarki Komunalnej w Ćmielowie ul. Kolejowa 43- miasto i gm. Ćmielów, Gmina Bodzechów, ul. M. Reja 10, 27-400 Ostrowiec Św., Gmina Bałtów- Bałtów 32, Gmina Waśniów- Waśniów ul. Rynek 24. 1.1. Wodociągi zbiorowego zaopatrzenia o produkcji < 100 m 3 / dobę W 2014 r. nadzorowano 5 urządzeń wodnych o produkcji < 100 m 3 / dobę. Wodociągi te stanowiły 25,0 % wszystkich urządzeń wodnych objętych ewidencją (2013 r. 25,0%, 2012 r.- 20 %, 2011 r.- 25%). Dostarczały one wodę pochodzącą z ujęć podziemnych o dobrej jakości dla 1,78 % mieszkańców powiatu. Wodociągi o produkcji < 100 m 3 / dobę zlokalizowane są na terenach wiejskich, ujęcia utrzymane w dobrym stanie sanitarnotechnicznym, zapewnione strefy ochronne, w bieżącym roku odmalowano włazy studzienne oraz pokryto izolbetem betonowe wylewki przy studniach. 1.2. Wodociągi o produkcji 100-1000 m 3 /dobę W roku 2014 skontrolowano 13 urządzeń wodnych. Ich udział w ogólnej liczbie nadzorowanych urządzeń wodnych wynosił 65,0 % (2013 r.- 65,0 %, 2012 r.- 32,7 %, 2011 r.- 65,0 %). Z wodociągów o produkcji 100-1000 m 3 /dobę korzystało 32,12 %. mieszkańców powiatu. Jakość wody odpowiadała wymogom sanitarnym. 31

W 2014 r. na jednym z ujęć wodociągowych wystąpiła awaria studni głębinowej- przerwa w dostanie wody, wobec powyższego przełączono ujęcie na zasilanie z innego wodociągu. Studnie wyłączono z eksploatacji w miesiącach czerwiec-lipiec celem wykonania renowacji otworu studziennego. Przeprowadzono wymianę filtra, wymianę rur pompowych ze stalowych na rury ze stali nierdzewnej, uzupełniono obsypkę filtracyjną ze żwiru o granulacji 1,6-2,5 mm. 1.3. Wodociągi o produkcji 1000 10000 m 3 /dobę Na terenie powiatu ostrowieckiego brak jest wodociągów o produkcji 1000 10000 m 3 /d. 1.4. Wodociągi o produkcji 10000 100000 m 3 /dobę Państwowa Inspekcja Sanitarna w Ostrowcu Św. nadzoruje 1 wodociąg o produkcji 10000 100000 m 3 /dobę, który zaopatruje w wodę o dobrej jakości największą liczbę mieszkańców powiatu ok. 66,10 %. Ujęcie zasilane z 5 studni głębinowych: nr 15, nr 16, nr 16 i nr 17, studnia nr 7 włączana rezerwowo ze względu na małą wydajność. Wszystkie studnie umiejscowione w terenie leśnym. Utrzymane w bardzo dobrym stanie sanitarno technicznym. Włazy studzienne odmalowane, armatura wodna czysta. Zapewniony monitoring studni poprzez czujki przy pokrywach. Naruszenie włazu daje sygnał na wartownię o próbie włamania. Stacja pomp Kąty Denkowskie ze stałym nadzorem i możliwością podglądu na komputerze pracy wszystkich studni oraz zbiorników. Zbiorniki przelewowe na ujęciu i armatura wodna bez zastrzeżeń. Woda z ujęcia Kąty Denkowskie bez uzdatniana pompowana jest do zbiornika wody czystej - 2 zbiorniki połączone o łącznej pojemności 2000 m 3 zlokalizowane w Szewnie. Teren zbiorników ogrodzony, zabezpieczony przed dostępem ludzi z zewnątrz. Woda do zbiornika pompowana jest w porze nocnej, w dzień następuje rozprowadzenie wody do odbiorców. W 2014 r. oddano do użytkowania nową studnię nr 17. Właz studzienny betonowy, pokrywa z blachy nierdzewnej, rury wykonane z blachy ocynkowanej. Na otoczeniu studni zapewniono stację rozdzielczą oraz komorę transformatora. Teren ogrodzony stalowym płotem, odpowiednio oznakowany, zapewniony stały monitoring. 1.5. Inne podmioty zaopatrujące w wodę W ewidencji 1 inny podmiot zaopatrujących w wodę największy zakład pracy zlokalizowany na terenie powiatu tj. zakład przemysłowy Celsa Huta Ostrowiec Sp. z o. o. Stanowił on 32

5,0 % ogólnej liczby ewidencjonowanych urządzeń wodnych (2013 r.- 5,0 %, 2012 r.- 5,0 %, 2011 r.- 5,0 %). Wodociąg Celsa Huta Ostrowiec dostarczał dla pracowników zakładu (ok.2,7 tys. osób), wodę przeznaczona do spożycia nieodpowiadającą wymaganiom fizykochemicznym ze względu na przekroczoną wartość sumy trichloroetenu i tetrachloroetenu. Dla powyższego urządzenia wodnego obowiązuje decyzja z dnia 19.11.2014 r. stwierdzająca brak przydatności wody do spożycia przez ludzi z wodociągu Celsa Huta Ostrowiec. Z uwagi na ponadnormatywną zawartość sumy trichloroetenu i tetrachloroetenu w wodzie wodociągowej Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny unieruchomił wodociąg Celsa Huta Ostrowiec w zakresie korzystania z wody do spożycia przez ludzi oraz nakazał podjęcie działań naprawczych przez Celsa Huta Ostrowiec Sp. z o. o. ul. Samsonowicza 2, 27-400 Ostrowiec Św. w celu zapewnienia jakości wody spełniającej wymagania zawarte w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2007 r. Nr 61, poz. 417 z późn. zm.). 2. Badania ciepłej wody w szpitalach i w budynkach zamieszkania zbiorowego na obecność pałeczek Legionella sp. Zgodnie z obowiązkiem kontroli ciepłej wody użytkowej PPIS w Ostrowcu Św. przeprowadził badania na obecność pałeczek Legionella sp. w wytypowanych obiektach podmiotów leczniczych wykonujących całodobowe świadczenia zdrowotne (1obiekt) i budynkach zamieszkania zbiorowego (15 obiektów). Łącznie pobrano 40 prób wody ciepłej (2013 r. 32 próby, 2012 r. 32 próby, 2011 r. 32 próby). Tabela 5. Liczba i rodzaj obiektów w których wykonano badanie na obecność bakterii z rodzaju Legionella sp. w 2014 roku. Nazwa obiektu Liczba obiektów % obiektów w ewidencji skontrolowanych Szpitale 1 100 Hotele 5 60 Inne obiekty, w których są świadczone usługi 36 25 hotelarskie w tym motele, pokoje gościnne Placówki zapewniające całodobową opiekę 1 100 Inne jednostki organizacyjne pomocy społecznej 5 20 Placówki opiekuńczo- wychowawcze dla dzieci (nadzorowane przez HDziM) 4 25 33

2.1. Badania ciepłej wody użytkowej w podmiotach leczniczych wykonujących stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Ostrowcu Św. podobnie jak w roku 2013 nadzoruje 1 podmiot leczniczy świadczący stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne tj. Centrum Kardiologii Inwazyjnej, Elektroterapii i Angiologii Niepublicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej G.V.M. CARINT Sp. z o.o. ul. Szymanowskiego 11, 27-400 Ostrowiec Świętokrzyski. Do badań w 2014 r. pobrano 2 próby wody ciepłej użytkowej (2013 r.- 2 próby). Przeprowadzone badania wykazały, iż jakość ciepłej wody użytkowej w badanym zakresie odpowiadała wymogom sanitarnym. Co miesiąc PPIS w Ostrowcu Św. przesyłał do ŚPWIS raport dotyczący ilości szpitali, w których przeprowadzono kontrole pod względem występowania bakterii z rodzaju Legionella sp. 2.2. Badania ciepłej wody użytkowej w budynkach zamieszkania zbiorowego W 2014 r. przeprowadzono badania jakości wody ciepłej na obecność pałeczek Legionella sp. w 15 obiektach zamieszkania zbiorowego (2013 r. 12 ; 2012 r. 11; 2011 r.- 13) tj.: - 3 hotelach, - 9 innych obiektach, w których są świadczone usługi hotelarskie, - 1 placówce zapewniającej opiekę całodobową, - 1 innej jednostce organizacyjnej pomocy społecznej, - 1 placówce opiekuńczo-wychowawczej. W 4 obiektach na podstawie sprawozdań z badań stwierdzono przekroczenia dopuszczalnej wartości pałeczek Legionella sp., w związku z powyższym wydano 2 decyzje, 1 upomnienie oraz wystosowano 2 pisma interwencyjne nakazujące podjęcie stosownych działań, w celu doprowadzenia wody ciepłej użytkowej w systemach wodociągowych do wartości zgodnych z rozporządzeniem. Działania podjęte przez właścicieli obiektów doprowadziły do poprawy jakości ciepłej wody, co zostało potwierdzone pozytywnymi wynikami badań wody. Do badań pobrano 38 prób (2013 r.- 30; 2012 r. 32; 2011 r.- 32), w 25 % prób stwierdzono przekroczenia dopuszczalnej ilości bakterii (2013 r.- 25 %; 2012 r. 25 %; 2011 r.- 15,6 %;) rys. 10. 34

Rys.10. Odsetek prób, w których stwierdzono obecność pałeczek Legionella sp. w latach 2011-2014. Utrzymujący się wysoki poziom prób kwestionowanych ciepłej wody użytkowej świadczy o niewłaściwej eksploatacji sieci oraz o zbyt małej wiedzy właścicieli budynków na temat zagrożenia związanego z obecnością pałeczek Legionella. Państwowa Inspekcja Sanitarna w dalszym ciągu musi prowadzić działania mające na celu podniesienie świadomości właścicieli budynków w zakresie odpowiedniej eksploatacji sieci ciepłej wody. Okresowa dezynfekcja termiczna zmniejszy ryzyko kolonizacji sieci ciepłej wody użytkowej pałeczkami Legionella oraz znacznie ograniczy ryzyko wystąpienia skażenia. Wnioski Zaopatrzenie ludności w wodę przeznaczoną do spożycia stanowi istotny element zachowania właściwego stanu powiatu. Monitoring jakości wody spełnia rolę systemu ostrzegania o ewentualnych nieprawidłowościach i potencjalnych zagrożeniach. Kontrolę jakości wody w 2014 r. prowadziły jednostki Państwowej Inspekcji Sanitarnej działające w zintegrowanym systemie, a także przedsiębiorstwa wodociągowo- kanalizacyjne. Dzięki temu uzyskano informację o jakości wody zarówno u konsumenta, a także w ujęciach i miejscach pozwalających na ocenę procesu uzdatniania i wprowadzania wody do sieci wodociągowej. W 2014 r. struktura zaopatrzenia w wodę nie uległa zmianie w stosunku do roku 2013. W ewidencji 20 urządzeń wodnych (100 % skontrolowano) tj. 19 wodociągów zbiorowego zaopatrzenia, które dostarczały wodę o dobrej jakości dla 108,6 tys. osób (2013 r. - 108,6 tys.; 35

