Tematy na ustną część egzaminu maturalnego z języka polskiego w roku szkolnym 2014/2015 w Zespole Szkół nr 3 im. Antoniego Kocjana w Olkuszu LITERATURA 1. Różne sposoby funkcjonowania tradycji homeryckiej w literaturze polskiej. Omów na wybranych 2. Trudny problem dziedzictwa sarmackiego w literaturze późniejszych epok. Omów na wybranych 3. Jednostka wobec zbiorowości w ujęciu twórców dwóch wybranych epok. Rozważ problem. 4. Dialog twórców literatury z filozofami. Przedstaw problem na wybranych przykładach dzieł literatury dawnej lub/i współczesnej. 5. Marzenia o doskonałości różnorodne ujęcia motywu utopii. Omów na wybranych 6. Artysta jako bohater literacki. Omów na wybranych 7. Biografia jako tworzywo literackie. Omów na wybranych 8. Rola lektur w kształtowaniu charakterów postaci literackich. Przedstaw na wybranych 9. Etos inteligenta w literaturze. Przedstaw problem na wybranych 10. Odwzorowywanie czy deformacja świata. Przedstaw swoje refleksje na temat świata przedstawionego w literaturze XX wieku. 11. Wizerunek rycerza w literaturze różnych epok. Przedstaw sposoby kreowania portretów i ich funkcje. 12. Człowiek wobec absurdu. Omów na wybranych 13. Sen i jego funkcja w literaturze. Omów problem na wybranych 14. Topos podróży w literaturze. Omów problem na wybranych 15. Sposób kreowania portretu kobiety w literaturze. Przedstaw zagadnienie, odwołując się do wybranych 16. Sposób kreowania portretu mężczyzny w literaturze. Przedstaw zagadnienie, odwołując się do wybranych 17. Wizerunek dziecka w literaturze różnych epok. Przedstaw sposoby kreowania portretów i ich funkcje. 18. Pary bohaterów literackich. Omów sposób ich przedstawiania i funkcje, odwołując się do wybranych 19. Motyw matki w literaturze. Omów sposób jego realizowania i funkcję, odwołując się do wybranych 20. Motyw pielgrzyma w literaturze. Rozważ zagadnienie, odwołując się do wybranych 21. Bohaterowie w habitach. Przedstaw sposób ich kreowania w wybranych utworach 1iterackich. 22. Portrety Żydów w literaturze. Przedstaw i zinterpretuj sposób prezentowania tych postaci, odwołując się do wybranych 1
23. Na wybranych przykładach literackich przedstaw stosunek do ciała lub/i jego części. 24. Motyw tańca i jego funkcje w dziełach literackich. Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych 25. Motyw lotu i jego znaczenie w literaturze. Omów zagadnienie na wybranych 26. Różne sposoby funkcjonowania motywu winy i kary w literaturze. Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych 27. Mit o Prometeuszu i jego literackie przetworzenia. Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych 28. Pejzaż i jego funkcja w literaturze. Omów na wybranych 29. Szaleństwo jako temat w literaturze. Omów jego funkcje na wybranych 30. Opozycja młodość/starość w literaturze. Omów problem na wybranych 31. Motyw faustowski w literaturze. Omów jego funkcje na wybranych 32. Miłość i różne jej ujęcia. Omów zagadnienie na wybranych 33. Wizja zaświatów w literaturze. Omów zagadnienie na wybranych 34. Wpływ różnych mitologii i kultur na sposób kreowania świata przedstawionego. Omów na wybranych 35. Omów funkcje literatury dziecięcej na wybranych 36. Obrazy śmierci w literaturze. Omów ich funkcje na wybranych 37. Różne oblicza komizmu w literaturze. Omów na wybranych 38. Wizerunek miasta w literaturze. Omów na wybranych przykładach portrety miast i ich funkcje. 39. Funkcja fantazjowania w literaturze. Rozwiń temat na wybranych 40. Rola postaci lub/i rekwizytów fantastycznych w literaturze. Omów temat na wybranych 41. Wzorce etyczne z literatury dawnej i współczesnej. Omów zagadnienie na wybranych 42. Bohater w sytuacji wyboru. Rozwiń temat na wybranych 43. Outsiderzy, odmieńcy, indywidualiści jako bohaterowie literaccy. Rozwiń temat na wybranych 44. Literatura wobec totalitaryzmu. Zaprezentuj problem na wybranych 45. Omów funkcje i sposoby przedstawiania zwierząt w literaturze. 