VYPER INSTRUKCJA OBSLUGI

KOMPUTER NURKOWY VYPER INSTRUKCJA OBSLUGI

2

SPIS TRESCI 1. WSTEP...5 1.1. ZASADY BEZPIECZENSTWA...5 1.1.1. Wyjscie bezpieczenstwa...6 1.1.2. Ograniczenia uzycia komputera nurkowego...7 1.1.3. Mieszanki nitroksowe a bezpieczenstwo...7 2. ZAPOZNAWANIE SIE I NURKOWANIE Z KOMPUTEREM...8 2.1. FUNKCJE...8 2.2. PRZYCISKI...8 2.3. KONTAKTY WODNE...9 3. NURKOWANIE Z KOMPUTEREM...11 3.1. PRZED NURKOWANIEM...11 3.1.1. Aktywacja i sprawdzenia wstepne...11 3.1.2. Wskaznik stanu baterii i ostrzezenie o niskim napieciu...12 3.1.3. Planowanie nurkowania [PLAN]...13 3.1.4. Funkcje i alarmy definiowane przez Uzytkownika...14 3.2. NURKOWANIE NA SPREZONYM POWIETRZU...14 3.2.1. Podstawowe informacje o nurkowaniu...14 3.2.2. Odwrócony wykres czasu bezdekompresyjnego...15 3.2.3. Wyswietlanie przystanków bezpieczenstwa...16 3.2.4. Wskaznik predkosci wynurzania...17 3.2.5. Nurkowania dekompresyjne...18 3.3. NURKOWANIE NA MIESZANKACH NITROKSOWYCH...21 3.3.1. Przed nurkowaniem...21 3.3.2. Wyswietlane informacje dotyczace tlenu...23 3.3.3. OLF...24 3.4. TRYB GLEBOKOSCIOMIERZA I ZEGARA...24 3.5. NA POWIERZCHNI...25 3.5.1. Przerwa na powierzchni...25 3.5.2. Numeracja nurkowan...26 3

3.5.3. Lot samolotem po nurkowaniu...27 3.6. ALARMY WIZUALNE I DZWIEKOWE...28 3.7. NURKOWANIA GÓRSKIE I WSPÓLCZYNNIK BEZPICZENSTWA...30 3.7.1. Wspólczynnik wysokosci...30 3.7.2. Wspólczynnik bezpieczenstwa...31 3.8. TRYB BLEDU...32 4. TRYBY MENU...34 4.1. PAMIEC I TRANSFER DANYCH [1 MEMORY]...35 4.1.1. Logbook i pamiec profili nurkowan [1 LOGBOOK]...36 4.1.2. Pamiec historii nurkowan [2 HISTORY]...38 4.1.3. Transfer danych i interfejs PC [3 TR-PC]...38 4.2. TRYB SYMULACJI [2 SIMUL]...39 4.2.1. Symulator Nurkowania [1 SIM DIVE]...40 4.2.2. Symulator Planowania Nurkowania [2 SIM PLAN]...40 4.3. TRYBY USTAWIEN PARAMETRÓW [3 SET]...41 1.1.1. Ustawienia Parametrów Nurkowania [1 SET DIVE]...41 4.3.2. Ustawianie czasu i daty [2 SET TIME]...43 4.3.3. Ustawianie preferencji Uzytkownika [3 SET PREF]...43 5. KONSERWACJA...45 1.1. WAZNE INFORMACJE...45 5.2. PRZECHOWYWANIE I UZYWANIE KOMPUTERA...45 5.3. PRZECHOWYWANIE...46 5.4. SPRAWDZANIE WODOSZCZELNOSCI...47 5.5. WYMIANA BATERII...47 6. OPIS TECHNICZNY...51 6.1. ZASADY DZIALANIA...51 6.2. MODEL SUUNTO RGBM...52 6.3. WYSTAWIENIE NA DZIALANIE TLENU...53 4

6.4. OPIS TECHNICZNY...53 7. GWARANCJA...57 8. SLOWNICZEK...58 1. WSTEP Gratulujemy Panstwu wyboru komputera nurkowego SUUNTO VYPER. Jest to zwarty i zaawansowany technologicznie przyrzad, który zapewni Panstwu bezpieczne i pelne przyjemnosci nurkowania przez lata. 1.1. ZASADY BEZPIECZENSTWA Nie uzywaj tego komputera bez przeczytania w calosci ponizszej instrukcji, lacznie ze wszystkimi ponizszymi ostrzezeniami. Upewnij sie, ze w pelni rozumiesz wszystkie wskazania i ograniczenia tego urzadzenia. Jesli masz jakiekolwiek pytania dotyczace instrukcji lub samego komputera, skontaktuj sie z autoryzowanym przedstawicielem firmy SUUNTO jeszcze przed pierwszym nurkowaniem z komputerem. Zawsze pamietaj, ze NUREK JEST SAM ODPOWIEDZIALNY ZA SWOJE WLASNE BEZPIECZENSTWO! Prawidlowo uzywany komputer jest znakomita pomoca dla wlasciwie wyszkolonego nurka, przydatna w planowaniu oraz przeprowadzaniu zwyczajnych i zaawansowanych nurkowan. NIE JEST TO JEDNAK SUBSTYTUT WLASCIWEGO WYSZKOLENIA I ZNAJOMOSCI ZASAD DEKOMPRESJI. KOMPUTER JEST PRZEZNACZONY TYLKO DO NURKOWAN REKREACYJNYCH! Nurkowie zawodowi czy instruktorzy sa czesto wystawieni na dzialanie wiekszych glebokosci i czasów nurkowan (lacznie z nurkowaniami powtórzeniowymi), które zwiekszaja ryzyko wystapienia choroby dekompresyjnej. Dlatego SUUNTO nie zaleca uzywania tego urzadzenia przy tego typu nurkowaniach. PRZED NURKOWANIEM NALEZY SPRAWDZIC USTAWIENIA KOMPUTERA! Wskazane jest wlaczenie komputera przed wejsciem do wody, sprawdzenie, czy wyswietlane sa wszystkie segmenty, czy nie swieci sie wskaznik slabego napiecia 5

baterii oraz czy ustawienia wskazników bezpieczenstwa / wysokosci i zawartosci tlenu w mieszance sa prawidlowe. Nurkowanie na mieszankach nitroksowych wystawia nurka na inne niebezpieczenstwa niz te zwiazane z nurkowaniem na standardowym powietrzu. Z tego powodu nurkowanie na nitroksie wymaga odpowiedniego szkolenia, które uswiadomi to ryzyko i pozwoli go uniknac. Nie nurkuj na mieszankach innych niz standardowe powietrze bez przejscia wlasciwego szkolenia w tym zakresie. Poza komputerem nalezy miec ze soba urzadzenia zapasowe (glebokosciomierz, manometr, zegarek lub stoper oraz tabele dekompresyjne). KOMPUTERY NIE POWINNY BYC NIGDY POZYCZANE LUB WYMIENIANE MIEDZY NURKAMI W TRAKCIE NURKOWAN! Wskazania komputera nie maja zastosowania dla kogos, kto nie uzywal go od chwili zanurzenia, ani przy nurkowaniu powtórzeniowym, jesli nie byl uzywany przy pierwszym nurkowaniu. Zaden komputer nie jest w stanie wziac pod uwage nurkowan wykonanych bez jego uzycia. Dlatego jakiekolwiek nurkowanie na 48 godzin przed pierwszym nurkowaniem z komputerem moze spowodowac bledne wskazania urzadzenia, co zwieksza ryzyko wystapienia choroby dekompresyjnej. USTAW ODPOWIEDNIE WARTOSCI PARAMETRÓW NURKOWANIA! Przy nurkowaniu w akwenach polozonych wyzej niz 300 m n.p.m. [1000 stóp] nalezy zmienic ustawienia wspólczynnika bezpieczenstwa / wysokosci, aby komputer mógl poprawnie wykonywac obliczenia. Wspólczynnik bezpieczenstwa powinien byc podwyzszony równiez wtedy, gdy istnieje jakikolwiek czynnik zwiekszajacy ryzyko wystapienia choroby dekompresyjnej. Niewlasciwe ustawienie parametrów nurkowania moze spowodowac falszywe odczyty danych i niepotrzebne zagrozenie. KOMPUTER JEST PRZEZNACZONY DO NURKOWAN NA WYSOKOSCI NIE PRZEKRACZAJACEJ 3000 M [10000 STÓP]! Nurkowanie powyzej tej granicy moze znaczaco zwiekszyc ryzyko wystapienia choroby dekompresyjnej. NALEZY KONTROLOWAC WODOSZCZELNOSC URZADZENIA! Dotyczy to pojemnika na baterie, zwlaszcza po wymianie baterii. Wilgoc wewnatrz urzadzenia moze je powaznie uszkodzic. Serwis (w tym wymiana baterii) moze byc wykonywany tylko przez autoryzowanego przedstawiciela SUUNTO. 1.1.1. Wyjscie bezpieczenstwa Awaria komputera jest prawie niemozliwa, nalezy jednak znac procedure postepowania w takiej sytuacji. Jesli nie nauczono Cie inaczej, postepuj wedlug ponizszych zasad: 6

