NUMER 1/2012 BIULETYN INFORMACYJNY RODZICIELSTWA ZASTĘPCZEGO
Dla dobra dzieci, które potrzebują szczególnej ochrony i pomocy ze strony dorosłych, środowiska rodzinnego, atmosfery szczęścia, miłości i zrozumienia, w trosce o ich harmonijny rozwój i przyszłą samodzielność życiową, dla zapewnienia ochrony przysługujących im praw i wolności, dla dobra rodziny, która jest podstawową komórką społeczeństwa oraz naturalnym środowiskiem rozwoju, i dobra wszystkich jej członków, a w szczególności dzieci( ) została wprowadzona nowa ustawa z dnia 9 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Zgodnie z kompetencją wynikającą z nowej Ustawy Starosta Choszczeński przekazał Powiatowemu Centrum Pomocy Rodzinie obowiązki Organizatora Rodzinnej Pieczy Zastępczej. Od momentu wejścia w życie Ustawy czyli od 1 stycznia 2012 roku PCPR przyjmuje zarówno funkcję jak i zadania wynikające z nowej ustawy. Ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej zmienia w dużej mierze zadania, zasady i formy pracy z rodziną i dzieckiem oraz nakłada nowe obowiązki na gminy. Nowe rozumienie problemów rodziny obowiązuje wszystkich adresatów ustawy, od samorządów do rodzin zastępczych i rodziców biologicznych dziecka. Ze względu na duże zmiany w sposobie pracy z rodziną i dzieckiem wszyscy musimy prawidłowo pojmować dobro dziecka i rodziny oraz wiedzieć jakich działań wymaga od nas nowa Ustawa. Aby nasza współpraca przyniosła odpowiednie efekty musimy dobrze znać nowe zasady i formy pracy. Dlatego też postanowiliśmy stopniowo zapoznawać Państwa z zapisami i wymogami nowej ustawy oraz wyjaśnić trudne, czasami nie do końca zrozumiałe jej zapisy wydając Biuletyn Informacyjny Dla Rodzin Zastępczych. Co nowego w przepisach prawnych? Ustawodawca zadanie wspierania rodziny i pieczy zastępczej podzielił na gminę, powiat i województwo. Zadaniem powiatu w zakresie wspierania rodziny i pieczy zastępczej jest zgodnie z art. 32 i art.. 34 organizacja instytucjonalnej i rodzinnej pieczy zastępczej. Realizacja zadania prowadzona jest poprzez funkcjonowanie w strukturach Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie Organizatora Rodzinnej Pieczy Zastępczej. Wprowadzenie nowych przepisów sprawiło, że konieczna była reorganizacja działań podejmowanych w obszarze rodzicielstwa zastępczego. Dla lepszej i sprawnej współpracy z rodzinami powołano dwa zespoły: - Zespół Do Spraw Świadczeń zadaniem tego Zespołu jest przyjmowanie wniosków, badanie sytuacji materialnej rodziny, wydawanie decyzji oraz sporządzanie wszelkich umów dotyczących rodzicielstwa zastępczego; - Zespół Do Spraw Pieczy Zastępczej zadaniem Zespołu jest udzielanie szeroko rozumianych wsparcia i pomocy rodzinom zastępczym. Rys. 1. Schemat organizacyjny rodzinnej pieczy zastępczej na terenie Powiatu Choszczeńskiego. Starosta Powiatu Choszczeńskiego Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Choszcznie - Organizator Rodzinnej Pieczy Zastępczej Powiatu Choszczeńskiego Zespół Do Spraw Świadczeń Zespół Do Spraw Pieczy Zastępczej Co to jest rodzina zastępcza? Rodzina zastępcza to taka rodzina, która tymczasowo sprawuje opiekę nad dzieckiem, którego rodzice z różnych powodów nie są w stanie sprawować tej opieki osobiście. Opiekunowie zastępczy przyjmują dziecko do swojego domu i wychowują je. Rodzina zastępcza przy współpracy z PCPR pełni funkcję opiekunów zastępczych bez zrywania więzi z rodziną biologiczną dziecka.
