Lista tematów na egzamin ustny z języka polskiego w roku 2014 LITERATURA 1. Realizm naturalizm, surrealizm i inne konwencje w ukazywaniu miasta w literaturze polskiej XIX i XX wieku. Omawiając wybrane utwory, dokonaj analizy kilku charakterystycznych zagadnień (np. człowiek w przestrzeni miejskiej, sprzeczne postawy wobec miasta, antyurbanizm, obraz mieszczaństwa, magiczność miejsc opisywanych, sposoby opisywania miasta). 2. Apokryf w literaturze dawnej i współczesnej. Omów zagadnienie, analizując wybrane przykłady tekstów związanych z Biblią lub opartych na starożytnych apokryfach. 3. Sztuka portretu w gawędzie i literaturze gawędowej okresu romantyzmu. Omawiając wybrane teksty literackie (np. Pana Tadeusza A. Mickiewicza, Pamiątki Soplicy H. Rzewuskiego, Trzy po trzy A. Fredry), wskaż różne sposoby konstruowania wizerunku bohatera literackiego. 4. Topos świata teatru w literaturze dawnej i współczesnej. Analiza wybranych utworów i wpisanych w nie kontekstów filozoficznych. 5. Echa motywów i idei starotestamentowych w literaturze oraz kulturze staropolskiej ( do połowy XVIII wieku ). Analiza wybranych przykładów. 6. Vanitas vanitatum w barokowej poezji metafizycznej i współczesnej literaturze absurdu. Analiza wybranych utworów 7. Koncept w literaturze epok dawnych- kategoria estetyczna, zasada tworzenia, poetycki sposób poznania. Omów na wybranych przykładach. 8. Relacje z podróży w piśmiennictwie dawnych epok ( do końca XVIII wieku). Omów temat, analizując wybrane teksty literackie. 9. Romantyczne figury nieskończoności idea nieskończoności w metaforyce i obrazowaniu, sposobie przedstawiania psychiki bohatera i w procesie poznawania świata. Analiza przykładów z twórczości dwóch wybranych autorów. 10. Liryka lat ostatnich Mickiewicza i Słowackiego jako zapis wewnętrznych doświadczeń (próba porównania wybranych utworów). 11. Kreacja czasu i przestrzeni w polskiej literaturze romantycznej. Omów na wybranych przykładach.
12. Doświadczenie surrealizmu w literaturze europejskiej I połowy XX wieku. Omów funkcje i artystyczne sposoby kreowania obrazów surrealistycznych na przykładach wybranych utworów literatury polskiej lub/i obcej. 13. Artystyczne wykorzystanie wyobrażeń i motywów ludowych w twórczości polskich romantyków. Omów na wybranych przykładach dzieł. 14. Pozytywizm i nowoczesność. Dążenie do postępu i problemy z tym związane. Omów zagadnienie, analizując wybrane przykłady piśmiennictwa doby pozytywizmu (publicystyka, proza powieściowa, nowelistyka). 15. Kobieta w podróży. Relacje XIX-i XX-wieczne. Omów temat na podstawie wybranych przykładów wspomnień z podróży, pamiętników, listów dokumentujących to doświadczenie. 16. Symbolizm w poezji Bolesława Leśmiana. Na przykładzie wybranych utworów omów specyfikę języka i kreacji świata przedstawionego w twórczości poety. 17. Dyskusje z romantycznymi mitami w literaturze polskiej. Omów problem na kilku wybranych przykładach dzieł literackich. 18. Romantyczny dyskurs o roli i powinnościach poety. Omów problem na kilku wybranych przykładach utworów literackich. 19. Legenda napoleońska w literaturze polskiej. Omów problem na wybranych przykładach utworów literackich z różnych epok. 20. Sposoby wykorzystania tych samych motywów (np. miłość, zbrodnia w literaturze popularnej i arcydziełach). Omów problem na wybranych przykładach literatury XIX i XX wieku. 21. Między realizmem a kreacją. Romantyczne poematy o miłości. Rozwiń temat, analizując trzy różne sposoby romantycznego mówienia miłości(iv Dziadów Adama Mickiewicza, W Szwajcarii Juliusza Słowackiego, Assunta Cypriana Norwida). 22. Twórczość Cypriana Norwida jako źródło tradycji literackiej w dwudziestowiecznej literaturze polskiej. Analiza wybranych utworów. 23. Katastroficzna wizja kultury i cywilizacji w twórczości Stanisława Ignacego Witkiewicza. Omów problem, analizując wybrane powieści, dramaty i teksty filozoficzne. 24. Refleksja nad historią i kulturą w poezji i eseistyce Czesława Miłosza. Na wybranych przykładach przedstaw różne ujęcia tego tematu. 25. Rola konwencji onirycznej w kreowaniu świata przedstawionego. Omów problem na wybranych przykładach utworów literackich z różnych epok. 26. Wędrujący poeta. Motyw artysty obieżyświata w twórczości wybranych poetów literatury dawnej i współczesnej. Omów problem na wybranych przykładach utworów literackich z różnych epok.
