RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO

RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO PRZEDSIĘWZIĘCIA POLEGAJĄCEGO NA PRZEBUDOWIE ISTNIEJĄCEJ DROGI LEŚNEJ PRZECIWPOŻAROWEJ NR 3 W LEŚNICTWACH NOWY DWÓR, ZAWARCIE W NADLEŚNICTWIE MIEDZYCHÓD Poznań, wrzesień 2008

Kierownik Projektu imię i nazwisko zakres mgr Michał Przybycin nadzór Specjalista imię i nazwisko zakres mgr Michał Przystański zoologia, analizy środowiskowe Specjalista imię i nazwisko zakres mgr Miłosława Olejnik geobotanika, botanika 2

SPIS TREŚCI 1. WSTĘP... 4 2. OPIS PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA A W SZCZEGÓLNOŚCI CHARAKTERYSTYKA CAŁEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA I WARUNKI WYKORZYSTANIA TERENU W FAZIE REALIZACJI....4 3. OPIS ELEMENTÓW PRZYRODNICZYCH ŚRODOWISKA OBJĘTYCH ZAKRESEM PRZEWIDYWANEGO PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIECIA..... 7 4. OPIS ANALIZOWANYCH WARIANTÓW......18 5. UZASADNIENIE WYBRANEGO PRZEZ WNIOSKODAWCĘ WARIANTU ZE WSKAZANIEM JEGO ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO, A W SZCZEGÓLNOŚCI NA SIEDLISKA PRZYRODNICZE ORAZ GATUNKI ROŚLIN I ZWIERZĄT, DLA KTÓRYCH OCHRONY WYZNACZONO OBSZAR NATURA 2000.... 21 6. OPIS PRZEWIDYWANYCH DZIAŁAŃ MAJĄCYCH NA CELU ZAPOBIEGANIE, OGRANICZENIE LUB KOMPENSACJĘ PRZYRODNICZĄ NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO ORAZ OGRANICZENIE UCIĄŻLIWOŚCI DLA TERENÓW SĄSIEDNICH.27 7. WSKAZANIE TRUDNOŚCI WYNIKAJĄCYCH Z NIEDOSTATKÓW TECHNIKI LUB LUK WE WSPÓLCZESNEJ WIEDZY, JAKIE NAPOTKANO OPRACOWUJĄC RAPORT..28 8. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM.29 9. ŹRÓDŁA INFORMACJI STANOWIĄCE PODSTAWĘ DO SPORZĄDZENIA RAPORTU...30 3

1. WSTĘP Niniejszy Raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko (dalej: Raport) został przygotowany dla przedsięwzięcia Przebudowa drogi leśnej przeciwpożarowej nr 3 w Leśnictwach Nowy Dwór i Zawarcie w Nadleśnictwie Międzychód (odcinek nr 2 wg. specyfikacji), długość: 10 320,55 m. Podstawą dla sporządzenia Raportu jest art. 51 ust. 3 pkt 4 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2006 r. Nr 129, poz. 902 ze zmianami). 2. OPIS PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA A W SZCZEGÓLNOŚCI CHARAKTERYSTYKA CAŁEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA I WARUNKI WYKORZYSTANIA TERENU W FAZIE REALIZACJI 2.1 Charakterystyka planowanego przedsięwzięcia Planowane przedsięwzięcie (nazywane dalej także inwestycją) polega na przebudowie nawierzchni gruntowej drogi leśnej na nawierzchnię utwardzoną. Długość odcinka drogi wynosi 10 320,55 m. Odcinek jest usytuowany w całości na terenie Nadleśnictwa Międzychód, w części zachodniej po linii oddziałowej na granicy Nadleśnictw Międzychód Karwin od oddziału 56 od 115 i dalej w kierunku zachodnim do oddziału 142. Planowane jest także inne przedsięwzięcie w tym samym ciągu komunikacyjnym, dalej w kierunku zachodnim, do miejscowości Murzynowo, które nie jest elementem niniejszego Raportu, ale funkcjonalnie oba przedsięwzięcia będą połączone. Wszystkie działki, na terenie których zlokalizowane jest planowane przedsięwzięcie, położone są na terenie Obrębu Świniary a ich właścicielem jest Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe Nadleśnictwo Międzychód z siedzibą przy ul. Przedlesie 12 64-400 Międzychód. W poszczególnych arkuszach znajdują się następujące działki przez które przebiega planowane przedsięwzięcie, z podaniem w nawiasie ich powierzchni: Arkusz 2, działki nr: 133/1 (17ha), 134/1 (7 ha), 134/2 (9 ha), 135/1 (20 ha), 136 (24 ha), 137 (18 ha), 138 (21 ha), 139/1 (20 ha), 140 (18 ha), 141 (24,5 ha), 142 (21 ha); Arkusz 3, działki nr: 121 (19 ha), 122 (18 ha), 123 (18 ha), 124 (19,8 ha), 125 (21 ha), 126 (20 ha), 127 (19 ha), 128 (19 ha), 129 (21 ha), 130 (21 ha), 131 (21 ha), 132 (17 ha); Arkusz 4, działki nr: 85/1 (18 ha), 115/1 (26 ha), 116/1 (7 ha), 117 (17,5 ha), 118 (16,5 ha), 119 (19,5 ha), 120 (19,5 ha). zajmowanej nieruchomości wynosi ok. 41 677,29 m 2, w tym powierzchnia drogi 36584,79 m 2, mijanki (36 szt.) 3645,00 m 2, zjazdy 1447,50 m 2. Jest to nieutwardzona droga leśna o maksymalnej szerokości 4 m. 4

Raport o oddziaływaniu na środowisko dla przedsięwzięcia polegającego na przebudowie istniejącej drogi leśnej nr 3 Aktualnie droga ma charakter gruntowy, a jedynie na niektórych odcinkach jest okresowo niwelowana spycharką. Piaszczyste podłoże zwłaszcza w warunkach bezdeszczowych utrudnia komunikację, szczególnie ciężkich pojazdów, które na niektórych odcinkach grzęzną w piasku. Planowana inwestycja polega na przebudowie drogi gruntowej na utwardzoną. Droga zostanie nieznacznie poszerzona, do szerokości maksymalnie 8 m łącznie z rowami przy poboczach (3,5 m jezdnia, 0,75 m pobocze, 1,5 m rów). Utwardzona nawierzchnia zostanie zbudowana z dwóch warstw: geokraty o wysokości 100 mm wypełnionej naturalnym kruszywem (pospółką drogową) i położonej na tym luźnej warstwy pospółki drogowej o wysokości 80 mm. Ryc. 1. Przebieg planowanej inwestycji drogowej (zielona linia) na terenie Puszczy Noteckiej (źródło podkładu mapowego: http://natura2000.mos.gov.pl/). 5

