Sławomir Hausman Michał Strzelecki Instytut Elektroniki Politechniki Łódzkiej ul. Wólczaska 223, 90-924 Łód [shausman, mstrzel]@p.lodz.pl www.pwt.et.put.poznan.pl 2005 Poznańskie Warsztaty Telekomunikacyjne Poznań 8-9 grudnia 2005 KSZTAŁCENIE W ZAKRESIE TELEKOMUNIKACJI W POLITECHNICE ŁÓDZKIEJ Streszczenie: W referacie omówiono kształcenie na poziomie studiów magisterskich w zakresie telekomunikacji na kierunku Elektronika i telekomunikacja oferowane na Politechnice Łódzkiej. W szczególnoci scharakteryzowano specjalnoci Systemy telekomunikacyjne oraz Telecommunications and Computer Science organizowane i prowadzone przez Instytut Elektroniki PŁ. Omówiono równie zakres programowy wybranych przedmiotów prowadzonych na tych specjalnociach. 1. WSTP Instytut Elektroniki kształci studentów kierunku Elektronika i telekomunikacja w ramach Wydziału Elektrotechniki i Elektroniki PŁ na studiach dziennych (prowadzonych w jzyku polskim i angielskim), wieczorowych oraz zaocznych - inynierskich i magisterskich. Instytut oferuje cztery specjalnoci. Trzy z nich prowadzone s na studiach dziennych magisterskich: Przetwarzanie sygnałów i obrazów, Systemy telekomunikacyjne, Technologie w elektronice powszechnego uytku. Wybór specjalnoci przez studentów nastpuje przed 7 semestrem studiów. Na studiach inynierskich oferowana jest jedna specjalno Teleinformatyka. Absolwent kierunku Elektronika i telekomunikacja otrzymuje wykształcenie na poziomie akademickim w zakresie elektroniki i telekomunikacji, wzbogacone wiedz z zakresu informatyki. Opracowujc program studiów przyjto, e w szczególnoci absolwent: zna zasady działania oraz potrafi modelowa, projektowa i uruchamia elektroniczne układy analogowe i cyfrowe, w tym systemy mikrokomputerowe; ma przygotowanie z zakresu podstaw telekomunikacji (teoria informacji, komutacja, elektromagnetyzm, w tym propagacja fal radiowych i anteny) oraz współczesnych systemów i usług teleinformatycznych (np. telefonia stacjonarna, ISDN, telefonia komórkowa, bezprzewodowe sieci komputerowe); ma wiedz z zakresu teorii i zastosowa przetwarzania sygnałów metodami analogowymi i cyfrowymi; jest zaznajomiony z systemami operacyjnymi komputerów, sieciami komputerowymi i oprogramowaniem uytkowym, potrafi tworzy własne oprogramowanie. Absolwent ma kwalifikacje wystarczajce do podjcia prac inynieryjno-technologicznych i menederskich, projektowania systemów i wdraania nowych technologii w firmach o profilu elektronicznym, telekomunikacyjnym i informatycznym, a take firmach, które wykorzystuj takie technologie w swojej działalnoci. Absolwent tego kierunku jest przygotowany do podjcia studiów doktoranckich. Studenci specjalnoci Systemy telekomunikacyjne zdobywaj wiedz z zakresu podstaw telekomunikacji, poznajc współczesne systemy telekomunikacyjne takie jak: telefonia stacjonarna, telefonia komórkowa (np. GSM), internet, systemy łcznoci satelitarnej. Absolwenci tej specjalnoci s przygotowani do: podjcia prac o charakterze inynierskim i menederskim (np. projektowanie systemów telekomunikacyjnych, wdraanie nowych technologii) w szeroko rozumianym sektorze elektronicznym, telekomunikacyjnym i informatycznym; prowadzenia prac badawczych i podjcia studiów doktoranckich w dziedzinie elektroniki i telekomunikacji. Studia magisterskie w jzyku angielskim s prowadzone w ramach Centrum Kształcenia Midzynarodowego (ang. International Faculty of Engineering), które jest jednostk organizacyjn Politechniki Łódzkiej. PWT 2005 - POZNAŃ 8-9 GRUDNIA 2005 1/5
Tabela 1. Przedmioty kierunkowe zwizane z kształceniem z zakresie telekomunikacji dla studiów dziennych magisterskich! " # $! $ $ Tabela 2. Przedmioty dla specjalnoci Systemy telekomunikacyjne! $! $ $ % & $ ' $ %!!( ) ( )! ( ) *" #+,! - $! -! -.! ) '!! ) '!! ) '!! ) Tabela 3. Zestawienie ministerialnych minimów programowych dla kierunku Elektronika i Telekomunikacja (dla grup przedmiotów zwizanych z telekomunikacj) oraz odpowiadajcych im przedmiotów prowadzonych przez Instytut Elektroniki.! """ " ""#$ /! 0 1,,,, /! 0 Σ + %" &' %" ()) ) ) ') ), -2 2-2 2 2 2 3-2 2 2 2 2 2 2 2 2 2, 2 $ 2 2 2 2 *" #+ 2 2 2 2 2 2,'! 2 2 2 2! 2 2 2 PWT 2005 - POZNAŃ 8-9 GRUDNIA 2005 2/5