Podział rodzin zastępczych Jedną z pierwszych nowości wprowadza art. 39 zmieniając podział rodzin zastępczych. Najważniejszym jest to, iż zgodnie z art. 41 rodziną zastępczą spokrewnioną mogą zostać jedynie wstępni czyli dziadkowie czy pradziadkowie i rodzeństwo dziecka. Natomiast inni członkowie rodziny dziecka tacy jak wujkowie, ciocie czy kuzynostwo mogą tworzyć jedynie rodzinę zastępczą niezawodową. Rys. 2. Schemat podziału rodzinnej pieczy zastępczej. Rodzinna piecza zastępcza Rodzina zastępcza spokrewniona Rodzina zastępcza niezawodowa Rodzina zastępcza zawodowa wstępni lub rodzeństwo dziecka osoby nie będące wstępnymi lub rodzeństwem dziecka, będące rodziną zastępczą mniej niż 3 lata osoby nie będące wstępnymi lub rodzeństwem dziecka, będące rodziną zastępczą dłużej niż 3 lata pełniąca funkcję pogotowia rodzinnego specjalistyczna Rodzinny dom dziecka Organizator Rodzinnej Pieczy Zastępczej Nowością wprowadzaną art. 76 Ustawy jest powołanie Organizatora Rodzinnej Pieczy Zastępczej, którego funkcją jest wielokierunkowa organizacja rodzinnej pieczy zastępczej, tak przez powstawanie nowych rodzin zastępczych jak i przez wspieranie rodzin już funkcjonujących. Organizator troszczy się więc o zapewnienie dzieciom pozbawionym opieki rodziców biologicznych miejsc w rodzinnych formach opieki zastępczej oraz pomaga rodzinom zastępczym i wspiera je w prawidłowym wypełnianiu swojej funkcji. Pamiętając o przejściowym charakterze rodzinnych form opieki zastępczej Organizator dokonuje oceny sytuacji dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej oraz rodzin zastępczych i rodzinnych domów dziecka. Zadania powyższe Organizator pełni samodzielnie i poprzez zatrudnianie Koordynatorów Rodzinnej Pieczy Zastępczej. Koordynator Rodzinnej Pieczy Zastępczej Jednym z nowych obowiązków opiekunów zastępczych w myśl art. 40 jest współpraca z Koordynatorem Rodzinnej Pieczy Zastępczej. Pomocą Koordynatora zgodnie z art. 233 obowiązkowo objęte zostaną rodziny zastępcze, które funkcjonują przez okres krótszy niż 3 lata. Pozostałe rodziny pomoc taką mogą otrzymać gdy złożą odpowiedni wniosek.. W praktyce oznacza to, że każda rodzina zastępcza jako swojego opiekuna będzie miała Koordynatora, na którego wyrazi zgodę. Opiekun ten, jako przyjaciel rodziny służył będzie radą i pomocą w każdej sytuacji, a także stanie się łącznikiem budującym współpracę rodziny z PCPR - ORPZ, gminą i rodziną biologiczną dziecka. Ocena. Kolejnym nowym zagadnieniem wprowadzonym przez art. 128 Ustawy jest konieczność poddania się przez rodzinę zastępczą okresowej ocenie. Ocena ta dotyczy zarówno samej rodziny zastępczej jak i sytuacji dziecka w niej umieszczonego. W myśl art. 129 oceny służyć mają analizie stosowanych przez rodzinę metod pracy z dzieckiem, ustaleniu aktualnej sytuacji rodzinnej dziecka i zasadności jego dalszego pobytu poza rodziną biologiczną, a w razie potrzeby modyfikacji sporządzonego w początkowym okresie pobytu dziecka w rodzinie zastępczej planu pomocy dziecku oraz określeniu jego stanu zdrowia i dalszych potrzeb. Kto to jest usamodzielniany wychowanek rodziny zastępczej? Kodeks rodzinny i opiekuńczy w art. 92 stwierdza, że Dziecko pozostaje aż do pełnoletniości pod władzą rodzicielską. Zgodnie z art. 11 Kodeksu cywilnego Pełną zdolność do czynności prawnych nabywa się z chwilą uzyskania pełnoletniości a zgodnie z art. 10 1 Pełnoletnim jest, kto ukończył lat osiemnaście.