KROK 1: Nalezy zachowac spokój i niezwlocznie wynurzyc sie do glebokosci 18 m. KROK 2: Na glebokosci 18 m nalezy zwolnic predkosc wynurzania do 10 m / min i wynurzyc sie do glebokosci 3-6 m. KROK 3: Na tej glebokosci nalezy pozostac tak dlugo, jak pozwoli na to zapas powietrza. Po wyjsciu z wody nie powinno sie nurkowac przez co najmniej 24 godziny. 1.1.2. Ograniczenia uzycia komputera nurkowego Mimo iz komputer opracowany zostal przy uzyciu najnowszych badan i technologii, Uzytkownik / Nurek musi zdawac sobie sprawe, ze komputer nie jest w stanie poznac jego kondycji psychofizycznej. Wszystkie schematy dekompresyjne znane autorom, wlacznie z tablicami U.S. Navy, oparte sa na teoretycznych modelach matematycznych, które z zamierzenia sluzyc maja zmniejszeniu ryzyka wystapienia choroby dekompresyjnej. 1.1.3. Mieszanki nitroksowe a bezpieczenstwo Nurkowanie na mieszankach nitroksowych pozwala nurkowi zmniejszyc ryzyko wystapienia choroby dekompresyjnej ze wzgledu na zredukowana ilosc azotu w czynniku oddechowym. Jezeli jednak czynnikiem oddechowym nie jest zwykle powietrze, oznacza to zwykle, ze zawartosc tlenu w mieszance jest wieksza, co z kolei wystawia nurka na niebezpieczenstwo wystapienia zatrucia tlenowego. To ryzyko nie jest zwykle brane pod uwage przy nurkowaniach rekreacyjnych. W celu zminimalizowania tego niebezpieczenstwa, komputer nurkowy sledzi czas i intensywnosc wystawienia na dzialanie tlenu i dostarcza nurkowi odpowiednich informacji, które pozwalaja dostosowac plan nurkowania do wymogów bezpieczenstwa. Poza wplywem na fizjologie nurka, uzywanie mieszanek o zwiekszonej zawartosci tlenu wymaga zachowania pewnych srodków bezpieczenstwa. Zwiekszona koncentracja tlenu powoduje niebezpieczenstwo pozaru lub eksplozji. Zaleca sie skontaktowanie z producentem sprzetu nurkowego na temat ograniczen zwiazanych ze sprzetem. JESLI KOMPUTER JEST ZAMONTOWANY W KONSOLI, NIE WYSTAWIAJ MANOMETRU NA DZIALANIE MIESZANEK O ZAWARTOSCI TLENU POWYZEJ 40%! Mieszanki nitroksowe z wieksza zawartoscia tlenu stwarzaja niebezpieczenstwo pozaru lub wybuchu, a co za tym idzie powaznych obrazen ciala lub nawet smierci. 7

2. ZAPOZNAWANIE SIE I NURKOWANIE Z KOMPUTEREM 2.1. FUNKCJE Komputer VYPER moze pracowac wedlug trzech modeli uzywanych w komputerach nurkowych (AIR, NITROX, GAUGE - powietrze, nitrox, urzadzenie pomiarowe), w trzech glównych trybach pracy (TIME / STANDBY, SURFACE, DIVING - czas / uspienie, powierzchnia, nurkowanie), w trzech glównych trybach menu (MEMORY, SIMULATION, SET - pamiec, symulacja, ustawienia) oraz w 15-17 podrzednych trybach menu (wedlug rysunku z tylu oryginalnej instrukcji). Przyciski umozliwiaja poruszanie sie po poszczególnych trybach. Wskaznik trybu z lewej strony i napis u dolu ekranu informuja, w jakim trybie aktualnie znajduje sie komputer. Mozna wybrac jeden z trzech modeli matematycznych uzywanych w komputerach nurkowych: model na standardowe powietrze, na mieszanki nitroksowe lub tylko na mierzenie glebokosci i czasu. Podstawowym ekranem pokazywanym przez komputer jest wyswietlanie czasu (rys. 2.1). W innych trybach (poza nurkowaniem i symulacja), jesli przez piec minut nie zostanie nacisniety zaden przycisk, komputer wydaje sygnal dzwiekowy i automatycznie przechodzi do trybu wyswietlania czasu. W tym trybie pozostaje przez kolejne dwie godziny, a nastepnie wylacza sie. Komputer mozna ponownie aktywowac naciskajac przycisk PLAN albo TIME. Podczas nurkowania, w pamieci komputera (logbooku) zapamietywany jest czas i data wejscia pod wode. Z tego powodu nalezy pamietac o poprawnym ustawieniu czasu i daty, zwlaszcza podrózujac do innych stref czasowych. Informacje o sposobie ustawiania tych danych znajduja sie w rozdziale 4.3.2 Ustawianie czasu i daty. 8 2.2. PRZYCISKI Komputer nurkowy wyposazony jest w latwe do uzycia przyciski oraz w czytelny wyswietlacz. Kluczowym przyciskiem jest przycisk SMART (MODE). Dwa inne przyciski, PLAN i TIME, sluza do poruszania sie po menu oraz do wyswietlania innych dostepnych informacji. Komputer obslugiwany jest przy pomocy tych trzech przycisków w nastepujacy sposób: Przycisk SMART (MODE) sluzy do:?? wlaczania komputera;

?? zmiany trybu pracy z trybu Powierzchnia do innych trybów menu;?? wyboru, potwierdzenia lub opuszczenia trybu podrzednego;?? natychmiastowego opuszczenia dowolnego trybu i przejscia do trybu Powierzchnia (dluzsze przycisniecie);?? wlaczenia elektroluminescencyjnego podswietlenia (w trybie Powierzchnia przytrzymac przycisk przez ponad dwie sekundy, podczas nurkowania przez ponad jedna sekunde). Przycisk przewijania w góre (PLAN) sluzy do:?? wlaczania wyswietlania czasu, jesli ekran byl pusty;?? wlaczania trybu Planowania nurkowania z trybu Powierzchnia;?? zaznaczania danego miejsca w profilu nurkowania;?? przewijania opcji menu w góre. Przycisk przewijania w dól (TIME) sluzy do:?? wlaczania wyswietlania czasu, jesli ekran byl pusty;?? wlaczania wyswietlania czasu i / lub innych ekranów;?? przewijania opcji menu w dól. Komputer obslugiwany jest przy pomocy przycisku SMART (MODE - tryby / aktywacja / podswietlenie / wybór / potwierdzenie / wyjscie) oraz przycisków PLAN, TIME i kontaktów wodnych w nastepujacy sposób: Aktywacja nacisnac przycisk SMART (On) lub zanurzyc komputer w wodzie na piec sekund. Planowanie nurkowania w trybie Nurkowanie nacisnac przycisk PLAN. Tryby menu nacisnac przycisk SMART (MODE). Ekran mozna podswietlic naciskajac i przytrzymujac przycisk SMART przez ponad dwie sekundy. 2.3. KONTAKTY WODNE Kontakty wodne kontroluja automatyczna aktywacje trybu Nurkowanie. Kontakty wodne i do transmisji sa umieszczone w tylu urzadzenia (rys. 2.3). Po zanurzeniu w wodzie, kontakty sa polaczone z przyciskami (które sa drugim biegunem kontaktów wodnych) za pomoca przewodnictwa wody. Na wyswietlaczu pojawi sie wtedy napis AC (ang. Active Contacts - aktywne kontakty, rys. 2.4), który zniknie 9

dopiero po rozlaczeniu kontaktów albo po automatycznym przejsciu do trybu Nurkowanie. Rys. 2.3 Czujnik glebokosci (A), kontakty wodne / do transferu danych (B). Zanieczyszczenia lub brud na kontaktach wodnych lub przyciskach moze zaklócac ich automatyczne dzialanie, dlatego tez wazne jest, aby utrzymywac je w czystosci. Jesli kontakty wodne komputera sa aktywne (swiadczy o tym napis AC na wyswietlaczu) lub komputer samoczynnie sie wlacza, spowodowane jest to prawdopodobnie zanieczyszczeniami albo niewidocznymi golym okiem glonami, które powoduja przewodnictwo elektryczne miedzy kontaktami. Nalezy wiec pamietac o dokladnym umyciu urzadzenia w slodkiej wodzie po kazdym dniu nurkowania (zwlaszcza jezeli nurkowanie mialo miejsce w slonej wodzie). Kontakty mozna czyscic slodka woda albo, jesli to konieczne, przy uzyciu lagodnego detergentu. Czasami moze okazac sie potrzebne wyjecie urzadzenia z obudowy i oczyszczenie. 10

