Trasa wycieczki: Zakopanespacerem po mieście czas trwania: 5 godzin, typ: piesza, liczba miejsc: 3, stopień trudności: łatwa
Opis wycieczki Letniskowa architektura w stylu szwajcarskim, która pojawiła się w Zakopanem w drugiej połowie XIX wieku, sprowokowała Stanisława Witkiewicza do stworzenia na motywach podhalańskiej sztuki ludowej stylu polskiego, znanego pod nazwą styl zakopiański. Był to pierwszy polski styl narodowy, który wyszedł poza ramy teoretycznych postulatów i dał praktyczne realizacje nie tylko w Zakopanem, ale także w wielu miejscowościach na terenie dawnych ziem polskich. Pierwszym domem w stylu zakopiańskim była willa "Koliba" (Zygmunta Gnatowskiego). Koliba oznacza w gwarze góralskiej szałas pasterski. Wzniesiona przy ul. Kościeliskiej w latach 1892-1894, wg. projektu Stanisława Witkiewicza. Prace budowlane wykonywali pod nadzorem Witkiewicza miejscowi górale. Ze stylową architekturą zharmonizowane były stylowo urządzone wnętrza. Tak więc meble, piece kaflowe, karnisze, zasłony, ramy obrazów, a nawet takie detale jak klamki wykonane były w stylu zakopiańskim. W roku 1901 Gnatowski dobudował od strony zachodniej nowe skrzydło, które zniweczyło pierwotny zamysł artystyczny Witkiewicza, chociaż zaprojektowane zostało w stylu zakopiańskim. Po śmierci Zygmunta Gnatowskiego w 1906 roku "Koliba" kilkakrotnie zmieniała właścicieli. Z biegiem lat nieremontowana ulegała coraz większemu zniszczeniu. W roku 1935 willę sprzedano na licytacji organizacji kolejarzy. Nowy właściciel zamierzał urządzić w niej dom wypoczynkowy. Przeprowadzono remont nie szanując historycznej substancji budynku. Zmieniono pierwotny wystrój elewacji, a wśród elementów dekoracyjnych we wnętrzach pojawiły się zdobienia charakterystyczne dla nowego regionalizmu - art deco. W okresie powojennym nastąpiła dalsza dewastacja zabytkowej willi. "Koliba", użytkowana była wówczas jako dom wypoczynkowy i później sierociniec. Po wielu perypetiach willą zajęło się Muzeum Tatrzańskie i w latach 1984-1993 przeprowadziło remont konserwatorski, którego celem było przywrócenie zabytku do stanu z roku 1901. Po ukończeniu remontu w "Kolibie" urządzono Muzeum Stylu Zakopiańskiego im. Stanisława Witkiewicza. Muzeum Stylu Zakopiańskiego im. Stanisława Witkiewicza otwarto 4 grudnia 1993 r. W najstarszej części willi ukazano wnętrza w stylu zakopiańskim: jadalnię (tzw. "izbę góralską"), salon, gabinet (pokój Gnatowskiego) oraz pokój gościnny (pokój służącego). W "izbie góralskiej" pokazano ponadto kolekcję etnograficzną Zygmunta Gnatowskiego. Niezwykle cenne zbiory etnograficzne Zygmunta Gnatowskiego, ofiarowane niegdyś Muzeum Tatrzańskiemu, po stu latach wróciły na swoje dawne miejsce. Zapraszamy: środa - sobota 9:00-17:00, niedziela 9:00-15:00 bilet normalny 7,00 zł, bilet ulgowy 5,50 zł bilet łączony (Muzeum Stylu Zakopiańskiego w willi Koliba oraz Muzeum Stylu Zakopiańskiego - Inspiracje): normalny 10,00 zł, ulgowy 8,00 zł Odwiedzając Zakopane właściwie nie sposób nie odwiedzić Krupówek. Ulica ta to główny deptak Zakopanego. Porównywana często do Moniciaka w Sopocie. Same Krupówki liczą sobie 1100 m, leżą wzdłuż potoku Foluszowego. Początki ulicy sięgają XIX wieku, kiedy to łączyła ul. Kościeliską z Kuźnicami. Mieszczą się tam najstarsze zakopiańskie hotele oraz liczne knajpy i restauracje, gdzie można skosztować prawdziwych góralskich potraw. Od znanego zakopiańskiego deptaku, czyli Krupówek, największą skocznię narciarską w Polsce dzieli zaledwie 15-minutowy spacer. Jest usytuowana na północnym, skalnym zboczu góry Krokiew (1378 m n.p.m.), co ma tę zaletę, że powinien tu dłużej utrzymywać się śnieg. To właśnie miejsce wybrał jej projektant i architekt Karol Stryjeński. Uroczyste otwarcie zakopiańskiej skoczni nastąpiło w marcu 1925 r. Konkurs inauguracyjny wygrał Stanisław Gąsienica-Sieczka, który w drugiej serii poszybował na odległość 36 m - było to duże osiągnięcie. Najdłuższy skok na wybudowanej 15 lat wcześniej skoczni na Polanie Kalatówki (konstrukcja ze śniegu i drewna) wynosił zaledwie 10 m! Od tamtych czasów wiele się zmieniło - dyscyplina ewoluowała, a wraz z nią skocznie. Wielka Krokiew była wielokrotnie przebudowywana, dzięki czemu dzisiejsi skoczkowie lądują znacznie dalej niż pierwsi mistrzowie. W 