Uchwała Nr XXII/306/12 Rady Miejskiej w Pszczynie z dnia 30 sierpnia 2012 r.

Uchwała Nr XXII/306/12 Rady Miejskiej w Pszczynie z dnia 30 sierpnia 2012 r. w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2012-2015. Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym (tekst jednolity Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.), art. 48 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jednolity Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.) oraz art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. Nr 111, poz. 535 z późn. zm.) Rada Miejska w Pszczynie uchwala, co następuje: 1. Przyjmuje się Gminny Program Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2012-2015, stanowiący załącznik do niniejszej uchwały. 2. Wysokość środków finansowych na realizację programu określa corocznie Rada Miejska w Pszczynie w uchwale budżetowej. 3. Wykonanie uchwały powierza się Burmistrzowi Pszczyny. 4. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia. Przewodniczący Rady Leszek Szczotka Strona 1

Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr XXII/306/12 Rady Miejskiej w Pszczynie z dnia 30 sierpnia 2012 r. Gminny Program Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2012-2015 Rozdział 1. Wprowadzenie. Gminny Program Ochrony Zdrowia Psychicznego (zwany dalej Programem) określa najbardziej istotne elementy polityki zdrowotnej Gminy Pszczyna i wyznacza kierunki działania w zakresie poprawy stanu zdrowia psychicznego jej mieszkańców. Program zawiera diagnozę aktualnego stanu zdrowotnego w Gminie Pszczyna oraz cele polityki zdrowotnej w zakresie ochrony zdrowia psychicznego. Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego (NPOZP), przyjęty rozporządzeniem Rady Ministrów 29 grudnia 2010 r. określa strategię działań mających na celu ograniczenie występowania zagrożeń dla zdrowia psychicznego, poprawę jakości życia osób z zaburzeniami psychicznymi i ich bliskich oraz zapewnienie dostępności do świadczeń opieki zdrowotnej. Działania w zakresie ochrony zdrowia psychicznego wyznaczają następujące dokumenty: 1) Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego z dnia 19 sierpnia 1994 r. (Dz. U. z 1994 r. Nr 111, poz. 535 z późn. zm.), 2) Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 2010 r. w sprawie Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego (Dz. U. z 2011 r. Nr 24, poz. 128), 3) Raport Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) z 2001 r. pt. Zdrowie psychiczne: nowe rozumienie, nowa nadzieja, 4) Zielona Księga ogłoszona przez Komisję Europejską w 2005 r., 5) Helsińska Deklaracja Ministrów Zdrowia Krajów Europejskich z 2005 r. pt. Deklaracja o ochronie zdrowia psychicznego dla Europy. 6) Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, zgodnie z którą, do zadań własnych Gminy należy opracowanie i realizacja gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych ze szczególnym uwzględnieniem programów pomocy społecznej, profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, wspierania osób niepełnosprawnych i innych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka. 7) Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jednolity Dz. U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473) oraz ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. Nr 179, poz. 1485, z późn. zm.) przy czym zadania własne gminy wynikające z tych ustaw realizowane są w ramach odrębnego, corocznie uchwalanego przez Radę Miejską w Pszczynie programu. Najważniejsze zadania podejmowane w ramach realizacji NPOZP to: Strona 2

1. Przekształcanie dużych szpitali psychiatrycznych w placówki specjalistyczne (nadmierna koncentracja łóżek w szpitalach psychiatrycznych), 2. Tworzenie oddziałów psychiatrycznych przy szpitalach ogólnych (większa dostępność terytorialna do opieki zdrowotnej, mniejsza stygmatyzacja osób z zaburzeniami psychicznymi, zapewnienie ciągłości opieki w środowisku pacjenta), 3. Rozwijanie opieki środowiskowej upowszechnianie środowiskowego modelu psychiatrycznej opieki zdrowotnej, zorganizowanej w centra zdrowia psychicznego, zapewniające opiekę zdrowotną, wsparcie społeczne i wsparcie z zakresu pracy zawodowej. Prowadzenie działań określonych w NPOZP należy także do zadań własnych gminy. Działania te polegają w szczególności na: a) promowaniu zdrowia psychicznego i zapobieganiu zaburzeniom psychicznym, b) zapewnieniu osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej, zintegrowanej i dostępnej opieki zdrowotnej oraz innych form pomocy niezbędnych do życia w środowisku społecznym, rodzinnym i zawodowym. Opieka zdrowotna nad osobami z zaburzeniami psychicznymi jest wykonywana w ramach podstawowej i specjalistycznej opieki zdrowotnej, zwłaszcza psychiatrycznej opieki zdrowotnej w formie pomocy doraźnej, ambulatoryjnej, dziennej, szpitalnej i środowiskowej oraz w domach pomocy społecznej. Osoby zaburzone psychicznie to: 1) osoby chore psychicznie (wykazujące zaburzenia psychotyczne), 2) upośledzone umysłowo, 3) wykazujące inne zakłócenia czynności psychicznych, które zgodnie ze stanem wiedzy medycznej, zaliczane są do zaburzeń psychicznych, a osoba ta wymaga świadczeń zdrowotnych lub innych form pomocy i opieki niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym lub społecznym. Zgodnie z Międzynarodową Klasyfikacją Psychiatrycznej Opieki Zdrowotnej, leczenie psychiatryczne pacjenta przebiega w ramach dwóch następujących po sobie, uzupełniających się wzajemnie procesów opieki medycznej (to: psychiatryczna opieka stacjonarna i psychiatryczna opieka ambulatoryjna) oraz opieki społecznej (środowiskowe formy pomocy społecznej). Formy opieki psychiatrycznej w Polsce: I. Opieka medyczna. 1. Psychiatryczna opieka stacjonarna: 1.1. Krótkoterminowa opieka psychiatryczna stacjonarna (całodobowa, dzienna), to: 1) szpital psychiatryczny; 2) oddział w szpitalu ogólnym: a) oddział psychiatryczny, b) oddział leczenia uzależnień, c) oddział odwykowy, Strona 3