3. NURKOWANIE Z KOMPUTEREM Ten rozdzial zawiera szczególowa instrukcje obslugi komputera oraz interpretacje jego wskazan. Uzytkownik szybko przekona sie, ze urzadzenie jest latwe w obsludze, a jego wskazania sa czytelne. Kazdy wyswietlany przez komputer ekran opracowano tak, aby dostarczal wszelkich informacji niezbednych w danej sytuacji. Wszystkie potrzebne podczas nurkowania funkcje dostepne sa w menu Nurkowanie. Rys. 3.1 Ekran startowy I. Wyswietlone sa wszystkie elementy. 3.1. PRZED NURKOWANIEM 3.1.1. Aktywacja i sprawdzenia wstepne Komputer wlaczy sie automatycznie po zanurzeniu go na glebokosc co najmniej 0,5 m. Mimo to zaleca sie przejscie do trybu Nurkowanie jeszcze przed wejsciem do wody, aby sprawdzic ustawienia wspólczynnika bezpieczenstwa / wysokosci, stan baterii, zawartosc tlenu w mieszance itd. Aktywacja komputera nastepuje po nacisnieciu przycisku SMART (On). Po wlaczeniu na chwile pojawia sie wszystkie mozliwe do wyswietlenia elementy (beda to glównie cyfry 8 i symbole graficzne - rys. 3.1). Kilka sekund pózniej pojawi sie wskaznik stanu baterii, aktywowane zostanie podswietlenie i alarm dzwiekowy (rys. 3.2, ekran a, b, c lub d, w zaleznosci od stanu baterii). Jesli komputer ustawiony jest w tryb AIR (Powietrze) (jest to standardowe ustawienie), wejdzie w tryb Powierzchnia (rys. 3.4). Jesli ustawiony jest w tryb GAUGE (jako glebokosciomierz), na ekranie pojawi sie napis GAUGE (rys. 3.3), jesli zas wybrany jest tryb NITROX, na ekranie, poza napisem NITROX, pojawia sie tez najwazniejsze parametry tlenowe (rys. 3.20). Chwile potem komputer wejdzie w tryb Powierzchnia. Wtedy nalezy sprawdzic, czy:?? urzadzenie pracuje we wlasciwym trybie i wyswietla wszystkie informacje;?? nie swieci sie wskaznik niskiego napiecia baterii; 11

?? ustawienia wspólczynnika wysokosci / bezpieczenstwa sa prawidlowe (dotyczy trybów AIR i NITROX);?? urzadzenie wyswietla prawidlowe jednostki;?? urzadzenie wyswietla poprawna temperature i glebokosc (0.0 m);?? dziala sygnal dzwiekowy. Jesli komputer pracuje w trybie NITROX, dodatkowo nalezy sie upewnic, czy:?? zawartosc procentowa tlenu ustawiona na komputerze jest taka sama, jak w mieszance oddechowej;?? granica maksymalnego cisnienia parcjalnego tlenu jest ustawiona poprawnie. Teraz komputer jest gotowy do nurkowania. UWAGA: Czas przerwy na powierzchni nie jest pokazywany przed pierwszym nurkowaniem. Po wlaczeniu trybu Nurkowanie lub po skonczonym nurkowaniu, komputer przechodzi do trybu wyswietlania czasu, natomiast wylaczy sie automatycznie po ok. po pieciu minutach, aby nie rozladowac baterii (jesli w tym czasie nie zostanie nacisniety zaden przycisk ani nie rozpocznie sie kolejne nurkowanie). 3.1.2. Wskaznik stanu baterii i ostrzezenie o niskim napieciu Komputer VYPER jest wyposazony w unikalny graficzny wskaznik stanu baterii, który informuje z wyprzedzeniem o koniecznosci wymiany baterii. W trybie Nurkowanie wskaznik stanu baterii jest stale widoczny. Podczas sprawdzania stanu baterii wlaczone jest elektroluminescencyjne podswietlenie. Ponizsza tabela i rysunki pokazuja rózne mozliwe ostrzezenia: TABELA 3.1. WSKAZNIK STANU BATERII Wyswietlacz Dzialanie Rysunek 3.2 BAT + 4 segmenty + OK BAT + 3 segmenty LOWBAT + 2 segmenty + symbol niskiego Normalne, pelna bateria a) Normalne, napiecie baterii spada lub jest niska temperatura. Zalecana jest wymiana baterii, jesli planuje sie nurkowanie w zimnej wodzie lub dluzsza, nurkowa wycieczke. Napiecie baterii jest niskie i zalecana jest wymiana. Wyswietlony jest symbol baterii. W tym stanie podswietlenie nie jest dostepne. b) c) 12

napiecia baterii LOWBAT + 1 segment + QUIT + symbol niskiego napiecia baterii Nalezy jak najszybciej wymienic baterie! Powraca do trybu wyswietlania czasu. Aktywacja i wszystkie funkcje sa niedostepne. d) UWAGA! Temperatura lub wewnetrzna oksydacja baterii ma istotny wplyw na stan baterii. Jezeli komputer nie jest uzywany przez dluzszy czas, ostrzezenie o stanie baterii moze wystapic nawet wówczas, gdy bateria ma jeszcze wystarczajace napiecie. Ostrzezenie o niskim napieciu baterii pojawia sie równiez w niskich temperaturach, pomimo ze w wyzszej temperaturze bateria jeszcze dziala. W takich przypadkach nalezy powtórzyc procedure sprawdzania baterii. We wszystkich innych trybach ostrzezenie o stanie baterii symbolizowane jest przez wyswietlona ikonke baterii. Jesli taki symbol pojawi sie w trybie Powierzchnia lub jesli wyswietlany obraz jest niewyrazny czy rozmazany, napiecie baterii moze byc zbyt slabe, aby zapewnic wlasciwa prace komputera - wtedy zalecana jest wymiana. UWAGA! Ze wzgledów bezpieczenstwa, nie mozna wlaczyc podswietlenia, jesli wyswietlony jest symbol baterii. 3.1.3. Planowanie nurkowania [PLAN] Bedac w trybie Powierzchnia, w kazdej chwili mozliwe jest wejscie do trybu Planowania nurkowania: wystarczy nacisnac przycisk PLAN. Na ekranie pojawi sie napis PLAN (rys. 3.6), a potem wyswietlony bedzie czas bezdekompresyjny dla 9 m. Kolejne glebokosci (w odstepach co 3 m) i odpowiadajace im czasy bezdekompresyjne pojawia sie po nacisnieciu przycisku TIME. Dla ostatniej wyswietlonej glebokosci (45 m) czas bezdekompresyjny bedzie wynosil zero. Naciskajac przycisk PLAN mozna powrócic do wyswietlania czasów bezdekompresyjnych dla plytszych glebokosci. Z trybu Planowania nurkowania mozna wyjsc naciskajac przycisk SMART (QUIT - rezygnacja). UWAGA! Funkcja Planowania nurkowania nie jest dostepna, jesli urzadzenie jest ustawione w trybie GAUGE, gdzie pracuje tylko jako glebokosciomierz i zegar, oraz w stanie Blad (zob. rozdzial 3.8 Bledy ). 13