2.2 Warunki wykorzystania terenu w fazie realizacji Teren planowanego przedsięwzięcia w fazie realizacji zostanie wyłączony z ruchu kołowego. Na odcinkach drogi leśnej nr 3, które będą podlegały przebudowie będą mogły się poruszać wówczas wyłącznie pojazdy związane z realizowaną inwestycją. Gruntowa nawierzchnia drogi leśnej zostanie wyrównana. Zostaną wykopane rowy okalające drogę, o szerokości 1,5 m. Urobek z wykopanych rowów zostanie rozplantowany na drodze, niwelując zagłębienia i podwyższając wysokość przyszłej jezdni. Po utwardzeniu podłoża zostaną wykonane dwie warstwy nawierzchni: podkład z geokraty wypełnionej naturalnym kruszywem (pospółką drogową) i warstwa luźnej pospółki drogowej. Najgroźniejszym zagrożeniem dla środowiska podczas realizacji przedsięwzięcia może być niebezpieczeństwo zaprószenia ognia, dlatego należy zwrócić uwagę na zagadnienia przeciwpożarowe podczas realizacji przedsięwzięcia. Kolejnym niebezpieczeństwem mogą być wycieki substancji ropopochodnych z maszyn i ciężarówek biorących udział w realizacji przedsięwzięcia. W przypadku zaistnienia takiego zdarzenia ziemię zanieczyszczoną substancjami szkodliwymi należy traktować jako odpad wymagający szczególnego nadzoru: 13 02 06* Syntetyczne oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe 13 02 07* Oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe łatwo ulegające biodegradacji 13 02 08* Inne oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe. Środki umożliwiające usuwanie odpadów zostaną zabezpieczone przez Inwestora. Za usuwanie odpadów z drogi i terenów do niej przyległych będą odpowiedzialne wyznaczone przez zarządzającego drogą służby, a w przypadkach zaistnienia sytuacji nadzwyczajnych, szczególnie w przypadku zagrożenia wynikającego z możliwości zanieczyszczenia środowiska substancjami niebezpiecznymi wyspecjalizowane jednostki Straży Pożarnej. Postępowanie z odpadami niebezpiecznymi, wyspecyfikowanymi w Załączniku do Rozporządzenia Ministra Środowiska z dn. 27.09.2001r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206). wymaga szczególnego nadzoru i odrębnego trybu postępowania zgodnie z Ustawą z dnia 27 kwietnia 2001r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628 z późniejszymi zmianami). Odpady niebezpieczne gromadzenie będą w szczelnych pojemnikach/kontenerach i zgodnie ze wskazaniami inwestora odbierane będą przez specjalistyczną firmę zajmującą się unieszkodliwianiem danego typu odpadów. W związku z tym zagrożenie zaśmiecenia środowiska opadami w trakcie eksploatacji przedsięwzięcia z wyjątkiem poważnych sytuacji awaryjnych ocenia się jako minimalne. Teren planowanego przedsięwzięcia oraz jego najbliższe otoczenie w fazie realizacji nie ulegnie istotnym przekształceniom. Po zakończeniu realizacji jedyną istotną zmianą będzie zmiana nawierzchni drogi leśnej przeciwpożarowej oraz pobocza, które zostanie wyrównane i przy którym powstaną rowy. 6

3. OPIS ELEMENTÓW PRZYRODNICZYCH ŚRODOWISKA OBJĘTYCH ZAKRESEM PRZEWIDYWANEGO PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIECIA 3.1 Fizjografia terenu Planowana inwestycja zlokalizowana jest na terenie kompleksu leśnego Puszcza Notecka, w obrębie nadleśnictwa Międzychód (przy granicy z Nadleśnictwem Karwin), które położone jest na północno zachodnim skraju regionu Wielkopolska. Według fizycznogeograficznej regionalizacji Polski opracowanej przez Kondrackiego (2001) planowane przedsięwzięcie położone jest na terenie prowincji Niż Środkowoeuropejski, podprowincji Pojezierze Południowobałtyckie, makroregionu Pradolina Toruńsko Eberswaldska, mezoregionu Kotlina Gorzowska i mikroregionu Międzyrzecze Warty i Noteci. Według podziału geobotanicznego Szafera (1972) Puszcza Notecka wchodzi w skład Działu Bałtyckiego, Poddziału Wielkich Dolin, Krainy Wielkopolsko-Kujawskiej. Według regionalizacji geobotanicznej (Matuszkiewicz 1993) teren Puszczy Noteckiej należy do obszaru Europejskie Lasy Liściaste i Mieszane, prowincji Środkowoeuropejskiej, podprowincji Środkowoeuropejska właściwa, działu Brandenbursko-Wielkopolskiego, krainy Notecko-Lubuskiej, okręgu Bory Noteckie. 3.2 Ukształtowanie powierzchni Puszcza Notecka jest rozległym kompleksem leśnym o powierzchni 130 tys. ha, długości około 100 km i szerokości dochodzącej do 20 km. Zajmuje pagórkowate tereny podłużnie wyżłobionej wodami polodowcowymi pradoliny Toruńsko-Eberswaldzkiej. Występują na jej obszarze rozległe pola sandrowe, jeziora wytopiskowe, wyższe i niższe terasy zalewowe oraz liczne wydmy śródlądowe - szczególnie na obszarze międzyrzecza Noteci i Warty, które powstały podczas topienia się lądolodu niosącego ogromne masy piasku. Wyniesienia wydmowe osiągają znaczne wysokości dochodzące do 42 m n.p.m. (Wielka Sowa), a nawet 98 m n.p.m. (Góra Rzepińska) (Kusiak 2007). 3.3 Warunki geologiczne Skały macierzyste stanowiące podłoże Puszczy Noteckiej zbudowane są z sypkiego i luźnego materiału, a piasek tworzący wydmy zbudowany jest z bardzo drobnych, jednolitych ziaren. Na bardzo typowy dla obszaru Puszczy Noteckiej proces bielicowania gleb wpłynął szereg czynników tj. występujące na tym terenie monokultury sosnowe, mała zasobność 7

naturalna skał macierzystych w związki zasadowe, ukształtowanie terenu, a także warunki sprzyjające gromadzeniu się substancji organicznej (przy małej zawartości warstwy próchniczej). Zatem dominują na tym obszarze gleby kwaśne i bardzo kwaśne, które reprezentowane są oprócz gleb bielicowych także przez gleby rdzawe (Kusiak 2007). 3.4 Warunki klimatyczne Tutejszy klimatu charakteryzuje się wzajemnym oddziaływaniem powietrza kontynentalnego i morskiego, czego wynikiem są zmienne stany pogody. Najczęściej napływa powietrze polarno morskie znad północnego Atlantyku, przynoszące latem powietrze chłodne, powodujące znaczne zachmurzenie i opady atmosferyczne. Natomiast zimą powoduje ocieplenie i odwilż. Drugim typem napływających mas powietrza oddziaływujących na klimat Puszczy Noteckiej jest powietrze polarno kontynentalne z Europy Wschodniej i Azji, które przynosi ochłodzenie z jednoczesnym wypogodzeniem, pojawiające się głównie zimą i wiosną. Bardzo rzadko notuje się obecność powietrza znad Arktyki przynoszące duże ochłodzenie lub powietrza z nad Wysp Azorskich i Azji Mniejszej, które powoduje wzrost temperatury w zimie i upały w lecie. Puszcza Notecka leży w rejonie o bardzo niskim poziomie opadów atmosferycznych - średnia roczna suma opadów wynosi 535 570 mm. Niska suma opadów w połączeniu z piaszczystym podłożem oraz dominująca w drzewostanie sosną sprawia, że tereny Puszczy Noteckiej narażone są na groźne pożary. W świetle tych informacji wszelkiego typu działania przeciwpożarowe stają się jednocześnie istotne z punktu widzenia chronionych siedlisk przyrodniczych. Średnia roczna temperatura powietrza atmosferycznego wynosi 8 C, a okres wegetacyjny trwa 200 220 dni (Program Rozwoju Lokalnego Gminy Międzychód). 3.5 Warunki hydrologiczne System wodny Puszczy Noteckiej, która położona jest w międzyrzeczu Warciańsko- Noteckim, jest bardzo ubogi. Warta i Noteć tworzące ramy Puszczy są typowo nizinnymi rzekami, charakteryzujące się wezbraniami prowadzącymi do podtopień okolicznych terenów. Do pozostałych cieków wodnych składających się na system rzeczny Puszczy Noteckiej należą m.in.: Wełna, Miała, Gulczanka, Kończak i Smolnica. Poza ciekami wodnymi występują na tym obszarze również zbiorniki wodne (około 50), powstałe w nieckach na skutek wytapiania się brył lądolodu. Są to dosyć płytkie jeziora z grubą warstwą mułu przydennego. W niektórych zagłębieniach wykształciły się także torfowiska, nierzadko zasilane tylko opadami atmosferycznymi. Najczęściej spotykane są torfowiska typu przejściowego jak największe z nich Bagno Chlebowo. 8