46. Rola motta i tytułu w literaturze różnych epok. Omów na wybranych 47. Motyw samobójstwa i jego funkcja w literaturze. Rozwiń temat na wybranych 48. Refleksje na temat pojęcia człowieczeństwa w literaturze. Zaprezentuj temat na wybranych 49. Stosunek do wyobraźni jako siły destrukcyjnej lub/i kreatywnej. Omów temat, odwołując się do wybranych 50. Rola cierpienia w literaturze. Rozwiń temat na wybranych 51. Lęk przed przyszłością i różne sposoby jego wyrażania w literaturze. Omów problem na wybranych 2
52. Profetyczne wizje w literaturze. Omów ich formę i przesłanie na wybranych 53. Różne oblicza władzy. Rozwiń temat na wybranych 54. Świat jako labirynt, teatr, sen. Omów problem, przedstawiając różne koncepcje mówienia o świecie przez literaturę. 55. Zmęczenie fabułą. Omów zjawisko na wybranych 56. Typy i funkcje zakończeń w tekstach literackich. Omów zagadnienie na wybranych 57. Człowiek wobec Boga. Omów różne ujęcia tego problemu w wybranych dziełach literackich. 58. Postać szatana w literaturze. Przedstaw i zinterpretuj sposób jego prezentowania, odwołując się do wybranych 59. Kategoria obcości i swojskości w literaturze. Omów zagadnienie na wybranych 60. Mit dzieciństwa w literaturze. Omów problem, przedstawiając swoje refleksje o istocie literackich powrotów do lat minionych na podstawie kilku wybranych utworów. 61. Literackie reinterpretacje mitów antycznych. Na wybranych przykładach scharakteryzuj sposoby i cele tego zjawiska literackiego. 62. Od Juliusza Verne'a, przez Stanisława Lema po autorów XXI wieku. Analizując wybrane utwory, przedstaw ewolucję powieści science-fiction. 63. Polemiki, spory, prowokacje starcia pokoleń literackich. Omów na wybranych 64. Satyryczny obraz społeczeństwa polskiego. W wybranych utworach literackich przeanalizuj sposoby tworzenia takiego obrazu. 65. Obrzędy i obyczaje ludowe w literaturze. Omów sposoby ich przedstawiania i funkcje w wybranych utworach. 66. Analizując wybrane teksty, scharakteryzuj cele publicystyki oświeceniowej, pozytywistycznej i współczesnej. Porównaj wykorzystywane w nich środki wyrazu. 67. Idealiści i marzyciele. Scharakteryzuj sposoby kreowania takich bohaterów w utworach z różnych epok. 68. Na wybranych przykładach przedstaw kreacje bohaterów, którzy doświadczyli okrucieństw II wojny i próbują odbudować świat wartości. 69. Różne kreacje narratora i sposoby kształtowania narracji w epice. Na wybranych przykładach omów ich funkcje. 70. Groteska jako sposób wyrażania w literaturze tragiczności świata. Omów na przykładach wybranych utworów. 71. Na wybranych przykładach scharakteryzuj różne odmiany awangardowego dramatu XX wieku. 72. Na wybranych przykładach omów symbolikę lub/i funkcję stroju w literaturze. 73. Różne kierunki lub/i koncepcje filozoficzne jako źródło inspiracji dla literatury. Omów zagadnienie na wybranych 3
74. Myśl polityczna w literaturze. Omów zagadnienie na wybranych 75. Konflikt pokoleń. Omów zagadnienie na wybranych 76. Na wybranych przykładach zaprezentuj różne formy kreowania bohatera prowadzącego śledztwo. 77. Na wybranych przykładach omów sposoby realizacji i/lub funkcje motywu jedzenia. 78. Na wybranych przykładach omów funkcje motywu morza. 79. Rola poety i poezji. Omów zagadnienie na wybranych 80. Dzieło literackie jako studium psychologiczne. Omów zagadnienie na wybranych 81. Na wybranych przykładach zaprezentuj sposób funkcjonowania wątku wanitatywnego. 82. Funkcja maski i/lub kostiumu w literaturze. Omów zagadnienie na wybranych 83. Historia jako temat lub pretekst. Omów zagadnienie na wybranych przykładach z literatury. 