31-542 Kraków Biuro w Warszawie ul. Mogilska 25 03-302 Warszawa www.oigd.com.pl tel.: 12 413 80 83 ul. Instytutowa 1 tel./fax.: 22 811 92 74 e-mail: oigd@oigd.com.pl fax.:12 413 76 25 e-mail: oigdwars@atcom.net.pl tel./fax.: 22 614 13 85 OIGD 89/2013 Kraków, 8 lipca 2013 r. Szanowni Państwo, 1 Pani/Pan Prezes Członkowie Ogólnopolskiej Izby Gospodarczej Drogownictwa W związku z przedstawionym na Walnym Zgromadzeniu w dniu 16 maja 2013 r. zagadnieniem związanym z zarządzeniem sądu wzywającym stronę (firmę polską) do przetłumaczenia pozwu wraz z wszystkimi załącznikami na język państwa (członka Unii Europejskiej), w którym ma siedzibę przedsiębiorstwo zagraniczne, gdy powództwo jest skierowane przeciwko jego oddziałowi, działającemu w Polsce, udzielam następującej informacji: I. Zgodnie z art. 5 pkt 4 ustawy z dnia 02 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tj. Dz. U z 2013 r. poz. 672) oddziałem przedsiębiorcy jest wyodrębniona i samodzielna organizacyjnie część działalności gospodarczej, wykonywana przez przedsiębiorcę poza siedzibą przedsiębiorcy lub głównym miejscem wykonywania działalności. Pojęcie to jest również stosowane przy definiowaniu charakteru oddziału przedsiębiorcy zagranicznego. Według przyjętej doktryny prawa i orzecznictwa za oddział przedsiębiorcy zagranicznego uważa się formę organizacyjno-prawną, przy pomocy której przedsiębiorca zagraniczny wykonuje swoją działalność poza miejscem siedziby (wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z dnia 18 marca 1981 r. w sprawie C-139/80, wyroki KIO z dnia 17 stycznia 2013 r. sygn. akt. KIO 2939/12, KIO 2842/12). Kwestia osobowości prawnej oddziału zagranicznego przedsiębiorcy jest oceniana na podstawie polskich przepisów, w szczególności art. 87 i następnych cytowanej wyżej ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Oddział nie posiada osobowości prawnej, w związku z tym jest podmiotem występującym w obrocie z mocy prawa, w imieniu i na rzecz przedsiębiorcy zagranicznego (macierzystego).
W tym stanie rzeczy wszystkie czynności podejmowane przez oddział przedsiębiorstwa zagranicznego wywołują z mocy prawa skutek bezpośredni na rzecz przedsiębiorcy zagranicznego. Przedsiębiorca zagraniczny odpowiada całym swoim majątkiem za długi oddziału działającego w Polsce. W tym miejscu zaznaczyć należy, iż obowiązkiem przedsiębiorcy zagranicznego, który rozpoczyna w Polsce działalność oddziału jest między innymi wpisanie go do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. Reasumując, oddział przedsiębiorcy zagranicznego nie ma zdolności do czynności prawnych. II. Sposób doręczania dokumentów sądowych w państwach będących członkami Unii Europejskiej reguluje rozporządzenie Nr 1393/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 listopada 2007 r. dotyczące doręczania w państwach członkowskich dokumentów sądowych i pozasądowych w sprawach cywilnych i handlowych ( doręczanie dokumentów ) oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) Nr 1348/2000 (Dz. U. L. 324 z dnia 10.12.2007 r.). Rozporządzenie to weszło w życie z dniem 13 listopada 2008 r. i stosuje się w sprawach cywilnych i handlowych w sytuacji, gdy dokumenty sądowe i pozasądowe muszą być dostarczone z jednego państwa Unii do innego (z wyjątkiem Danii). Rozporządzenie nie obejmuje między innymi spraw skarbowych, celnych czy administracyjnych, nie ma również zastosowania w razie, gdy nie jest znany adres osoby, której należy doręczyć dokument. Z motywu 2 rozporządzenia Nr 1393/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady wynika, iż celem tej regulacji wspólnotowej jest poprawa oraz przyspieszenie przekazywania dokumentów sądowych i pozasądowych pomiędzy państwami Unii, z wyjątkiem Danii. W razie doręczania dokumentów dokonywanych z jednego państwa członkowskiego do innego istotnym zagadnieniem