W ostatnich dziesięcioleciach obserwuje się stałą tendencję obniżania się poziomu wód gruntowych na obszar Puszczy Noteckiej, przy czym poziom wód podziemnych wydaję się być stabilny (Kusiak 2007). 3.6 Zasoby leśne Puszcza Notecka charakteryzuje się bardzo ubogim składem gatunkowym roślin. W drzewostanie dominują zwarte bory sosnowe, porastające tereny ubogich, piaszczystych wydm, a na siedliskach żyźniejszych występują bory mieszane z drzewostanem wielogatunkowym. Sosna zwyczajna został tu posadzona po wielkiej klęsce spowodowanej pojawieniem się szkodników owadzich w okresie międzywojennym. Procentowy udział sosny zwyczajnej będącej głównym gatunkiem tworzącym drzewostan Puszczy Noteckiej nie uległ ostatnimi czasy zasadniczej zmianie i wynosi ok. 93 %. Do głównych czynników wpływających na charakter tamtejszych lasów należy mała zasobność naturalna skał macierzystych, uboga gleba, brak składników pokarmowych, ukształtowanie terenu oraz deficyt wody. Lesistość Nadleśnictwa Międzychód stanowi 57,6 % powierzchni nadleśnictwa, a w składzie gatunkowym drzewostanów zdecydowanie dominuje sosna (91,7%). Są to drzewostany głównie IV klasy wieku, z przeciętnym wiekiem wynoszącym 59 lat. Zdecydowanie zaznacza się niedobór cennych gatunków liściastych, takich jak dąb, buk. Jednak zauważalne jest pozytywne zjawisko stopniowego wzrostu udziału gatunków liściastych w strukturze drzewostanów. Procentowy funkcjonalny udział drzewostanów wynosi: 68,1% stanowią lasy gospodarcze, 31,8% lasy ochronne, a 0,1% rezerwaty. W strukturze siedliskowej nadleśnictwa dominują siedliska borowe pokrywające 83,8% powierzchni, z czego zdecydowanie największy udział stanowi bór świeży (66,1%), natomiast siedliska wilgotne, bagienne tworzące olsy zajmują tylko 2,6% obszaru. Dużym udziałem siedlisk ubogich i średnio żyznych cechują się obręby: Międzychód i Krobielewko [3]. 3.7 Formy ochrony przyrody 3.7.1 Obszar Natura 2000 Puszcza Notecka Planowana inwestycji znajduje się na obszarze specjalnej ochrony Natura 2000 - PLB300015 Puszcza Notecka. Obszar Natura 2000 Puszcza Notecka stanowi zwarty, jednolity kompleks leśny w międzyrzeczu Noteci i Warty, będącym częścią pradoliny Eberswaldsko-Toruńskiej, równiny 9

akumulacyjnej przekształconej przez wiatr. Jest to największy w Polsce obszar wydm śródlądowych, głównie o wysokości 20-30 m, maksymalnie do 98 m n.p.m. W środkowej części obszaru uformowały się wały o przebiegu południkowym, leżące 500-600 m od siebie. W części wschodniej mają one kształt paraboliczny. Wydmy pokryte są monotonnym, jednowiekowym lasem, głównie sosnowym (92%), posadzonym tu po wielkiej klęsce spowodowanej pojawieniem się szkodników owadzich w okresie międzywojennym. Pozostałości drzewostanów naturalnych są chronione w rezerwatach np. Cegliniec. Na terenie ostoi znajduje się ponad 50 jezior, raczej płytkich, pochodzenia wytopiskowego, zwykle z grubą warstwą mułu i zakwitami glonów. W zagłębieniach terenu lub na brzegach jezior utrzymują się torfowiska, na ogół w pewnym stopniu przekształcone [4]. Występuje tu co najmniej 30 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, 7 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK* 1 ). Liczebności 4 gatunków spełniają kryteria wyznaczenia ostoi ptaków wprowadzone przez BirdLife International. W okresie lęgowym obszar zasiedla powyżej 2% populacji krajowej (C6) bielika (PCK), kani czarnej(pck) i kani rudej (PCK), co najmniej 1% populacji krajowej (C3 i C6) następujących gatunków ptaków: bąk (PCK), podgorzałka (PCK), puchacz (PCK), rybołów (PCK), trzmielojad, gągoł, nurogęś; w stosunkowo wysokiej liczebności (C7) występuje bocian czarny, błotniak stawowy, ortolan i żuraw. W okresie zimy występuje co najmniej 1% migrującej populacji bielika (C2). Ogromny obszar leśny (jeden z największych w centralnej i północnej Polsce); ostoja rzadkich i zagrożonych gatunków ptaków i ssaków. Jest to jedyna stała w ostatnich latach ostoja wilka w zachodniej Polsce. Występuje tu ponadto 9 gatunków storczyków [4]. 3.7.2 Rezerwaty Przyrody Na terenie planowanego przedsięwzięcia nie znajdują się żadne rezerwaty przyrody, zatem uwzględniono tylko te z rezerwatów, które położone są najbliżej, znajdując się w promieniu kilkunastu kilometrów od planowanej inwestycji. Czaple Wyspy - rezerwat faunistyczny położony na terenie nadleśnictwa Sieraków. Rezerwatem objęte są dwie wyspy położone na jeziorze Kłosowskim. Utworzono go w celu ochrony miejsc lęgowych rzadkich gatunków ptaków tj. kania czarna, kormoran, sokół wędrowny oraz rybołów. Czaplenice - rezerwat leśny, którego przedmiotem ochrony jest zachowanie fragmentu boru sosnowego naturalnego pochodzenia. Rezerwat obejmuje ochroną fragment najstarszego drzewostanu sosnowego Puszczy Noteckiej naturalnego pochodzenia z domieszką buka oraz płatami brzozy i olszy. Znajduje się w nadleśnictwie Karwin, obręb Rąpin. 1 PCK - Gatunek z Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt (Głowaciński 2001 red.). 10

3.8 Oddziaływanie na rośliny i zwierzęta Aby móc precyzyjnie określić wpływ planowanej inwestycji na środowisko biotyczne odwołano się do danych przyrodniczych zbieranych i opracowywanych w trakcie wykonywanie charakterystyki przyrodniczej obszaru Natura 2000 Puszcza Notecka PLB300015, które są zawarte w formie Standardowego Formularza Danych (SDF). Dodatkowo na obszarze planowanej inwestycji w lipcu 2008 wykonano prace terenowe, w trakcie których sporządzono spis florystyczny wszystkich stwierdzonych gatunków roślin naczyniowych i skartowano zbiorowiska roślinne, a także określono stanowiska cennych przyrodniczo taksonów i tzw. siedliska przyrodnicze Natura 2000 (zamieszczone w tzw. Załączniku I do Dyrektywy Siedliskowej). W celu scharakteryzowania składu gatunkowego fauny bezkręgowców zastosowano metodę połowu przy użyciu pułapek Barbera, uzupełniając ją obserwacjami bezpośrednimi w terenie. Metoda ta umożliwia odławianie zwierząt poruszających się po gruncie. Wkopano 18 pułapek rozmieszczonych w odległości ok. 500 m od siebie. Z racji okresu, w którym prowadzono badania terenowe inwentaryzacja ornitologiczna miała raczej charakter kazuistyczny, uzupełniający dane faunistyczne zgromadzone w SDF [4]. Do określenia różnorodności gatunkowej ssaków, płazów i gadów występujących w bliskim sąsiedztwie drogi, której dotyczy planowana inwestycja, zastosowano szereg metod badawczych: obserwacje bezpośrednie, analiza dźwięków, tropów, odchodów, nor, śladów żerowania oraz szczątków martwych osobników. 3.8.1 Inwentaryzacji botaniczna Nomenklaturę roślin naczyniowych podano wg Mirka, Pięknoś-Mirkowej, Zając (1997), porostów wg Tobolewskiego (1972), mszaków wg Ochyry i in. (1992), a nazwy zbiorowisk roślinnych wg Brzega i Wojterskiej (2001). Tabela 1. Wykaz stwierdzonych gatunków roślin naczyniowych przedstawiono poniżej w formie tabeli z zaznaczeniem: 1) Nazwa łacińska; 2) Polska nazwa gatunku; 3) Rodzina; 4) Polska Czerwona Lista Roślin (Zarzycki, eds. 1992); 4) Ginące i zagrożone rośliny naczyniowe Pomorza Zachodniego (Żukowski, Jackowiak 1995); 6) Ginące i zagrożone rośliny naczyniowe Wielkopolski (Żukowski, Jackowiak 1995); 7) Rzadki i zagrożone gatunki flory polskiej (Jasiewicz 1981); 8) Rośliny objęte prawną ochroną ścisłą i częściową od 29.09.2001; 9) Gatunki roślin naczyniowych objęte Konwencją Berneńską; 10) Gatunki roślin naczyniowych objęte Dyrektywą Habitatową; 11) Rośliny cenne dla Pomorza Zachodniego (w granicach woj. zachodniopomorskiego). 11