W myśl Ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (art. 140, pkt. 1 i 2) usamodzielniany wychowanek rodziny zastępczej to osoba, która osiągnęła pełnoletniość w rodzinie zastępczej lub osoba pełnoletnia opuszczająca następujące placówki: - placówkę opiekuńczo wychowawczą typu rodzinnego i socjalizacyjnego, - dom pomocy społecznej dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie, - dom dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży (jeżeli wcześniej przebywała co najmniej rok w rodzinie zastępczej lub innych placówkach pieczy zastępczej) - schronisko dla nieletnich, - zakład poprawczy, - specjalny ośrodek szkolno wychowawczy - młodzieżowy ośrodek wychowawczy, jeżeli umieszczenie w rodzinie zastępczej i w/w placówkach nastąpiło na podstawie orzeczenia sądu. Z wieloletnich doświadczeń PCPR zarówno w bezpośredniej pracy z osobą usamodzielniającą się jak i z opiekunem usamodzielniającego się wychowanka, że wymagany do dorosłości wiek biologiczny 18 lat, nie zawsze łączy sie z odpowiednim rozumieniem przez wychowanka tego procesu, umiejętnością rozpoczęcia samodzielnego życia, z jego przygotowaniem psychospołecznym i emocjonalnym. W związku z tym usamodzielniany wychowanek rodziny zastępczej zostaje objęty wsparciem Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie by wejście w samodzielność miało łagodniejszy i uporządkowany przebieg, by dać szanse na dojrzały początek dorosłego życia. WARUNKI PRZYZNANIA POMOCY OSOBIE USAMADZIELNIANEJ Zgodnie z art. 145 1.Warunkiem przyznania pomocy na kontynuowanie nauki i na usamodzielnienie jest złożenie wniosku oraz posiadanie zatwierdzonego indywidualnego programu usamodzielnienia, określającego w szczególności: 1) zakres współdziałania osoby usamodzielnianej z opiekunem usamodzielnienia, 2) sposób uzyskania przez osobę usamodzielnianą wykształcenia lub kwalifikacji zawodowych, pomocy w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych oraz w podjęciu przez osobę usamodzielnianą zatrudnienia. 2. Osoba usamodzielniana co najmniej na dwa miesiące przed osiągnięciem przez nią pełnoletności wskazuje osobę, która podejmuje się pełnienia funkcji opiekuna usamodzielnienia oraz przedstawia pisemną zgodę tej osoby. 3. Opiekunem usamodzielnienia może być osoba tworząca rodzinę zastępczą, prowadząca rodzinny dom dziecka, koordynator rodzinnej pieczy zastępczej, pracownik socjalny powiatowego centrum pomocy rodzinie, osoba będąca w placówce opiekuńczo-wychowawczej albo regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej wychowawcą lub psychologiem, lub inna osoba wskazana przez osobę usamodzielnianą i zaakceptowana przez kierownika powiatowego centrum pomocy rodzinie. 4. Indywidualny program usamodzielnienia jest opracowywany przez osobę usamodzielnianą wspólnie z opiekunem usamodzielnienia lub koordynatorem rodzinnej pieczy zastępczej co najmniej na miesiąc przed osiągnięciem przez osobę usamodzielnianą pełnoletności, a następnie jest zatwierdzany przez kierownika powiatowego centrum pomocy rodzinie. W praktyce oznacza to, że: 1. Na dwa miesiące przed osiemnastymi urodzinami osoba usamodzielniana, powinna zgłosić się do pracownika Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie i przekazać dane osobowe osoby, która podejmuje się pełnienia funkcji opiekuna usamodzielnienia oraz przedstawić pisemną zgodę tej osoby. OPIEKUN OSOBY UAMODZIELNIANEJ Do zadań opiekuna usamodzielnienia należy (zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Polityki Społecznej z dnia 23 grudnia 2004 r. w sprawie udzielania pomocy na usamodzielnienie, kontynuowanie nauki oraz zagospodarowanie (Dz. U. z dnia 12 stycznia 2005 r.)). 1) zaznajomienie się z dokumentacją i drogą życiową osoby usamodzielnianej; 2) opracowanie wspólnie z osobą usamodzielnianą indywidualnego programu usamodzielnienia; 3) ocena realizacji indywidualnego programu usamodzielnienia oraz jego modyfikowanie; 4) współpraca z rodziną osoby usamodzielnianej oraz ze środowiskiem lokalnym, zwłaszcza ze szkołą oraz gminą; 5) opiniowanie wniosku o pomoc pieniężną na usamodzielnienie i pomoc pieniężną na kontynuowanie nauki. - opracowanie, wspólnie z opiekunem usamodzielnienia, indywidualnego programu usamodzielnienia i złożenie go do akceptacji przez kierownika Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie - realizacja celów ujętych w indywidualnym programie usamodzielnienia. Wybierając opiekuna usamodzielnienia osoba usamodzielniana powinna zastanowić się, kto z jej bliskich będzie służył wsparciem i radą. Kto zna dobrze jego sytuację i będzie potrafił mobilizować ją do działań mających poprawić jego sytuację życiową.