d) oddział dla przewlekle chorych, e) izba przyjęć. 1.2. Długoterminowa opieka psychiatryczna stacjonarna (całodobowa): 1) Zakład opiekuńczo-leczniczy; 2) Zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy; 3) Ośrodek leczenia odwykowego alkoholowego; 4) Ośrodek rehabilitacyjny dla uzależnionych od substancji psychoaktywnych; 5) Ośrodek Psychiatrii Sądowej; 6) Ośrodek Monaru; 7) Hospicjum. 2. Psychiatryczna opieka ambulatoryjna: 1) Poradnia zdrowia psychicznego dla dorosłych; 2) Poradnia zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieży; 3) Poradnia psychologiczna; 4) Poradnia leczenia uzależnień: a) Poradnia leczenia uzależnień od alkoholu, b) Poradnia leczenia uzależnień od alkoholu dla dzieci i młodzieży, c) Poradnia profilaktyki leczenia i rehabilitacji osób uzależnionych od substancji psychoaktywnych. II. Opieka społeczna. Środowiskowe formy pomocy społecznej to: 1) Środowiskowy Dom Samopomocy; 2) Dom Pomocy Społecznej; 3) Mieszkanie Chronione; 4) Centrum Pomocy Rodzinie; 5) Rodzinny Dom Pomocy; 6) Ośrodek Interwencji Kryzysowej; 7) Centrum Zdrowia Psychicznego; 8) Ośrodek Pomocy Społecznej; 9) Hostel; 10) Placówka Rehabilitacji Zawodowej i Społecznej, to: a) Centrum Integracji Społecznej, Strona 4

b) Zakład Aktywności Zawodowej, c) Zakład Pracy Chronionej, d) Warsztat Terapii Zajęciowej. Rozdział 2. Ochrona zdrowia psychicznego według danych liczbowych. 1. Stan zdrowia psychicznego ludności w skali kraju. Stan zdrowia psychicznego ludności w skali kraju ocenia się na podstawie wskaźników rozpowszechnienia zaburzeń psychicznych oraz wskaźników zapadalności. Liczba osób chorych psychicznie w skali całego kraju w ostatnim dziesięcioleciu, leczonych ambulatoryjnie zwiększyła się o połowę, a leczonych stacjonarnie jedną trzecią. Leczeni z powodu zaburzeń psychicznych w latach 1990-2007 w jednostkach psychiatrycznej opieki stacjonarnej i ambulatoryjnej kraju. Wskaźniki na 100 tys. ludności. Lp. Rozpoznanie Opieka stacjonarna Opieka ambulatoryjna 1990 2000 2007 1990 2000 2007 1 Zaburzenia psychotyczne 2 Zaburzenia niepsychotyczne 181 223 239 466 912 1 410 62 54 64 826 998 1 429 3 Zaburzenia spowodowane używaniem alkoholu 100 130 196 261 363 476 4 Zaburzenia spowodowane używaniem substancji psychoaktywnych 9 22 32 12 61 95 5 Upośledzenie umysłowe 10 10 11 64 121 162 ogółem 362 439 542 1629 2 455 3 572 Źródło: Opracowanie na podstawie Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego (Rozporządzenie RM z dnia 28 grudnia 2010 r., Dz. U. z 2010 r. Nr 24, poz. 128). Ponad 40% pacjentów hospitalizowanych w szpitalach psychiatrycznych to pacjenci z zaburzeniami spowodowanymi używaniem alkoholu i innych substancji psychoaktywnych, z czego ¾ to mężczyźni. W całym tym okresie, zarówno w opiece ambulatoryjnej jak i całodobowej wzrastał wskaźnik leczonych z powodu uzależnień od alkoholu i substancji psychoaktywnych. Co więcej, dynamika zapadalności jest wyższa niż dynamika rozpowszechnienia, co oznacza, że na wzrost wskaźnika rozpowszechnienia w znacznym stopniu wpływają rejestrowane nowe przypadki uzależnień niż powroty do leczenia pacjentów uprzednio już uzależnionych. Według danych NPOZP niepokojący jest sukcesywny wzrost zarówno zapadalności, jak i rozpowszechnienie zaburzeń spowodowanych używaniem alkoholu, zwłaszcza w najmłodszej frakcji wieku. Od roku 1997 (tj. od rewizji ICD) w opiece ambulatoryjnej rejestrowane zaburzenia organiczne wzrosły następująco: schizofrenia o 39%, zaburzenia schizotypowe i urojeniowe o 31%, zaburzenia afektywne dwukrotnie, zaburzenia nerwicowe o 54%, upośledzenie umysłowe dwukrotnie, Strona 5