27. Portrety Polaków w literaturze różnych epok i różnych narodów. Omów zagadnienie na wybranych przykładach. 28. Postaci kobiecej tożsamości Żmichowska, Orzeszkowa, Nałkowska. Omów temat, analizując biografię i wybrane utwory jednej z wybranych autorek 29. Poezja kobieca w Młodej Polsce (np. Wolska, Ostrowska),w dwudziestoleciu międzywojennym (np. Maria Pawlikowska-Jasnorzewska), w literaturze współczesnej (np. Halina Poświatowska, Małgorzata Hillar). Omów na przykładach celowo dobranych wierszy. 30. Moralny wymiar przeżycia wojennego i zapis pokoleniowej biografii w wybranych utworach Tadeusza Różewicza, Krzysztofa Kamila Baczyńskiego i Tadeusza Gajcego. 31. Somnambulicy, dekadenci, herosi tytuł książki Marii Podrazy- Kwiatkowskiej uczyń punktem wyjścia do analizy różnych kreacji bohaterów literatury Młodej Polski. Przedstaw problem na wybranych przykładach. 32. Twórczość Tadeusza Micińskiego na tle tendencji literackich Młodej Polski. Analiza wybranych utworów. 33. Literackie zapisy refleksji nad filozofią i mechanizmami rządzenia. Omów zagadnienie, analizując wybrane przykłady. 34. Oblicza klasycyzmu we współczesnej poezji polskiej (np. w liryce Czesława Miłosza, Zbigniewa Herberta, Wisławy Szymborskiej, Jarosława Marka Rymkiewicza). Omów wybrane przykłady. 35. Paraboliczny sens wędrówki bohaterów Procesu Kafki i innych wybranych bohaterów literackich. 36. Rola bohatera zwanego everymanem w literaturze XX wieku. Omów na wybranych przykładach. 37. Formy paraliterackie w literaturze współczesnej. Omów to zjawisko, analizując wybrane utwory. 38. Rola mitu i wyobraźni magicznej w liryce Józefa Czechowicza i wybranych twórców drugiej awangardy. Przedstaw problem analizując wybrane przykłady tekstów. 39. Funkcja folkloru i kultury peryferyjnej w poezji Mirona Białoszewskiego. Analiza wybranych wiersz. 40. Wyobrażenie małej ojczyzny w polskiej literaturze współczesnej. Omów na wybranych przykładach. 41. Literatura i sztuka jako temat rozważań w wypowiedziach literackich. Omów zagadnienie, analizując wybrane przykłady tekstów z różnych okresów historycznych.
42. Ja wiem, że to niesłuszne tytuł tomu wierszy Stanisława Barańczaka uczyń punktem wyjścia do analizy twórczości pokolenia 68. Omów na wybranych przykładach twórców i ich utworów. 43. Filozofia jako klucz konieczny w interpretacji tekstu literackiego. Omów problem analizując wybrane przykłady z literatury dawnej i współczesnej. 44. Witold Gombrowicz wobec różnych zjawisk kultury XX wieku w Dzienniku (próba analizy i uogólnienia). 45. Rzeczywistość PRL-u w wybranych dziennikach literackich. Omów problem, analizując wybrane przykłady. 46. Obraz polskich miesięcy (Październik, Marzec, Grudzień, Sierpień) w wybranych utworach literackich. 47. Powieść worek, w który wszystko wepchnąć można (Stanisław Ignacy Witkiewicz). Na wybranych przykładach omów kierunki rozwoju polskiej prozy powieściowej po 1989r. 48. Literatura w służbie ideologii. Dokonaj analizy zjawisk literackich okresu realizmu socjalistycznego, wykorzystując przykłady utworów reprezentujących różne gatunki literackie. 49. Niezwykła kariera dziennika literackiego w polskiej prozie współczesnej. Omów zagadnienie, analizując 3-4 przykłady. 50. Polski esej współczesny. Od Stempowskiego do Stasiuka. Dokonaj analizy wybranych przykładów. 51. Jak współczesna proza polska mówi o historii? Analiza wybranych przykładów. 52. Outsiderzy i poeci przeklęci w polskiej poezji współczesnej. Poprzez analizę kilku przykładów omów przyczyny i formy buntu 53. Retoryczność w piśmiennictwie epok dawnych. Rozwiń temat, dokonując analizy retorycznych właściwości wypowiedzi w trzech wybranych utworach z różnych epok literackich. 54. Ja w obcym świecie. Bohater wobec społeczeństwa w powieści dziewiętnastowiecznej. Przedstaw temat, omawiając wybrane przykłady. 55. Od dziennikarstwa do literatury. Omów temat, analizując twórczość Hanny Krall lub Ryszarda Kapuścińskiego. 56. Nowe pokolenie polskiego reportażu. Omów charakterystyczne cechy twórczości dwu lub trzech autorów (Wojciech Jagielski, Jacek Hugo -Bader, Lidia Ostałowska, Mariusz Szczygieł, Wojciech Tochman, Artur Domosławski). 57. Język a płeć. Zależność między sposobem mówienia a płcią mówiącego. Omów problem, analizując wybrane teksty literackie. 58. Czas artystyczny w literaturze. Na wybranych przykładach z różnych epok dokonaj analizy konstrukcji i funkcji kategorii czasu w utworach epickich.