2012 r. 109,3 tys.) na ogólną liczbę 114,081 tys. mieszkańców powiatu oraz 1 inny podmiot zaopatrujący w wodę zakład przemysłowy Celsa Huta Ostrowiec. Wodociąg Celsa Huta Ostrowiec dostarczał wodę nieodpowiadającą wymogom fizykochemicznym ze względu na przekroczenie wartości sumy trichloroetenu i tetrachloroetenu. Dla wodociągu obowiązuje decyzja o braku przydatności wody do spożycia i unieruchomieniu wodociągu. W ramach monitoringu jakości wody w 2014 r. PPIS w Ostrowcu Św. pobrał do badań 138 prób wody przeznaczonej do spożycia (2013 r.- 131; 2012 r. 132, 2011 r. 131) i 40 prób wody ciepłej na obecność pałeczek Legionella sp. (2013 r. 32; 2012 r. 32; 2011r.- 32). Na podstawie sprawozdań z badań wydano 122 pisma informując o jakości wody przeznaczonej do spożycia (2013r. - 123; 2012 r. - 128 pism) oraz 17 pism dotyczących jakości wody ciepłej użytkowej (2013 r. 12; 2012 r. - 16 pism). W 2014 r. wydawano 1 decyzję na zapewnienie dobrej jakości wody przeznaczonej do spożycia (2013 r.- 0; 2012 r. - 2 decyzje; 2011 r.- 5) oraz 2 decyzje i 1 upomnienie na zapewnienie odpowiedniej jakości ciepłej wody użytkowej w budynkach zamieszkania zbiorowego, ze względu na stwierdzone przekroczenia wartości pałeczek Legionella sp. w instalacji wodnej (2013 r. - 3 decyzje). Stan sanitarno techniczny urządzeń wodnych nie budził zastrzeżeń. W 2014 r. wybudowano 3,3 km sieci wodociągowej rozdzielczej i magistralnej (2,5 km dla gm. Ostrowiec i 0,773 km dla gm. Bodzechów), przeprowadzono wymianę 1,69 km sieci z rur żeliwnych na PE i PCV. (0,06 km- gm. Ostrowiec; 1,628 km gm. Bodzechów). Dla wodociągu Ostrowiec Św. oddano do użytkowania nową studnię głębinową oraz przeprowadzono renowację studni dla wodociągu Miłków gm. Bodzechów. 36

Tabela 6. Urządzenia do zaopatrywania ludności w wodę i ocena jakości wody do spożycia Wyszczególnienie w latach 2011-2014. według ewidencji Liczba urządzeń odpowiadająca wymaganiom nieodpowiadająca wymaganiom Liczba ludności zaopatrywanej w wodę (w tys.) odpowiadającą wymaganiom nieodpowiadającą wymaganiom Wodociągi zbiorowego zaopatrzenia wodociągi o produkcji [m 3 /dobę] Inne podmioty zaopatrujące w wodę 2011 r. 19 19 0 109,3 0 2012 r. 19 19 0 109,3 0 2013 r. 19 19 0 108,6 0 2014 r. 19 19 0 108,6 0 < 100 2011 r. 5 5 0 3,6 0 1000 100-10000- 100000 2012 r. 4 4 0 1,0 0 2013 r. 5 5 0 2,0 0 2014 r. 5 5 0 1,9 0 2011 r. 13 13 0 32,9 0 2012 r. 14 14 0 35,7 0 2013 r. 13 13 0 34,8 0 2014 r. 13 13 0 34,9 0 2011 r. 1 1 0 72,8 0 2012 r. 1 1 0 72,6 0 2013 r. 1 1 0 71,8 0 2014 r. 1 1 0 71,8 0 2011 r. 1 1 0 3,0 (pracownicy zakładu) 2012 r. 1 1 0 2,8 (pracownicy zakładu) 2013 r. 1 1 0 2,7 (pracownicy zakładu) 2014 r. 1 1 0 0 2,7 (pracownicy zakładu) 0 0 0 37

38

III. ZAPOBIEGAWCZY NADZÓR SANITARNY Sprawowanie zapobiegawczego nadzoru sanitarnego ma na celu zapewnienie, na etapie planowania zagospodarowania przestrzennego oraz planowania i realizacji inwestycji, właściwego stanu sanitarno higienicznego w obiektach, w taki sposób, aby w trakcie eksploatacji obiektów nie powodowały one zagrożeń dla zdrowia i życia ludzi. Zgodnie z ustawą o Państwowej Inspekcji Sanitarnej w ramach sprawowania zapobiegawczego nadzoru sanitarnego Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Ostrowcu Świętokrzyskim w 2014 r., zajmował stanowiska pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych m.in. w sprawie: - projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, - planowanych przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko na etapie oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, - dokumentacji projektowych inwestycji, w szczególności projektów budowlanych, - zgód, opinii i uzgodnień wynikających z przepisów prawnych, - obiektów budowlanych przed dopuszczeniem ich do użytkowania przez właściwy organ. Dokonywana ocena pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych dotyczyła różnych przedsięwzięć inwestycyjnych obejmujących m.in.: - obiekty handlowe, przemysłowe, usługowe, turystyczne, hotelarskie, ochrony zdrowia ( w których prowadzona jest działalność lecznicza, apteki itp.), - inwestycje liniowe ( np. drogi i inne trasy komunikacyjne, kanalizacje ), elektrownie, oczyszczalnie ścieków, składowiska odpadów, stacje paliw. 39

Liczba zajętych stanowisk dotyczących STAN SANITARNY POWIATU OSTROWIECKIEGO 2014 Tabela 7. Zbiorcza analiza zajętych stanowisk dla określonych zadań w 2014 r. ogółem ( bez uwzględnienia liczby kontroli ) uzgodnienie zakresu informacji wymaganych w Strategicznej oceny prognozie oddziaływania na środowisko oddziaływania na opiniowanie projektu dokumentu wraz z środowisko prognozą oddziaływania na środowisko opinia co do potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko i sporządzenia raportu Oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko uzgodnienie warunków realizacji przed wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach opinii uzgadniające dokumentację projektową pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych decyzji w sprawie spełnienia wymagań jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą opinii w sprawie uczestniczenia w dopuszczeniu do użytkowania obiektów budowlanych na podstawie art. 56 Ustawy Prawo Budowlane innych spraw Kontrole ( wizje ) 135 6 9 29 8 13 22 26 22 60 W 2014 roku w ramach zapobiegawczego nadzoru sanitarnego Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny Ostrowcu Świętokrzyskim: - wydał 22 decyzje merytoryczne w sprawie oceny pomieszczeń i urządzeń dla przedmiotowej działalności medycznej zgodnie z wymaganiami Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 26 czerwca 2012 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą ( Dz. U. z 2012 r., poz. 739 ), - zajął stanowisko w 26 sprawach dotyczących dopuszczenia do użytkowania obiektów budowlanych na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 2 Ustawy z dnia 7.07.1994 r. Prawo Budowlane ( tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz. 1409 z późniejszymi zmianami ). - uzgodnił 13 dokumentacji projektowych pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych, - wydał 29 opinii co do potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko na podstawie art. 64 ust. 1 pkt 1 i pkt 2 Ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko ( tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz. 1235 z późniejszymi zmianami ), a w przypadku stwierdzenia takiej potrzeby co do zakresu raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko, 40

- wydał 8 opinii w sprawie uzgodnienia warunków realizacji inwestycji przed wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach na podstawie art. 78 ust. 1 pkt 2 Ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz. 1235 z późniejszymi zmianami ), - przeprowadził 60 kontroli/wizji w związku z dopuszczeniem do użytkowania obiektów, w związku z wydaniem decyzji w sprawie spełnienia wymagań odpowiednich do rodzaju wykonywanej działalności leczniczej i zakresu udzielanych świadczeń zdrowotnych oraz w innych sprawach. Łącznie w 2014 r. PPIS w Ostrowcu Św. zajął stanowisko w formie opinii, uzgodnień, postanowień w 135 sprawach obejmujących: strategiczne oceny oddziaływania na środowisko, opinie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko, oceny spełnienia wymagań jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą, dopuszczenie do użytkowania obiektów, uzgadniania dokumentacji projektowych i stanowisk dotyczących innych spraw. 1. Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko. Polityka regionalna na szczeblach gmin realizowana jest poprzez opracowania studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, które są podstawą do sporządzania planów zagospodarowania przestrzennego. Dokonywane w tych opracowaniach zmiany miały na celu stworzenie warunków i ustalenie zasad lokalizacji zabudowy mieszkaniowej, usługowo-mieszkaniowej, przemysłu i drobnej wytwórczości oraz usług, a także przeznaczenie nowych terenów na cele komunikacyjne (modernizacja dróg, budowa parkingów, itp.). Prognoza oddziaływania na środowisko jest dokumentem wspierającym proces decyzyjny związany z opiniowaniem, uzgadnianiem oraz uchwalaniem studium lub planu miejscowego. Głównym celem prognozy jest określenie możliwych skutków, jakie mogą wystąpić w środowisku w wyniku ustaleń projektowanego dokumentu planistycznego. Rolą prognozy jest również sprawdzenie, czy ustalenia projektowanego dokumentu zabezpieczają we właściwy sposób środowisko ( w tym miejsca zamieszkiwane przez ludność oraz miejsca dostępne dla ludzi ) przed nadmiernymi negatywnymi oddziaływaniami, a także wskazanie ewentualnych rozwiązań mających na celu zapobieganie negatywnym wpływom na środowisko. 41

Wnioski, rekomendacje i zalecenia wynikające z prognozy powinny być brane pod uwagę przy ustalaniu ostatecznego tekstu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Mając na celu ochronę zdrowia ludzi Państwowa Inspekcja Sanitarna podczas dokonywania uzgodnień zwraca szczególną uwagę na zagadnienia dotyczące m.in. zaopatrzenia ludności w wodę, właściwe usuwanie, gromadzenie i unieszkodliwianie odpadów, odprowadzenie ścieków, właściwą lokalizację przedsięwzięć mogących pogorszyć stan środowiska. W roku 2014 wydano 6 uzgodnień zakresu i stopnia szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko: o 5 uzgodnień dotyczyło miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, między innymi: - uzgodnienie zakresu i stopnia szczegółowości informacji wymaganej w prognozie dla I zmiany mpzp miejscowości Brzostowa, - uzgodnienie zakresu i stopnia szczegółowości informacji wymaganej w prognozie dla mpzp części miasta Ostrowca Św. w rejonie ulic Kolejowa, Aleja 3 Maja, Traugutta, Świętokrzyska. o 1 uzgodnienie dotyczyło zakresu i stopnia szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko do sporządzonej zmiany nr 2 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego miasta Ostrowiec Św.. Wydano również 9 opinii o projektach dokumentów wraz z prognozą oddziaływania na środowisko, między innymi: - zmiana części miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego części osiedla Śródmieście w Ostrowcu Świętokrzyskim, - miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla sołectw: Kunów, Kurzacze, Miłkowska Karczma, Janik, Rudka, Nietulisko Małe, Prawęcin, Doły Biskupie, Wymysłów, Boksycka. 2. Ocena oddziaływania na środowisko. Działania związane z oceną oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko wynikają z Ustawy z dnia 03.10.2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz. 1235 z późniejszymi zmianami). Zgodnie z art. 61 ww. ustawy ocenę oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko przeprowadza się w ramach postępowania w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. 42

Uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach jest wymagane dla planowanych: 1) przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko, 2) przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko. W postępowaniu dotyczącym oceny oddziaływania przedsięwzięć kwalifikowanych do mogących znacząco oddziaływać na środowisko Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Ostrowcu Świętokrzyskim w ramach zapobiegawczego nadzoru sanitarnego zajmował stanowisko: - w sprawie obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko, - w sprawie zakresu raportu o oddziaływaniu na środowisko, - w sprawie uzgodnienia warunków realizacji inwestycji przed wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. W roku 2014 wydano 29 opinii w przedmiocie obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko oraz sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko dla przedsięwzięć realizowanych na terenie powiatu ostrowieckiego. Rys.11. Ilość opiniowanych przedsięwzięć wg gmin powiatu ostrowieckiego w latach 2013-2014 Dla 27 planowanych przedsięwzięć inwestycyjnych wydane zostały opinie sanitarne, którymi odstąpiono od obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko oraz nałożenia na inwestora obowiązku opracowania raportu oddziaływania na środowisko dla inwestycji będących przedmiotem postępowań. 43

Przykłady opinii sanitarnych w których nie stwierdzono konieczności przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko: - Budowa instalacji fotowoltaicznej wraz z niezbędną infrastrukturą Sarnówek Duży gm. Bodzechów, - Zbieranie, magazynowanie i przetwarzanie odpadów innych niż niebezpieczne na działkach o numerach ewidencyjnych 822/3, 822/4, 822/5 położonych przy ul. Sandomierskiej 270 w Ćmielowie. - Rozbudowa drogi wojewódzkiej nr 754 na odcinku od km 0+000 do km 1+ 912 w Ostrowcu Św. Wraz z rozbudową mostu na rzece Kamienna, - Rozbudowa i przebudowa starodroża drogi krajowej Nr 9 wraz z ul. Sienkiewicza w Ostrowcu Św. od skrzyżowania z ul. Waryńskiego do węzła w miejscowości Boksycka, - Budowa kanalizacji sanitarnej przy ulicy Miodowej i przy ulicach bocznych od ulicy Miodowej na osiedlu Gutwin Zachód w Ostrowcu Świętokrzyskim, W 2 przypadkach wydano opinie nakładające na inwestora obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko, a tym samym sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko: - Budowa zakładu do przetwarzania opon oraz odpadów gumowych w oparciu o zintegrowany system procesu pirolizy niskotemperaturowej na działce nr 69/1 (obręb 29, arkusz 3) w rejonie ul. Samsonowicza w Ostrowcu Świętokrzyskim, - Budowa małej elektrowni wodnej MEW Skarbka na kanale młynówki rzeki Kamienna, odtworzenie jazu piętrzącego w km 25-080 rzeki oraz wykonanie przepławki ryglowej dla ryb. 44

Rys.12. Struktura opinii wydanych w sprawie przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko w latach 2012-2014 Stanowisko w sprawie potrzeby bądź też braku potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięć na środowisko było zajmowane z uwzględnieniem skali planowanej inwestycji, jej usytuowania, wielkości zajmowanego terenu oraz funkcji i potencjalnego szkodliwego oddziaływania na środowisko lub zdrowie ludzi. Potrzebę przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko, a tym samym sporządzenia raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko orzekano dla tych przedsięwzięć, których podstawowe dane charakteryzujące inwestycję wskazywały na duże prawdopodobieństwo wystąpienia uciążliwego lub szkodliwego oddziaływania. Analizy powyższe przeprowadzano na podstawie dostarczonych dokumentów tj. kserokopii wniosku inwestora, opisu planowanego przedsięwzięcia, mapy sytuacyjno-wysokościowej terenu, wypisów z miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. 45

Rys.13. Struktura opiniowanych w 2014 r. przedsięwzięć wg charakteru inwestycji. Ponadto wydanych zostało 8 postanowień dotyczących zakresu higienicznych i zdrowotnych uwarunkowań realizacji przedsięwzięcia, na etapie przygotowywania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na ich realizację. Podczas uzgadniania zakresu higienicznych i zdrowotnych uwarunkowań realizacji przedsięwzięć istotnym celem było dążenie do zagwarantowania, aby projektowane obiekty, w tym szczególnie przemysłowe, nie powodowały zagrożenia i uciążliwości dla ludzi w nich pracujących jak i zamieszkałych w ich sąsiedztwie. Ewentualne uciążliwości można bowiem eliminować stosując odpowiednią technologię, środki ochrony lub ustanawiając obszary ograniczonego użytkowania. Na podkreślenie zasługuje fakt, iż w celu spełnienia odpowiednich warunków sanitarnych i zdrowotnych przepisy prawa nakładają na inwestorów, projektantów obowiązek stosowania najlepszych dostępnych technik, technologii i zabiegów organizacyjnych. Obecne ustawodawstwo stwarza warunki do czynnego udziału społeczeństwa w procesie powstawania nowych przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. Opiniowanie warunków realizacji przedsięwzięć na etapie uzyskiwania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięć pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych dotyczyło między innymi takich inwestycji jak: - Budowa stacji paliw nr 805 wraz z infrastrukturą towarzyszącą w miejscowości Ostrowiec Świętokrzyski przy ulicy Bałtowskiej, na działkach o numerach ewidencyjnych 31/3, 31/4, 32/2, 32/7, 1/4, 30, 46

- Zabezpieczenie przeciwpowodziowe m. Ostrowiec Świętokrzyski, gm. Ostrowiec Świętokrzyski oraz gm. Bodzechów w oparciu o regulację rzeki Modły z wykorzystaniem istniejącego zbiornika w Częstocicach jako polderu zalewowego do redukcji fali powodziowej, - Odbudowa piętrzenia wody na rzece Kamiennej ( w km 50+130) z przeznaczeniem do produkcji energii elektrycznej zlokalizowanego w miejscowości Ćmielów, gmina Ćmielów, powiat ostrowiecki, województwo świętokrzyskie. 3. Uzgadnianie dokumentacji projektowej W procesie inwestycyjnym na etapie projektowania obiektów budowlanych, w tym uzyskiwania decyzji o pozwoleniu na budowę, organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej uzgadniały projekty budowlane inwestycji oraz projekty technologiczne. Przy uzgadnianiu dokumentacji projektowych oceniano rozwiązania proponowane przez projektantów w aspekcie zagwarantowania odpowiednich warunków sanitarno higienicznych w miejscach pobytu ludzi poprzez zastosowanie m.in. prawidłowej funkcji oraz warunków techniczno użytkowych pomieszczeń, właściwych pod względem zdrowotnym materiałów budowlanych, prawidłowej wymiany powietrza w projektowanych pomieszczeniach oraz właściwego oświetlenia. W roku 2014 wydano 13 opinii sanitarnych uzgadniających dokumentacje projektowe w tym: - 5 projektów budowlanych nowych budynków, - 4 projektów przebudowy, rozbudowy i zmiany sposobu użytkowania, - 4 projektów technologicznych dla istniejących obiektów. Wśród opiniowanych projektów 6 dokumentacji zostało przedłożonych do uzgodnienia przez projektantów i biura projektowe, natomiast 7 spośród uzgodnionych projektów zostało przedłożonych do zaopiniowania przez inwestorów. Przykłady opiniowanej dokumentacji projektowej: - projekt technologiczny lodziarni w istniejącym budynku usługowo handlowo mieszkalnym przy ulicy Rynek 50 w miejscowości Ostrowiec Św., - projekt technologiczny adaptacji pomieszczeń na lokal apteki ogólnodostępnej w Ostrowcu Świętokrzyskim, ul. Starokunowska 1/7, - projekt technologiczny lokalu handlowego branży spożywczej, mieszczącego się przy ul. Denkowskiej 12 w Ostrowcu Św.. 47

Rys.14. Struktura uzgadnianych dokumentacji projektowych wg branż. 4. Kontrole obiektów ( wizje lokalne, kontrole w trakcie realizacji inwestycji, uczestniczenie w dopuszczaniu do użytkowania obiektów budowlanych ). W roku 2014 przeprowadzono 60 kontroli / wizji lokalnych. W ogólnej liczbie 60 wizji lokalnych znajduje się : - 26 wizji związanych z uczestniczeniem w dopuszczeniu do użytkowania w związku z art. 56 ustawy Prawo budowlane ( tekst jednolity Dz. U. z 2013 r. poz. 1409 z późniejszymi zmianami), Podczas odbiorów zwracano uwagę w szczególności na: - wykonanie obiektu zgodnie z projektem, - posiadanie przez materiały służące do budowy i wykończenia obiektów stosownych atestów, - protokoły wymagane przepisami ( protokoły kominiarskie, badania skuteczności wentylacji, badania jakości wody do spożycia ), - prawidłową wentylację mechaniczną i grawitacyjną w pomieszczeniach, - prawidłowe wykonanie instalacji wodno-kanalizacyjnej i ogrzewczej w budynkach będących przedmiotem odbioru, - przystosowanie obiektów dla potrzeb osób niepełnosprawnych: podjazdy, parkingi, toalety, - wyrażenia zgody na odstępstwa od przepisów określających warunki techniczne oraz bezpieczeństwa i higieny pracy. 48

Głównym celem kontroli było poddanie oceny zgodności realizowanych inwestycji z uzgodnioną pod względem sanitarno-higienicznym dokumentacją projektową oraz wyeliminowanie ewentualnych nieprawidłowości w tym zakresie powstałych w trakcie budowy. Ciekawsze inwestycje oddane do użytku w 2014 r.: - Rozbudowa ujęcia o 470 m³/h ( 3 studnie zastępcze ) w części obejmującej II etap rozbudowa o studnię nr 17 wraz z rurociągiem tłocznym do rurociągu tłocznego z projektowanej studni nr 18, z zasilaniem elektrycznym, stacją transformatorową, monitoringiem ujęcia oraz drogą dojazdową do studni na działkach o nr ewidencyjnych 4/1204, 545, 546, 547, 548, 223/1202, 223/1201, 224/1200 w miejscowości Sudół ( obręb 22 ) gmina Bodzechów, - Rozbudowa zakładu produkcyjnego słodkich i słonych przekąsek o halę magazynową wraz z instalacjami wody, energii elektrycznej, kanalizacji deszczowej na działkach o numerach ewidencyjnych 308/80, 308/82 przy ulicy Kolejowej w Kunowie, - Rozbudowa, nadbudowa i przebudowa budynku specjalnego ośrodka wychowawczego z przeznaczeniem na publiczną szkołę podstawową na działkach o numerach ewidencyjnych 9 i 10/3 przy ulicy Grabowieckiej 15 w Ostrowcu Św., 49