zaburzenia spowodowane używaniem alkoholu o 43%, zaburzenia spowodowane używaniem substancji psychoaktywnych od czterokrotnie do siedmiokrotnie, pozostałe zaburzenia psychiczne prawie dwukrotnie. W Polsce problematyka zdrowia dzieci i młodzieży znalazła odzwierciedlenie w Celu operacyjnym 8. Narodowego Programu Zdrowia Wspieranie rozwoju i zdrowia fizycznego i psychospołecznego oraz zapobieganie najczęstszym problemom zdrowotnym i społecznym dzieci i młodzieży. W kraju jest około 9 mln dzieci i młodzieży w wieku do lat 18, z tego prawie 9,8% w województwie śląskim (881,6 tys. osób). Ocenia się, że co najmniej 10% z nich wymaga opieki i pomocy psychiatryczno- - psychologicznej. Wśród najczęstszych problemów, jakie dotykają wspomnianą część populacji można wymienić: a) zaburzenia depresyjno lękowe, b) zaburzenia odżywiania, c) problemy wynikające z nadużywania alkoholu i innych substancji psychoaktywnych. Zaburzenia psychiczne dzieci i młodzieży obejmują wszystkie stopnie upośledzenia umysłowego, od ciężkich zaburzeń rozwojowych, poprzez różnego typu zaburzenia emocjonalne, skończywszy na chorobach psychicznych rozpoczynających się w okresie dorastania. Na powstawanie zaburzeń składa się wiele czynników, są to między innymi czynniki biologiczne oraz psychospołeczne, mające związek z problemami rodzinnymi. Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży jest ważne nie tylko w okresie wzrastania i dojrzewania. Wczesne zapobieganie powstawaniu zaburzeń psychicznych daje dużą szanse na unikniecie ich w życiu ludzi dorosłych, co pozwoli zmniejszyć skalę konieczności leczenia tych zaburzeń i uniknąć kosztów zarówno materialnych, jak i społecznych. 2. Stan zdrowia psychicznego i zasoby opieki psychiatrycznej w lecznictwie województwa śląskiego według danych projektu Śląskiego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2011-2015. W 2008 r. sytuacja w zakresie ochrony zdrowia psychicznego w województwie śląskim przedstawiała się następująco: 1) Na psychiatryczną opiekę stacjonarną w województwie śląskim składało się: 13 oddziałów psychiatrycznych (ogółem 504 łóżek) znajdujących się w szpitalach ogólnych oraz 24 zakłady psychiatrycznej opieki stacjonarnej (ogółem 3.780 łóżek), tj.: a) szpitale psychiatryczne: w Rybniku, Lublińcu, Toszku, Katowicach, Bielsku-Białej, Orzeszu, Międzybrodziu Bialskim. Ogólna liczba miejsc rzeczywistych w szpitalach psychiatrycznych w regionie to 2 659 łóżek, natomiast liczba miejsc dziennego pobytu wynosi 159 łóżek. b) ośrodki lecznictwa odwykowego alkoholowego: w Gorzycach, Parzymiechach (obecnie w likwidacji) i Żywcu (ogółem 264); c) ośrodki rehabilitacyjne dla uzależnionych od środków psychoaktywnych: w Gliwicach (2 ośrodki), Dębowcu, Pławniowicach, Częstochowie, Mstowie, Bielsku-Białej (2 ośrodki), Bytomiu i Katowicach (ogółem 302); Strona 6