59. Listy Zygmunta Krasińskiego na tle epistolografii epoki romantyzmu. Dokonując analizy wybranych przykładów, odnieś je do utrzymanych w tej konwencji gatunkowej wypowiedzi Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego, Cypriana Norwida. 60. Historie rodzinne w literaturze polskiej XIX, XX, XXI wieku. Dokonaj analizy wybranych przykładów powieści obrazujących różnorodność problemów i sposobów ich przedstawiania. ZWIĄZKI LITERATURY Z INNYMI DZIEDZINAMI SZTUKI 1. Lalki, manekiny w literaturze i tekstach kultury. Omów temat, analizując wybrane przykłady. 2. Strategie naśladowania dramatu antycznego we współczesnym teatrze i dramacie. Analiza wybranych przykładów. 3. Dialog literatury z fotografią: przywołania, aluzje, użycia. Analizując wybrane przykłady literatury pięknej, ukaż, jak fotografia może towarzyszyć tekstowi słownemu. 4. Postmodernizm jako sposób myślenia o współczesnej kulturze i przepis na ciekawy tekst literacki (analiza zjawiska na wybranych przykładach). 5. Sposób ukazania Sarmaty w literaturze i innych dziedzinach sztuki. Porównaj różne ujęcia tego motywu. 6. Teatr, cyrk, kabaret mieszanie gatunków w polskim teatrze współczesnym. Analizując wybrane spektakle (np. Tadeusza Kantora, Jerzego Grzegorzewskiego, Mikołaja Grabowskiego, Zbigniewa Jarzyny, Krzysztofa Warlikowskiego), omów funkcje tego zabiegu artystycznego. 7. Refleksja nad historią i kulturą we współczesnej polskiej poezji śpiewanej. Omów zagadnienie, analizując kilka celowo dobranych tekstów poetyckich. 8. Wyspiański dramaturg i inscenizator wobec doświadczeń Wielkiej Reformy w teatrze europejskim. Analiza wybranych przykładów dramatu i prac poświęconych sztuce inscenizacji. 9. Od przeświadczenia o niesceniczności po wielkie realizacje współczesnego teatru Dziady na scenie. Omów temat, analizując wybrane przykłady. Porównaj tekst literacki i jego inscenizacje. 10. Mit faustyczny w literaturze i innych dziedzinach sztuki. Omów na wybranych przykładach.
