Urząd Miasta Nowego Sącza Delimitacja obszaru funkcjonalnego Nowego Sącza Opracowanie: Wojciech Piech Zespół ds. aktualizacji i uzupełnienia Strategii Rozwoju Nowego Sącza 2020 Nowy Sącz 2013
1. Cele i zakres dokumentu Celem niniejszego dokumentu jest wskazanie trzech poziomów delimitacji obszaru funkcjonalnego Nowego Sącza, co powinno znaleźć swoje odzwierciedlenie w zaktualizowanej i uzupełnionej Strategii Rozwoju Nowego Sącza 2020+. Nowy Sącz jako jeden z trzech węzłowych ośrodków monocentrycznych (Kraków, Tarnów, Nowy Sącz), sklasyfikowany w nadrzędnych (rządowych i regionalnych) dokumentach strategicznych jako subregionalny ośrodek miejski, ze swoim wielopoziomowym obszarem funkcjonalnym odgrywa podstawową rolę w systemie rozwoju gospodarczego, usługowego, społecznego i instytucjonalnego Małopolski. Stanowi on największe miejsce koncentracji wieloaspektowej aktywności w Małopolsce Południowej. Każdaz tych aktywności generuje sieć ciążeń do Nowego Sącza i powiązań społecznogospodarczych o zasięgu lokalnym, ponadlokalnym i subregionalnym. Ciążenia te zostały zidentyfikowane przez Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, oraz Instytut Spraw Publicznych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Niniejszy dokument opracowany został na podstawie wyników Badania funkcji, potencjału i trendów rozwojowych miast w województwie małopolskim przeprowadzonego na zlecenie Departamentu Polityki Regionalnej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego przez Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, oraz Instytut Spraw Publicznych Uniwersytetu Jagiellońskiego, a także na podstawie wyników Badania możliwości rozwojowych subregionów funkcjonalnych województwa małopolskiego przeprowadzonego na zlecenie Małopolskiego Obserwatorium Polityki Rozwoju przez Instytut Badań Strukturalnych i Reytech Sp. z o.o. 2. Delimitacja obszaru funkcjonalnego - wstęp Delimitacja obszaru funkcjonalnego przeprowadzona została na trzech poziomach hierarchicznych: subregionalnym, ponadlokalnym, lokalnym. Zaprezentowane dalej mapki uwzględniają wszystkie wielokierunkowe ciążenia do Nowego Sącza. Rys. 1. Obszary funkcjonalne trzech największych miast województwa małopolskiego według liczby mieszkańców 1 1 Źródło: Badanie funkcji, potencjału i trendów rozwojowych miast w województwie małopolskim, Małopolskie Obserwatorium Rozwoju 2
2.1. Delimitacja obszaru funkcjonalnego na poziomie subregionalnym Subregion sądecki zlokalizowany jest w południowo-wschodniej części regionu i składa się z powiatu m. Nowego Sącza oraz trzech powiatów ziemskich: gorlickiego, limanowskiego i nowosądeckiego. Nowy Sącz położony jest wewnątrz powiatu ziemskiego, pozostałe powiaty leżą odpowiednio na zachód i na wschód od nich, obejmując powierzchnię ponad 3,5 tys. km2. Rys. 2. Obszary funkcjonalne największych miast, w tym Nowego Sącza, na poziomie subregionalnym 2 Rys. 3. Obszar sądeckiego subregionu funkcjonalnego (m. Nowy Sącz, powiaty gorlicki, limanowski, nowosądecki) 3 2 Źródło: Badanie funkcji, potencjału i trendów rozwojowych miast w województwie małopolskim, Małopolskie Obserwatorium Rozwoju 3 Źródło: Badania możliwości rozwojowych subregionów funkcjonalnych województwa małopolskiego przeprowadzonego na zlecenie Małopolskiego Obserwatorium Polityki Rozwoju przez Instytut Badań Strukturalnych i Reytech Sp. z o.o., Kraków 2011 3
2.2. Delimitacja obszaru funkcjonalnego na poziomie ponadlokalnym Na poziomie ponadlokalnym Nowy Sącz (310 tys. mieszkańców) to największy ludnościowo obszar funkcjonalny po Krakowie (1 046 tys.), znacząco większy od obszaru funkcjonalnego Tarnowa (210 tys.). Rys. 4. Obszary funkcjonalne miast na poziomie ponadlokalnym, w tym Nowego Sącza 4 Ponadlokalny obszar funkcjonalny Nowego Sącza tworzą gminy powiatu nowosądeckiego jak na mapce poniżej: Rys. 5. Ponadlokalny obszar funkcjonalny Nowego Sącza 5 4 Źródło: Badanie funkcji, potencjału i trendów rozwojowych miast w województwie małopolskim, Małopolskie Obserwatorium Rozwoju 5 Źródło: http://www.powiat.nowy-sacz.pl/publikacje/subkategorie/mapa_administracyjna.html 4
2.3. Delimitacja obszaru funkcjonalnego na poziomie lokalnym Wielkość obszarów funkcjonalnych na poziomie lokalnym najlepiej oddaje faktyczną siłę i potencjał usługowy miast. W przeciwieństwie do wcześniej analizowanych poziomów tutaj na ogół kierunkom ciążeń towarzyszą znacznie lepsze powiązania komunikacyjne świadczące o realnych powiązaniach, a nie tylko dominujących ciążeniach z niewielką skalą interakcji przestrzennych. Rys. 6. Obszary funkcjonalne miast, w tym Nowego Sącza, na poziomie lokalnym 6 Największe powierzchniowo i ludnościowo obszary funkcjonalne wytworzyły się wokół największych miast Krakowa, Tarnowa i Nowego Sącza. W lokalnym obszarze funkcjonalnym Nowego Sącza znajdują się w pierwszym rzędzie następujące gminy- Chełmiec, Gródek nad Dunajcem, Kamionka Wielka, Korzenna, Łabowa, Łososina Dolna, Nawojowa, Podegrodzie. Stary Sącz oddziaływujący funkcjonalnie na Łącko, a w mniejszym na Rytro należy również identyfikować w lokalnym obszarze funkcjonalnym Nowego Sącza ze względu na wzajemnie skorelowane i ukierunkowane procesy rozwoju i dynamicznie przebiegającą suburbanizację w obu kierunkach. 6 Źródło: Badanie funkcji, potencjału i trendów rozwojowych miast w województwie małopolskim, Małopolskie Obserwatorium Rozwoju 5