d) zakłady opiekuńczo-lecznicze psychiatryczne: w Gorzycach, Międzybrodziu Bialskim i Lublińcu (ogółem 531); e) zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy psychiatryczny: w Kamieńcu (24 łóżka). 2) Według danych z Raportu o stanie zdrowia psychicznego mieszkańców województwa śląskiego - psychiatryczna opieka ambulatoryjna w 2009 roku, sporządzonego przez Wydział Nadzoru nad Systemem Opieki Zdrowotnej Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach, na psychiatryczną opiekę ambulatoryjną w województwie śląskim składało się w 2009 r. 236 jednostek lecznictwa ambulatoryjnego dla osób z zaburzeniami psychicznymi, osób uzależnionych od alkoholu oraz innych środków psychoaktywnych, w tym: a) 143 poradni zdrowia psychicznego, b) 20 poradni zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieży, c) 42 poradni odwykowych (alkoholowych), d) 9 poradni profilaktyki, leczenia i rehabilitacji osób uzależnionych od substancji psychoaktywnych, e) 22 poradni psychologicznych. W 2009 r. na zaburzenia psychiczne (bez uzależnień) leczyło się ambulatoryjnie w województwie śląskim 138 604 osób (na 4 640 700 mieszkańców, tj. prawie 3% mieszkańców), w tym: a) 28,6% stanowiły zaburzenia nerwicowe związane ze stresem i somatoformiczne, b) 12,6% schizofrenia, c) 10,4% organiczne zaburzenia psychotyczne, d) 10,0% epizody afektywne, e) 8,8% depresje nawracające i zaburzenia dwubiegunowe. Pacjenci zarejestrowani po raz pierwszy stanowili 25,0% leczonych ogółem. Pacjenci pierwszorazowi najczęściej leczyli się z powodu zaburzeń nerwicowych związanych ze stresem i zaburzeń nerwicowych somatoformicznych 38,0%, epizodów afektywnych 11,3% i organicznych zaburzeń psychotycznych 7,7%. W ogólnej liczbie leczonych kobiety stanowiły 61,6%. Największą grupę leczonych (64,9% ogółu) stanowiły osoby w przedziale wiekowym 30-64 lata. Wśród pacjentów opieki ambulatoryjnej 22 825 osób (0,49% mieszkańców województwa śląskiego) to pacjenci leczeni z zaburzeniami spowodowanymi używaniem alkoholu, z tego 45,04% to osoby leczone po raz pierwszy. W 2009 r. na 100 tys. ludności województwa śląskiego 491,8 osób leczyło się z powodu zaburzeń spowodowanych używaniem alkoholu, w 2008 r. ten wskaźnik wynosił 457,4 osoby. Mężczyźni stanowili 75,8% ogólnej liczby leczonych. W 2009 r. na zaburzenia spowodowane używaniem środków psychoaktywnych leczyło się 3.458 osób. (0,0745% mieszkańców województwa). Pacjenci pierwszorazowi stanowili 40,8% leczonych ogółem. Główną przyczyną leczenia pacjentów były zaburzenia zachowania spowodowane naprzemiennym przyjmowaniem kilku substancji psychoaktywnych 41,6%. Strona 7

Współczynnik leczonych ogółem na 100 tys. ludności wynoszący w 2009 r. 74,5 znacznie wzrósł w stosunku do 2008 r. kiedy wynosił 57,6. Wśród osób leczonych z powodu zaburzeń wynikających z używania środków psychoaktywnych 65,6% ogółu leczonych to mężczyźni, 34,4% stanowiły kobiety. 3) Opiekę psychiatryczną dla dzieci i młodzieży tworzyły: a) 12 zakładów stacjonarnej opieki psychiatrycznej, tj.: - 6 szpitali i oddziałów psychiatrycznych: w Orzeszu, Lublińcu, Sosnowcu, Bielsku-Białej, Gliwicach i Czeladzi; - 3 ośrodki rehabilitacyjne dla uzależnionych od substancji psychoaktywnych; w Częstochowie, Bielsku-Białej i Bytomiu; - 3 zakłady opiekuńczo-lecznicze i pielęgnacyjno-opiekuńcze: w Tworogu, Jastrzębiu Zdroju i Kamieńcu. b) 19 poradni zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieży. Struktura chorych leczonych w zakładach stacjonarnej opieki psychiatrycznej województwa śląskiego w 2008 r.: 1) szpitale psychiatryczne: 80,6 %; 2) ośrodki lecznictwa odwykowego alkoholowego: 12,8%; 3) ośrodki rehabilitacyjne dla uzależnionych od środków psychoaktywnych: 4,1%; 4) zakłady opiekuńczo-lecznicze psychiatryczne: 2,2%; 5) zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy psychiatryczny: 0,3%. Struktura zaburzeń psychicznych osób leczonych w jednostkach psychiatrycznej opieki ambulatoryjnej województwa śląskiego w 2008 r.: 1) zaburzenia psychiczne (bez uzależnień): 85% 2) zaburzenia spowodowane używaniem środków psychoaktywnych: 2% 3) zaburzenia spowodowane używaniem alkoholu: 13% Problemy alkoholowe są powszechnie postrzegane jako jedne z najważniejszych zagrożeń społecznych. W 2009 r. w jednostkach psychiatrycznej opieki ambulatoryjnej leczyło się 22,8 tys. pacjentów, u których rozpoznano zaburzenia spowodowane używaniem alkoholu, z tego 10,3 tys. to osoby leczone po raz pierwszy. U 85,1 % leczonych ogółem pacjentów stwierdzono zespół uzależnienia. Struktura dzieci i młodzieży leczonych w jednostkach lecznictwa ambulatoryjnego wg wybranych zaburzeń w województwie śląskim w 2008 r.: 3% 1) leczeni z zaburzeniami spowodowanymi używaniem środków psychoaktywnych: 2) leczeni z zaburzeniami spowodowanymi używaniem alkoholu: 1% 3) leczeni z zaburzeniami psychicznymi (bez uzależnień): 96% Strona 8