- Budowa samoobsługowej myjni samochodowej oraz nadbudowa, rozbudowa i przebudowa istniejącej myjni samochodowej ( 1 stanowiskowej na samochody od 3,5 t - samochody ciężarowe i autobusy ) na działkach o numerach ewidencyjnych 76/5, 77, 78, 76/3, 76/16, 76/14, 83/1, 76/13 ( obręb 17, arkusz 4 ) przy ulicy Żabiej w Ostrowcu Świętokrzyskim, - Rozbudowa, przebudowa oraz zmiana sposobu użytkowania części istniejącego budynku na usługi medyczne wraz z instalacjami wodno - kanalizacyjnymi, c.o., wentylacji i energii elektrycznej na działkach o numerach ewidencyjnych 98/82, 98/91 ( obręb 17, arkusz 5 ) przy ulicy Polnej 84 w Ostrowcu Świętokrzyskim, Rys.15. Zestawienie ilości obiektów dopuszczonych do użytkowania w latach 2012-2014 r. 50

Rys.16. Struktura obiektów będących przedmiotem dopuszczenia do użytkowania w roku 2014. - 22 wizje związane z wydawanymi decyzjami w sprawie oceny pomieszczeń i urządzeń dla przedmiotowej działalności leczniczej zgodnie z wymaganiami Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 26 czerwca 2012 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą ( Dz. U. z 2012 r., poz. 739 z późniejszymi zmianami ). Spośród wydanych przez PPIS w Ostrowcu Świętokrzyskim decyzji 15 dotyczyło podmiotów leczniczych; 6 wydanych decyzji dotyczyło indywidualnej specjalistycznej praktyki lekarskiej; 1 decyzja dotyczyła indywidualnej praktyki pielęgniarskiej. Przykłady przeprowadzonych wizji w związku z wydawaniem decyzji dla podmiotów wykonujących działalność leczniczą: - NZOZ Maltanka, Ostrowiec Św., ul. Polna 84, lok. 3, - Poradnia Dermatologiczna Ostrowiec Św., os. Słoneczne 10, PULS S.C., - Indywidualna specjalistyczna praktyka lekarska w zakresie kardiologii, os. Rosochy 47/2 w Ostrowcu Świętokrzyskim, - Ambulatoryjne świadczenia zdrowotne w ramach indywidualnej praktyki pielęgniarskiej w lokalu znajdującym się przy ulicy Grabowieckiej 29 w Kunowie, 51

- Rehabilitacja funkcjonalna REHAVITAE S.C. Kowal Jan, Kurek Andrzej, Os. Ogrody 29, 27-400 Ostrowiec Św. - działalność lecznicza w zakresie rehabilitacji w lokalu mieszczącym się przy ulicy Denkowskiej 45 w Ostrowcu Świętokrzyskim. - 12 wizji lokalnych na wniosek podmiotów wykazujących słuszny interes w sprawie wydania opinii związanych z oceną stanu sanitarno - technicznego pomieszczeń przeznaczonych na działalność aptek, odbiorów samochodów pogrzebowych oraz sklepów medycznych. Przykłady: - Opinia w zakresie spełnienia wymagań higieniczno sanitarnych dla pomieszczeń przeznaczonych na działalność Niepublicznego Przedszkola Z Uśmiechem w budynku mieszczącym się przy ulicy Kunowskiej 2 w Waśniowie; - Opinia w zakresie spełnienia wymagań higieniczno sanitarnych dla lokalu przeznaczonego na działalność z zakresu zaopatrzenia w wyroby medyczne i pomocnicze. mieszczącego się przy ul. Focha 5 w Ostrowcu Świętokrzyski; - Opinia w zakresie spełnienia wymagań higieniczno sanitarnych dla pomieszczeń apteki mieszczącej się przy ul. Mikołaja Kopernika 14 w Ostrowcu Świętokrzyskim. 52

Wnioski Stanowiska Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie zapobiegawczego nadzoru sanitarnego zajmowane są wyłącznie na wniosek zainteresowanych podmiotów lub w związku z wystąpieniami organów prowadzących postępowanie główne i dotyczą planowanych inwestycji na danym terenie. Działalność Nadzoru Zapobiegawczego dotyczyła kontroli pod kątem zapewnienia właściwego stanu sanitarno-zdrowotnego w nowo realizowanych obiektach takich jak np. użyteczności publicznej, ochrony zdrowia, żywieniowo-żywnościowych, oświaty, zakładach pracy. Mając na uwadze ochronę zdrowia publicznego, w ramach prowadzonych postępowań oraz uzgodnień w zakresie zapobiegawczego nadzoru sanitarnego zwracano szczególną uwagę na następujące zagadnienia: - ochronę ludzi przed nadmiernym oddziaływaniem środowiska pracy ( hałas, zanieczyszczenie powietrza ) poprzez egzekwowanie rozwiązań technicznych i zastosowaniu odpowiednich materiałów budowlanych, - właściwą gospodarkę wodno-ściekową ( zaopatrzenie ludności w wodę do spożycia, odprowadzenie ścieków ), - prawidłowe gromadzenie, usuwanie i unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych w tym medycznych. W oparciu o przepisy prawa inspekcja sanitarna w ramach nadzoru zapobiegawczego prowadziła działania w celu zminimalizowania negatywnych skutków inwestycji na zdrowie człowieka. W roku 2014 wzrosła liczba wydanych opinii co do potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, a w przypadku stwierdzenia takiej potrzeby co do zakresu raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko (w 2014 r.-29 opinii; w 2013 r.- 16 opinii). Wśród opiniowanych przedsięwzięć przeważającą ilość stanowiły kanalizacje oraz instalacje służące do przetwarzania odpadów. W związku z tym można wysnuć wniosek, że w bliższej perspektywie znacznej poprawie ulegnie gospodarka ściekowa oraz zagospodarowanie odpadów na terenie powiatu ostrowieckiego. Jednocześnie ze wzrostem liczby zapytań o konieczność przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko dla planowanych przedsięwzięć zmalała ilość wydanych opinii stwierdzających konieczność przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko 53

( w roku 2014 wydano 2 opinie nakładające na inwestora obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko; w roku 2013 6 ). Pozwala to stwierdzić, że wśród opiniowanych przedsięwzięć zmalała liczba inwestycji mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko ( uciążliwych) lub też powodujących konflikty społeczne. W poprzednich latach do takich inwestycji zaliczały się biogazowe oraz farmy wiatrowe, które w roku 2014 nie pojawiły się wśród analizowanych inwestycji. Warto równocześnie nadmienić, że pomimo braku w strukturze opiniowanych przedsięwzięć ww. inwestycji nie zmalała liczba inwestycji polegających na czerpaniu energii ze źródeł odnawialnych. Aktualnie większy udział mają przedsięwzięcia potencjalnie mniej zagrażające środowisku, których budowa nie jest kontrowersyjna z punktu widzenia mieszkańców ( instalacje fotowoltaiczne, elektrownie wodne ). 54

IV. STAN SANITARNY OBIEKTÓW UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ Wprowadzenie Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w 2014 roku nadzorował 370 obiektów użyteczności publicznej bez podmiotów wykonujących działalność leczniczą. Do tej grupy obiektów zaliczono: obiekty świadczące usługi fryzjerskie, kosmetyczne, odnowy biologicznej- 146, obiekty hotelarskie, placówki świadczące usługi noclegowe oraz gospodarstwa agroturystyczne- 41, ustępy publiczne- 8, jednostki organizacyjne pomocy społecznej i noclegownia- 7, tereny rekreacyjne, miejsca wykorzystywane do kąpieli i basen- 63, cmentarze i domy przedpogrzebowe- 23, apteki- 42, stacje paliw- 12, obiekty sportowe- 10, pozostałe- 18 (m. in. dworzec PKS, pralnie, obiekty kulturalne, laboratoria, inne). W celu ochrony zdrowia ludzkiego przed niekorzystnym wpływem szkodliwości i uciążliwości środowiskowych oraz zapobiegania powstawaniu chorób zakaźnych skontrolowano 155 obiektów, co stanowi 41,89 %. 42 12 10 18 23 146 63 7 8 41 fryzjerskie, kosmetyczne, odnowa biologiczna ustępy publiczne tereny rekreacyjne, kąpieliska, basen apteki obiekty sportowe hotele, obiekty świadcząceusługi hotelarskie domy pomocy społecznej i noclegownia cmentarze i domy przedpogrzebowe stacje paliw pozostałe Rys.17. Struktura obiektów użyteczności publicznej na terenie powiatu ostrowieckiego w roku 2014. 55

Tabela 8. Działalność kontrolna w obiektach użyteczności publicznej w 2014 r. Wyszczególnienie Wg ewidencji ogółem Liczba urządzeń i obiektów skontrolowanych ze stwierdzonym złym stanem higienicznosanitarnym i technicznym tylko higienicznosanitarnym tylko technicznym 0 1 2 3 4 5 Ustępy publiczne 1. 8 8 0 0 0 Ustępy ogólnodostępne 2. 0 2 0 0 0 Pływalnie kryte - ogółem 3. 1 1 0 0 0 Domy pomocy społecznej 4. 0 0 0 0 0 Inne jednostki organizacyjne pomocy społecznej 5. 5 0 0 0 0 Placówki zapewniające całodobową opiekę 6. 1 0 0 0 0 Noclegownie i domy dla bezdomnych 7. 1 0 0 0 0 Obiekty hotelarskie ogółem 8. 7 6 0 0 0 Obiekty hotelarskie Hotele 9. 5 5 0 0 0 Motele 10. 2 1 0 0 0 Pensjonaty 11. 0 0 0 0 0 Kempingi 12. 0 0 0 0 0 Domy wycieczkowe 13. 0 0 0 0 0 Schroniska młodzieżowe, 0 0 0 0 0 14. schroniska, pola biwakowe 15. 34 14 0 0 0 Inne obiekty, w których świadczone są usługi hotelarskie Zakłady fryzjerskie 16. 87 28 1 2 1 Zakłady kosmetyczne 17. 35 14 0 1 0 Zakłady tatuażu 18. 1 0 0 0 0 Zakłady odnowy biologicznej 19. 13 5 0 1 1 Inne zakłady, w których są świadczone łącznie więcej 10 5 0 0 0 niż jedna z usług fryzjerskie, kosmetyczne, odnowy 20. biologicznej, tatuażu Dworce autobusowe 21. 1 1 0 0 0 Dworce i stacje kolejowe 22. 0 0 0 0 0 Tereny rekreacyjne 23. 62 48 0 0 0 Cmentarze 24. 21 0 0 0 0 Domy przedpogrzebowe 25. 2 0 0 0 0 Zakłady karne i areszty śledcze 26. 0 0 0 0 0 Inne obiekty 27. 81 23 0 0 0 SUMA 28. 370 155 1 4 2 1. Stan sanitarny wybranych obiektów i urządzeń 1. 1. Ustępy publiczne W ewidencji PPIS znajduje się 8 stałych ustępów publicznych, w tym 3 w Ostrowcu Św., 1 w Ćmielowie i 4 w Bałtowie. 7 obiektów podłączonych jest do sieci kanalizacyjnej, 1 do zbiornika bezodpływowego. W 2014 roku skontrolowano 100 % ustępów publicznych. Przeprowadzone kontrole wykazały dobry stan higieniczno- sanitarnym obiektów. Ustępy dostępne dla osób niepełnosprawnych, zaopatrzone w podstawowe środki higieny, systematycznie dezynfekowane. 56