Wyzsze ustawienia wspólczynników wysokosci / bezpieczenstwa skróca czasy bezdekompresyjne dla wszystkich glebokosci. Czasy te przy róznych wartosciach wspólczynnika sa wypisane w tabeli 6.1 i 6.2 w rozdziale 6.1 Zasady dzialania. Przy planowaniu nurkowan komputer bierze takze pod uwage nastepujace czynniki:?? zadluzenie azotowe z poprzednich nurkowan lub?? przerwy na powierzchni do czterech dni miedzy nurkowaniami. Z tego powodu czasy bezdekompresyjne dla poszczególnych glebokosci beda krótsze niz podczas pierwszego nurkowania. NUMEROWANIE NURKOWAN POKAZYWANE W TRYBIE PLANOWANIA Kilka nurkowan powtórzeniowych zaliczanych jest do tej samej serii, jesli czas desaturacji (zakazu lotu samolotem) miedzy nimi jest wiekszy od zera. Jesli przerwa na powierzchni trwa krócej niz 5 minut, kolejne nurkowanie traktowane jest jako kontynuacja poprzedniego. Nie zmienia sie numer nurkowania, a nowy czas nurkowania doliczany jest do poprzedniego (zob. takze rozdzial 3.5.2 Numeracja nurkowan ). 3.1.4. Funkcje i alarmy definiowane przez Uzytkownika Komputer nurkowy VYPER ma mozliwosc zdefiniowania przez Uzytkownika kilku funkcji i alarmów zwiazanych z przekroczeniem danego czasu lub / i glebokosci, które ustawil Uzytkownik. Wybór wlasciwego modelu matematycznego, wedlug którego komputer bedzie prowadzil obliczenia, oraz wlaczanie podswietlenia o okreslonej godzinie nastepuje po wybraniu MODE - SET - SET PREF. Alarmy czasu i glebokosci nurkowania ustawia sie wybierajac MODE - SET - SET DIVE, natomiast alarm dzwiekowy wlaczajacy sie o okreslonej godzinie (funkcja budzika ) ustawia sie wybierajac MODE - SET - SET TIME. Wprowadzanie odpowiednich wartosci funkcji i alarmów definiowanych przez Uzytkownika jest szczególowo opisane w rozdziale 4.3 Tryby ustawien parametrów. 14 3.2. NURKOWANIE NA SPREZONYM POWIETRZU 3.2.1. Podstawowe informacje o nurkowaniu Komputer VYPER pozostaje w trybie SURFACE - Powierzchnia, jezeli znajduje sie na glebokosci mniejszej niz 1,2 m. Po glebszym niz 1,2 m zanurzeniu przechodzi do trybu DIVE - Nurkowanie. Kazda pojawiajaca sie na ekranie informacja jest opisana i nazwana (rys. 3.7 i 3.8).

Podczas nurkowania bezdekompresyjnego zostana wyswietlone nastepujace dane:?? aktualna glebokosc w metrach;?? ustawiona wartosc wspólczynnika wysokosci (A0, A1 lub A2) pojawi sie z lewej strony srodkowego okienka, oznaczona jest symbolem fali i góry (zob. tabela 3.3)?? ustawiona wartosc wspólczynnika bezpieczenstwa (P0, P1 lub P2) pojawi sie z lewej strony ekranu, oznaczona dodatkowo sygnaturka nurka (zob. tabela 3.4);?? maksymalna glebokosc (w metrach) osiagnieta podczas tego nurkowania, oznaczona jako MAX;?? temperatura wody, oznaczona przez?c dla stopni Celsjusza, wyswietlana w lewym dolnym rogu;?? czas, który uplynal od poczatku nurkowania, oznaczony napisem DIVE TIME, wyswietlany w prawym dolnym rogu;?? dopuszczalny czas bezdekompresyjny w minutach, oznaczony jako NO DEC TIME, wyswietlany w centralnym okienku. Jest on takze zaznaczony graficznie z lewej strony ekranu. Komputer oblicza go w oparciu o piec czynników opisanych w rozdziale 6.1: "Zasady dzialania". Po nacisnieciu przycisku TIME, w prawym dolnym rogu pojawi sie (rys. 3.8):?? aktualny czas, oznaczony napisem TIME. UWAGA! W trybie Nurkowanie, ekran wyswietlajacy aktualny czas wraca automatycznie do ekranu pokazujacego czas nurkowania. ZAKLADKI Komputer umozliwia zrobienie specjalnych zakladek w profilu podczas nurkowania. W czasie przewijania profilu w pamieci komputera, zakladki sa widoczne jako migajace symbole. Sa takze zaznaczone na wydruku informacji o nurkowaniu z komputera PC (po uzyciu interfejsu) jako specjalne adnotacje. Aby zrobic zakladke w profilu, wystarczy nacisnac przycisk PLAN podczas nurkowania (rys. 3.9). 3.2.2. Odwrócony wykres czasu bezdekompresyjnego Czas bezdekompresyjny dla aktualnego nurkowania pokazywany jest takze graficznie za pomoca wielofunkcyjnego wykresu (po lewej stronie ekranu - rys. 3.7, 3.8 i 3.9). Gdy czas bezdekompresyjny spadnie ponizej 200 minut, pojawia sie pierwszy (najnizszy) segment wykresu. W miare jak organizm nurka pochlania coraz wiecej rozpuszczonego azotu, pojawia sie coraz wiecej segmentów. Strefa zielona - jako dodatkowy srodek bezpieczenstwa SUUNTO zaleca, aby nurkowie uzywajacy VYPERA nie wychodzili poza te strefe. Kolejne segmenty zaczna sie pojawiac, gdy pozostaly czas bezdekompresyjny bedzie spadal ponizej 100, 80, 60, 50, 40, 30 i 20 minut. 15

Strefa zólta - gdy segmenty wejda w zólta strefe, oznacza to, ze pozostaly czas bezdekompresyjny wynosi mniej niz 10 lub 5 minut, a nurek zbliza sie do czasu dekompresji zerowej. Nalezy rozpoczac wynurzanie. Strefa czerwona - gdy pojawia sie wszystkie segmenty wykresu (i wykres wejdzie w strefe czerwona), pozostaly czas bezdekompresyjny wynosi zero i nurkowanie staje sie nurkowaniem dekompresyjnym (wiecej informacji na temat nurkowan dekompresyjnych znajduje sie w rozdziale 3.2.5 Nurkowania dekompresyjne ). 3.2.3. Wyswietlanie przystanków bezpieczenstwa Komputer VYPER wyswietla dwa rózne przystanki bezpieczenstwa: zalecany przystanek bezpieczenstwa i obowiazkowy przystanek bezpieczenstwa. Napis STOP oznacza:?? odliczanie trzyminutowego zalecanego przystanku bezpieczenstwa w przedziale glebokosci 3-6 m;?? wskaznik obowiazkowego przystanku bezpieczenstwa na glebokosci ponizej 6 m;?? wyswietlanie obowiazkowego przystanku bezpieczenstwa z napisem CEILING, w przedziale glebokosci 3-6m. ZALECANY PRZYSTANEK BEZPIECZENSTWA SUUNTO goraco zaleca robienie trzyminutowego przystanku bezpieczenstwa przy koncu kazdego nurkowania, w przedziale glebokosci 3-6 m. Jest to zaznaczone napisem STOP, trwa wtedy odliczanie trzech minut, wyswietlanych w srodkowym okienku, zamiast czasu bezdekompresyjnego (rys. 3.10). OBOWIAZKOWY PRZYSTANEK BEZPIECZENSTWA Kiedy maksymalna dopuszczalna predkosc wynurzania zostala przekroczona w sposób ciagly, komputer nakazuje zrobienie specjalnie wydluzonego, obowiazkowego przystanku bezpieczenstwa w przedziale glebokosci 3-6 m, którego czas oblicza komputer. W takim przypadku na wyswietlaczu pojawi sie napis STOP, a po wejsciu w przedzial glebokosci 6-3 m pojawi sie równiez napis CEILING (górny pulap), glebokosc oraz obliczony czas postoju na przystanku bezpieczenstwa. Nalezy odczekac na tej glebokosci, az obliczony czas postoju spadnie do zera i ostrzezenie o obowiazkowym przystanku bezpieczenstwa zniknie (rys. 3.14). Czas obowiazkowego przystanku bezpieczenstwa zawsze zawiera w sobie trzyminutowy zalecany przystanek. Calkowita dlugosc postoju na obowiazkowym przystanku bezpieczenstwa zalezy od tego, jak powaznie zostala naruszona maksymalna predkosc wynurzania. 16