Tabela 4. Przedmioty zwizane z kształceniem z zakresie telekomunikacji dla specjalnoci Telecommunications and Computer Science ' ' 4 ( 5 6 5!7 8! 7 ' % 9!8! % 9!8! $ 4': 7 ; $." 8! $. :( 9! $ < 8! $ ' ( ' $ ' 8! ' ) '(34= 8 ) ; - 5:' - 6 8 " - 48! - 5:! ' 2 ' * Głównym celem procesu kształcenia realizowanego w ramach CKM jest wyszkolenie inynierów, którzy dziki nabytej wiedzy, umiejtnociom zarzdzania oraz doskonałej znajomoci jzyków obcych bd mogli pełni rol liderów, pracujc w firmach w Polsce lub za granic, bd jako właciciele własnych firm. Centrum oferuje picioletnie studia magisterskie prowadzone w czterech specjalnociach całkowicie w jzyku angielskim: Mechanical Engineering and Applied Computer Science w ramach Wydziału Mechanicznego PŁ, Business and Technology w ramach Wydziału Organizacji i Zarzdzania PŁ, Telecommunications and Computer Science w ramach Wydziału Elektrotechniki i Elektroniki PŁ. Biotechnology w ramach Wydziału Chemii Spoywczej i Biotechnologii PŁ oraz jednej specjalnoci w jzyku francuskim: Gestion et Technologie w ramach Wydziału Organizacji i Zarzdzania PŁ. Sylwetka absolwenta specjalnoci Telecommunications and Computer Science jest zbliona do sylwetki absolwenta specjalnoci Systemy telekomunikacyjne na studiach magisterskich. Wikszo zaj zwizanych z kształceniem w dziedzinie telekomunikacji jest prowadzona przez Zakład Telekomunikacji stanowicy cz Instytutu Elektroniki. 2. PRZEDMIOTY ZWIZANE Z NAUCZANIEM TELEKOMUNIKACJI W tym punkcie przedstawiono przedmioty zwizane z kształceniem z zakresie telekomunikacji. Do tej grupy zaliczono równie przedmioty z zakresu przetwarzania sygnałów. Tabele 1 i 2 zawieraj list takich przedmiotów dla studiów dziennych magisterskich, dla przedmiotów kierunkowych oraz specjalnoci Systemy telekomunikacyjne odpowiednio. W tabeli 3 pokazano zestawienie ministerialnych minimów programowych dla kierunku Elektronika i Telekomunikacja (dla grup przedmiotów zwizanych z telekomunikacj) oraz odpowiadajcych im przedmiotów prowadzonych przez Instytut Elektroniki. Na podstawie tej tabeli mona stwierdzi, e obowizujce w Polsce minima programowe s spełnione z nadmiarem w przypadku tej grupy przedmiotów. Tabele 1,2 zawieraj równie punkty systemu ECTS przypisane poszczególnym przedmiotom. W tabeli 4 przedstawiono przedmioty zwizane z kształceniem z zakresie telekomunikacji dla specjalnoci Telecommunications and Computer Science prowadzonej na studiach magisterskich anglojzycznych. PWT 2005 - POZNAŃ 8-9 GRUDNIA 2005 3/5
3. CHARAKTERYSTYKA WYBRANYCH PRZEDMIOTY ZWIZANYCH Z NAUCZANIEM TELEKOMUNIKACJI Oferowane przedmioty i ich programy dobrano tak, aby przygotowały absolwentów do twórczej aktywnoci zawodowej w tych obszarach telekomunikacji, które s w fazie intensywnego rozwoju. Przedmioty takie jak Przetwarzanie sygnałów 1 i 2, Podstawy telekomunikacji cyfrowej, Teoria informacji i Podstawy teletransmisji umoliwiaj studentom zrozumienie zasad transmisji sygnałów przede wszystkim w systemach telekomunikacji cyfrowej. Włczenie do programu takich zagadnie jak przestrzenie sygnałowe, ortogonalizacja Gram-Schmidta, czy zasady kodowania i ochrony informacji przed błdami daj absolwentom silne narzdzia teoretyczne umoliwiajce zrozumienie podstaw działania nie tylko obecnie istniejcych, ale take przyszłych systemów telekomunikacyjnych. Przygotowuj równie do podjcia pracy naukowej, np. w ramach studiów doktoranckich. Obecnie intensywny rozwój przeywaj systemy łcznoci bezprzewodowej. Znajduje to swoje odzwierciedlenie w programie omawianych studiów przez wprowadzenie przedmiotów zwizanych z tymi zagadnieniami. W ramach kursu Fale i anteny studenci zapoznaj si z podstawami teoretycznymi propagacji fal elektromagnetycznych oraz uzyskuj wiedz z zakresu obliczania podstawowych parametrów i charakterystyk anten. Przedmiot Radiowe sieci dostpowe i linie radiowe wprowadza słuchaczy we współczesne technologie realizacji radiowych sieci dostpowych, bezprzewodowych sieci komputerowych i horyzontowych linii radiowych (w tym równie w komputerowe metody ich projektowania). W ramach przedmiotu Radiokomunikacja ruchoma studenci s