W roku 2008 leczeniem ambulatoryjnym z powodu zaburzeń psychicznych, uzależnień od alkoholu oraz innych substancji psychoaktywnych objętych było ponad 12 tys. dzieci i młodzieży województwa śląskiego. 3. Stan zdrowia psychicznego i zasoby psychiatrycznej opieki medycznej mieszkańców w gminie Pszczyna. 3.1. Stan zdrowia mieszkańców gminy Pszczyna, dane liczbowe: Liczba mieszkańców gminy Pszczyny na dzień 31.12.2009 r. wynosiła 50 277 osób, mieszkańców powiatu pszczyńskiego 106 361 osób, a mieszkańców województwa śląskiego 4 640 725 osób. Przyjmując wskaźniki procentowe udziału liczby ludności gminy Pszczyna w ogólnej liczbie mieszkańców województwa śląskiego i kraju, dane dotyczące statystyki zaburzeń psychicznych przedstawiały się dla gminy Pszczyna następująco*: a) opieka stacjonarna w 2007 r./opieka ambulatoryjna 16 osób/48 osób - zaburzenia psychiczne 120 osób/708 osób - zaburzenia niepsychotyczne 32 osoby/718 osób - zaburzenia spowodowane używaniem alkoholu 99 osób/239 osób - zaburzenia spowodowane używaniem substancji psychoaktywnych - upośledzenie umysłowe 6 osób/82 osoby - ogółem 273 osoby/1.796 osób * opracowanie Referatu Zdrowia Urzędu Miejskiego w Pszczynie na podstawie Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego. b) w 2009 roku dla gminy Pszczyna dane dla chorych (osoby) leczonych ogółem wg rozpoznań z zaburzeniami psychicznymi (bez uzależnień) w jednostkach psychiatrycznej opieki ambulatoryjnej przedstawiały się następująco*: na zaburzenia psychiczne (bez uzależnień) leczyło się 1501 osob, w tym m. in.: - organiczne zaburzenia niepsychotyczne 85 osób - organiczne zaburzenia psychotyczne 155 osób - schizofrenia 189 osób - zaburzenia nerwicowe związane ze stresem i somatoformiczne 429 osób * opracowanie Referatu Zdrowia Urzędu Miejskiego w Pszczynie na podstawie Raportu o stanie zdrowia psychicznego mieszkańców województwa śląskiego - psychiatryczna opieka ambulatoryjna w 2009 roku, sporządzonego przez Wydział Nadzoru nad Systemem Opieki Zdrowotnej Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach. Według danych Referatu Zdrowia Urzędu Miejskiego w Pszczynie, w 2010 w Punkcie Konsultacyjno- Informacyjnym finansowanym z budżetu Gminy Pszczyna, w terapii indywidualnej uczestniczyło 7 osób a w terapii grupowej 20 osób uzależnionych od alkoholu, mieszkańców gminy Pszczyna. Do zadań Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych należy m.in. podejmowanie czynności zmierzających do orzeczenia o zastosowanie wobec osoby uzależnionej od alkoholu Strona 9