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Achillea millefolium Krwawnik pospolity ASTERACEAE Agrostis capillaris Mielica pospolita POACEAE Ajuga reptans Dąbrówka rozłogowa LAMIACEAE Anthoxanthum Tomka wonna POACEAE odoratum Armeria maritima Zawciąg pospolity PLUMBAGINACEAE T Artemisia absinthium Bylica piołun ASTERACEAE Berteroa incana Pyleniec pospolity CRUCIFERAE Betula pendula Brzoza BETULACEAE brodawkowata Calamagrostis Trzcinnik piaskowy POACEAE epigejos Calluna vulgaris Wrzos zwyczajny ERICACEAE Carex pilulifera Turzyca pigułkowa CYPERACEAE Carpinus betulus Grab zwyczajny CORYLACEAE Cerastium arvense Rogownica polna CARYOPHYLLACEAE Corynephorus Szczotlicha siwa POACEAE canescens Deschampsia Śmiałek darniowy POACEAE cespitosa Deschampsia flexuosa Śmiałek pogięty POACEAE Dianthus Goździk kartuzek CARYOPHYLLACEAE * T carthusianorum Echium vulgare Żmijowiec zwyczajny BORAGINACEAE Euphorbia cyparissias Wilczomlecz sosnka EUPHORBIACEAE Festuca ovina Kostrzewa owcza POACEAE Fragaria vesca Poziomka pospolita ROSACEAE Galeopsis tetrahit Poziewnik szorstki LAMIACEAE Galium album Przytulia biała RUBIACEAE Galium aparine Przytulia czepna RUBIACEAE Galium verum Przytulia właściwa RUBIACEAE Helichrysum Kocanki piaskowe ASTERACEAE * T arenarium Hieracium pilosella Jastrzębiec ASTERACEAE kosmaczek Hypericum perforatum Dziurawiec GUTTIFERAE zwyczajny Juniperus communis Jałowiec pospolity CUPRESSACEAE Koeleria macrantha Strzęplica nadobna POACEAE T Lolium perenne Życica trwała POACEAE Luzula multiflora Kosmatka JUNCACEAE wielokwiatowa Melampyrum pratense Pszeniec zwyczajny SCROPHULARIACEAE Molinia caerulea Trzęślica modra POACEAE Oxalis acetosella Szczawik zajęczy OXALIDACEAE Peucedanum Gorysz pagórkowy UMBELLIFERAE T oreoselinum Pinus sylvestris Sosna zwyczajna PINACEAE Plantago major Babka większa PLANTAGINACEAE Poa Anna Wiechlina roczna POACEAE Poa trivialis Wiechlina zwyczajna POACEAE Polygonum aviculare Rdest ptasi POLYGONACEAE Potentilla reptans Pięciornik rozłogowy ROSACEAE Pteridium aquilinum Orlica pospolita HYPOLEPIDACEAE Quercus rober Dąb szypułkowy FAGACEAE 12

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Ranunculus acris Jaskier ostry RANUNCULACEAE Rubus idaeus Malina właściwa ROSACEAE Rumex acetosella Szczaw polny POLYGONACEAE Sedum acre Rozchodnik ostry CRASSULACEAE Sorbus aucuparia Jarząb zwyczajny ROSACEAE Syringa vulgaris Bez pospolity, lilak OLEACEAE Taraxacum officinale Mniszek pospolity ASTERACEAE Thymus serpyllum Macierzanka LAMIACEAE piaskowa Tilia cordata Lipa drobnolistna TILIACEAE Trifolium pratense Koniczyna łąkowa FABACEAE Vaccinium myrtillus Borówka czarna ERICACEAE Vaccinium vitis-idaea Borówka brusznica ERICACEAE Veronica chamaedrys Przetacznik SCROPHULARIACEAE ożankowy Vicia angusifolia Wyka wąskolistna FABACEAE Wzdłuż wszystkich inwentaryzowanych odcinków drogi stwierdzono 57 gatunków roślin naczyniowych. Są to taksony związane z siedliskami borowymi, wrzosowiskowymi i ciepłolubnymi, suchymi murawami. W warstwie drzew bezwzględnie dominuje sosna, w runie występują krzewinki przede wszystkim borówka czarna z niewielkim udziałem borówki brusznicy, a na skrajach dróg i w miejscach prześwietlonych wrzos. Większość ze stwierdzonych gatunków to taksony rodzime, występujące tu na swoich naturalnych siedliskach. Wśród nich tylko kocanki piaskowe i goździk kartuzek objęte są ochroną częściową. Żaden ze stwierdzonych gatunków roślin naczyniowych nie znajduje się na którejkolwiek z czerwonych list roślin zagrożonych. Nie zaobserwowano roślin inwazyjnych. Tabela 2. Wykaz stwierdzonych mszaków i porostów z zaznaczeniem ich ochrony (* - ochrona częściowa, ** - ochrona całkowita) Gatunek Nazwa polska Ochrona Brachythecium albicans Krótkosz wyblakły Ceratodon purpureus Zęboróg purpurowy Cladonia furcata Chrobotek widlasty Cladonia gracilis Chrobotek wysmukły ** Cladonia impexa Chrobotek najeżony ** Cladonia macilenta Chrobotek cienki Cladonia mitis Chrobotek łagodny ** Cladonia pyxidata Chrobotek kubkowaty Cladonia rangiferina Chrobotek reniferowy ** Cladonia silvatica Chrobotek leśny ** Cladonia tenuis Chrobotek smukły ** Dicranum polysetum Widłoząb falisty Dicraanum scoparium Widłoząb miotłowy Docranum spurium Widłoząb zdrożny Leucobryum glaucum Bielistka sina Hypnum jutlandicum Rokiet jutlandzki Pleurozium schreberi Rokietnik pospolity * Polytrychum pililferum Płonnik włosisty Polytrichum formosum Płonnik strojny Pseudoscleropodium purum Brodawkowiec czysty 13