1.2. Obiekty pomocy społecznej W nadzorze PPIS w Ostrowcu Św. znajduje się 7 obiektów, w tym 1 noclegownia dla bezdomnych mężczyzn, 1 placówka zapewniająca całodobową opiekę - Towarzystwo Pomocy Św. Brata Alberta w Skoszynie gm. Waśniów i 5 jednostek organizacyjnych pomocy społecznej. W 2014 r. odstąpiono od kontroli ww. obiektów ze względu na dobry stan sanitarno-techniczny w latach poprzednich. 1.3. Obiekty hotelarskie foto: Hotel *** Panorama Na terenie powiatu ostrowieckiego znajduje się 41 obiektów hotelarskich, w tym 5 hoteli, 2 motele i 34 obiekty, w których są świadczone usługi hotelarskie, takie jak pokoje noclegowe, zajazdy i gospodarstwa agroturystyczne. W 2014 r. skontrolowano 20 obiektów hotelarskich, co stanowi 48,78 %. Przeprowadzone kontrole dotyczyły oceny stanu sanitarno- technicznego obiektów, postępowania z bielizną oraz odpadami komunalnymi. Kontrole wykazały, iż obiekty hotelarskie reprezentują wysoki standard świadczonych usług, oraz bardzo dobry stan sanitarno- techniczny. Wszystkie pokoje z pełnymi węzłami sanitarnymi, prawidłowo wyposażone, z dostępem do internetu, zapewnione miejsca postojowe dla samochodów, parkingi monitorowane, otoczenie zagospodarowane zielenią (krzewy, kwiaty), zorganizowane miejsca grillowe. Pokoje systematycznie odnawiane, czystość bieżąca zachowana. Pranie bielizny odbywa się w pralniach zewnętrznych lub na miejscu w przypadku gospodarstw agroturystycznych. W hotelach istnieje możliwość organizacji konferencji, seminariów, balów i innych uroczystości zarówno dla spotkań biznesowych jak i prywatnych. 57

Sieć gospodarstw prowadzących działalność agroturystyczną najlepiej rozwinięta jest w gminie Bałtów z uwagi na oferowaną na tym obszarze szeroką gamę atrakcji turystycznych świadczonych całorocznie. 1.4. Zakłady fryzjerskie, kosmetyczne i odnowy biologicznej W 2014 r. w ewidencji PPIS znajdowało się 146 obiektów- skontrolowano 52, co stanowi 35,62 %, w tym: - 87 zakładów fryzjerskich- skontrolowano 28, co stanowi 32,18 %, - 35 zakładów kosmetycznych- skontrolowano 14, co stanowi 40 %, - 1 zakład tatuażu- brak kontroli, - 13 zakładów odnowy biologicznej- skontrolowano 5, co stanowi 38,46 %, - 10 zakładów, w których świadczone są łącznie więcej niż jedna z usług fryzjerskie, kosmetyczne, odnowy biologicznej, tatuażu- skontrolowano 5, co stanowi 50 %. Kontrole tej grupy obiektów utrudnione były ze względu na brak przepisów określających szczegółowe wymagania sanitarne, jakim powinny odpowiadać zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, tatuażu i odnowy biologicznej. Z uwagi na ochronę przed zakażeniami i chorobami zakaźnymi szczególną uwagę zwracano na sposób postępowania z narzędziami stosowanymi przy świadczeniu usług oraz prawidłowość postępowania z bielizną. Dezynfekcja i sterylizacja narzędzi prowadzona była zgodnie z procedurami postępowania aseptycznego. Narzędzia dezynfekowane przez zanurzenie w środkach dezynfekcyjnych o szerokim spektrum działania. Przestrzegane było stężenie robocze środków dezynfekcyjnych oraz wymagany czas dezynfekcji. Dodatkowo właściciele posiadali środki do szybkiej dezynfekcji. 58

W zakładach kosmetycznych kontrolowano właściwe postępowanie z narzędziami mogącymi powodować naruszenie ciągłości tkanki. Kontrole wykazały prawidłowe postępowanie z narzędziami. Narzędzia mogące naruszyć ciągłość tkanki zabezpieczone były w sterylnych pakietach, przechowywane w zamykanych pojemnikach. Większość obiektów nie posiadała własnych autoklawów, więc w celu prawidłowej sterylizacji narzędzi korzystała z usług centralnej sterylizatorni ZOZ na podstawie zawartych umów. Coraz częściej właściciele rezygnują z narzędzi wielokrotnego użytku, które powodują przerwanie ciągłości tkanki na rzecz sprzętu jednorazowego użycia oraz sterylnych jednorazowych materiałów. Bieliznę wielokrotnego użytku w wielu obiektach usługowych zastąpiono bielizną jednorazowego użytku, co zwiększyło higieniczne świadczenie usług. W 2014 r. wydano 3 decyzje (w tym 1 przedłużająca termin wykonania zaleceń). Stwierdzone nieprawidłowości dotyczyły: braku zabezpieczenia sali usług przed dopływem zimnego powietrza, nieprawidłowej wentylacji w pomieszczeniu higieniczno- sanitarnym, niewłaściwego stanu sanitarno-technicznego ścian w pomieszczeniu socjalnym, w pomieszczeniach świadczenia usług i ciągach komunikacyjnych (widoczne odpryski farby, ubytki tynku, spękania ścian). Nałożono 4 mandaty za brak należytej czystości podczas świadczonych usług. Właścicielom gabinetów kosmetycznych stworzono w ramach realizowanego Projektu 5 pn. Edukacja pracowników wybranych zawodów zwiększonego ryzyka transmisji zakażeń krwiopochodnych i ogółu społeczeństwa w zakresie prewencji HCV, HBV, HIV możliwość wzięcia udziału w szkoleniu na temat Zapobieganie zakażeniom HCV. Ze szkolenia skorzystało 28 właścicieli i pracowników z sektora pozamedycznego. Szkolenie miało na celu podniesienie świadomości i rangi problemu jakim jest niski poziom wiedzy społeczeństwa na temat zakażeń krwiopochodnych (HCV, HBV, HIV) mogących powstać podczas świadczenia usług w salonach kosmetycznych, fryzjerskich i tatuażu. 59

1.5. Obiekty komunikacji publicznej W ewidencji 1 dworzec autobusowy. Przeprowadzona kontrola dworca autobusowego PKS w Ostrowcu Św. wykazała dobry stan sanitarno- techniczny pomieszczeń udostępnianych pasażerom. Otoczenie obiektu utrzymane czysto, wyznaczone miejsca postojowe dla autobusów oraz stanowiska dla osób podróżujących wyposażone w ławeczki i kosze na śmieci. W 2014 r. skontrolowano 10 środków transportu, w tym 5 autobusów komunikacji publicznej Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacji w Ostrowcu Św. i 5 autobusów Przedsiębiorstwa Komunikacji Samochodowej. Wszystkie kontrolowane środki transportu ocenione zostały jako dobre. 1.6. Cmentarze W ewidencji 21 obiektów, w 2014 roku nie przeprowadzono kontroli cmentarzy. 1.7. Domy przedpogrzebowe W ewidencji 2 obiekty. W 2014 r. nie przeprowadzono kontroli domów przedpogrzebowych. Kontrolą objęto 1 samochód przeznaczony do przewozu zwłok i szczątków ludzkich. Samochód trwale oznakowany w sposób wskazujący na jego przeznaczenie, kabina kierowcy odizolowana od części przeznaczonej na umieszczenie zwłok lub szczątków ludzkich. W części przeznaczonej do transportu zwłok brak miejsc siedzących, zapewnione zabezpieczenie przed przesuwaniem się trumny podczas przewozu. W dowodzie rejestracyjnym znajdował się zapis dotyczący przeznaczenia samochodu. Skontrolowany środek transportu przeznaczony do przewozu zwłok i szczątków spełniał wymagania techniczne i sanitarne określone w 4 Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 27.12.2007r. w sprawie wydawania pozwoleń i zaświadczeń na przewóz zwłok i szczątków ludzkich (Dz. U. z 2007 r. nr 249, poz. 1866). 60

1.8. Inne obiekty użyteczności publicznej Inne obiekty użyteczności publicznej (143) stanowią 38,65 % obiektów użyteczności publicznej będących pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej w Ostrowcu Świętokrzyskim. Do tej grupy zaliczamy: pralnie, obiekty sportowe, apteki, obiekty kulturalne, laboratoria, stacje paliw, tereny rekreacyjne, prosektorium, ośrodek wsparcia rodziny. Udział poszczególnych grup obiektów w latach 2013 i 2014 przedstawia tabela poniżej. Tabela 9. Struktura innych obiektów użyteczności publicznej. Lp. Nazwa obiektu wg ewidencji 2014 skontrolowanych wg ewidencji 2013 skontrolowanych 1. Pralnie 4 1 3 2 2. Obiekty sportowe 10 8 9 8 3. Apteki, punkty 42 0 apteczne 45 6 4. Obiekty kulturalne 9 0 9 0 5. Laboratoria 2 1 2 0 6. Stacje paliw 12 3 17 6 7. Ośrodek wsparcia 1 0 1 0 rodziny 8. Prosektorium 1 0 1 0 9. Tereny rekreacyjne (piaskownice, parki, ośrodki wypoczynkowe) 62 48 62 29 10. Parkingi, 0 10 0 10 przystanki Razem 143 71 149 61 W 2014 r. skontrolowano 71 obiektów (2013 r.- 61; 2012 r.- 35; 2011 r.- 22) z grupy innych obiektów użyteczności publicznej, co stanowi 49,65 %. Kontroli poddano w szczególności: piaskownice ogólnodostępne, ośrodki wypoczynkowe oraz obiekty sportowe ze względu na bezpieczeństwo osób korzystających z ww. obiektów. Na 54 piaskownic ogólnodostępnych będących w ewidencji skontrolowano 45 obiektów. Systematyczne kontrole placów zabaw z piaskownicami ogólnodostępnymi spowodowały znaczną poprawę stanu sanitarno-technicznego ww. obiektów. Na większości placów zabaw zamontowano nowoczesne drewniane urządzenia zabawowe. Urządzenia posiadały atest higieniczny, były na bieżąco konserwowane. Gminy oraz spółdzielnie mieszkaniowe dokonywały przeglądu urządzeń zabawowych oraz prowadziły wymianę 61

