Konwencja realistyczna i symboliczna w "Weselu" W I - realistycznym - akcie utworu realistyczni reprezentanci dwóch warstw społecznych prowadzą ze sobą rozmowy. Wydarzeniami, do których nawiązuje Wyspiański i które miały znaczny wpływ na rozmowy i relacje między chłopami a inteligencją są powstanie kościuszkowskie i rabacja galicyjska. Jeżeli chodzi o powstanie to było ono jedynym, które zakończyło się częściowym powodzeniem, a stało się tak głównie za sprawą chłopów zwanych kosynierami, którzy, poza szlachtą oczywiście, wzięli w nim www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 1/8
udział. Wnioskować można, iż tylko zjednoczone polskie społeczeństwo jest w stanie przywrócić Polsce niepodległość. Drugim wydarzeniem jest rabacja galicyjska, podczas której oddziały chłopskie na czele z Jakubem Szelą zaatakowały szlachtę. Od tego czasu szlachta zaczęła się bać chłopów w obawie przed kolejnym atakiem. Przykładem może być wypowiedź Czepca: Pon się boją we wsi ruchu. Pon nas obśmiewają w duchu, jak również wypowiedź Pana Młodego: Znam to tylko z opowiadań, ale strzegę się tych badań, www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 2/8
bo mi trują myśl o polskiej wsi: to byli jacyś psi, co wody oddechem zatruli, a krew im przyrosła do koszuli. Szlachta zdaje sobie sprawę z siły chłopów i obawia się kolejnego ataku z ich strony, ale nie chce wracać do historii ani rzeczywistości, woli postrzegać wieś jako wieczną sielankę. Chłopi natomiast wiedzą, iż są traktowani przez szlachtę z pogardą, ale twierdzą także, iż szlachta się ich boi. Istotne są symbole pojawiające się w dramacie, są nimi Osoby Dramatu ukazujące się poszczególnym gościom weselnym, od początku aktu II, bo na końcu I zmieniła się konwencja utworu z realistycznej, na symboliczną właśnie. Symbolami są także przedmioty, takie jak czapka z pawich piór i złoty róg. Złoty róg symbolizuje walkę narodowowyzwoleńczą, miał on obudzić społeczeństwo polskie i zachęcić je do działania, które jednak dla owego społeczeństwa stało się niemożliwym do wykonania. Rozrachunek z mitami narodowymi, m. in. z mitem powstań narodowych i gotowości Polaków do wspólnej walki jest jedną z najbardziej pesymistycznych diagnoz Wyspiańskiego, sądzę także, że jest to utwór najlepiej diagnozujący problemy narodowe Polaków i ich przyczyny. Przywódca, spiskowiec u Wyspiańskiego jest niemal karykaturalny Jasiek woli czapkę z piór od złotego rogu (trudno o lepsze wyrażenie po dziś aktualnej prawdy, że prywata rządzi i motywuje nasze działania). Kolejny mit i druzgocące jego rozliczenie, www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 3/8
to mit Polski panów i chamów. Wzajemna nieufność, brak porozumienia, historyczne zaszłości, a przede wszystkim niechęć inteligencji do wzięcia odpowiedzialności za kraj skutkują słabością całego narodu. Pierwszą osobą dramatu, ukazującą się po przywołaniu Chochoła jest Widmo. Ukazuje się on swej dawnej narzeczonej Marysi, otacza ją aurą śmierci. Kolejna osoba dramatu, to już postać mająca historyczne konotacje, jest to Stańczyk, czyli żyjący na przełomie XV i XVI wieku nadworny błazen Jagiellonów. Ukazuje www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 4/8
się Dziennikarzowi krytykując rozkład woli, pesymizm i bierność jego samego i całego pokolenia. Pokazuje się jako cień goryczy pełen wielkoluda, nakazuje m. in. świętości nie szargać. Ważnym symbolem jest Rycerz, czyli Zawisza Czarny symbolizujący honor i patriotyzm, twierdził on, że poprzez poezję można dotrzeć do umysłu ludu, który obecnie skupia się wyłącznie na rzeczach błahych i materialnych przedstawionych jako zgubiona przez Jaśka czapka z piór. Jest to ostrzeżenie aby nie przekładać wartości prywatnych nad państwowe. Kolejną osobą dramatu jest Hetman, czyli historycznie Franciszek Ksawery Branicki, współtwórca konfederacji targowickiej, symbol zdrady narodowej, mówi do Pana Młodego tak: Czepiłeś się chamskiej dziewki?!/ Polska to wszystko hołota,/ Tylko im złota. Kolejną osobą dramatu, ukazującą się tym razem Dziadowi jest Upiór, czyli zjawa Jakuba Szeli; był chłopem spod Tarnowa, który 20 lutego 1846, podpuszczony przez Austriaków, stanął na czele krwawego powstania przeciw szlachcie. Nazwano je rabacją galicyjską, w dramacie pada również określenie krwawe zapusty. Symbolizuje zaszłości historyczne, a co za tym idzie niemożność pogodzenia się chłopów i inteligencji. Wernyhora, kolejna osoba dramatu, to na pół legendarny lirnik uważany za proroka. Wernyhora, ukazujący się Gospodarzowi, stał www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 5/8
się symbolem ułudy państwa szlacheckiego, ideału Polski jagiellońskiej i Wyspiański dostrzegł ułudę tej ideologii burząc w Weselu mit Polski jagiellońskiej, kiedy Gospodarz w rozmowie z Wernyhora mówi do niego: Czyli marą Wy widmową,/ czyli Waść jest upiór grobów,/ czy ty próchno, czy ty czarem,/ żeś ze słowem przyszedł starem Znaczący jest również chocholi taniec, symbol zniewolenia, marazmu i niemocy narodowej, w której pogrążyli się bohaterowie Wesela. Niezgoda i zadawnione konflikty między www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 6/8
chłopami a inteligencją warunkują sytuację Polski. Chocholi taniec jako symbol wspomnianego już marazmu i uśpienia dopełnia tą smutną, ale jakże prawdziwą wizję Wyspiańskiego. Profesor Dariusz Kosiński pisze o Chochole tak: W zakończeniu dramatu wodzirej upiornego, chocholego tańca. Każe Jaśkowi wyjąc broń z rąk zaklętych przezeń uczestników wesela i połączyć ich w pary. Intonuje słynną piosenkę Miałeś chamie złoty róg, w rytm której krążą zaczarowani weselnicy. Jak bardzo diagnoza Wyspiańskiego jest aktualna świadczy również fakt, że Wesele jest bardzo często wystawiane na deskach teatrów. Stanisław Wyspiański został uznany przez Edwarda Gordona Craiga, wielkiego wizjonera i reformatora teatru, za idealnego, w www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 7/8
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org) Ściąga eksperta pełni wszechstronnego Artystę Teatru. www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 8/8