jest tłumaczenie dokumentów sądowych i pozasądowych. Zagadnienie tłumaczeń normują art. 5 i 8 rozporządzenia. Zgodnie z art. 5 ust. 1 jednostka przekazująca (polski sąd), której wnioskodawca (może nim być powód jak i pozwany) oddaje dokument do przekazania, poucza go, że adresat (przedsiębiorca zagraniczny), może odmówić przyjęcia dokumentu, jeżeli nie został on sporządzony w jednym z języków wskazanych w art. 8 ust. 1, 2 i 3 rozporządzenia. (Art. 8 ust. 1 Jednostka przyjmująca informuje adresata na standardowym formularzu, zawartym w załączniku II o możliwości odmowy przyjęcia doręczanego dokumentu w momencie doręczenia lub poprzez zwrócenie go w ciągu tygodnia do jednostki przyjmującej, jeżeli nie 2
został on sporządzony w jednym z języków określonych poniżej ani nie dołączono do niego tłumaczenia na jeden z następujących języków: a) język, który adresat rozumie; lub b) język urzędowy państwa członkowskiego, do którego adresowane są dokumenty, lub jeżeli w tym państwie członkowskim jest kilka języków urzędowych język urzędowy lub jeden z języków urzędowych miejsca, w którym ma nastąpić doręczenie. Art. 8 ust. 2 W przypadku gdy jednostka przyjmująca została powiadomiona, że adresat odmówił przyjęcia dokumentu zgodnie z ust. 1, niezwłocznie powiadamia o tym jednostkę przekazującą, przesyłając w tym celu poświadczenie określone w art. 10, i zwraca jej wniosek oraz dokumenty, które wymagają tłumaczenia. Art. 8 ust. 3 Jeżeli adresat odmówił przyjęcia dokumentu zgodnie z ust. 1, rozwiązaniem takiej sytuacji może być, zgodnie z przepisami niniejszego rozporządzenia, doręczenie adresatowi tłumaczenia dokumentu na jeden z języków określonych w ust. 1. W takim przypadku datą doręczenia jest data doręczenia dokumentu wraz z jego tłumaczeniem zgodnie z prawem państwa członkowskiego, do którego dokument jest adresowany. Jeśli jednak zgodnie z prawem państwa członkowskiego dokument należy doręczyć w pewnym określonym terminie, data, którą należy brać pod uwagę w odniesieniu do wnioskodawcy, powinna być datą doręczenia pierwotnego dokumentu, ustaloną zgodnie z art. 9 ust. 2). Brak przetłumaczenia pozwu wraz z załącznikami na język urzędowy państwa, do którego jest doręczany pozew lub brak pouczenia, o którym mowa w art. 8 ust. 1 przedmiotowego rozporządzenia skutkuje tym, iż przedsiębiorca zagraniczny (adresat) może zwrócić pozew, a więc nie wywoła on żadnych skutków prawnych. III. W tym miejscu zaznaczyć należy - na podstawie informacji uzyskanych od członków Izby, którzy występowali z pozwem przeciwko przedsiębiorcy zagranicznego mającemu oddział w Polsce iż zdecydowana większość sądów wzywa do przetłumaczenia pozwu wraz z wszystkimi załącznikami w stanie faktycznym opisanym na wstępie niniejszej informacji. Jednakże znany jest również Izbie przypadek, gdy sąd po wniesieniu odwołania przez powoda w sprawie przeciwko przedsiębiorcy zagranicznego mającemu oddział w Polsce, zmienił wydane zarządzenie i ponownie zobowiązał tę stronę tylko do przetłumaczenia samego pozwu, bez załączników. W sytuacji, gdy sąd rozstrzygając sprawę ma wątpliwości co do obowiązywania w Polsce aktu prawnego wydanego przez organy Unii, może wystąpić do Trybunału Sprawiedliwości 3
Unii Europejskiej o wykładnię prawa. Powyższa konstatacja wynika z postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 2010 r. sygn. akt. III CZP 3/10 (orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna 2010/11/155). Zgodnie z Tezą 1. wyżej wymienionego orzeczenia W sprawie o rozstrzygnięcie kolizji ustawy z prawem unijnym wymagającym wykładni tego prawa, wyłącznie właściwym jest Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Jak wynika z uzasadnienia omawianego postanowienia organem właściwym do orzekania w trybie prejudycjalnym o wykładni traktatów oraz o ważności i wykładni aktów przyjętych