Raport o oddziaływaniu na środowisko dla przedsięwzięcia polegającego na przebudowie istniejącej drogi leśnej nr 3 Ryc. 2. Rozmieszczenie gatunków objętych ochroną i siedlisk zamieszczonych w Załączniku I Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Flora mchów i porostów jest dosyć bogato reprezentowana. Stwierdzono 11 gatunków mchów typowych dla borów sosnowych i 9 gatunków porostów z rodzaju Cladonia, 14

których optymalnym siedliskiem są bory sosnowe suche. Chrobotki występują na całym inwentaryzowanym obszarze, jednakże w zaobserwowanych niewielkich płatach boru chrobotkowego, osiągają one duże pokrycie i zróżnicowanie gatunkowe. Sześć gatunków porostów jest objętych ochroną całkowitą, a jeden z mchów rokietnik pospolity ochroną częściową. Potencjalna roślinność naturalna analizowanego obszaru to przede wszystkim suboceaniczny bór świeży Leucobryo-Pinetum (Wojterski, Wojterska 1978). Tabela 3. Systematyczny wykaz stwierdzonych zbiorowisk roślinnych, wraz z oceną ich stopnia zagrożenia i zaznaczeniem tych, których ekosystemy uznawane są za leśne siedliska przyrodnicze Natura 2000. Syntakson 1 2 3 4 Vaccinio-Piceetea Br.-Bl. in Br.-Bl. et al. 1939 Piceetalia excelsae Pawłowski in Pawłowski et al. 1928 em. Br.-Bl. in Br.-Bl. et al. 1939 Dicrano-Pinion (Libbert 1933) W. Mat. 1962 Cladonio-Pinetum Juraszek 1928 nom. invers. 91T0 I N R Leucobryo-Pinetum (Libbert 1933) W.Mat. 1962 em. W. et J.Mat. 1973 - NA C Koelerio-Corynephoretea Klika in Klika et Novák 1941 Corynephoretalia canescentis Klika 1934 Corynephorion canescentis Klika 1931 Corniculario-Corynephoretum Tx. 1928) Steffen 1931 nom. invers. propos. - NA P Molinio-Arrhenatheretea R.Tx. 1937 em. 1970 Trifolio repentis -Plantaginetalia maioris (R.Tx et Preising in R.Tx. 1950 em. Sissingh 1969) Brzeg 1991 ex Balcerkiewicz et Pawlak 2001 Cynosurion R.Tx. 1947 em. Brzeg et M. Wojterska 1996 Lolio-Plantaginetum Beger 1932 em. Sissingh 1969 - SN P Calluno-Ulicetea Br.-Bl. et R. Tx. 1943 em. Preising 1949 Vaccinio-Genistetalia Schubert 1960 Pohlio nutantis-callunion (Shimwell 1973) Brzeg 1982 Pohlio-Callunetum Shimwell 1973 em. Brzeg 1982 4030 - NA C Oznaczenia i symbole zawarte w powyższej tabeli: 1. Numer siedliska przyrodniczego Natura 2000 2. Stan zagrożenia: I zbiorowisko o nieokreślonym zagrożeniu; - zbiorowisko niezagrożone lub znajdujące się w ekspansji 15

3. Syngeneza: N zbiorowisko naturalne; NA zbiorowisko naturalne auksochoryczne; SN zbiorowisko seminaturalne 4. Rozpowszechnienie: P zbiorowisko pospolite; C zbiorowisko rozpowszechnione i częste; R zbiorowisko rzadkie Zbiorowiskiem dominującym powierzchniowo na analizowanym obszarze jest suboceaniczny bór sosnowy świeży - Leucobryo-Pinetum, występujący tu na swoim naturalnym siedlisku. Drzewostan zespołu tworzy sosna zwyczajna z niewielką domieszką brzozy brodawkowatej i dębu bezszypułkowego. Ten odcinek drogi przebiegają przez najuboższą część Puszczy, gdzie warstwa zielna jest skrajnie uboga, i stwierdzono tam niewielką liczbę gatunków roślin naczyniowych, natomiast bujnie rozwinięta jest warstwa mchów w miejscach nieco wilgotniejszych i porostów - w miejscach suchszych. Cladonio-Pinetum to zbiorowisko suchego boru chrobotkowego, którego niewielkie płaty występują w kilku miejscach w pobliżu inwentaryzowanej drogi. Drzewostan ma dość niskie zwarcie i składa się niemal wyłącznie z sosny pospolitej, uboga jest warstwa krzewów i warstwa zielna. Obficie jest wykształcona warstwa porostowo-mszysta, której charakterystyczny siny kolor nadaje zgrupowanie licznych porostów z rodzaju Cladonia. W kilku miejscach przy drodze, na prześwietlonych suchych i ubogich stanowiskach zaobserwowano niewielkie płaty wrzosowiska Pohlio-Callunetum, budowanego przeważnie przez Calluna vulgaris, Pohlia nutans i Dicranum scoparium, oraz murawy szczotlichowej Corniculario-Corynephoretum. Ma ona strukturę kępkową typową dla najuboższych siedlisk na glebach piaszczystych. Na drogach leśnych pojawia się najpospolitsze zbiorowisko miejsc wydeptywanych Lolio-Plantaginetum. 3.8.2 Inwentaryzacja zoologiczna Na podstawie danych dostępnych w nadleśnictwie Międzychód uzupełnionych o obserwacje terenowe poczynione w lipcu 2008 nie wykazano gniazdowania jakiegokolwiek gatunku ptaka wymienionego w Załączniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG. Z uwagi na późny okres kontroli terenowej można na podstawie specyfiki środowiska domniemywać, iż na tym terenie gniazduje lerka Lullula arborea oraz lelek Caprimulgus europaeus, które zostały wymienione w powyższym załączniku. Nie została także wykazana obecność któregokolwiek z ssaków wymienionych w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Dla obszaru Natura 2000 Puszcza Notecka podawane są trzy gatunki ssaków wymienione w powyższym załączniku tj. wilk Canis lupus, bóbr Castor fiber oraz wydra Lutra lutra. W efekcie zastosowania metody połowu bezkręgowców, przy użyciu pułapek Barbera, stwierdzono występowanie szeregu różnorodnych gatunków owadów należące do 16

Raport o oddziaływaniu na środowisko dla przedsięwzięcia polegającego na przebudowie istniejącej drogi leśnej nr 3 trzech rzędów: chrząszczy (Coleoptera), muchówek (Diptera) oraz motyli (Lepidoptera). Dodatkowo w wyniki obserwacji bezpośrednich odnotowano obecność przedstawicieli rzędu ważek (Odonata). Spośród wszystkich oznaczonych gatunków bezkręgowców stwierdzono tylko jeden gatunek, który objęty jest ochroną gatunkową, mianowicie: biegacz fioletowy (Carabus violaceus) będący przedstawicielem rodziny biegaczowatych (Carabidae), należącej do rzędu chrząszczy (Coleoptera). Ryc. 3 Biegacz fioletowy (Carabus violaceus) Ryc. 4 Poecilus lepidus przedstawiciel rodziny biegaczowatych Carabidae gat. niechroniony. 17

Ryc. 5 Szeliniak sosnowy Hylobius abietis liczne występujący szkodnik upraw sosnowych 4. OPIS ANALIZOWANYCH WARIANTÓW 4.1 Oddziaływanie na środowisku w przypadku zastosowania wariantu polegającego na niepodejmowaniu przedsięwzięcia Wariant polegający na niepodejmowaniu przedsięwzięcia związany jest z pozostawieniem dróg leśnych w obecnym stanie jakościowym i technicznym. Teren przeznaczony pod przedsięwzięcie zostanie nienaruszony i nie wystąpią okresowe utrudnienia w komunikacji, związane z modernizacją dróg leśnych. Nie będą prowadzone prace ziemne związane z utwardzeniem gruntu, które mogłyby naruszyć warunki glebowe panujące na tym terenie. W przypadku odstąpienia od realizacji inwestycji nie zostaną wycięte drzewa i krzewy występujące bezpośrednio przy krawędzi drogi (w promieniu 5 m), których konieczność usunięcie, byłaby wymagana podczas prac budowlanych prowadzących do jej poszerzenia. W wyniku zaniechania budowy zostaną ocalone bezkręgowce glebowe oraz drobne kręgowce żyjące w pasie sąsiadującym z drogą. 18