84. Omów różne kategorie humoru w dziełach literackich wybranych epok. 85. Systemy totalitarne i ich wpływ na osobowość człowieka. Omów zagadnienie na wybranych przykładach z literatury. 86. Nastroje końca wieku XIX i XX obawy czy nadzieje. Porównaj refleksje pisarzy obu okresów, odwołując się do wybranych tekstów. 87. Na wybranych przykładach zaprezentuj różne sposoby kreowania mieszczanina jako bohatera literackiego. 88. Na przykładach z różnych epok zaprezentuj stosunek pisarzy do mieszczaństwa. 89. Na wybranych przykładach omów rolę roślin w literaturze. 90. Na wybranych przykładach omów funkcję listu w literaturze. 91. Na wybranych przykładach omów funkcję autobiografii, wspomnień, pamiętnika lub dziennika. 92. Różne oblicza zdrady. Omów zagadnienie na wybranych 93. Na wybranych przykładach porównaj bohaterów w okresie dojrzewania. 94. Na wybranych przykładach omów funkcję postaci cudzołożnicy. 95. Ambicja - wada czy zaleta? Rozważ problem na wybranych przykładach literackich. 96. Łagry, lagry w wybranych tekstach literackich. Omów zagadnienie odwołując się do utworów literatury polskiej i światowej. ZWIĄZKI LITERATURY Z INNYMI DZIEDZINAMI SZTUKI 1.Różne sposoby wykorzystania kategorii czasu lub/i przestrzeni w literaturze oraz innych tekstach kultury. Omów zagadnienie na wybranych 2. Na wybranych tekstach kultury objaśnij funkcję konwencji onirycznej w kreowaniu świata przedstawionego. 3. Stosunek do piękna w filozofii, literaturze i sztuce. Omów problem na wybranych 4. Różne ujęcia motywu Sądu Ostatecznego w literaturze i sztuce. Zaprezentuj zagadnienie, odwołując się 4
do wybranych 5. Sztuka wobec niewyrażalnego. Omów problem na wybranych przykładach z literatury i sztuki. 6. Przywołując wybrane przykłady, rozważ rolę inspiracji biblijnych w literaturze oraz innych tekstach kultury. 7. Dzieło literackie a adaptacja filmowa. Przedstaw zagadnienie na wybranych 8. Zjawisko intertekstualności w literaturze i sztuce. Omów problem na wybranych 9. Omów funkcje i sposoby przedstawiania zwierząt w literaturze i sztuce. 10. Wizerunek Madonny i jego różnorodne funkcje w literaturze i sztuce. Omów na wybranych przykładach, 11. Wizerunek kobiety w literaturze i sztuce. Przedstaw sposoby kreowania postaci i ich funkcje. 12. Na wybranych przykładach omów funkcję motywu matki bolejącej w literaturze i sztuce. 13. Omów sposoby funkcjonowania historii w literaturze i sztuce. 14. Przywołując wybrane przykłady, rozważ rolę inspiracji antykiem w literaturze i sztuce. 15. Rola Boga lub bogów w literaturze i sztuce. Omów zagadnienie na wybranych 16. Rola szatana w literaturze i sztuce. Omów na wybranych 17. Rola anioła w literaturze i sztuce. Omów na wybranych 18. Wizje zaświatów w literaturze i sztuce. Omów zagadnienie na wybranych przykładach, 19. Różne sposoby ujęcia postaci wampira w literaturze i sztuce. Omów na wybranych 20. Różne koncepcje teatru i dramatu. Omów na wybranych 21. Rola muzyki w literaturze. Omów wybranych 22. Muzyka jako źródło literatury i sztuk plastycznych. Omów zagadnienie na wybranych 23. Na wybranych przykładach zaprezentuj sposób funkcjonowania motywu pastoralnego w literaturze i innych dziedzinach sztuki. 24. Tekst literacki jako inspiracja dla innych sztuk. Omów na wybranych 25. Malarstwo w literaturze. Na wybranych przykładach przedstaw różne rodzaje związków literatury z malarstwem. 26. Obrazy śmierci w literaturze i sztuce. Omów ich funkcje na wybranych 27. Bunt przeciw obowiązującym normom. Omów problem na wybranych przykładach z literatury i sztuki. 28. Rzeźba lub/i architektura jako inspiracje dla literatury. Omów temat, analizując wybrane utwory. 29. Kostium historyczny i jego funkcja w literaturze oraz innych dziedzinach sztuki. Omów sposoby i cele jego wykorzystania w wybranych dziełach. 30. Funkcje brzydoty w literaturze i innych dziedzinach sztuki. Przeanalizuj wybrane dzieła. 31. Obrazy miasta jako przestrzeni życiowej. Omów zagadnienie, porównując wybrane dzieła literackie z innymi tekstami kultury. 32. Symbolika stroju. Omów zagadnienie, analizując wybrane dzieła literackie i inne (np. malarskie, rzeźbiarskie, filmowe, teatralne). 5