obowiązku poddania się leczeniu w zakładzie lecznictwa odwykowego. Jak wynika z poniższego zestawienia corocznie najwięcej wniosków kieruje rodzina osoby uzależnionej od alkoholu. Osoby zgłoszone do Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Pszczynie: Zgłaszający 2010 2009 2008 Komenda Powiatowa Policji 13 17 11 Kurator zawodowy 4 10 1 Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie 7 8 12 Prokuratura 1 2 5 Ośrodek Pomocy Społecznej - 7 3 rodzina 44 56 77 inne 2 - - RAZEM 71 102 109 * Dane Referatu Zdrowia Urzędu Miejskiego w Pszczynie. Jak wynika z danych Ośrodka Pomocy Społecznej w Pszczynie, który obejmuje swoim wsparciem osoby m.in. osoby z zaburzeniami psychicznymi, wzrasta liczba osób zaburzonych psychicznie, korzystających z różnych form pomocy społecznej. Struktura świadczeniobiorców zaburzonych psychicznie przedstawia się następująco: Rok w tym Osoby psychicznie chore Liczba osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej Liczba osób uzależnionych od alkoholu, narkotyków, nikotyny, leków itp. Środków psychoaktywnych Liczba osób samotnych lub prowadzących jednoosobowe gospodarstwo domowe 2008 36 4 20 47 2009 39 5 22 48 2010 46 8 24 46 Osoby upośledzone umysłowo 2008 28 3 9 30 2009 27 3 9 30 2010 30 4 9 32 *dane Ośrodek Pomocy Społecznej w Pszczynie Średnia wieku Według stanu na 30 czerwca 2011 r. w gminie Pszczyna było 9.902 dzieci i młodzieży do 18 roku. Przyjmuje się, że co najmniej 10% z nich wymaga opieki i pomocy psychiatryczno psychologicznej. Wśród najczęstszych problemów, jakie dotykają wspomnianą część populacji można wymienić: a) zaburzenia depresyjno lękowe, b) zaburzenia odżywiania, c) problemy wynikające z nadużywania alkoholu i innych substancji psychoaktywnych. Zaburzenia psychiczne dzieci i młodzieży obejmują wszystkie stopnie upośledzenia umysłowego, od ciężkich zaburzeń rozwojowych, poprzez różnego typu zaburzenia emocjonalne, skończywszy na chorobach psychicznych rozpoczynających się w okresie dorastania. Na powstawanie zaburzeń składa się wiele czynników, są to między innymi czynniki biologiczne oraz psychospołeczne, mające związek z problemami rodzinnymi. Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży jest ważne nie tylko w okresie wzrastania i dojrzewania. Wczesne zapobieganie powstawaniu zaburzeń psychicznych daje dużą szanse na uniknięcie ich w życiu ludzi dorosłych, co pozwoli zmniejszyć skalę konieczności leczenia tych zaburzeń i uniknąć kosztów zarówno materialnych, jak i społecznych. Strona 10

3.2. Zasoby psychiatrycznej opieki medycznej. 3.2.1. Zasoby psychiatrycznej opieki stacjonarnej: brak. 3.2.2. Zasoby psychiatrycznej opieki ambulatoryjnej: a) Poradnia Zdrowia Psychicznego w NZOZ Hipokrates w Pszczynie, ul. Zdrojowa 65 zatrudniony: 1 lekarz psychiatra II st. specjalizacji, psycholog 2 osoby, pielęgniarka 1 osoba; b) Poradnia psychologiczno pedagogiczna w Pszczynie, ul. Zamenhofa 5, zatrudnia 9 psychologów, 7 pedagogów, 3 logopedów i 1 doradcę zawodowego; c) Poradnia zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieży w Samodzielnym Publicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej w Pszczynie PORT funkcjonowała do końca 2010 r. pracowało w niej 2 lekarzy, łącznie pół etatu.. Od 01.01.2011 r. brak kontraktu z NFZ spowodował likwidację poradni. d) Poradnia leczenia uzależnień od alkoholu, mieści się w Pszczynie na ulicy Zdrojowej 65, prowadzi ją od 1 lipca 2011 r. NZOZ Centrum Leczenia Uzależnień w Woli, zatrudnieni: psycholog 2 osoby, lekarz psychiatra 1 osoba. Rozdział 3. Cele Gminnego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego (zwanego dalej Programem). Cele główne Programu: 1. promocja zdrowia psychicznego i zapobieganie zaburzeniom psychicznym. Cele szczegółowe: 1.1.upowszechnianie na terenie gminy wiedzy na temat zdrowia psychicznego, kształtowanie zachowań i stylów życia korzystnych dla zdrowia psychicznego, rozwijanie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach zagrażających zdrowiu psychicznemu, 1.2. zapobieganie zaburzeniom psychicznym, 1.3. zwiększenie integracji społecznej osób z zaburzeniami psychicznymi. Rozdział 4. Realizacja Gminnego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2011-2015. 1. Realizacja celów Programu będzie się odbywać poprzez wytyczone kierunki działań. Podjęte działania będą zapobiegać zagrożeniom życia psychicznego i przyczynią się do poprawy stanu bezpieczeństwa zdrowotnego mieszkańców gminy. Oczekiwane korzyści zdrowotne i społeczne jakie nastąpią dzięki wdrożeniu Programu to zmniejszenie występowania częstości zaburzeń psychosomatycznych i psychicznych (emocjonalnych, nerwicowych, problemów związanych z nadużywaniem alkoholu i innych substancji uzależniających, również zmniejszenie liczby samobójstw). Korzyści pośrednie to poprawa kondycji psychicznej mieszkańców gminy, wzrost gotowości i skuteczności współdziałania między jednostkami, w grupach i społecznościach lokalnych. Strona 11