Pojazdy poruszające się po nawierzchni o słabej jakości, jakiej odpowiada obecny stan analizowanej drogi, częściej zmuszone są do gwałtownego hamowania i przyspieszania, utrzymywania niskich obrotów silnika, a także wysokich spalań w sytuacjach ugrzęźnięcia pojazdów w piasku lub błocie na słabej jakości drodze. Poruszające się w ten sposób pojazdy emitują większą ilość spalin niż pojazdy poruszające się po drodze o dobrej nawierzchni. Zatem z brakiem poprawy jakości nawierzchni w przypadku analizowanej drogi, związany jest brak poprawy jakości środowiska w jej bezpośrednim sąsiedztwie. Niezrealizowanie przedsięwzięcia spowoduję utrzymanie emisji spalin na dotychczasowym poziomie, tym samym nie nastąpi jej obniżenie. Pozostawienie drogi w obecnym stanie technicznym, powoduje zmniejszenie skuteczności działań straży pożarnej w przypadku zaistnienia ewentualnego pożaru, poprzez spowolnienie akcji ratunkowej. Zatem zastosowanie wariantu polegającego na nie podejmowaniu przedsięwzięcia może przyczynić się do znacznego zubożenia jakości stanu środowiska w przypadku wystąpienia pożaru, jak również innych katastrof naturalnych i związanych z nimi konsekwencjami np. burz. Pod pojęciem awarii przemysłowej rozumie się zdarzenie, w szczególności emisję, pożar lub eksplozję, powstałe w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których występuje jedna lub więcej niebezpiecznych substancji, prowadzące do natychmiastowego powstania zagrożenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takiego zagrożenia z opóźnieniem. Ze względu na charakter planowanej instalacji nie przewiduje się wystąpienia poważnej awarii przemysłowej w fazie realizacji i eksploatacji przedsięwzięcia. Z uwagi na lokalizację instalacji i przewidywany poziom jej oddziaływania na otoczenie wyklucza się możliwość transgranicznego oddziaływania instalacji na środowisko. Korzyści wynikające z niepodejmowania przedsięwzięcia są niewielkie i nie maja znaczącego wpływu na ogólny stan środowiska przyrodniczego w otoczeniu projektowanej inwestycji. 4.2 Oddziaływanie na środowisku w przypadku zastosowania wariantu najkorzystniejszego dla środowiska Lokalizacja wybranego wariantu została wybrana optymalnie ze względów logistycznych. Prowadzi ona po granicy nadleśnictw Międzychód i Karwin, co umożliwia wykorzystywanie drogi do celów dwóch podmiotów. Dzięki jednej wspólnej inwestycji uzyskiwana jest droga, która zaspokaja potrzeby komunikacyjne tej części Puszczy Noteckiej. Lokalizacja przebiegu w innym miejscu wiązałaby się z koniecznością budowy dwóch dróg jednej na terenie Nadleśnictwa Karwin i drugiej na terenie Nadleśnictwa 19

Międzychód. Tak wiec opisywany wariant jest optymalny ze względów ekonomicznych, logistycznych, komunikacyjnych oraz środowiskowych. Ze względu na przeznaczenie drogi jako przeciwpożarowej nie jest możliwe wyznaczenie innego jej przebiegu, który by umożliwił dojazd pojazdów strażackich do oddziałów leśnych, przez które droga przebiega. Z tego powodu należy uznać, że nie ma możliwości wskazania lokalizacji wariantu alternatywnego. Przewidziano natomiast dwa warianty technologiczne. Wariant pierwszy uwzględniający wykonanie nawierzchni z kruszywa na podkładzie z geokraty o wysokości 100 mm wypełnionej naturalnym kruszywem (pospółką drogową) i położonej na tym luźnej warstwy pospółki drogowej o wysokości 80 mm oraz wariant drugi uwzględniający wykonanie nawierzchni z dwóch warstw z kruszywa łamanego (200 mm + 80 mm). Proponowana technologia nakazuje stwierdzić, że planowany wariant lokalizacyjny inwestycji wydaje się najkorzystniejszy zarówno ze względów ekonomicznych (relatywnie niski koszt budowy takiego typu drogi w porównaniu do dróg asfaltowych) jak i środowiskowych. Działania bezpośrednio lub pośrednio negatywnie wpływające na środowisko związane z robotami budowlanymi (działanie maszyn, środków transportu, wykopy itp.) wykonywane będą tylko przez krótki czas i ich oddziaływanie będzie miało charakter okresowy. Przy zachowaniu wszelkich środków ostrożności, a także przestrzeganiu optymalnego, zalecanego terminu prac budowlanych (szczególnie biorąc pod uwagę okres lęgowy ptaków), działania mające na celu zrealizowanie przedsięwzięcia będą miały niewielki wpływ na środowisko przyrodnicze. Negatywne oddziaływanie inwestycji na środowisko w trakcie eksploatacji zmodernizowanej drogi nie będzie zasadniczo różniło się od obecnego wpływu, a także istotnie nie zwiększy się stopień gospodarczego wykorzystania terenu. Mimo zwiększenia się ilości pojazdów poruszających się po zmodernizowanej drodze sumaryczna ilość emitowanych spalin ulegnie zmniejszeniu. Pojazdy poruszające się po nawierzchni o słabej jakości, jakiej odpowiada obecny stan analizowanej drogi, częściej zmuszone są do gwałtownego hamowania i przyspieszania, utrzymywania niskich obrotów silnika, a także wysokich spalań w sytuacjach ugrzęźnięcia pojazdów w piasku lub błocie na słabej jakości drodze. Zatem poprawa jakości nawierzchni w przypadku planowanego przedsięwzięcia przyczyni się również do poprawy jakości środowiska w bezpośrednim sąsiedztwie drogi. W wyniku zmodernizowania analizowanej drogi, tym samym poprawie jej stanu technicznego, zwiększy się jej funkcjonalność w przypadku zaistnienia ewentualnego pożaru, bowiem efektywność podjętych działań ratunkowych prowadzących do zlikwidowania zagrożenia pożarowego zależy przede wszystkim od szybkości ich realizacji. Zatem zastosowanie wariantu najkorzystniejszego dla środowiska, który przewiduje modernizację 20

drogi, w przypadku pożaru może przyczynić się do zachowania i ochrony obecnego stanu środowiska przyrodniczego w jej sąsiedztwie. Pod pojęciem awarii przemysłowej rozumie się zdarzenie, w szczególności emisję, pożar lub eksplozję, powstałe w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których występuje jedna lub więcej niebezpiecznych substancji, prowadzące do natychmiastowego powstania zagrożenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takiego zagrożenia z opóźnieniem. Ze względu na charakter planowanej instalacji nie przewiduje się wystąpienia poważnej awarii przemysłowej w fazie realizacji i eksploatacji przedsięwzięcia. Z uwagi na lokalizację instalacji i przewidywany poziom jej oddziaływania na otoczenie wyklucza się możliwość transgranicznego oddziaływania instalacji na środowisko. 5. UZASADNIENIE WYBRANEGO WARIANTU ZE WSKAZANIEM JEGO ODDZIAŁYWANIA NA SRODOWISKO, A W SZCZEGÓLNOŚCI NA SIEDLISKA PRZYRODNICZE ORAZ GATUNKI ROŚLIN I ZWIERZĄT, DLA KTÓRYCH OCHRONY WYZNACZONO OBSZAR NATURA 2000 5.1 Oddziaływanie na ludzi, zwierzęta, rośliny, wodę i powietrze Wariant opisany w raporcie został wybrany przez wnioskodawcę, ze względu na optymalne połączenie czynników ekonomicznych, logistycznych, komunikacyjnych oraz środowiskowych. W miejscu planowanej inwestycji znajduję się już droga, zatem jej modernizacja nie zmieni przestrzennego układu panującego wewnątrz tej części Puszczy Noteckiej i jest zgodna z przeznaczenie terenu. Zastosowana technologia budowy drogi oraz jej późniejsza eksploatacja nie spowoduje istotnych zmian środowiskowych, w związku z niską ilością szkodliwych substancji emitowanych do środowiska w fazie realizacji (spaliny pracujących pojazdów) oraz zmniejszeniem emisji w fazie eksploatacji (zwiększenie płynności ruchu pojazdów poruszających się po drodze). 5.1.1 Oddziaływanie na ludzi Planowana inwestycja nie będzie miała negatywnego wpływ na ludzi, ponieważ w sąsiedztwie drogi nie znajdują się żadne osady ludzkie, a standardy dotyczące emisji hałasu i substancji szkodliwych powstających podczas przejazdu samochodów nie będą przekraczane. Dodatkowo modernizacja drogi może pozytywnie wpłynąć na dostępność i atrakcyjność turystyczną tych terenów np. poprzez stworzenie nowych szlaków rowerowych. Ze względu na brak bezpośredniego połączenia z terenami o dużej liczbie mieszkańców 21