przez instytucje, organy lub jednostki Unii jest Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Sąd prowadzący daną sprawę przy uwzględnieniu zasady acte clair ocenia samodzielnie czy jest potrzeba (konieczność) wystąpienia ze stosownym wnioskiem do Trybunału Sprawiedliwości (np. wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z dnia 08 marca 1978 r. nr 106/77). W przypadku wystąpienia z powyższym wnioskiem wynik wykładni zastosowanej przez Trybunał Sprawiedliwości przesądzi o zgodności danej ustawy z prawem unijnym. IV. Przedstawiając Państwu niektóre problemy i związane z tym trudności występujące przy pozywaniu przez sądy w Polsce oddziału przedsiębiorstwa zagranicznego pragnę zwrócić uwagę Państwa na wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 8 maja 2008 r. sygn. akt C-14/07 oraz na postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach, Wydział V Cywilny z dnia 07 listopada 2012 r., sygn. akt. V ACz 758/12. Jak wynika z akt sprawy V Acz 758/12 zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy zawiesił postępowanie w stosunku do pozwanej strony (oddziału przedsiębiorstwa zagranicznego) wskazując, iż z powodu niewykonania przez powódkę zarządzenia zobowiązującego ją do przetłumaczenia na język strony pozwanej załączników do pozwu niemożliwym było nadanie dalszego biegu. Pozwana bowiem odmówiła przyjęcia pozwu na podstawie art. 8 ust. 1, 3 i 4 rozporządzenia nr 1393/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 listopada 2007 r., dotyczącego doręczania w państwach członkowskich dokumentów sądowych i pozasądowych w sprawach cywilnych i handlowych ( doręczanie dokumentów ) oraz uchylającego rozporządzenie Rady (WE) nr 1348/2000 (Dz. U. UE. L. 2007/324.79), powołując się na brak tłumaczenia na język dla niej zrozumiały załączników do pozwu. Sąd Okręgowy uznał zaś, iż z uwagi na skomplikowany charakter sprawy, w tym dużą ilość dokumentacji technicznej oraz brak podstaw do przyjęcia, aby pozwana rozumiała język polski, w którym załączniki zostały sporządzone koniecznym było również doręczenie ich tłumaczenia. 4
Sąd Apelacyjny w Katowicach uchylił zaskarżone postanowienie sądu pierwszej instancji. W uzasadnieniu swojego postanowienia uchylającego zaskarżone orzeczenie podniósł, iż zgodnie ze stanowiskiem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wyrażonym w wyroku z dnia 08 maja 2008 r. w sprawie C-14/07 przy dokonywaniu wykładni art. 8 rozporządzenia Nr 1348/2000 (co do istoty tożsamego w swej treści do obecnie obowiązującego art. 8 rozporządzenia nr 1393/2007) w kontekście oceny dopuszczalności odmowy przyjęcia dokumentu zawierającego nieprzetłumaczone na język państwa doręczenia ani też język zrozumiały dla adresata załączniki, koniecznym jest uwzględnienie celu rozporządzenia. Tym zaś jest przede wszystkim poprawa i przyspieszenie przepływu pomiędzy państwami członkowskimi dokumentów sądowych i pozasądowych w sprawach cywilnych przy ograniczeniu możliwości odmowy doręczenia do sytuacji wyjątkowych (motyw 8 rozporządzenia nr 1348/2000 i motyw 10 rozporządzenia nr 1393/2007). W dalszej treści uzasadnienia Sąd Apelacyjny w Katowicach przytacza tezy Trybunału Sprawiedliwości z wyżej wymienionego wyroku, zgodnie z którymi Trybunał jednoznacznie uznał, iż brak tłumaczenia dokumentów stanowiących załączniki do dokumentu wszczynającego postępowanie i pełniących funkcję dowodową stanowić może na gruncie art. 8 rozporządzenia nr 1348/2000 podstawę odmowy przyjęcia pisma jedynie wyjątkowo, w wąsko określonych przypadkach, gdy załączniki te są niezbędne do zrozumienia przedmiotu i podstawy powództwa, stanowiąc integralną część dokumentu wszczynającego postępowanie w sprawie. Teza ta zdaniem Sądu Apelacyjnego zachowuje aktualność również w obecnie obowiązującym stanie prawnym. Z poważaniem Wanda Wcisło RADCA PRAWNY 5