Jesli na wyswietlaczu pojawi sie ostrzezenie o obowiazkowym przystanku bezpieczenstwa, nurkowi nie wolno wynurzyc sie wyzej niz na glebokosc 3 m. Natomiast jesli mimo to nurek wynurzy sie ponad glebokosc przystanku obliczona przez komputer, pojawi sie skierowana w dól strzalka oraz wlaczy sie ciagly sygnal dzwiekowy ( biip, rys. 3.15). Nalezy wtedy natychmiast zejsc na lub ponizej glebokosc przystanku bezpieczenstwa. Jesli sytuacja zostanie naprawiona podczas tego samego nurkowania, nie bedzie to mialo wplywu na obliczenia saturacji tkanek. Jesli nurek bedzie nadal naruszal obowiazkowy przystanek bezpieczenstwa, model obliczania saturacji zostanie zmieniony i komputer skróci wszystkie czasy bezdekompresyjne dla nurkowania powtórzeniowego. W takiej sytuacji zaleca sie wydluzenie czasu przerwy na powierzchni przed kolejnym nurkowaniem. 3.2.4. Wskaznik predkosci wynurzania Predkosc wynurzania zaznaczona jest graficznie z prawej strony ekranu w nastepujacy sposób: TABELA 3.2 WSKAZNIK PREDKOSCI WYNURZANIA Wskaznik predkosci wynurzania Szybkosc wynurzania Przyklad na rysunku Brak wskaznika ponizej 4 m / min 3.8 Jeden segment 4-6 m / min 3.9 Dwa segmenty 6-8 m / min 3.10 Trzy segmenty 8-10 m / min 3.11 Cztery segmenty 10-12 m / min 3.12 Cztery segmenty, segment SLOW (wolniej), migajace wskazanie glebokosci, napis STOP i alarm dzwiekowy powyzej 12 m / min lub stale powyzej 10 m / min 3.13 Kiedy maksymalna predkosc wynurzania zostala przekroczona, pojawi sie piaty, ostrzegawczy segment SLOW oraz napis STOP, zacznie równiez migac wskazanie glebokosci, informujac, ze maksymalna zalecana predkosc wynurzania zostala przekroczona w sposób ciagly lub ze przekroczona zostala maksymalna dopuszczalna wartosc. Gdy tylko pojawi sie segment ostrzegawczy SLOW i napis STOP (rys. 3.13), nalezy natychmiast zwolnic. Po osiagnieciu przedzialu glebokosci 6-3 m, zalecane jest 17

zrobienie obowiazkowego przystanku bezpieczenstwa (wskazuja to napisy STOP i CEILING), do czasu az zniknie ostrzezenie (rys. 3.14). Nie wolno wynurzyc sie powyzej 3 m, jesli ostrzezenie o obowiazkowym przystanku bezpieczenstwa jest wciaz aktywne. NIE PRZEKRACZAJ MAKSYMALNEJ DOZWOLONEJ PREDKOSCI WYNURZANIA! Zbyt szybkie wychodzenie zwieksza ryzyko urazu. Nalezy zawsze robic obowiazkowe i zalecane przystanki bezpieczenstwa, jesli przekroczona zostala maksymalna zalecana predkosc wynurzania. Naruszenie maksymalnej predkosci wynurzania moze uniewaznic obliczenia dla kolejnego nurkowania. 3.2.5. Nurkowania dekompresyjne Kiedy obliczony przez komputer NO DEC TIME (czas bezdekompresyjny) spadnie do zera, nurkowanie staje sie nurkowaniem dekompresyjnym, tzn. nurek bedzie musial zrobic jeden lub wiecej przystanków dekompresyjnych, zanim wyjdzie na powierzchnie. Napis NO DEC TIME na monitorze komputera zostanie wtedy zastapiony przez informacje CEILING (pulap górny), pojawi sie tez skierowana w góre strzalka (rys. 3.16). NIE UZYWAJ TEGO URZADZENIA DO NURKOWAN, W KTÓRYCH PLANOWANA JEST DEKOMPRESJA! SUUNTO odradza wykorzystywanie tego komputera przy tego typu nurkowaniach, poniewaz wiaza sie one ze zwiekszeniem ryzyka wystapienia choroby dekompresyjnej. Jesli jednak przez nieostroznosc lub na skutek nieplanowanych okolicznosci nurkowanie bedzie wymagalo dekompresji, VYPER obliczy i poda wszystkie informacje niezbedne do wyjscia na powierzchnie, jak równiez o nastepujacej po nim przerwie na powierzchni i nurkowaniach powtórzeniowych. Zamiast scisle okreslonych przystanków dekompresyjnych, VYPER pozwala na dekompresje ciagla w przedzialach dekompresyjnych. Czas wynurzania (ASC TIME - ascent time) jest to minimalny czas (w minutach), potrzebny do wyjscia na powierzchnie podczas nurkowania dekompresyjnego. Sklada sie na to:?? czas potrzebny do osiagniecia górnego pulapu przystanku dekompresyjnego przy predkosci wynurzania 10 m / min plus 18

?? czas pobytu na górnym pulapie. Górny pulap to najplytsza glebokosc, do jakiej mozna sie wynurzyc plus?? czas pobytu na obowiazkowym przystanku bezpieczenstwa (jesli taki wskaze komputer) plus?? zalecany trzyminutowy przystanek bezpieczenstwa plus?? czas potrzebny do wyjscia na powierzchnie po skonczonej dekompresji i postojach na przystankach bezpieczenstwa. NALEZY ROZPOCZAC WYNURZANIE I DEKOMPRESJE, GDY TYLKO KOMPUTER WSKAZE, ZE JEST ONA WYMAGANA! Zwracaj uwage na napis ASC TIME i skierowana w góre strzalke. RZECZYWISTY CZAS WYNURZANIA MOZE BYC DLUZSZY OD WSKAZANEGO PRZEZ KOMPUTER! Czas dekompresji ulegnie zwiekszeniu, jesli nurek:?? pozostanie dluzszy czas na glebokosci,?? bedzie wynurzal sie z predkoscia mniejsza niz 10 m / min albo?? zrobi przystanek dekompresyjny ponizej górnego pulapu. Te czynniki zwiekszaja tez ilosc powietrza niezbedna do wyjscia na powierzchnie. NIGDY NIE WYCHODZ POWYZEJ GÓRNEGO PULAPU! Aby tego uniknac, najlepiej zatrzymac sie nieco ponizszej górnego pulapu. PULAP GÓRNY, STREFA PULAPU GÓRNEGO, PULAP DOLNY I PRZEDZIAL DEKOMPRESJI Kluczowa sprawa przy nurkowaniach dekompresyjnych jest poznanie nastepujacych pojec:?? Pulap górny to najblizsza powierzchni glebokosc, do której moze wynurzyc sie nurek podczas dekompresji. Na tej glebokosci (lub nieco ponizej) musi on zrobic 19