zaznajamiani z podstawami działania współczesnych systemów radiokomunikacji mobilnej, stosowanymi w nich rozwizaniami technicznymi oraz metodami projektowania. Dotychczas szczególny nacisk kładziono tu na system GSM. Obecnie przedmiot obejmuje równie intensywnie rozwijajcy si system UMTS. Przedmiot do szczegółowo zaznajamia studentów ze specyfik propagacji w rónych rodowiskach (teren, miasto, wntrza budynków) oraz metodami opisu i komputerowego modelowania kanałów radiowych. Wany obecnie sektor satelitarny łcznoci bezprzewodowej został uwzgldniony w przedmiocie Telekomunikacja satelitarna, w ramach którego omawia si midzy innymi systemy GPS, Iridium, Globalstar, Inmarsat. Przedmiot Podstawy kompatybilnoci elektromagnetycznej dostarcza wiedzy podstawowej o ródłach zakłóce i podatnoci na zakłócenia rónych urzdze elektronicznych i elektrycznych a take o projektowaniu i eksploatacji tych układów przy uwzgldnieniu zasad kompatybilnoci elektromagnetycznej. Przedmiotowi towarzyszy laboratorium ilustrujce czsto wystpujce w praktyce zagadnienia emisyjnoci i podatnoci układów elektronicznych. Zagadnienia zwizane z organizacj wymiany informacji we współczesnych systemach telekomunikacyjnych i teleinformatycznych zaprezentowano w ramach przedmiotu. Sygnalizacja i protokoły, gdzie midzy innymi omówiono usystematyzowany opis systemów przy uyciu modelu ISO/OSI. W ramach kursu Projektowanie sieci telekomunikacyjnych student nabywa wiedz z zakresu projektowania i optymalizacji sieci, w stopniu który umoliwia współudział w projektowaniu sieci szkieletowych i dostpowych, rozbudowie i utrzymaniu sieci telekomunikacyjnych o danej strukturze, mechanizmach komutacji i transmisji przy spełnieniu wymaga zapewnienia jakoci oferowanych usług. Przedmiot Telekomunikacja optoelektroniczna obejmuje zasady działania wiatłowodów, ródeł promieniowania i fotodetektorów oraz pomiary parametrów i lokalizacj uszkodze. Przedmioty obieralne pozwalaj studentom zapozna si z wybranymi zagadnieniami specjalistycznymi. Obecnie oferowane s: Miernictwo telekomunikacyjne, Scalone układy telekomunikacyjne oraz Sieci neuronowe w telekomunikacji. Program anglojzycznej specjalnoci Telecommunications and Computer Science jest pod wzgldem zawartoci merytorycznej zbliony do programu specjalnoci Systemy telekomunikacyjne. Cało zaj odbywa si w jzyku angielskim. Dziki temu moliwe jest uczestniczenie w nich studentów zagranicznych np. w ramach europejskiego programu wymiany Sokrates. Nieco wikszy nacisk połoono na kształcenie w zakresie informatyki, np. w ramach przedmiotu Network Programming. 4. PODSUMOWANIE Referat powicono kształceniu na poziomie magisterskim w zakresie telekomunikacji na kierunku Elektronika i telekomunikacja oferowanym na Politechnice Łódzkiej. W szczególnoci scharakteryzowano opracowane i prowadzone przez Instytut Elektroniki PŁ specjalnoci polskojzyczn Systemy telekomunikacyjne oraz anglojzyczn Telecommunications and Computer Science. Omówiono program wybranych przedmiotów prowadzonych na tych specjalnociach. Obie specjalnoci s prowadzone ju od wielu lat i po tym czasie mona z przekonaniem stwierdzi, e dobrze spełniły swoje zadanie umoliwiajc przygotowanie setek specjalistów, którzy znaleli zatrudnienie, przewanie zgodne ze swoim wykształceniem, w przemyle i usługach w sektorze telekomunikacji i teleinformatyki, take w duych koncernach PWT 2005 - POZNAŃ 8-9 GRUDNIA 2005 4/5
midzynarodowych, nierzadko poza Polsk. Cz absolwentów zdecydowała si na podjcie studiów doktoranckich lub pracy naukowej w kraju lub za granic. Program omawianych specjalnoci jest regularnie aktualizowany i dostosowywany do rozwoju telekomunikacji. Warto doda, e obecnie Wydział Elektrotechniki i Elektroniki PŁ oferuje równie studia inynierskie na kierunku Elektronika i Telekomunikacja w specjalnoci Teleinformatyka. Obecnie trwaj prace zmierzajce do opracowania i wdroenia studiów dwustopniowych zgodnie z wymogami Prawa o szkolnictwie wyszym. Dodatkowe informacje dotyczce omawianych programów studiów mona znale na stronach: http://www.eletel.p.lodz.pl/dydaktyka/ http://oizet.p.lodz.pl/h/main.asp PWT 2005 - POZNAŃ 8-9 GRUDNIA 2005 5/5