Aleksandra Górecka-Bruzda Mira Suwała Tadeusz Jezierski Zbigniew Jaworski ZałoŜenia i cele projektu NCN 311 075 139 Behawioralne i fizjologiczne reakcje młodych koni podczas rutynowych zabiegów zootechnicznych jako wskaźniki dobrostanu realizowanego na konikach polskich w SBRE i HZZ PAN w Popielnie Instytut Genetyki i Hodowli Zwierząt PAN, Zakład Zachowania się Zwierząt Katedra Hodowli Koni i Jeździectwa, UWM, Olsztyn
Miejsce realizacji i wykonawcy grantu Miejsce realizacji, zwierzęta SBRE i HZZ Zwierząt PAN Kierownik grantu dr Aleksandra Górecka-Bruzda Wykonawcy naukowi mgr Mira Suwała, Prof. Zbigniew Jaworski, Prof. Tadeusz Jezierski, dr Marek Opałka Pracownicy techniczni mgr Marlena Boroń, Czesław Lipka, Jacek Lipka Lek wet Zbigniew Wróblewski i Sławomir Niedbalski
Cele projektu Ocena poziomu stresu podczas rutynowych zabiegów zootechnicznych Wpływ róŝnego nasilenia kontaktu z człowiekiem na wskaźniki stresu
Materiał 53 Koniki polskie rocznik 2010 i 2011 GRUPA Kontakt intensywny 3 x15 dni (n=18) Kontakt ekstensywny 3 x 5 dni (n=18) Stajenna (n=27) Leśna (n=26) ogierki klaczki ogierki klaczki 4 5 4 5 3 6 5 4 Grupa kontrolna (n=17) 4 5 4 4
Zabiegi zootechniczne Konie są badane wielokrotnie od 6 do 18 miesiąca Ŝycia podczas rutynowych zabiegów zootechnicznych: Odsadzanie (gr.stajenna) i transport (gr. leśna) Chipowanie (jednorazowo) Pomiary zoometryczne (co 6 miesięcy) Pobieranie krwi (co 3 miesięce) Korekta kopyt (co 3 miesięce)
Odsadzanie Źrebięta są odsadzane w okresie zimowym, w wieku około 9 miesięcy Leśne źrebięta są transportowane do stajni, jest to ich pierwszy pobyt w zamkniętym pomieszczeniu Odsadzane źrebięta trafiają do rówieśniczych grup utworzonych przez odsadki tej samej płci
Chipowanie Od 2009 roku chipowanie jest obowiązkowym zabiegiem pozwalającym na identyfikację koni i innych koniowatych, polega na wszczepieniu transpondera (mikrochipu wielkości ziarna ryŝu) w górną część szyi, po lewej stronie. Zabiegu dokonuje lekarz weterynarii. Fot. Trovan Wiek 6 miesiąc (grupa stajenna) lub 9 miesiąc Ŝycia (grupa leśna)
Pomiary zootechniczne Przeprowadzane trzykrotnie w wieku 6, 12 i 18 miesięcy. Źrebię jest wyprowadzane na twarde podłoŝe, gdzie przy pomocy taśmy i laski zoometrycznej sprawdzane są 3 podstawowe pomiary: wysokość w kłębie, obwód klatki piersiowej oraz obwód nadpęcia. Pomiary pozwalają na monitorowanie rozwoju fizycznego źrebiąt
Pobieranie krwi Krew do analiz hormonalnych pobierana jest przez lekarza weterynarii z Ŝyły szyjnej Źrebięta są przytrzymywane do zabiegów przez dodatkowe osoby Zabieg wykonywany co 3 miesiące Fot. Vetmedica.pl
Korekcja kopyt Kopyta są korygowane przez doświadczonego strugacza, procedura trwa około 10-15 minut Źrebięta są przytrzymywane do zabiegów przez dodatkowe osoby Zabieg wykonywany co 3 miesiące http://www.stajniatrot.pl/images/wydarz/2007/kow07071.jpg
Procedura badawcza i wskaźniki stresu podczas zabiegów zootechnicznych (nie dotyczy odsadzania) Zachowanie źrebiąt jest nagrywane (w trakcie zabiegu oraz przez 5 minut po zabiegu) Tętno jest rejestrowane od 5 minuty przed zabiegiem do 15 minuty po zabiegu Pobierana jest ślina w celu oznaczenia poziomu kortyzolu (hormon stresu) około 7 minut przed zabiegiem oraz 20 minut od zakończenia zabiegu. Pobranie śliny ZABIEG Film Zapis tętna Pobranie śliny
Procedura badawcza i wskaźniki stresu podczas odsadzania Bezpośrednio przed odsadzeniem/odłowieniem pobierany jest kał w celu oznaczenia kontrolnego poziomu kortyzolu, drugi raz kał jest pobierany następnego dnia Zachowanieźrebiąt w trakcie odsadzania/odłowów (video) Zachowanie zwierząt jest obserwowane po odsadzeniu oraz następnego dnia (obserwacja techniką próbek czasowych: przez 10minut 6 razy dziennie w odstępach godzinowych, w sumie godzina obserwacji na konia)
Wpływ kontaktu z człowiekiem na reakcje stresowe koni Odpowiedź behawioralna (częstość zachowań awersyjnych) Poziom kortyzolu w ślinie lub w kale (w przypadku odsadzania, poniewaŝ u źrebiąt z rezerwatu nie jest moŝliwe pobranie śliny przed odłowieniem) Tętno i zmienność tętna
Wstępne wyniki (rocznik 2010) Rezerwat czy stajnia? Gdzie lepiej się czują źrebięta konika polskiego? W REZERWACIE! A które stresują się bardziej po odsadzeniu? TAK SAMO SIĘ STRESUJĄ Poziom 11-oxoetiocholanolonu w kale źrebiąt przed i 24h po odsadzeniu (ng/g) 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 4,82 8,85 6,76 7,58 A B B B przed odsadzeniem po odsadzeniu 0 rezerwat stajnia
Dotychczas zebrano 1430 próbek śliny 610 pomiarów tętna i rejestracji zachowania (filmy) 190 próbek krwi 250 próbek kału
Badania w toku!