jeden lub kilka przystanków. Wszystkie przystanki powinny byc zrobione nie plycej niz na górnym pulapie.?? Strefa pulapu górnego to optymalny przedzial na zrobienie przystanku dekompresyjnego. Strefa ta zawiera sie miedzy pulapem górnym i ok. 1,8 m ponizej pulapu górnego.?? Pulap dolny to najwieksza glebokosc, na której zachodzi dekompresja. Dekompresja zaczyna sie po przekroczeniu dolnego pulapu podczas wynurzania.?? Przedzial dekompresji to przedzial glebokosci pomiedzy dolnym i górnym pulapem. W obrebie tego przedzialu zachodzi dekompresja. Nalezy jednak pamietac, ze im blizej dolnego pulapu, tym jest ona wolniejsza. Glebokosci górnego i dolnego pulapu zaleza od profilu nurkowania. Beda one stosunkowo plytko zaraz po wejsciu w tryb dekompresji, ale jesli nurek pozostanie dluzej na glebokosci, przesuna sie w dól, a czas wynurzania wzrosnie. Tak wiec poziom górnego i dolnego pulapu moze sie zmieniac w trakcie dekompresji. Podczas nurkowania we wzburzonym morzu mozna miec trudnosci z utrzymaniem stalej glebokosci pod powierzchnia. W takim wypadku najlepiej utrzymywac dodatkowy dystans do górnego pulapu, aby fale nie wyniosly nurka ponad ten pulap. SUUNTO zaleca przeprowadzanie dekompresji na glebokosciach wiekszych niz 4 m, nawet jesli górny pulap wyliczony przez komputer jest plytszy. UWAGA! Dekompresja ponizej górnego pulapu wymaga wiecej czasu i powietrza niz na górnym pulapie. EKRAN "PONIZEJ STREFY PULAPU GÓRNEGO" Migajacy napis ASC TIME i skierowana w góre strzalka wskazuja, ze nurek znajduje sie jeszcze ponizej strefy górnego pulapu dekompresji (rys. 3.16). Nalezy bezzwlocznie rozpoczac wynurzanie. Glebokosc, na której znajduje sie pulap górny, wyswietlana jest w prawym rogu, natomiast minimalny czas wynurzenia - z prawej strony srodkowego okienka wyswietlacza. EKRAN "POWYZEJ PULAPU DOLNEGO" Po wyjsciu ponad pulap dolny, miganie napisu ASC TIME ustanie, zniknie równiez skierowana w góre strzalka (rys. 3.17). Na tej glebokosci odbywa sie juz dekompresja, ale zachodzi ona jeszcze bardzo wolno. Nalezy wiec kontynuowac wynurzanie. EKRAN "OSIAGNIETY PULAP GÓRNY" Po osiagnieciu pulapu górnego na ekranie pojawia sie dwie strzalki: w góre i na dól, skierowane do siebie grotami (symbol przypominajacy klepsydre, rys. 3.18), zaznaczajace wlasciwy poziom pulapu górnego. Nie nalezy wynurzac sie ponad te glebokosc. 20

Podczas dekompresji, ASC TIME (czas dekompresji) bedzie odliczany do zera. Kiedy jego wartosc osiagnie zero, górny pulap przesunie sie wyzej - wtedy nalezy wynurzyc sie do nowej glebokosci. Wyjscie na powierzchnie moze nastapic dopiero wtedy, gdy czas wynurzenia / pozostawania na obowiazkowym przystanku bezpieczenstwa osiagnie wartosc zero i jest zastapiony przez czas bezdekompresyjny (NO DEC TIME), a górny pulap (CEILING) zniknie. EKRAN "POWYZEJ PULAPU GÓRNEGO" Jezeli nurek wyjdzie ponad górny pulap dekompresji, pojawi sie strzalka w dól i wlaczy sie ciagly alarm dzwiekowy ( biip, rys. 3.19). Dodatkowo, migajace ostrzezenie o bledzie Er (Error) bedzie przypominac, ze nurek ma tylko trzy minuty na poprawienie sytuacji. Nalezy natychmiast zejsc na lub nieco ponizej wskazanego pulapu górnego. Rys. 3.19 Nurkowanie dekompresyjne, powyzej pulapu górnego. Uwage zwraca skierowana w dól strzalka i ostrzezenie Er. Slychac tez alarm dzwiekowy. Nalezy natychmiast (w ciagu najwyzej 3 minut) zejsc na glebokosc pulapu górnego (lub nieco nizej). Jesli nurek bedzie nadal naruszal zasady dekompresji, komputer przejdzie na stale do trybu bledu (Error Mode). W tym trybie moze on sluzyc tylko jako glebokosciomierz i zegar. Po zakonczeniu nurkowania nie wolno nurkowac ponownie przez kolejne co najmniej 48 godzin (zob. takze rozdzial 3.8: "Bledy"). 3.3. NURKOWANIE NA MIESZANKACH NITROKSOWYCH 3.3.1. Przed nurkowaniem Komputer VYPER moze byc uzywany do nurkowania na standardowym powietrzu (tryb AIR - Powietrze) lub moze byc ustawiony na mieszanki nitroksowe (EANx - 21

Enriched Air Nitrox - powietrze wzbogacone w tlen; tryb NITROX). Jesli Uzytkownik jest przeszkolony w zakresie nurkowan na nitroksie i planuje uzywanie takiego czynnika oddechowego, zaleca sie ustawienie komputera na stale w tryb NITROX (zob. rozdzial 4.3 Wybór trybów ). Rys. 3.20 Ekran nitroksowy. Maksymalna glebokosc przy danych ustawieniach zawartosci O 2 % (21%) i PO 2 (1,4 bar) to 51,4 m. Po ustawieniu komputera w tryb NITROX nalezy zawsze pamietac, aby wprowadzona do niego zawartosc procentowa tlenu byla identyczna, jak zawartosc procentowa tlenu w butlach. Zapewnia to wlasciwe obliczenia parametrów tlenowych i azotowych podczas nurkowania. Komputer dopasowuje modele obliczeniowe dotyczace tlenu i azotu do wprowadzonych do niego wartosci O2% i PO2. W przypadku mieszanek nitroksowych, obliczone przez komputer czasy bezdekompresyjne sa dluzsze, maksymalne glebokosci sa plytsze, natomiast informacje dotyczace planowania nurkowania uwzgledniaja ekspozycje tlenowa. NIE UZYWAJ MIESZANEK, KTÓRYCH SKLADU NIE JESTES PEWIEN! Niezgodnosc ustawien komputera i stanu faktycznego spowoduje podawanie przez komputer nieprawdziwych informacji. KOMPUTER NIE PRZYJMIE ULAMKOWYCH WARTOSCI ZAWARTOSCI PROCENTOWEJ TLENU. NIE MOZNA ZAOKRAGLAC ULAMKÓW W GÓRE! Na przyklad 31,8% O 2 powinno byc wpisane jako 31%. Zaokraglenie wartosci w góre spowoduje niedoszacowanie zawartosci azotu i niedokladnosc obliczen dekompresji. Jesli Uzytkownik uzna za stosowne, dla wiekszej pewnosci mozna zmienic ustawienia wspólczynnika wysokosci / bezpieczenstwa lub zmniejszyc dopuszczalna wartosc PO 2. 22

JESLI KOMPUTER ZAINSTALOWANY JEST W KONSOLI, NIE NALEZY WYSTAWIAC MANOMETRU NA DZIALANIE MIESZANEK O ZAWARTOSCI TLENU PRZEKRACZAJACEJ 40%! Mieszanki o wiekszej zawartosci procentowej tlenu stanowia zagrozenie pozaru lub eksplozji, co moze spowodowac powazne obrazenia. DOMYSLNE USTAWIENIA NITROKSOWE W trybie NITROX, po ustawieniu na standardowe powietrze (21% O 2 ), komputer moze byc uzywany jako zwyczajny komputer nurkowy. VYPER pozostaje w trybie Powietrze, dopóki Uzytkownik nie zmieni zawartosci procentowej tlenu na inna mozliwa (22% - 50%). UWAGA! Komputer automatycznie powróci do ustawienia na standardowe powietrze (21% O2) po rozpoczeciu nowej serii nurkowan, jesli nie byl ustawiony na zadna inna mieszanke w ciagu ostatnich dwóch godzin. Jesli zawartosc procentowa tlenu jest ustawiona na powietrze, komputer zachowa to ustawienie. Recznie wpisana zawartosc procentowa tlenu pozostaje w pamieci przez okolo dwie godziny od momentu ustawienia, jesli w tym czasie nie zaczelo sie nurkowanie / seria nurkowan. W przypadku serii nurkowan, ustawiona wartosc jest pamietana do momentu rozpoczecia nowej serii lub recznego wpisania nowej wartosci. Domyslne ustawienie maksymalnego dopuszczalnego cisnienia parcjalnego tlenu wynosi 1,4 bar, mozna je jednak zmienic na inne z przedzialu 1,2 1,6 bar. 3.3.2. Wyswietlane informacje dotyczace tlenu Jesli komputer jest ustawiony w tryb NITROX, zaraz po aktywacji (i przed wejsciem do trybu Planowania nurkowania), pojawi sie ekran nitroksowy, z oznaczonymi wszystkimi informacjami o parametrach tlenowych i napisem NITROX. Ekran NITROX pokazuje:?? zawartosc procentowa tlenu, oznaczona jako O2%, a widoczna z lewej strony srodkowego okienka?? ustawiony limit cisnienia parcjalnego tlenu, oznaczony jako PO2, a widoczny w prawym górnym rogu ekranu?? maksymalna dopuszczalna glebokosc, obliczona na podstawie wprowadzonych wartosci cisnienia parcjalnego tlenu i zawartosci tlenu w butli 23