Lp. Cele główne Cele szczegółowe Działania Realizatorzy Koszt rocznie 1. Promocja zdrowia psychicznego i zapobieganie zaburzeniom psychicznym 1. upowszechnianie na terenie gminy Pszczyna wiedzy na temat zdrowia psychicznego, kształtowanie zachowań i stylów życia korzystnych dla zdrowia psychicznego, rozwijanie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach zagrażających zdrowiu psychicznemu 2. Przeciwdziałanie nietolerancji, dyskryminacji i wykluczeniu osób z zaburzeniami psychicznymi 1. Opracowanie gminnego programu promocji zdrowia psychicznego. 2. Prowadzenie kampanii medialnej promującej zdrowie psychiczne tworzenie sieci informacji o zdrowiu (e-zdrowie). 3. Udostępnienie informacji dot. zdrowia psychicznego na oficjalnej stronie internetowej gminy Pszczyna. 4. Promocja zdrowia psychicznego w szkołach Wprowadzenie do szkolnych programów nauczania tematyki promocji zdrowia, edukacji zdrowotnej i zdrowego stylu życia, Opracowanie programów informacyjnoedukacyjnych w zakresie zdrowia psychicznego, opracowanie programów zapobiegania przemocy w szkole Szkolenia dla pedagogów i psychologów szkolnych Opieka nad systemem rodzinnym/przeciwdziałania przemocy w rodzinie. 5. zwiększenie integracji społecznej osób z zaburzeniami psychicznymi: Inicjowanie projektów informacyjnoedukacyjnych sprzyjających postawom zrozumienia i akceptacji oraz przeciwdziałania dyskryminacji wobec osób z zaburzeniami psychicznymi. 1. realizacja programów informacyjnoedukacyjnych sprzyjających postawom zrozumienia, akceptacji i przeciwdziałania dyskryminacji osób z zaburzeniami psychicznymi Spotkania, warsztaty dotyczące poradnictwa i pomocy w stanach kryzysu psychicznego, Publikacje, przewodniki na temat dostępnych form pomocy dla ofiar przemocy w rodzinie, szkole, środowisku lokalnym Referat Zdrowia Referat Zdrowia PZE Referat Zdrowia PZE, szkoły, organizacje pozarządowe Organizacje pozarządowe PZE, szkoły, organizacje pozarządowe 2. Organizacja systemu poradnictwa i pomocy Referat Zdrowia 7.200 Strona 12

w stanach kryzysu psychicznego Ośrodek Pomocy Społecznej 2. Zapewnienie osobom z zaburzeniami psychicznymi, wielostronnej i powszechnie dostępnej opieki zdrowotnej oraz innych form opieki i pomocy, niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym i społecznym 1. Upowszechnienie środowiskowego modelu psychiatrycznej opieki zdrowotnej wdrożenia modelu środowiskowej, zintegrowanej opieki psychiatrycznej. 1.Wsparcie poradni zdrowia psychicznego i uzależnień, zapewniających opiekę dorosłym, dzieciom i młodzieży. Referat Zdrowia Środki z rozdziału Przeciwdziałanie alkoholizmowi 40.000 3. Kształtowanie wobec osób z zaburzeniami psychicznymi właściwych postaw społecznych oraz tworzenie systemów informacji, koniecznych do skutecznej ochrony i zapobiegania zaburzeniom zdrowia psychicznego 4. Współpraca z gminami partnerskimi w celu propagowania i konsultowania rozwiązań modelowych opieki psychiatrycznej oraz adaptacja na terenie gminy europejskich standardów opieki psychiatrycznej 2. Wsparcie środowisk medycznych poprzez upowszechnienie zróżnicowanych form pomocy i oparcia społecznego 1. Ochrona praw osób chorych psychicznie lub upośledzonych umysłowo korzystających ze świadczeń zdrowotnych, udzielanych przez zakłady opieki psychiatrycznej 1. Budowanie sieci współpracy z gminami partnerskimi w zakresie zdrowia psychicznego 1. Współpraca z pozarządowymi organizacjami samopomocowymi realizującymi zróżnicowane formy pomocy i oparcia społecznego dla osób z zaburzeniami psychicznymi: Wsparcie organizacji pozarządowych, przy realizacji zadań z zakresu zdrowia psychicznego Finansowanie samopomocowych projektów służących rozwojowi form oparcia społecznego (dotacje) 1. Kształtowanie właściwej postawy społeczeństwa wobec osób chorych psychicznie (zrozumienia, akceptacji, tolerancji) Realizacja projektów informacyjno- edukacyjno- -artystycznych, zapobiegających stygmatyzacji i dyskryminacji osób z zaburzeniami psychicznymi oraz dotyczących praw osób chorych psychicznie, Organizacja kampanii informacyjnoszkoleniowych na rzecz podniesienia świadomości społeczeństwa, celem zwiększenia akceptacji i tolerancji wobec osób z zaburzeniami psychicznymi. 1. Wymiana dobrych praktyk w zakresie opieki psychiatrycznej 2. Promocja i rozwój współpracy z wykorzystaniem doświadczeń regionów w zakresie modelowych rozwiązań opieki psychiatrycznej Referat Zdrowia Środki z rozdziału Przeciwdziałanie alkoholizmowi oraz z rozdziału Promocja Zdrowia Organizacje pozarządowe, Referat Zdrowia Referat Zdrowia, Referat Promocji Gminy, Referat Rozwoju i Funduszy Europejskich 14.500 Strona 13