piachu wg opracowanych harmonogramów minimum 2 razy w trakcie sezonu letniego. Część placów zabaw oraz piaskownic została ogrodzona. Baza sportowa na terenie powiatu była bardzo dobrze rozwinięta. Funkcjonowały zarówno boiska sportowe typu Orlik jak również miejskie stadiony oraz hale sportowe. Obiekty ze stałą obsługą pracowników, posiadały pełne węzły sanitarne z zapleczem szatniowym, boiska o nawierzchni trawiastej i poliuretanowej wielofunkcyjne, zapewniony sprzęt sportowy, co stwarzało doskonałe warunki dla użytkowników. Boiska udostępniane były na rozgrywki sportowe dla zorganizowanych drużyn oraz dla osób indywidualnych. Zespół Obiektów Sportowych KSZO to najnowocześniejszy obiekt w regionie. W skład obiektu wchodzi: boisko do piłki nożnej wraz z trybunami i nowoczesnym oświetleniem, parking, hala widowiskowo- sportową wraz z towarzyszącą infrastrukturą. Na terenie obiektów odbywało się szereg imprez masowych, koncertów, zawodów sportowych oraz prowadzone są zajęcia sportowe dla dzieci i dorosłych. foto: Hala widowiskowo-sportowa w Ostrowcu Św. foto: Jura Park w Bałtowie Dużym zainteresowaniem na terenie powiatu ostrowieckiego cieszył się również kompleks rekreacyjny w Bałtowie Jura Park. Teren kompleksu ogrodzony, czynny cały rok. Na terenie kompleksu zlokalizowano 5 ustępów, w tym 4 publiczne i 1 ogólnodostępny, zapewniono parkingi, punkty gastronomiczne, obiekty noclegowe oraz w sezonie letnim wyznaczone było miejsce do kąpieli Kamienne Oko. Dla odwiedzających Jura Park. zapewniał wiele atrakcji m. in. park rozrywki, rollercoaster, lekcje muzealne dla dzieci, kraina koni, zwierzyniec bałtowski, oceanarium prehistoryczne, stoki narciarskie, muzeum jurajskie, kino 5D, park z modelami dinozaurów naturalnej wielkości, sabathówka - warsztaty paleontologiczne, spływ tratwami oraz place zabaw dla dzieci z urządzeniami zabawowymi. Obiekt utrzymane w bardzo dobrym stanie sanitarno- technicznym. 62

Z roku na rok poprawia się też stan sanitarny stacji paliw. Wszystkie stacje paliw dysponowały ustępami ogólnodostępnymi utrzymanymi w dobrym stanie sanitarnotechnicznym. Prowadzona jest bieżąca dezynfekcja powierzchni i urządzeń. W celu zapewnienia bezpieczeństwa podróżnych w 2014 r. skontrolowano 5 parkingów i 5 przystanków autobusowych. Wszystkie przystanki usytuowane były na terenie utwardzonym, posiadały zadaszone drewniane wiaty z miejscami siedzącymi dla oczekujących pasażerów, wyposażone w kosze na odpady. Za bieżącą czystość wiat oraz stan sanitarny odpowiadały gminy. W trakcie kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości. 1.9. Kąpieliska, miejsca wykorzystywane do kąpieli i baseny kąpielowe Na terenie powiatu ostrowieckiego w 2014 r. funkcjonowała Pływalnia Kryta Rawszczyzna w Ostrowcu Św. ul. Mickiewicza 32- obiekt czynny całorocznie oraz w okresie letnim 2 miejsca wykorzystywane do kąpieli tj.: Ośrodek Wypoczynkowy Gutwin w Ostrowcu Świętokrzyskim i Kamienne Oko w Bałtowie. PPIS nadzorował jakość wody w powyższych obiektach oraz kontrolował stan sanitarno-techniczny, skontrolowano 100% obiektów z tej grupy. Kontrole stanu sanitarnego basenów kąpielowych, a zwłaszcza jakości wody basenowej w dalszym ciągu utrudniał brak szczegółowych regulacji prawnych. Mimo to systematycznie pobierano próbki wody do badania, a informację o jakości wody przekazywano na bieżąco zarządcom obiektów. foto: Pływalnia Rawszczyzna w Ostrowcu Św. W 2014 r. z niecek basenowych Pływalni Rawszczyzna pobrano do badań mikrobiologicznych 60 prób wody oraz wykonano 60 oznaczeń chloru wolnego na miejscu w trakcie poboru prób. W badanym zakresie jakość wody basenowej odpowiadała wymogom sanitarnym. PPIS w Ostrowcu Św. wystosował do zarządcy obiektu 12 pism informujących 63

o jakości wody w basenie. Stan sanitarno- techniczny Pływalni Rawszczyzna uległ poprawie. Przeprowadzono całkowitą renowację konstrukcji stalowej znajdującej się nad nieckami basenowymi. Usunięto starą antykorozyjną i antyochronną nawierzchnię zgodnie z dokumentacją podwykonawczą Odtworzenie zabezpieczenia ognioochronnego nośnej konstrukcji stalowej Pływalni Rawszczyzna oraz zabezpieczenia antykorozyjnego konstrukcji stalowej wzdłuż korytarza przyległego do trybuny VIP, mostka łączącego trybuny i konstrukcji pomostów technologicznych. W ogólnodostępnej części higieniczno- sanitarnej przeznaczonej dla osób niepełnosprawnych, znajdującej się przy portalu kasowym usunięto ubytki tynku, umalowano ściany, naprawiono oświetlenie w szatni i kabinach w-c, zamocowano uszkodzone uchwyty dla osób niepełnosprawnych. Uzupełniono ubytki tynku, zlikwidowano wykwity solne na ścianach w pomieszczeniach podbasenia oraz w wejściu do korytarza pod trybuny, w pomieszczeniu wytwornicy podchlorynu i pomieszczeniu z ziemią okrzemkową. Foto: Ośrodek Wypoczynkowy Gutwin w Ostrowcu Św. Miejsca wykorzystywane do kąpieli na terenie powiatu ostrowieckiego oznakowano tablicami informacyjnymi oraz umieszczono regulaminy korzystania z obiektów. W ramach kontroli wewnętrznej zarządcy w sezonie przeprowadzili 3 badania jakości wody, sprawozdania z badań na bieżąco przekazywane były do Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Zgodnie z 3 i 7 Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dn. 8 kwietnia 2011 r. w sprawie prowadzenia nadzoru nad jakością wody w kąpielisku i miejscu wykorzystywanym do kąpieli (Dz. U. z 2011 r. Nr 86, poz. 478) Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Ostrowcu Św. w sezonie letnim wydał 3 bieżące oceny jakości wody, a powyższą informację zamieścił na stronie internetowej: psse.ostrowiec.pl. Miejsca wykorzystywane do kąpieli posiadały rozwiniętą infrastrukturę. Zapewniono zaplecze sanitarne i gastronomiczne. Tereny zagospodarowane, wykoszone, alejki utwardzone grysem i kostką, rozstawione drewniane ławeczki, kosze wyłożone workami foliowymi. 64

Wnioski W 2014 roku na 370 obiektów będących w ewidencji, skontrolowano 155 obiektów użyteczności publicznej (2013 r.- 377 obiektów w ewidencji, skontrolowano 142). Najwięcej nieprawidłowości stwierdzono w grupie obiektów: zakłady fryzjerskie, kosmetyczne i odnowy biologicznej, w związku z powyższym wydano 3 decyzje na zapewnienie odpowiedniego stanu sanitarno-technicznego pomieszczeń oraz nałożono 4 mandaty za brak należytej czystości przy świadczeniu usług. Sprawowanie nadzoru sanitarnego nad zakładami fryzjerskimi, kosmetycznymi i odnowy biologicznej utrudniał brak szczegółowych przepisów prawnych. Jednak szybko rozwijający się sektor usług prywatnych, panująca konkurencja w tym zakresie oraz bieżący nadzór Inspekcji Sanitarnej wymusił na właścicielach poprawę warunków sanitarno-technicznych pomieszczeń, zmianę wystroju wnętrz i wyposażenia obiektów. W dalszym ciągu istnieje konieczność nadzoru Inspekcji Sanitarnej w zakresie wdrożenia i stosowania procedur zapobiegających zakażeniom i chorobom zakaźnym. Zwiększona baza noclegowa, gastronomiczna, sportowa i wypoczynkowa pozytywnie wpływa na poprawę wizerunku powiatu. Obiekty hotelowe oferują coraz większy zakres świadczonych usług, związanych z gastronomią, aktywnym odpoczynkiem i rozrywką. 65

66

V. STAN SANITARNY PODMIOTÓW WYKONUJĄCYCH DZIAŁALNOŚĆ LECZNICZĄ W 2014 r. PPIS w Ostrowcu Św. nadzorował 195 podmiotów wykonujących działalność leczniczą (2013 r. 195). Realizacja ustawowych zadań PIS odbywała się poprzez sprawowanie nadzoru nad warunkami higieniczno-sanitarnymi, jakie powinien spełniać personel medyczny, sprzęt oraz pomieszczenia, w których są udzielane świadczenia zdrowotne w kontekście zgodności spełnienia wymogów określonych przepisami prawnymi. Zakres przeprowadzonych kontroli obejmował sprawdzenie należytego stanu sanitarnotechnicznego i funkcjonalności pomieszczeń, czystości bieżącej i porządku w obiekcie, prawidłowości prowadzonych procesów dekontaminacji powierzchni i sprzętu wielokrotnego użytku, gospodarki odpadami medycznymi i komunalnymi, postępowania z bielizną, oraz przestrzegania procedur zapobiegających zakażeniom, realizacji szczepień ochronnych. W związku z potencjalnym ryzykiem zawleczenia gorączki krwotocznej Ebola na terytorium Polski w kontrolowanych podmiotach leczniczych dokonano oceny procedur postępowania z pacjentem w przypadku wystąpienia choroby szczególnie niebezpiecznej i wysoce zakaźnej oraz praktycznych możliwości ich realizacji. Rys.18. Struktura nadzorowanych podmiotów wykonujących działalność leczniczą. 67

Działalność lecznicza wykonywana przez praktykę zawodową Działalność lecznicza wykonywana przez podmioty lecznicze STAN SANITARNY POWIATU OSTROWIECKIEGO 2014 W 2014 r. skontrolowano 110 obiektów będących w ewidencji, co stanowi 56,41 % (2012 r. - 57,43 %). Tabela 10. Odsetek skontrolowanych podmiotów wykonujących działalność leczniczą w 2014 r. Lp. Rodzaj obiektu Liczba obiektów w ewidencji Liczba obiektów skontrolowanych % obiektów skontrolowanych 1. STACJONARNE I CAŁODOBOWE ŚWIADCZENIA ZDROWOTNE szpitalne 1 1 100,00 hospicja 1 0 0,00 Przychodnie, ośrodki zdrowia, poradnie, ambulatoria z izbą chorych, lecznice 36 35 97,00 2. AMBULATORYJNE ŚWIADCZENIA ZDROWOTNE Medyczne laboratoria diagnostyczne i punkty pobrań materiału do badań Zakłady rehabilitacji leczniczej 4 1 25,00 7 1 14,00 Inne 32 14 44,00 3. Indywidualna praktyka lekarska 6 3 50,00 4. Indywidualna specjalistyczna praktyka lekarska 38 8 21,00 5. Grupowa praktyka lekarska 3 2 67,00 6. Indywidualna praktyka lekarzy dentystów 23 20 87,00 7. Indywidualna specjalistyczna praktyka lekarzy dentystów 21 20 95,00 8. Grupowa praktyka lekarzy dentystów 2 2 100,00 9. Indywidualna praktyka pielęgniarek 2 0 0,00 10. Inne 19 3 16,00 1. Podmioty lecznicze W 2014 r. liczba podmiotów leczniczych będących pod nadzorem PPIS w Ostrowcu Św. w stosunku do 2013 r. nie zmieniła się i wynosiła 81, w tym: - podmioty lecznicze wykonujące stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne 2; - podmioty wykonujące ambulatoryjne świadczenia zdrowotne 79. 68