11. Interpretacja mitów narodowych w adaptacjach filmowych Andrzeja Wajdy i ich literackich pierwowzorach. Analiza wybranych przykładów. 12. Korespondencja młodopolskiej literatury i malarstwa jako urzeczywistnienie idei syntezy sztuk (na wybranych przykładach). 13. Gatunki dramatu średniowiecznego i ich XX-wieczne realizacje sceniczne. Omów na wybranych przykładach. 14. Teatr polityczny w Polsce XX i XXI wieku. Analiza wybranych spektakli, określanych mianem teatru walczącego. 15. Różnorodność funkcji motywu tańca w wybranych tekstach literackich i z innych dziedzin sztuki. Analiza wybranych przykładów. 16. Literacka i filmowa wizja PRL-u - analiza i interpretacja wybranych tekstów kultury lat siedemdziesiątych. 17. Malarstwo Marca Chagalla i pisarstwo Schulza reprezentatywna sztuka awangardowa I połowy XX wieku. Analiza wybranych dzieł. 18. Konwencja realistyczna w literaturze i malarstwie drugiej połowy XIX wieku. Omów zagadnienie na wybranych przykładach.. 19. Klasyczny i romantyczny kanon piękna. Przeprowadź analizę porównawczą celowo dobranych dzieł literackich i plastycznych. 20. Najważniejsze dokonania legnickiego teatru. Sposób czytania tekstu literackiego przez jego twórców. Analiza wybranych przykładów. 21. Rola muzeum w kształceniu literackim. Omów zagadnienie na kilku wybranych przykładach. 22. Współczesny kabaret jego rodowód, korelacja literatury z innymi dziedzinami sztuk w nim obecnych. Omów problem na wybranych przykładach. 23. Wzajemne inspiracje malarstwa i poezji analiza wybranych przykładów dwudziestowiecznej kultury. 24. Fantastyka w przestrzeni kultury (dawnej i współczesnej, druku i multimediów). Omów temat, analizując różnorodne przykłady polskich utworów literackich i tekstów kultury. 25. Groteska w kulturze polskiej XX wieku (literatura, teatr, film, malarstwo) jako kategoria estetyczna i wizja rzeczywistości. Omów na wybranych przykładach. JĘZYK 1. Rodzaje i funkcje neologizmów obiegowych i artystycznych. Omów problem na wybranych przykładach.
2. Język prozy historycznej. Omów koncepcje języka literackiego, analizując wybrane utwory różnych epok. 3. Nie trać czasu! Czas to pieniądz. Obraz czasu utrwalony w polszczyźniew formach językowych i utworach literackich. Omów temat na podstawie zgromadzonych przykładów. 4. Odmiany i funkcje stylizacji środowiskowej w powojennej powieści polskiej. Analiza wybranych przykładów. 5. Poeci Nowej Fali na tropie fałszu i manipulacji językowej. Analiza wybranych wierszy. 6. Mechanizmy manipulacji językowej w tekstach przemówień liderów polskiej sceny politycznej. Analiza wybranych przykładów. 7. Nowomowa a język dzisiejszej propagandy politycznej. Analiza wybranych przykładów. 8. Tendencje w dziedzinie nazewnictwa w formach tworzonych dziś dla potrzeb handlu i usług. Analiza zgromadzonego materiału. 9. Dałby Bóg, żeby buk nie wpadł w Bug. Naruszenie norm ortograficznych oraz zmiany we współczesnej pisowni w perspektywie historii polskiej ortografii. 10. Jak pisarze wykorzystują w tekstach literackich właściwości języka mówionego? Analiza wybranych utworów. 11. Żywotność stylizacji biblijnej w literaturze dawnej i współczesnej (na wybranych przykładach). 12. Muzyka w słowach. Muzyczne walory języka polskiego w komunikacji codziennej i w tekstach śpiewanych. Analiza zgromadzonego materiału. 13. Scharakteryzuj styl utworów literackich wybranej epoki. Analiza językowostylistyczna reprezentatywnych przykładów. 14. Szkoła w polskim obrazie językowym. Analizując zgromadzony materiał leksykalny (frazeologiczny), wytłumacz rolę myślenia metaforycznego i metonimicznego przy tworzeniu pojęć związanych z nauczaniem. 15. Styl makaroniczny w piśmiennictwie i oratorstwie staropolskim. Jego uwarunkowania kulturowe (analiza wybranych przykładów). 16. Stylizacja ludowa w dwudziestowiecznej literaturze polskiej. Analiza wybranych przykładów. 17. Prozaizmy w poezji. Poetyzmy w prozie. Omów i oceń zjawisko na wybranych przykładach największych dzieł literatury polskiej. 18. Język miłości, zakochanych, zbuntowanych i odrzuconych (omów zagadnienie analizując przykłady twórczości W. Szekspira, romantyków, A. Bursy, M. Hłaski). 19. List jako sztuka słowa. Dokonaj analizy cech językowych wybranych tekstów (np. epistolografii romantycznej).
20. Analiza porównawcza źródeł i charakteru idiomów w języku polskim i dwóch nowożytnych językach obcych. Omów temat, analizując wybrane przykłady. 21. Troska o język narodowy dawniej i dziś. Porównaj sposób pielęgnowania języka w czasach współczesnych i epokach wcześniejszych, biorąc pod uwagę kwestie poprawności, dbałość o postać stylistyczną. 22. Język różnych gatunków wypowiedzi dziennikarskiej i różnych odmian prasy. Analiza wybranych przykładów.