2. Wdrażanie Programu. Nadzór nad realizacją Gminnego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2011-2015 w imieniu Burmistrza Pszczyny sprawuje Referat Zdrowia Urzędu Miejskiego w Pszczynie. Do zadań Referatu Zdrowia należy monitorowanie oraz ocena postępów realizacji zadań Programu. 3. Monitoring Programu. Wskaźnik monitorujący: liczba osób objętych Programem Wynikiem monitoringu będzie coroczny raport prezentujący postępy wdrażania Programu, składany Radzie Miejskiej w Pszczynie, w terminie do końca września następującego po okresie będącym przedmiotem monitorowania. Odpowiedzialnymi za raportowanie są wszystkie podmioty odpowiedzialne za realizację Programu. Raport sporządza Referat Zdrowia. Okres monitorowania: rok kalendarzowy. 4. Ewaluacja Programu. Ocena realizacji Programu nastąpi do końca czerwca 2016 roku. Celem ewaluacji będzie badanie długoplanowych efektów oddziaływania Programu, tj. : trwałości, skuteczności, efektywności, trafności i użyteczności. 5. Finansowanie Programu. Realizacja Programu jest finansowana ze środków własnych gminy. 6. Promocja Programu. Promocja i rozpowszechnienie informacji na temat Programu wśród realizatorów Programu, potencjalnych odbiorców, organizacji pozarządowych oraz społeczeństwa odbędzie się poprzez: - udostępnienie informacji na stronie internetowej Gminy Pszczyna, - przesłanie do wiadomości lokalnej prasie, - przesłanie elektronicznie do realizatorów Programu. Źródło: www.stat.gov.pl Śląski Urząd Wojewódzki w Katowicach, Wydział Nadzoru nad Systemem Opieki Zdrowotnej, Psychiatryczna opieka ambulatoryjna w 2008 r. Raport o stanie zdrowia psychicznego mieszkańców województwa śląskiego, Katowice 2010 r. Zdrowie psychiczne mieszkańców województwa śląskiego w 2009 roku Śląski Urząd Wojewódzki w Katowicach, Wydział Nadzoru nad Systemem Opieki Zdrowotnej Raport o stanie zdrowia mieszkańców województwa śląskiego 2009 Śląski Urząd Wojewódzki w Katowicach, Wydział Nadzoru nad Systemem Opieki Zdrowotnej. Przewodniczący Rady Leszek Szczotka Strona 14

Uzasadnienie Zgodnie z art. 48 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jednolity Dz.U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.) jednostki samorządu terytorialnego mogą opracowywać, wdrażać, realizować i finansować programy zdrowotne. Ustawą z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego, organy samorządowe zostały zobowiązane do zapewnienia ochrony zdrowia psychicznego swoich mieszkańców. Załączony program dotyczy istotnych problemów zdrowotnych określonej grupy świadczeniobiorców z terenu naszej gminy. Projekt programu został zgodnie z art. 48 ust. 2b powyższej ustawy zaopiniowany 23 kwietnia 2012 r. przez Agencję Oceny Technologii Medycznych celem sporządzenia wymaganej opinii. Projekt programu został poddany konsultacji w trybie Uchwały Nr LI/559/10 Rady Miejskiej w Pszczynie z dnia 26 sierpnia 2010 r. w sprawie szczegółowego sposobu konsultowania z radą działalności pożytku publicznego lub organizacjami pozarządowymi i podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie projektów aktów prawa miejscowego w dziedzinach dotyczących działalności statutowej tych organizacji. Konsultacje były prowadzone w dniach 10-20 lipca 2012 r. Organizacje pozarządowe i inne podmioty prowadzące działalność pożytku publicznego mogły w tym terminie zgłaszać opinie i uwagi do projektu Programu, drogą elektroniczną lub pocztą tradycyjną. We wskazanym okresie nie wpłynęła żadna opinia bądź uwaga dotycząca przedłożonego do konsultacji projektu uchwały. Biorąc pod uwagę wnioski z oceny przeprowadzonej przez Agencję Oceny Technologii Medycznych, założenia budżetu gminy Pszczyna na 2012 r. na wydatki w zakresie ochrony zdrowia i przeciwdziałania uzależnieniom, a także strukturę gminnych zasobów ambulatoryjnej opieki psychiatrycznej przedkładam projekt Gminnego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2012-2015 do zatwierdzenia przez Radę Miejską w Pszczynie. Przewodniczący Rady Leszek Szczotka Strona 15