bądź miejsc intensywnie zagospodarowanych turystycznie nie należy się spodziewać wzrostu ruchu turystycznego wynikającego z samego faktu modernizacji drogi. W trakcie budowy wystąpią drobne i krótkotrwałe niedogodności dla osób chcących poruszać się po drodze nr 3.- będą wówczas zmuszone korzystać z innych dróg leśnych, których sieć umożliwia ominięcie opisywanego przedsięwzięcia w fazie realizacji. 5.1.2 Oddziaływanie na rośliny i zwierzęta Oddziaływanie na gatunki roślin i zwierząt stwierdzone w obrębie planowanego przedsięwzięcia i na terenach bezpośrednio przylegających należy uznać za śladowe. W przypadku zwierząt oddziaływanie to praktycznie nie będzie występowało, ze względu na charakter przedsięwzięcia modernizacji już istniejącego obiektu. W przypadku roślin negatywny wpływ będzie polegał na zlikwidowaniu stanowisk roślin występujących w pasie drogi leśnej. Należy w tym miejscu podkreślić, że roślinność modernizowanej drogi jest skrajnie uboga i złożona z gatunków, które występują powszechnie także na terenach przylegających oraz w całej Puszczy Noteckiej. Potencjalne korzyści związane z modernizacją drogi leśnej dla zwierząt i roślin to przede wszystkim zmniejszenie emisji szkodliwych substancji związane z usprawnieniem ruchu pojazdów dzięki polepszonej nawierzchni oraz umożliwienie służbom straży pożarnej szybkiego przemieszczania się w miejsca występowania ognia w przypadku pożarów. 5.1.3 Oddziaływanie na formy ochrony przyrody Planowana inwestycja w całości zwiera się w granicach obszaru Natura 2000 Puszcza Notecka, toteż konieczne jest określenie wpływu planowanego przedsięwzięcia na gatunki zwierząt i roślin oraz na stan siedlisk przyrodniczych, dla których ochrony wyznaczono ten obszar. Analizy istotności oddziaływania planowanej inwestycji na obszar Natura 2000 Puszcza Notecka (w tym: utrata siedlisk, fragmentacja, liczebność populacji, zasoby wodne) wskazują, że oddziaływania są nieistotne i nie mogą wpłynąć na pogorszenie stanu siedlisk przyrodniczych i gatunków dla których ochrony wyznaczono ten obszar. Również w stosunku do żadnego z rezerwatów położonych najbliżej planowanej inwestycji nie przewiduje się negatywnego wpływu inwestycji na ten rodzaj formy ochrony przyrody. 22

Tabela 4. Lista kontrolna integralności obszaru NATURA 2000 Puszcza Notecka Lp. Czy przedsięwzięcie może potencjalnie: TAK/NIE 1 spowodować opóźnienia w osiągnięciu celów ochrony obszaru? NIE 2 przerwać proces osiągania celów ochrony obszaru? NIE 3 zaburzać równowagę, rozmieszczenie i zagęszczenie kluczowych gatunków, które są wskaźnikami właściwego stanu ochrony obszaru? NIE 4 zaburzyć działanie czynników sprzyjających utrzymaniu właściwego stanu ochrony obszaru? NIE 5 spowodować zmiany w decydujących aspektach (np. równowaga biogenów), determinujących funkcjonowanie obszaru jako siedlisko lub ekosystem? NIE 6 zmienić dynamikę stosunków (np. pomiędzy glebą a wodą albo pomiędzy roślinami a zwierzętami), które definiują strukturę i/lub funkcję obszaru? NIE 7 zakłócić przewidywane lub spodziewane naturalne zmiany w obrębie obszaru (takie jak: dynamika wód lub skład chemiczny)? NIE 8 zredukować obszar występowania kluczowych siedlisk? NIE 9 zredukować liczebność populacji kluczowych gatunków? NIE 10 naruszyć równowagę pomiędzy kluczowymi gatunkami? NIE 11 zmniejszyć różnorodność obszaru? NIE 12 spowodować zaburzenia, które wpłyną na wielkość populacji, zagęszczenie lub równowagę pomiędzy kluczowymi gatunkami? NIE 13 spowodować fragmentację? NIE spowodować utratę lub redukcję kluczowych cech (np. pokrycie terenu roślinnością 14 drzewiastą, ekspozycja na pływy, coroczny zalew itd.) NIE 5.1.4 Oddziaływanie na środowisko abiotyczne Planowane przedsięwzięcie nie spowoduje powstawania ścieków na etapie realizacji instalacji, a podczas eksploatacji obiektu nie przewiduje się powstawania ścieków bytowych oraz technologicznych, które mogłyby trafiać do wód; w związku z tym faktem nie przewiduje się zagrożenia dla wód w związku z eksploatacją instalacji. Podstawowym i jedynym źródłem emisji zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza atmosferycznego na projektowanym odcinku drogi leśnej są spaliny wydzielane przez pojazdy. W fazie realizacji przy budowie w dwóch wariantach zostanie zużyte paliwo potrzebne do pracy utwardzarki, spychacza, koparki oraz około 250-300 kursów wywrotek o masie 30 t (łączne szacowane zużycie oleju napędowego nie przekroczy 500 l/km). Ilość zanieczyszczeń w fazie eksploatacji po realizacji przedsięwzięcia będzie ściśle związana z liczbą pojazdów przemieszczających się po niej w ciągu całej doby. Według wyliczeń wynikających z pomnożenie ilości pojazdów poruszających się w ciągu doby po 23