?? aktualne wystawienie na toksyczne dzialanie tlenu, zaznaczone graficznie na wykresie granicznej frakcji tlenu - OLF wzdluz lewej strony ekranu (zamiast CBT). W trybach Nurkowanie, pokazywana jest zawartosc procentowa tlenu (oznaczona jako O2%) oraz wykres OLF (rys. 3.21 i 3.22). Podczas nurkowania, w miejscu wyswietlania maksymalnej glebokosci (prawy górny róg ekranu), pokazywane jest równiez cisnienie parcjalne tlenu (oznaczone jako PO2), jesli cisnienie parcjalne jest wieksze niz 1,4 bar lub wieksze niz ustawiona w komputerze wartosc (rys. 3.23). Naciskajac przycisk TIME w trakcie nurkowania nitroksowego, pojawia sie inny ekran z nastepujacymi informacjami (rys. 3.24):?? aktualny czas?? CBT?? Maksymalna glebokosc (podczas ekranu dekompresyjnego). Po pieciu sekundach komputer automatycznie powróci do wyswietlania poprzednich wartosci. 3.3.3. OLF W trybie NITROX, oprócz kontrolowania wplywu azotu na organizm nurka, komputer mierzy takze wplyw tlenu. Obie te funkcje sa traktowane oddzielnie. Wystawienie na toksyczne dzialanie tlenu jest pokazane za pomoca wykresu granicznej frakcji tlenu (ang. Oxygen Limit Fraction - OLF). OLF jest kombinacja dwóch sposobów mierzenia toksycznosci tlenu: zatrucia centralnego systemu nerwowego (ang. Central Nervous System Toxicity - CNS) i jednostki tolerancji tlenowej (ang. Oxygen Tolerance Unit - OTU). Oba ulamki sa tak wyskalowane, ze maksymalna ekspozycja oznaczona jest przez 100%. Kazdy z 11 segmentów oznacza 10%. Wyswietlane sa ulamki najblizsze maksymalnej granicy. Gdy OTU% osiagnie granice CNS%, najnizszy segment zacznie migac (rys. 3.25). OLF jest obliczany na podstawie czynników wymienionych w rozdziale 6.1 "Zasady dzialania". 24 3.4. TRYB GLEBOKOSCIOMIERZA I ZEGARA Po ustawieniu komputera w tryb GAUGE (glebokosciomierz i zegar), komputer moze sluzyc do nurkowan na TRIMIXIE lub innych mieszankach uzywanych podczas nurkowan technicznych. Jesli Uzytkownik jest przeszkolony w zakresie nurkowan technicznych i planuje takie nurkowania, zaleca sie ustawienie komputera na stale w tryb GAUGE (zob. rozdzial 4.3 Wybór trybów ). Ten tryb moze byc takze uzywany do innych celów plywania z ABC, do mierzenia glebokosci itd.

Jesli komputer ustawiony jest w tryb GAUGE, po aktywacji na ekranie pokazuje sie napis GAUGE (rys. 3.3). W tym trybie podczas nurkowania pokazywane sa nastepujace wartosci: aktualna i maksymalna glebokosc, czas nurkowania i rzeczywisty, temperatura oraz wskaznik predkosci wynurzania (rys. 3.26). UWAGA! Po nurkowaniu, czas zakazu lotu samolotem (czas desaturacji) zawsze wynosi 48 godzin. W tym czasie nie mozna zmienic trybu pracy komputera. 3.5. NA POWIERZCHNI 3.5.1. Przerwa na powierzchni Wynurzenie sie na glebokosc mniejsza niz 1,2 m [5 stóp] spowoduje, ze komputer przejdzie z trybu DIVING (Nurkowanie) do trybu SURFACE (Powierzchnia) pokazujac nastepujace informacje (rys. 3.27): Rys. 3.27 Ekran Na powierzchni. Wynurzyles sie po 18 minutach nurkowania, maksymalna osiagnieta glebokosc nurkowania to 20 m. Aktualna glebokosc wynosi 0 m. Symbol samolotu przypomina o zakazie lotu, a symbol uwaga wskazuje, ze nalezy przedluzyc czas pobytu na powierzchni.?? Maksymalna glebokosc w metrach?? Aktualna glebokosc w metrach?? Ostrzezenie o zakazie lotu samolotem wskazuje sygnaturka samolotu.?? Ustawienie wspólczynnika wysokosci?? Ustawienie wspólczynnika bezpieczenstwa 25

?? Symbol Uwaga (wykrzyknik w trójkacie) wskazuje, ze przerwa na powierzchni powinna zostac przedluzona?? Napis STOP, jesli obowiazkowy przystanek bezpieczenstwa zostal naruszony (rys. 3.30)?? Napis Er (Blad) w srodkowym okienku, jesli górny pulap dekompresji zostal naruszony (= tryb bledu)?? Aktualna temperatura w stopniach Celsjusza (oznaczona jako?c)?? Calkowity czas trwania ostatniego nurkowania (w minutach), oznaczony napisem DIVE TIME. Po nacisnieciu przycisku TIME raz lub dwa razy:?? Czas rzeczywisty, oznaczony jako TIME, wyswietlany w miejscu czasu nurkowania (DIVE TIME)?? Uplywajacy czas na powierzchni w godzinach i minutach (oddzielonych dwukropkiem), wyswietlony pod napisem SURF TIME w srodkowym okienku (rys. 3.28)?? Czas desaturacji, w którym niewskazany jest lot samolotem, podany w godzinach i minutach w centralnym okienku (rys. 3.29). Jesli komputer byl ustawiony w tryb NITROX, dodatkowo beda pokazywane nastepujace informacje:?? Zawartosc procentowa tlenu, oznaczona jako O2%, wyswietlana z lewej strony srodkowego okienka?? Aktualne wystawienie na toksyczne dzialanie tlenu, wraz z wykresem OLF (wzdluz lewej strony ekranu zamiast CBT). 3.5.2. Numeracja nurkowan Nurkowania powtórzeniowe zaliczane sa do tej samej serii nurkowan, jesli miedzy poszczególnymi nurkowaniami czas desaturacji, odliczany przez komputer po ostatnim nurkowaniu, nie spadnie do zera. Kolejne nurkowania w kazdej serii sa numerowane: pierwsze jako DIVE 1, drugie jako DIVE 2, itd. Jesli nurek zaczyna nowe nurkowanie po mniej niz 5 minutach przebywania na powierzchni, komputer potraktuje to jako kontynuacje poprzedniego nurkowania. Pojawi sie znów ekran DIVING, nie zmieni sie numer nurkowania, a czas nurkowania (DIVE TIME) bedzie doliczony do poprzedniego. Po 5 minutach na powierzchni kolejne nurkowanie traktowane bedzie jako powtórzeniowe. Licznik nurkowan wyswietlany w trybie planowania przesunie sie wtedy o jeden. 26

3.5.3. Lot samolotem po nurkowaniu Czas, przez który nalezy unikac lotu samolotem, pokazany jest w srodkowym okienku, zaraz za sygnaturka samolotu. Powinno sie unikac lotu samolotem albo podrózowania na duza wysokosc, kiedy na ekranie komputera wyswietlona jest sygnaturka samolotu i odliczany czas desaturacji. UWAGA! Symbol samolotu nie jest pokazywany, jesli komputer nie jest wlaczony, dlatego tez nalezy zawsze wlaczyc komputer i sprawdzic przed nurkowaniem, czy symbol samolotu nie jest wyswietlany. Czas zakazu lotu samolotem wyswietlany przez VYPERA wynosi zawsze przynajmniej 12 godzin lub jest równy tzw. czasowi desaturacji (jesli jest on dluzszy niz 12 godzin). W permanentnym trybie Blad oraz w trybie GAUGE czas zakazu lotu samolotem wynosi zawsze 48 godzin. Lot samolotem albo podrózowanie na duza wysokosc po nurkowaniu moze znacznie zwiekszyc ryzyko wystapienia choroby dekompresyjnej. ZALECA SIE UNIKANIE LOTÓW SAMOLOTEM PRZEZ CALY CZAS, KIEDY KOMPUTER POKAZUJE OSTRZEZENIE O ZAKAZIE LOTÓW! Ponadto organizacja nurkowa Divers Alert Network (DAN) radzi:?? Zachowanie minimalnej przerwy na powierzchni wynoszacej 12 godzin, aby upewnic sie, ze podczas lotu typowym samolotem pasazerskim (na wysokosci do 2400 m [8000 stóp]) u nurka nie wystapia objawy choroby dekompresyjnej.?? Nurkowie planujacy wielokrotne nurkowania przez szereg kolejnych dni albo nurkowania wymagajace dekompresji, powinni zastosowac specjalne srodki ostroznosci i przedluzyc przerwe miedzy lotem o 12 godzin. Ponadto Towarzystwo Medycyny Podwodnej i Hiperbarycznej (Undersea and Hyperbaric Medical Society - UHMS) sugeruje, aby nurkowie uzywajacy standardowych butli powietrznych i nie wykazujacy zadnych symptomów choroby dekompresyjnej odczekali 24 godziny od ostatniego nurkowania do lotu samolotem. Jedyne dwa wyjatki od tej reguly to:?? Dla nurków, którzy w ciagu ostatnich 48 godzin przebywali pod woda nie wiecej niz 2 godziny, zalecana jest przerwa przed lotem wynoszaca 12 godzin.?? Po kazdym nurkowaniu, w którym konieczna byla dekompresja, lot samolotem powinien odbyc sie nie wczesniej niz po uplywie 24 godzin na powierzchni, a - jesli to mozliwe - po uplywie 48 godzin. Suunto zaleca unikanie lotów az do chwili, gdy wypelnione zostana reguly DAN i UHMS oraz wskazania komputera. 27