33. Zanalizuj motyw powstania styczniowego w wybranych dziełach, np. literackich, malarskich, filmowych. 34. Artystyczne interpretacje powstań narodowych w literaturze i malarstwie. Omów zagadnienie, dokonując analizy porównawczej wybranych dzieł. 35. Różne oblicza rewolucji w literaturze i innych sztukach (malarstwie, filmie). Omów zagadnienie, dokonując analizy porównawczej wybranych dzieł. 36. Symbol jako środek wyrazu w literaturze i malarstwie. Omów zagadnienie na wybranych 37. Metody budowania nastroju w literaturze i przedstawieniu teatralnym. Omów zagadnienie na wybranych 38. Katastroficzne wizje i obrazy zagłady w dziełach literackich oraz filmowych. Omów zagadnienie na wybranych 39. Poetyka komiksu i/lub jego funkcja w kulturze. Omów zagadnienie na wybranych 40. Kategoria kiczu w literaturze i/lub innych tekstach kultury. Omów zagadnienie na wybranych 41. Dżuma jako źródło inspiracji w literaturze i sztuce. Omów na wybranych 42. Na wybranych przykładach z literatury oraz sztuki przedstaw stosunek do ciała lub/i jego części. 43. Scharakteryzuj świat wartości przedstawiony w twórczości wybranego reżysera filmowego. 44. Na wybranych przykładach z literatury i sztuki omów sposób funkcjonowania motywu labiryntu. 45. Na wybranych przykładach omów funkcję brzydoty w literaturze i innych dziedzinach sztuki. 46. Mity greckie jako źródło inspiracji artystów epoki renesansu. Przedstaw zagadnienie na wybranych przykładach literackich i plastycznych. 47. Symboliczne znaczenie gestów w utworze literackim i dziele malarskim. Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych tekstów kultury. 48. Sceny batalistyczne w literaturze, malarstwie i w filmie. Dokonaj analizy wybranych dzieł. 49. Portret córki w różnych tekstach kultury. Omów na wybranych 50. Malarskie, muzyczne i literackie impresje na temat pór roku. Przedstaw zagadnienie na podstawie wybranych tekstów kultury. 51. Strój bohaterów dzieł literackich i malarskich XIX wieku jako źródło informacji o jednostkach, środowiskach i epokach. Przedstaw temat na wybranych 52. Literackie inspiracje w twórczości Jacka Kaczmarskiego. Zanalizuj wybrane przykłady. 53. Rola stroju w literaturze i filmie. Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych 54. Motyw rozstania w literaturze, filmie i malarstwie. Omów różne ujęcia tego motywu na wybranych 5. Oryginalność twórczości Stanisława Wyspiańskiego. Omów zagadnienie, przywołując wybrane dzieła literackie i plastyczne tego artysty. 6
5. Renesansowe umiłowanie człowieka i jego piękna w literaturze i sztuce tego okresu. Dokonaj analizy porównawczej wybranych dzieł. 57. Postacie z obrazów Jana Matejki w literaturze. Omów na wybranych 58. Różne obrazy wojny w kulturze. Przedstaw temat, odwołując się do dzieł literackich i filmowych z XX wieku. 59. Zaprezentuj portret matki cierpiącej na podstawie dowolnie wybranych utworów literackich i innych dzieł sztuki. 60. Omów sposoby wykorzystania i funkcjonowania motywu snu w literaturze i sztuce. 61. Poświęcenie bohaterów dla pasji w różnych sytuacjach wyboru. Omów temat, odwołując się do wybranych tekstów literackich i filmowych. 