analizowanej drodze przez ilość emitowanych przez nie substancji szkodliwych nie wystąpi przekroczenie dopuszczalnej wartości tych substancji w powietrzu. Zatem oddziaływanie omawianej inwestycji na etapie jej budowy oraz eksploatacji, ze względu na związaną z jej funkcjonowaniem emisję nie ma negatywnego wpływu na rośliny, zwierzęta oraz siedliska przyrodnicze występujące na tym terenie. Podstawowym i jedynym źródłem emisji zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza atmosferycznego na projektowanych odcinkach dróg leśnych są spaliny wydzielane przez rury wydechowe pojazdów. Ilość zanieczyszczeń będzie ściśle związana z liczbą pojazdów przemieszczających po niej w ciągu całej doby. Przewidywana wielkość emisji wynikająca z ruchu kołowego, który szacuje się na nie więcej niż 20 pojazdów (w tym 10 ciężarowych i 10 osobowych) sumarycznie nie przekroczy aktualnie obowiązujących norm emisji spalin (Tabela 5). Mimo zwiększenia się ilości pojazdów poruszających się po zmodernizowanej drodze, sumaryczna ilość emitowanych spalin ulegnie zmniejszeniu. Pojazdy poruszające się po nawierzchni o słabej jakości, jakiej odpowiada obecny stan analizowanej drogi, częściej zmuszone są do gwałtownego hamowania i przyspieszania, utrzymywania niskich obrotów silnika, a także wysokich spalań w sytuacjach ugrzęźnięcia pojazdów w piasku lub błocie na słabej jakości drodze. Zatem poprawa jakości nawierzchni w przypadku planowanego przedsięwzięcia przyczyni się również do poprawy jakości środowiska w bezpośrednim sąsiedztwie drogi. Tabela 5. Normy dotyczące emisji spalin [1] Norma Data wejścia w życie Dopuszczalne wartości R49 1982 r. HC - 3,50 g/kwh CO - 14,00 g/kwh NOx - 18,0 g/kwh EURO 0 1990 r. HC - 2,40 g/kwh CO - 11,20 g/kwh NOx - 14,40 g/kwh EURO 1 01-07-1992 r. HC - 1,23 g/kwh CO - 4,9 g/kwh NOx - 9,0 g/kwh Cząstki stałe - 0,7 g/kwh (dla silników o mocy mniejszej niż 85 kw) lub 0,4 g/kwh (dla silników o mocy większej niż 85 kw) EURO 2 01-10-1995 r. HC - 1,1 g/kwh CO - 4,0 g/kwh NOx - 7,0 g/kwh Cząstki stałe - 0,15 EURO 3 01-10-2001 r HC - 0,66 g/kwh CO - 2,10 g/kwh NOx - 5,0 g/kwh Cząstki stałe - 0,10 24

Z uwagi na charakter inwestycji na klimat akustyczny otoczenia wpływ będą miały wyłącznie ruchome źródła hałasu (pojazdy). Ruchomymi źródłami hałasu będą poruszające się po drodze samochody osobowe i ciężarowe. Poziomy dźwięku, których źródłem są środki komunikacji drogowej, wynoszą od 75 do 95 db, w podziale na poszczególne rodzaje pojazdów przedstawia się to następująco: a) samochody ciężarowe 83-93 db, b) autobusy i ciągniki 85-92 db, c) samochody osobowe 75-84 db. Zgodnie z polską normą PN-92/S-04051, stosowaną w badaniach kwalifikacyjnych, homologacyjnych i okresowych pojazdów samochodowych poziom hałasu zewnętrznego pojazdów podczas jazdy nie powinien przekraczać: a) samochody ciężarowe 84 db, b) autobusy 83 db, c) samochody osobowe 77 db. Dla potrzeb określenia wpływu inwestycji na klimat akustyczny założono, że ruch pojazdów na modernizowanej drodze w ciągu 16 godzin dnia wyniesie 100% przewidywanego ruchu dobowego, a ilość poruszających się pojazdów szacowana jest na ok. 20 (10 samochodów ciężarowych i 10 osobowych). Według powyższych założeń, ruch pojazdów nie spowoduję przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu w świetle rozporządzenia Ministra Środowiska z 14 czerwca 2007r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Tabela 6), które dla niezabudowanych, rekreacyjnowypoczynkowych terenów poza miastem, jakimi są tereny Puszczy Noteckiej, przewiduję następujące poziomy graniczne: w ciągu dnia 60 db w ciągu nocy 50 db Na klimat akustyczny otoczenia, z uwagi na charakter inwestycji, wpływ będą miały wyłącznie ruchome źródła hałasu (pojazdy). Dopuszczalny poziom hałasu w środowisku określa się odrębnie dla godzin od 06 00 do 22 00 (pora dnia) i dla godzin od 22 00 do 06 00 (pora nocy). Drogi będą przebiegały przez niezabudowane, rekreacyjno-wypoczynkowe tereny poza miastem, zatem zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku nie powinny przekraczać: w ciągu dnia 60 db w ciągu nocy 50 db 25

Tabela 6. Dopuszczalny poziom hałasu wyrażony równoważnym poziomem dźwięku w db (Rozporządzenia Ministra Środowiska z 14 czerwca 2007r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku). Lp. Rodzaj terenu 1 a) Strefa ochronna "A" uzdrowiska b)tereny szpitali poza miastem 2 a) Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej Dopuszczalny poziom hałasu w [db] Drogi lub linie kolejowe Pozostałe obiekty i działalność będąca źródłem hałasu przedział przedział przedział czasu przedział czasu czasu czasu odniesienia równy 8 odniesienia odniesienia odniesienia najmniej korzystnym równy 1 równy 16 równy 8 godzinom dnia najmniej godzinom godzinom kolejno po sobie korzystnej następującym godzinie nocy 50 45 45 40 b) Tereny zabudowy związanej ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży 55 50 50 40 c) Tereny domów opieki społecznej d) Tereny szpitali w miastach 3 a) Tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego b) Tereny zabudowy zagrodowej c) Tereny rekreacyjnowypoczynkowe d) Tereny mieszkaniowousługowe 4 Tereny w strefie śródmiejskiej miast powyżej 100 tys. mieszkańców 60 50 55 45 65 55 55 45 Biorąc pod uwagę częstotliwość i ilość poruszających się pojazdów, które będą korzystały z zmodernizowanego odcinka drogi nie przewiduję się przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku. 26

5.2 Oddziaływanie na powierzchnie ziemi Oddziaływanie na powierzchnię ziemi planowanego przedsięwzięcia związane jest z usunięciem wierzchniej warstwy ziemi i ewentualnym wyrównaniem terenu na etapie budowy. Powstanie nowych nawierzchni dróg nie będzie miało wpływu na wygląd i charakter krajobrazu borów sosnowych, na terenie których poprowadzone będą drogi. Z uwagi na brak powstających odpadów w trakcie budowy i eksploatacji modernizowanego odcinak drogi, inwestycja nie będzie miała istotnego wpływu na środowisko. 5.3 Wzajemne oddziaływanie między elementami, o których mowa w podpunktach 5.1 5.2 Zważywszy na lokalizację przedsięwzięcia, które ma być realizowane na terenie oddalonym od siedzib ludzkich oraz niewielkim wpływie na występujące na tym obszarze chronione zbiorowiska roślinne i populację zwierząt, a także nieznacznej sile oddziaływania na składniki abiotyczne tamtejszego ekosystemu, w związku z powyższym nie przewiduje się, aby realizacja inwestycji lub eksploatacja planowanej instalacji mogła spowodować negatywne oddziaływania na którykolwiek z elementów środowiska wymieniony w punktach 5.1 5.2 w skutek synergii tych elementów. 6. OPIS PRZEWIDYWANYCH DZIAŁAŃ MAJĄCYCH NA CELU ZAPOBIEGANIE, OGRANICZENIE LUB KOMENSACJĘ PRZYRODNICZĄ NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA SRODOWISKO ORAZ OGRANICZENIE UCIĄŻLIWOŚCI DLA TERENÓW SĄSIEDNICH Wszelkie prace budowlane należy prowadzić poza zasadniczym okresem rozrodu zwierząt, przede wszystkim ptaków, który w tego typu środowisku trwa zasadniczo od początku kwietnia do końca czerwca. Straty środowiskowe polegające na wycięciu pasa roślinności występującego wzdłuż modernizowanych odcinków drogi są nieznaczne w związku z powyższym nie będzie wymagane podejmowanie działań kompensacyjnych. Podczas prac na niektórych odcinkach drogi (niwelowanie ostrych zakrętów, miejsca mijanek) zostaną wycięte drzewa w szacowanej ilości maksymalnie ok. 1700 szt. sosny zwyczajnej Pinus silvestris oraz ok. 200 szt. brzozy brodawkowatej Betula pendula. Drzewa są w klasach wieku do 60 lat. Jako kompensację proponuje się uwzględnić usunięte drzewa 27