NIE MA TAKIEJ ZASADY, KTÓRA ZE 100%-OWA PEWNOSCIA UCHRONI PRZED CHOROBA DEKOMPRESYJNA! 3.6. ALARMY WIZUALNE I DZWIEKOWE Komputer VYPER przy pomocy dzwiekowych i wizualnych alarmów informuje o wykonaniu polecen i ostrzega o sytuacjach wymagajacych natychmiastowej reakcji: Krótki pojedynczy sygnal pojawia sie, gdy:?? komputer jest wlaczany?? komputer automatycznie powraca do trybu wyswietlania czasu (TIME). Trzy pojedyncze sygnaly z dwusekundowa przerwa oraz podswietlenie wlaczone na piec sekund pojawia sie, gdy:?? nurkowanie bezdekompresyjne staje sie nurkowaniem dekompresyjnym. Pojawi sie wtedy skierowana do góry strzalka i ostrzezenie o wynurzaniu ASC TIME. Ciagle sygnaly dzwiekowe oraz podswietlenie wlaczone na piec sekund pojawia sie, gdy:?? maksymalna dopuszczalna predkosc wynurzania, czyli 10 m / min, jest przekroczona. Pojawia sie migajace ostrzezenia SLOW (zwolnij) i STOP (rys. 3.13)?? nurek wynurzyl sie ponad glebokosc obowiazkowego przystanku bezpieczenstwa. Pojawi sie skierowana w dól strzalka (rys. 3.15)?? przekroczony zostal górny pulap. Pojawi sie migajace ostrzezenie o bledzie Er (error) i skierowana w dól strzalka. Nalezy natychmiast zejsc na lub nieco ponizej zaznaczonego pulapu. W przeciwnym wypadku po trzech minutach komputer wejdzie na stale w tryb bledu, oznaczonego napisem Er (rys. 3.19). Uzytkownik ma mozliwosc przed nurkowaniem ustawienia wlasnych alarmów: czasu, czasu nurkowania i maksymalnej glebokosci. Alarmy wlaczaja sie, gdy:?? Minela ustawiona godzina (rys. 3.31) - wyswietlony jest aktualny czas - slychac serie ciaglych sygnalów dzwiekowych przez 24 sekundy lub do chwili nacisniecia dowolnego przycisku - aktualny czas miga przez jedna minute, jesli nie zostal nacisniety zaden przycisk.?? Minal ustawiony czas nurkowania (rys. 3.32) 28

- slychac serie ciaglych sygnalów dzwiekowych przez 24 sekundy lub do chwili nacisniecia dowolnego przycisku - czas nurkowania miga przez jedna minute, jesli nie zostal nacisniety zaden przycisk.?? Zostala osiagnieta ustawiona maksymalna glebokosc (rys. 3.33) - slychac serie ciaglych sygnalów dzwiekowych przez 24 sekundy lub do chwili nacisniecia dowolnego przycisku - maksymalna glebokosc miga tak dlugo, jak aktualna glebokosc przekracza ustawiona wartosc. OSTRZEZENIA DOTYCZACE TLENU W TRYBIE NITROX Trzy podwójne sygnaly oraz podswietlenie wlaczone na piec sekund pojawia sie, gdy:?? wykres slupkowy OLF osiagnie 80%. Segmenty przekraczajace limit 80% zaczynaja migac (rys. 3.23)?? wykres slupkowy OLF osiagnie 100%. Miganie segmentów przekraczajacych 80% ustanie, kiedy OLF juz sie wiecej nie laduje. W tym punkcie PO2 jest mniejsze niz 0,5 bar. Ciagle sygnaly dzwiekowe oraz podswietlenie wlaczone na piec sekund pojawia sie, gdy:?? ustawione cisnienie parcjalne tlenu i opowiadajacy mu limit glebokosci sa przekroczone. Maksymalna glebokosc jest wtedy zastapiona przez migajaca aktualna wartosc PO2. Nalezy natychmiast wynurzyc sie ponad limit glebokosci PO2 (rys. 3.23). KIEDY POJAWI SIE OSTRZEZENIE O PRZEKROCZENIU DOPUSZCZALNEGO POZIOMU EKSPOZYCJI TLENOWEJ, NALEZY NATYCHMIAST WYNURZYC SIE DO GLEBOKOSCI, NA KTÓREJ OSTRZEZENIE PRZESTANIE MIGAC! Nieprzestrzeganie ostrzezen komputera moze miec powazne konsekwencje dla zdrowia i zycia. SUUNTO GORACO ZALECA, ABY NURKOWIE REKREACYJNI OGRANICZALI MAKSYMALNA GLEBOKOSC NURKOWANIA DO 40 M ALBO DO GLEBOKOSCI OBLICZONEJ PRZEZ KOMPUTER NA PODSTAWIE ZADANEGO O 2 % I PO 2 29

RÓWNEGO 1,4 ATM. Wystawienie na dzialanie wiekszych glebokosci zwieksza ryzyko zatrucia tlenowego i choroby dekompresyjnej. 3.7. NURKOWANIA GÓRSKIE I WSPÓLCZYNNIK BEZPICZENSTWA Komputer VYPER moze obliczac poziom azotu rozpuszczonego w tkankach wedlug ostrzejszych regul w celu zachowania wiekszej ostroznosci lub przy nurkowaniu na duzych wysokosciach (np. w górach). 3.7.1. Wspólczynnik wysokosci Aby poprawnie zaprogramowac wysokosc, na jakiej odbywa sie nurkowanie, nalezy wybrac odpowiednia wartosc wspólczynnika wysokosci odczytana z tabeli 3.3. W efekcie tego komputer zmieni model matematyczny zgodnie z wprowadzona wartoscia, czego wynikiem beda krótsze czasy bezdekompresyjne dla wyzszych wysokosci (zob. rozdzial 6.1 Zasada dzialania oraz tabele 6.1 i 6.2). TABELA 3.3 PRZEDZIALY WYSOKOSCI (NOWE PRZEDZIALY 0-300 m - 1500 m - 3000 m) Wspólczynnik wysokosci A0 A1 A2 Przedzialy wysokosci 0-300 m 300-1500 m 1500-3000 m Ustawiony wspólczynnik wysokosci bedzie zaznaczony graficznie symbolami góry (A0, A1 - jedna góra, lub A3 - dwie góry). Rozdzial 4.3.1.1 Ustawienia wspólczynników bezpieczenstwa i wysokosci opisuje sposób zmiany aktualnego ustawienia. PAMIETAJ O ODPOWIEDNIM USTAWIENIU WSPÓLCZYNNIKA WYSOKOSCI PRZED NURKOWANIEM! Przy nurkowaniu na wysokosci wyzszej niz 300 m nalezy odpowiednio zwiekszyc wspólczynnik wysokosci, aby komputer poprawnie obliczal czasy bezdekompresyjne i dekompresji. Nieprawidlowe ustawienie spowoduje podawanie przez komputer blednych informacji, przez co rosnie prawdopodobienstwo wystapienia choroby dekompresyjnej. 30