2. Na miesiąc przed ukończeniem osiemnastu lat osoba usamodzielniana wraz z opiekunem usamodzielnienia zgłosi się do Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie by sporządzić Indywidualny Program Usamodzielnienia. Indywidualny Program Usamodzielnienia określa działania mające na celu wytworzenie poprawnych relacji z rodziną i środowiskiem. Zakres wsparcia w uzyskaniu wykształcenia zgodnego z możliwościami osoby usamodzielnianej oraz uzyskanie odpowiednich kwalifikacji zawodowych Określa również miejsce osiedlenia się osoby usamodzielnianej w powiecie innym niż miejsce zamieszkania przed umieszczeniem w placówce lub rodzinie zastępczej, zakres pomocy w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych. Pomoc w podjęciu zatrudnienia oraz pomoc w uzyskaniu przysługujących świadczeń. Przygotowując indywidualny program usamodzielnienia osoba usamodzielniana uwzględnia w nim plan podejmowanych działań wynikających z programu oraz terminy ich realizacji. Zmiany w indywidualnym programie usamodzielnienia może dokonać osoba usamodzielniana wspólnie z opiekunem usamodzielnienia w przypadku zmiany sytuacji życiowej tej osoby. Zmiany programu wymagają zatwierdzenia przez kierownika powiatowego centrum pomocy rodzinie. Indywidualny program usamodzielnienia staje się podstawą przyznania świadczeń na usamodzielnienia z datą podpisania go przez osobę usamodzielnianą, opiekuna usamodzielnienia oraz kierownika powiatowego centrum pomocy rodzinie. Dodatkowych informacji udziela pracownik Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie. W następnym biuletynie omówiony zostanie system przyznawania świadczeń przysługujących osobie usamodzielnianej. Specjalista radzi. 1.Kochaj. 10 PRZYKAZAŃ MĄDREGO RODZICA CZĘŚĆ 1 Kochaj dziecko codziennie, bez względu na wszystko i mów dziecku, że je kochasz. 2.Obdarzaj czułością. Przytulaj, głaszcz, dawaj buziaki, nawet gdy masz gorszy dzień. 3.Chwal. Chwal i doceniaj nawet te najdrobniejsze gesty dziecka, to ich w życiu jest najwięcej. 4.Nie podcinaj skrzydeł. Mów dziecku: umiesz, dasz radę, uda ci się. Zawsze wierz w możliwości dziecka! 5.Rozmawiaj. Rozmawiaj z dzieckiem codziennie - podczas wspólnych posiłków, w drodze do szkoły czy na zakupy, na ucho przed snem, przez telefon. Słuchaj dziecka i odpowiadaj mu! 6.Pozwól na samodzielność. Pozwól dziecku na podejmowanie samodzielnych decyzji. Pokaż, że masz do dziecka zaufanie i wierzysz w jego zdrowy rozsądek, jednocześnie trzymając rękę na pulsie. 7.Daj szansę popełniania błędów. Pozwól aby dziecko uczyło się na własnych działaniach. Wspieraj decyzje dziecka i bądź przy nim, nawet w niepowodzeniach.
8.Jeśli karzesz rób to sprawiedliwie i konsekwentnie. Utwórz jasne reguły o tym co można a czego nie. Bądź sprawiedliwy i konsekwentny. 9.Nie zostawiaj pytań dziecka bez odpowiedzi. Rozwiewaj jego wątpliwości, tłumacz reguły, którymi rządzi się świat, odpowiadaj nawet na krępujące pytania. 10.Zapewnij spokój i poczucie bezpieczeństwa. Powtarzaj, że rodzice zawsze będą stać po stronie swoich dzieci. Bądź wsparciem i ostoją dla dziecka. O rodzinach zastępczych. Chcą Państwo podzielić się swoją wiedzą i doświadczeniem? Mają Państwo jakieś opinie, którymi warto podzielić się z innymi rodzinami? A może mają Państwo jakieś wątpliwości czy pytania? To jest miejsce, w którym możecie wymieniać się spostrzeżeniami związanymi z rodzicielstwem zastępczym. Zachęcamy więc do przesyłania nam waszych propozycji pocztą na adres: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Choszcznie, ul. Bol. Chrobrego 27A lub na adres e-mailowy pcprchoszczno@wp.pl. W następnym Biuletynie między innymi: - Zadania Zespołu Do Spraw Świadczeń - Zadania Koordynatora Rodzinnej pieczy Zastępczej - Ocena sytuacji dziecka w rodzinie zastępczej. - System świadczeń dla wychowanków usamodzielniających się.