62. Motyw lekarza w literaturze i filmie. Omów zagadnienie na wybranych JĘZYK 1. Jak mówią bohaterowie literaccy? Omów język wybranych postaci ze szczególnym uwzględnieniem cech ujawniających ich przynależność środowiskową i charakter. 2. Na przykładach z literatury współczesnej scharakteryzuj różne typy stylizacji językowej i ich funkcje. 3. Twórcze wykorzystanie języka mówionego w literaturze. Omów zjawisko na wybranych 4. Funkcje stylizacji modlitewnych w literaturze. Omów na wybranych 5. Perswazyjne funkcje języka na przykładach tekstów propagandowych. Omów na wybranych 6. Dokonując analizy różnych reklam, wyjaśnij, jaki obraz świata one kreują. 7. Dokonując analizy języka piosenek, zrekonstruuj obraz świata lub/i światopogląd przez nie kreowany. 8. Stylistyka i topika inskrypcji nagrobnych lub epitafiów. Rozwiń temat na wybranych 9. Funkcja stanowiąca i magiczna słowa. Omów temat na wybranych 10. Zjawisko nowomowy i jego ocena. Rozwiń temat na wybranych 11. Poczucie odpowiedzialności za słowo. Rozwiń temat w oparciu o znane Ci teksty. 12. Człowiek jako twórca znaków. Na wybranych przykładach omów różne typy znaków i systemów znaków oraz sposoby ich funkcjonowania. 13. Zjawisko ironii w literaturze. Omów jego funkcje na wybranych 14. Różne odmiany parodii. Omów zjawisko oraz jego funkcje na wybranych 15. Zapożyczenia we współczesnej polszczyźnie. Na wybranych przykładach omów przyczyny zjawiska i oceń zasadność stosowania zapożyczeń z języka angielskiego i/lub innych języków obcych. 16. Rola neologizmów w tworzeniu literackiego obrazu świata. Omów zagadnienie na wybranych tekstach poetyckich. 17. Rola frazeologizmów w poezji XX wieku. Przedstaw zjawisko na wybranych 18. Język w domu, pracy, szkole ta sama czy inna polszczyzna? Scharakteryzuj jej odmiany i funkcje, 7
przywołując konkretne przykłady. 19. Przywołując przykłady tekstów współczesnych i z dawnych epok, uzasadnij, że funkcje języka są niezmienne. 20. Przywołując przykłady wybranych utworów dawnych i współczesnych, przedstaw rodzaje komizmu językowego i omów jego funkcje. 21. Wpływ literatury na współczesną frazeologię polską. Analizując zgromadzony materiał, scharakteryzuj funkcje skrzydlatych słów w tekstach mówionych i pisanych. 22. Językowe sposoby wyrażania uczuć w listach. Omów zagadnienie na wybranych 23. Dialekty terytorialne języka polskiego jako tworzywo literackie. Omów na przykładach wybranych utworów. 24. Język Twoich rówieśników scharakteryzuj tę odmianę polszczyzny na podstawie analizy zgromadzonego materiału językowego. 25. Jak w polszczyźnie odzwierciedla się kultura naszych przodków? Omów zagadnienie, analizując zgromadzony materiał językowego. 26. Ekspresja i impresja analizując zgromadzony materiał językowy, określ właściwości wypowiedzi świadczące o nadawcy i odbiorcy. 27. Sztuka przekonywania a manipulacja językowa porównaj sposoby wykorzystania środków językowych we współczesnych polskich tekstach propagandowych. 28. Język jako instrument walki o władzę. Omów temat, analizując wybrane materiały wyborcze. 29. Oceń poprawność językową wybranych tekstów prasowych i scharakteryzuj kryteria, którymi się posłużyłeś. 30. Język a rzeczywistość. Omów zagadnienie na wybranych 31. Język esemesowo-internetowy. Scharakteryzuj tę odmianę polszczyzny, wykorzystując zgromadzone przez siebie przykłady. 32. Na wybranych przykładach z polszczyzny współczesnej zaprezentuj tendencję do komunikatywności i ekonomiczności w rozwoju języka. 33. Na wybranych przykładach zaprezentuj relacje między treścią a zakresem wyrazów. 34. Na wybranych przykładach omów przyczyny i/lub sposoby ewoluowania znaczeń wyrazów. 35. Przeanalizuj pod kątem językowym, obyczajowym i kulturowym wybrane polskie przysłowia. Opracowały: Beata Banasiewicz Agnieszka Goździelska Anna Hajduła 8