Ogółem skontrolowano 53 obiekty, co stanowi 65,43% wszystkich ujętych w ewidencji spośród tej grupy. 1.1. Podmioty lecznicze wykonujące stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne Na terenie nadzorowanym znajdują się 2 podmioty lecznicze wykonujące stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne tj. G.V.M. CARINT sp. z o.o. Centrum Kardiologii Inwazyjnej Elektroterapii i Angiologii ul. Szymanowskiego 11 w Ostrowcu Św. oraz Hospicjum Stacjonarne ul. Focha 5 w Ostrowcu Św. 1.1.1. Szpitale Przeprowadzona kontrola sanitarna w Centrum Kardiologii Inwazyjnej Elektroterapii i Angiologii ul. Szymanowskiego 11 w Ostrowcu Św. należącego do G.V.M. CARINT sp. z o. o. ul. Miechowska 56 B/6, 30-055 Kraków nie wykazała nieprawidłowości. Kryterium oceny stanowiło sprawdzenie stanu sanitarno-technicznego obiektu, gospodarki odpadami medycznymi i komunalnymi, postępowanie z bielizną, przestrzeganie procedur zapobiegających zakażeniom oraz funkcjonowanie systemu zapobiegania i zakażeń szpitalnych. Stan sanitarno-techniczny pomieszczeń nie budził zastrzeżeń. Usługi lecznicze prowadzone przy użyciu narzędzi jednorazowych i wielokrotnego użytku. Sprzęt wielorazowy podlegał wstępnej dezynfekcji i myciu w obiekcie, a następnie przekazywany był do Centralnej Sterylizacji ZOZ w Ostrowcu Św. ul. Szymanowskiego 11. Nie stwierdzono uchybień w tym zakresie. Postępowanie z odpadami medycznymi i komunalnymi oceniono jako właściwe. Odpady podlegały segregacji w miejscu wytworzenia. Na podstawie zawartej umowy z firmą ECO-ABC Sp. z o. o. z siedzibą w Bełchatowie odpady medyczne odbierane były w określonych terminach, a następnie podlegały utylizacji. Zapewnienie właściwego stanu porządkowego i czystości pomieszczeń zostało zlecone podmiotowi zewnętrznemu. Postępowanie z bielizną czystą i brudną uznano za prawidłowe. Usługi pralnicze świadczy firma zewnętrzna. Wykonawca usługi zapewnia własny środek transportu. Zapas i przechowywanie bielizny czystej nie wzbudził zastrzeżeń. W toku prowadzonej kontroli dokonano oceny prowadzonych działań w zakresie zapobiegania zakażeniom szpitalnym. Kontrolowany obszar obejmował: prawidłowe nadzorowanie lokalnej sytuacji epidemiologicznej, ocenę procedur służących zapobieganiu zakażeniom i wdrażaniu ich w praktykę szpitalną, monitoring i rejestrację zakażeń szpitalnych i czynników alarmowych, szkolenia personelu w zakresie profilaktyki zakażeń, prowadzenie dokumentacji w ramach kontroli wewnętrznej, działalność komitetu i zespołu zakażeń szpitalnych. W szpitalu formalnie jest powołany komitet i zespół kontroli zakażeń, kwalifikacje członków spełniają 69

wymagania obowiązujących przepisów prawnych. W obiekcie funkcjonuje również komisja do spraw farmakoprofilaktyki, opracowująca politykę antybiotykową szpitala. W ocenianym zakresie nie stwierdzono nieprawidłowości. W 2014 r. hospitalizowano 1213 pacjentów. Nie odnotowano ognisk epidemicznych. Zarejestrowano 7 czynników alarmowych. 1.1.2. Hospicjum W 2014 r. PPIS w Ostrowcu Św. wydał decyzję stwierdzającą spełnienie wymagań umożliwiających rozpoczęcie działalności Hospicjum Stacjonarnego zlokalizowanego w Ostrowcu Św. ul. Focha 5. W obiekcie zapewniono pomieszczenia i urządzenia odpowiadające warunkom ogólnoprzestrzennym, sanitarnym i instalacyjnym. 1.2. Podmioty wykonujące ambulatoryjne świadczenia zdrowotne PPIS w 2014 r. nadzorował 79 podmiotów leczniczych prowadzących działalność w trybie ambulatoryjnym, które stanowiły najliczniejszą grupę obiektów obejmującą: przychodnie, ośrodki zdrowia, poradnie, ambulatoria z izbą chorych, lecznice - 36, w tym 2 publiczne i 34 niepubliczne; medyczne laboratoria diagnostyczne i punkty pobrań materiału do badań 10; zakłady rehabilitacji leczniczej 8; inne ogółem, w tym pogotowie 25. Skontrolowano 51 obiektów, co stanowi 64,5 % wymienionej grupy obiektów. W wyniku przeprowadzonych kontroli stwierdzono nieprawidłowości w 5 obiektach, co stanowi 9,8 % ogółu kontrolowanych obiektów omawianej grupy. Niezadawalający stan techniczny stwierdzono w 2 obiektach. Wykazane zastrzeżenia dotyczyły nieprawidłowego stanu technicznego ścian, podłóg i sufitów, co skutkowało wszczęciem postępowania administracyjnego. W toku kontroli sprawdzającej przeprowadzonej w 1 obiekcie potwierdzono terminowe wykonanie zarządzenia wydanej decyzji nakazującej zapewnienie właściwego stanu sanitarno-technicznego. Postępowanie administracyjne prowadzone jest w dalszym ciągu w 1 obiekcie, obowiązuje termin realizacji zarządzeń decyzji do dnia 30.07.2015 r. W 3 obiektach stwierdzone uchybienia obejmowały: niewłaściwe postępowanie z odpadami medycznymi, brak dokumentacji technicznej urządzeń sterylizujących, niesprawną wentylację mechaniczną w pomieszczeniu higieniczno- 70

sanitarnym dla personelu, brak prowadzonej kontroli wewnętrznej w obszarze realizacji działań zapobiegających szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Kierownicy obiektów kontrolowanych podjęli stosowne działania mające na celu usunięcie nieprawidłowości w uzgodnionych terminach. W ramach prowadzonych kontroli gospodarki szczepionkowej w podmiotach realizujących świadczenia zdrowotne w zakresu podstawowej opieki zdrowotnej w 2 obiektach zalecono nasilić działania promujące dobrodziejstwo szczepień w celu uzyskania jak największego odsetka dzieci zaszczepionych w danych rocznikach. W przypadku 1 podmiotu prowadzącego działalność z zakresu rehabilitacji PPIS stwierdził wygaśnięcie decyzji w części dotyczącej zapewnienia bieżącej, ciepłej wody w obiekcie z uwagi na bezprzedmiotowość faktyczną tj. zaprzestanie prowadzenia działalności. W niemal wszystkich skontrolowanych obiektach gospodarowanie odpadami medycznymi i komunalnymi nie budziło zastrzeżeń. Zgodnie z opracowanymi procedurami odpady podlegały prawidłowej segregacji w miejscu ich wytworzenia. Odpady medyczne magazynowane były w pomieszczeniach wyposażonych w urządzenia chłodnicze służących wyłącznie do tego celu. Na podstawie zawartych stosownych umów, usługę odbioru odpadów medycznych świadczyły uprawnione do celu firmy tj.: - TPO Sp. z o. o. ul. Mińska 2, 94-029 Łódź, - RAF-EKOLOGIA Sp. z o. o. ul. Trzecielskiego 16, 38-460 Jedlicze, - ECO-ABC Sp. z. o. o. ul. Przemysłowa 7, 97-400 Bełchatów, - Remondis Medison Sp. z o.o. ul. Puszkina 41, 42-530 Dąbrowa Górnicza. W zakresie postępowania z bielizną nie stwierdzono nieprawidłowości. Bielizna czysta przechowywana była w wydzielonych szafach, natomiast bieliznę brudną składowano w odpowiednich pojemnikach w wydzielonych do tego celu pomieszczeniach. Usługi pralnicze wykonywały podmioty zewnętrzne. 1.2.1. Przychodnie, ośrodki zdrowia, poradnie, ambulatoria z izbą chorych, lecznice Najliczniejszą grupę obiektów wśród ogółu podmiotów leczniczych wykonujących ambulatoryjne świadczenia zdrowotne stanowiły przychodnie, ośrodki zdrowia, poradnie 38, w tym 36 niepubliczne i 2 publiczne. W ramach bieżącego nadzoru sanitarnego przeprowadzono 35 kontroli obiektów. Dodatkowo przeprowadzono 5 kontroli doraźnych w zakresie oceny procedur postępowania w przypadku wystąpienia choroby szczególnie niebezpiecznej i wysoce zakaźnej. Działania prewencyjne PPIS zostały podjęte w związku z sytuacją nadzwyczajną dotyczącą epidemii 71

gorączki krwotocznej Ebola w krajach Afryki Zachodniej i minimalnym ryzykiem wystąpienia przypadku zaimportowanego na terenie Polski. Potencjalne ryzyko wynikało z możliwości zgłoszenia się do dowolnego podmiotu leczniczego pacjenta zakażonego wirusem Ebola, który powrócił z krajów objętych epidemią. Czynności kontrolne w obiektach miały na celu sprawdzenie znajomości procedur mających zastosowanie w przypadku wystąpienia podejrzenia gorączki krwotocznej Ebola oraz możliwości praktycznych ich wykonania, w tym organizacji szkoleń wewnętrznych dla personelu, dostępności i stosowania środków ochrony osobistej, postępowania ze skażonymi powierzchniami, zaopatrzenia w rekomendowane preparaty dezynfekcyjne, dostępności dla personelu opracowanych algorytmów postępowania. Przeprowadzone kontrole oceniono pozytywnie. W 1 obiekcie przeprowadzono kontrolę doraźną warunków przechowywania preparatów szczepionkowych związku z otrzymanym zgłoszeniem niepożądanego odczynu poszczepiennego. W kontrolowanym zakresie nie wykazano uchybień. Stan sanitarno-techniczny Ogółem przeprowadzono 35 kontroli. Stwierdzono nieprawidłowości w 2 obiektach, które zostały ujęte w wydanych decyzjach. W 1 obiekcie zastrzeżenia dotyczyły zacieków na sufitach w gabinetach diagnostyczno-zabiegowych i pomieszczeniach higienicznosanitarnych. Zgodnie z zarządzeniem decyzji wykazane nieprawidłowości zostały usunięte w terminie. Wszczęte w 2014 r. postępowanie administracyjne prowadzone jest w 1 podmiocie leczniczym, w którym stwierdzono nieprawidłowy stan techniczny ścian i podłóg w pomieszczeniach, w których udzielane są świadczenia zdrowotne z zakresu rehabilitacji. Obowiązujący termin wykonania decyzji do dnia 30.07.2015 r. 1.2.2. Dezynfekcja i sterylizacja Przeprowadzone kontrole w zakresie dezynfekcji i sterylizacji nie wykazały nieprawidłowości. Wszystkie obiekty posiadały odpowiednią ilość detergentów i preparatów do dezynfekcji narzędzi, sprzętu medycznego, powierzchni i antyseptyków do rąk. Dobór preparatów dezynfekcyjnych oraz deklarowane parametry dezynfekcji w określonych obszarach medycznych nie budziły zastrzeżeń. Osoby przeprowadzające dezynfekcję potwierdziły znajomość procedur, które w formie pisemnej znajdowały się w każdym obiekcie. W codziennej pracy często wykorzystywane są preparaty gotowe do użycia, które pozwalają na pominięcie procedury sporządzania roztworu 72

roboczego. Środki były prawidłowo przechowywane z aktualnymi datami ważności. Dezynfekcja sprzętu wielokrotnego użycia w większości obiektów była wykonywana metodą manualną. Spośród 35 skontrolowanych obiektów - 8 prowadzi procesy dezynfekcji i sterylizacji narzędzi w miejscu udzielania świadczeń medycznych. W 1 przypadku, narzędzia po przeprowadzeniu wstępnej dezynfekcji odpowiednio zabezpieczone, transportowane są do miejsca wykonania procesu sterylizacji. W trakcie prowadzonych czynności kontrolnych oceniano zachowanie prawidłowego toku postępowania z narzędziami na każdym etapie prowadzonych procesów. W celu zapewnienia gwarancji jałowości narzędzi prowadzona była kontrola wewnętrzna przy użyciu wskaźników chemicznych i biologicznych podlegających archiwizacji. Podmioty realizujące świadczenia zdrowotne w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej, świadczą usługi medyczne wyłącznie przy użyciu sprzętu jednorazowego użytku. 1.3. Pozostałe podmioty lecznicze udzielające ambulatoryjnych świadczeń zdrowotnych W 2014 r. PPIS prowadził nadzór nad 43 podmiotami leczniczymi prowadzącymi działalność lecznicza w trybie ambulatoryjnym, które obejmowały: 8 zakładów rehabilitacji leczniczej, 10 medycznych laboratoriów diagnostycznych i punktów pobrań, 25 innych podmiotów leczniczych udzielających świadczeń zdrowotnych z różnych zakresów. Prowadzone kontrole oceniały spełnienie wymagań sanitarno-technicznych użytkowanych pomieszczeń i poprawność stosowanych procedur obejmujących wszystkie obszary związane z prowadzoną działalnością. Ogółem skontrolowano 16 obiektów. Stwierdzone w 3 obiektach uchybienia dotyczyły uszkodzonej wentylacji mechanicznej w pomieszczeniu higienicznosanitarnym dla personelu, nieprawidłowego postępowania z wytworzonymi odpadami medycznymi, braku okazania dokumentacji technicznej autoklawu, braku prowadzonej kontroli wewnętrznej w obszarze realizacji działań zapobiegających szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Kierownicy obiektów potwierdzili pisemnie zrealizowanie zaleceń pokontrolnych w wyznaczonych terminach. Przestrzeganie procedur higienicznych oceniono jako prawidłowe. Podmioty posiadają uregulowaną gospodarkę odpadami medycznymi. Na terenie obiektów odpady medyczne magazynowane były poza miejscem udzielania świadczeń medycznych w urządzeniach chłodniczych zlokalizowanych w osobnych pomieszczeniach. Obiekty posiadały procedury określające postępowanie z brudną i czystą bielizną. Czysta przechowywana była w wydzielonych szafach, natomiast brudną składowano w zamykanych pojemnikach lub workach foliowych, w odpowiednich pomieszczeniach lub wydzielonych miejscach. 73

1.4. Praktyki zawodowe W 2014 r. nadzorowano 114 praktyk zawodowych, które stanowiły odrębną grupę obiektów w których prowadzone są usługi lecznicze z różnych dziedzin obejmujące: - indywidualne praktyki lekarskie - 6, co stanowi 5,26%; - indywidualne specjalistyczne praktyki lekarskie - 38, co stanowi 33,33%; - grupowe praktyki lekarskie - 3, co stanowi 4,38%; - indywidualne praktyki lekarzy dentystów - 23, co stanowi 20,17%; - indywidualne specjalistyczne lekarzy dentystów - 21, co stanowi 18,42%; - grupowe praktyki lekarzy dentystów - 2, co stanowi 1,75%; - indywidualne praktyki pielęgniarek - 2, co stanowi 1,75%; - inne praktyki zawodowe - 19, co stanowi 16,66%. Kontrole sanitarne przeprowadzono w 58 obiektach, co stanowi 50,84% ogółu wszystkich obiektów w omawianej grupie. Oceniano zagadnienia z zakresu stosowania procedur higienicznych z uwzględnieniem czystości bieżącej pomieszczeń, dezynfekcji, sterylizacji, postępowania z bielizną i odpadami medycznymi, mycia i dezynfekcji rąk oraz stosowania preparatów antyseptycznych. Kontrola obejmowała także opracowanie i wdrożenie procedur opisujących powyższy zakres. Stan sanitarno-techniczny skontrolowanych obiektów uznano za zadawalający. Zaopatrzenie w środki do utrzymania czystości było wystarczające, a ich dobór nie budził zastrzeżeń. Spośród wszystkich skontrolowanych obiektów powyższej grupy 10 stosuje sprzęt wyłącznie jednorazowy, 41 podmiotów posiada własne autoklawy, pozostałe 7 placówek zleca usługę wyjaławiania narzędzi innym podmiotom. Skuteczność działania autoklawów podlegała wewnętrznej kontroli chemicznej i biologicznej z użyciem wskaźników procesu. Dokumentacja procesu sterylizacji była archiwizowana. Gospodarka odpadami medycznymi odbywała się w sposób prawidłowy. W obiektach zapewnione były urządzenia chłodnicze służące do magazynowania ich w odpowiedniej temperaturze do czasu odbioru przez specjalistyczną firmę. Wszystkie podmioty wytwarzające odpady posiadały zawarte umowy w zakresie odbioru i utylizacji odpadów medycznych. W toku kontroli sprawdzano dokumentację potwierdzającą przekazanie odpadów do unieszkodliwienia. Zasady postępowania z bielizną czystą i brudną określają opracowane procedury. W obiektach, w których jest stosowana bielizna wielorazowa, usługę pralniczą wykonują podmioty zewnętrzne na podstawie zawartych umów. Kontrolowane gabinety korzystają również z bielizny jednorazowego użytku. W 4 obiektach stwierdzono uchybienia, które dotyczyły braku prowadzenia kontroli wewnętrznej w obszarze realizacji działań 74

zapobiegających szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi oraz braku dokumentacji technicznej urządzeń sterylizujących. Zalecenia pokontrolne zostały wykonane w terminie. Wnioski Stan sanitarno-techniczny w nadzorowanych obiektach można uznać jako zadowalający. W przypadku stwierdzonych nieprawidłowości osoby odpowiedzialne wykonywały terminowo nakazy decyzji i wydane zalecenia. Podmioty lecznicze posiadają opracowane procedury, pozwalające na właściwe postępowanie. Obserwowana jest poprawa realizacji działań w zakresie prowadzenia kontroli wewnętrznej w obszarze realizacji działań zapobiegających szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Podmioty zapewniają bezpieczeństwo korzystania ze swoich usług poprzez stosowanie sprzętu jednorazowego. W związku z potencjalną możliwością wystąpienia zawleczonego przypadku podejrzenia gorączki krwotocznej Ebola, kierownicy podmiotów leczniczych podejmowali działania zgodne z otrzymanymi wytycznymi i stosowali się do uwag i zaleceń PPIS. 75

76

VI. WARUNKI SANITARNO HIGIENICZNE ŚRODOWISKA PRACY Głównym celem higieny pracy jest kontrolowanie stopnia szkodliwości warunków pracy i dążenie do jej minimalizacji we wszystkich możliwych przypadkach. Aby było to możliwe należy rozpoznać wszelkie szkodliwe czynniki, określić stopień ich natężenia oraz wskazać działania prowadzące do ograniczenia wynikającego z nich zagrożenia, dlatego tak ważne jest sprawowanie nadzoru nad warunkami pracy występującymi w miejscu pracy. Higiena pracy jest ściśle związana z profilaktyką chorób zawodowych. 1. Zakres kontroli warunków pracy W 2014 r. w rejestrze obiektów Państwowej Inspekcji Sanitarnej znajdowało się 463 zakłady pracy, z których zdecydowana większość, bo aż 412 firm stanowiących 89 % wszystkich nadzorowanych zakładów, zatrudnia do 50 pracowników. Odsetek ten jest porównywalny do lat ubiegłych: w 2013 r. i 2012 r. liczba takich firm stanowiła 85,6%. Tabela 11. Struktura podmiotów gospodarczych objętych ewidencją wg liczby zatrudnionych. Liczba zatrudnionych w zakładzie pracy pracowników Liczba zakładów pracy Odsetek całkowitej liczby nadzorowanych zakładów % do 9 323 69,8 10 49 89 19,2 50 249 46 9,9 250 i więcej 5 1,1 77

Struktura podmiotów gospodarczych objętych ewidencją wg liczby zatrudnionych 9,90% 1,10% 19,20% 69,80% do 9 osób 10-49 osób 50-249 osób 250 i więcej Rys.19. Struktura podmiotów gospodarczych objętych ewidencją wg liczby zatrudnionych. W 2014 r. w skontrolowanych 249 zakładach przeprowadzono 251 kontroli. Zgodnie z przyjętymi zamierzeniami szczególną uwagę zwracano na zakłady produkujące żywność, warsztaty samochodowe oraz zakłady przemysłu drzewnego. W czasie kontroli szczególną uwagę zwracano na: 1. wypełnianie przez pracodawców obowiązków wynikających z oceny ryzyka zawodowego pracowników zatrudnionych w warsztatach samochodowych i w zakładach przemysłu drzewnego, 2. badania i pomiary czynników szkodliwych w środowisku pracy, 3. przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, 4. badania profilaktyczne pracowników, 5. wprowadzanie do obrotu oraz stosowanie produktów biobójczych, 6. wprowadzanie do obrotu oraz stosowanie substancji chemicznych i ich mieszanin. Przy planowaniu kontroli brano pod uwagę następujące kryteria: - występowanie w środowisku pracy czynników szkodliwych, - występowanie przekroczeń najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń (NDS i N), - stosowanie substancji chemicznych i ich mieszanin, - stosowanie prekursorów narkotyków kategorii 2 i 3, - występowanie czynników rakotwórczych i mutagennych, - stosowanie produktów biobójczych, - występowanie czynników biologicznych, 78