2002 r. rekord ustanowiony przez Adama Małysza wyniósł 136,5 m, ale już rok później pobił go Sven Hannavald, uzyskując odległość 140 m. Ostatnią modernizację Wielkiej Krokwi przeprowadzono w 2001 r. Jej punkt konstrukcyjny został usytuowany na 120 metrze; rozbieg ma długość 91 m, a jego kąt nachylenia wynosi 35. Na żelbetowych podporach wzniesiono nową aluminiową wieżę sędziowską. Po tych zmianach Wielka Krokiew otrzymała homologację Międzynarodowej Federacji Narciarskiej (FIS), co uprawnia do organizowania na tym obiekcie międzynarodowych zawodów. Zimą na skoczni odbywają się liczne konkursy krajowe i międzynarodowe. Od niedawna (dzięki położonemu w 2004 r. igelitowi) zawody rozgrywane są również latem. W 1929 r. i 1939 r. zorganizowano tu Mistrzostwa Świata w narciarstwie klasycznym, później odbyły się one tylko raz - w 1962 r. Od początku zawodów Pucharu Świata w skokach narciarskich (1980) impreza gościła również w Zakopanem - w pierwszym konkursie zwycięstwa odnieśli wtedy Stanisław Bobak i Piotr Fijas. Z kolejnych międzynarodowych sukcesów polskich skoczków na Wielkiej Krokwi kibice mogli cieszyć się dopiero 2
22 lata później, gdy w styczniu 2002 r. poszybował nad nią Adam Małysz. Program wycieczki 3
Zakopane Koliba - Muzeum Stylu Zakopiańskiego im. Stanisława Witkiewicza Góralszczyzna według Witkiewicza ul. Kościeliska 18, tel. 018 201 36 02 www.muzeumtatrzanskie.com.pl 49 17'39"N 19 56'34"E na mapie:a W drugiej połowie XIX w. Zakopane było już modnym uzdrowiskiem, a napływający tu bogatsi przybysze wznosili dla siebie wille, głównie w stylu alpejskim. Kiedy jednak Zygmunt Natowski - ziemianin z Podola, a zarazem kolekcjoner sztuki ludowej z Podhala - poprosił malarza i architekta Stanisława Witkiewicza (ojca Stanisława Ignacego Witkiewicza, czyli Witkacego), by zaprojektował dla niego letnią posiadłość, ten namówił swojego zleceniodawcę na dom w stylu wzorowanym na podhalańskiej architekturze. W ten sposób w 1893r. powstała inspirowana góralszczyzną Koliba - pierwszy budynek w stylu zakopiańskim lub, inaczej mówiąc, witkiewiczowskim. W projekcie Witkiewicza widać inspirację czerpaną z wyglądu tradycyjnych góralskich chat. Na potrzeby zamożniejszych właścicieli wnętrze zostało powiększone, standard podniesiony, ale ogólny rozkład pomieszczeń architekt zachował. Domy w stylu zakopiańskim były piętrowe, zbudowane z płazów (drewnianych bel) na wysokich podmurówkach z łupanych kamieni. Dachy miały strome, a na poddaszu mieściły się dodatkowe małe pokoiki. Od strony południowej często znajdowała się odkryta weranda. Architektura była bogata w detale nawiązujące do ornamentów podhalańskiego budownictwa. Bardzo popularne stały się rzeźbione motywy roślinne. W stylu zakopiańskim powstawały również meble, porcelana, a nawet instrumenty muzyczne. Dzisiaj Koliba - wielokrotnie rozbudowywana oraz remontowana przez licznych właścicieli - wygląda trochę inaczej niż kiedyś. Najpierw był tu pensjonat, w czasie okupacji siedziba niemieckiej organizacji młodzieżowej Hitlerjugend, a później dom wypoczynkowy oraz dom dziecka. W 1993 r. urządzono tutaj Muzeum Stylu Zakopiańskiego, gdzie można poznać ok. 20-letnią (1892-1914) historię tego pierwszego stylu narodowego. Po Kolibie (ul. Kościeliska 18) Witkiewicz zaprojektował kilka innych domów, m.in. uchodzącą za największe osiągnięcie takiej architektury piękną willę Pod Jedlami (ul. Koziniec 1) oraz kilka obiektów sakralnych, w tym kaplicę Jaszczurówka i kaplice w kościele Najświętszej Rodziny przy Krupówkach. Styl zakopiański znalazł swoich naśladowców, m.in. Józefa Kasprusia Stocha - w jego willi Atma mieści się obecnie Muzeum Karola Szymanowskiego. Nie ulega wątpliwości, że Witkiewicz po dziś dzień ma ogromny wpływ na podhalańskie budownictwo. Zakopane Krupówki - najsłynniejsza ulica w Polsce Mało kto wie, że najsłynniejsza ulica w Polsce, Krupówki, powstała dopiero w 1870 r. Wcześniej była to droga łącząca hutę w Kuźnicach z wsią Zakopane, która rozłożyła się wzdłuż drogi do Doliny Kościeliskiej. Krupówki powstały na terenie należącym do Krupowskich na tzw. Równi Krupowej. Wzdłuż tej ulicy budowano w XIX w. drewniane domy, w których przebywali kuracjusze uzdrowiska Zakopane. Niestety, drewniana zabudowa spłonęła w 1899 r. i od tego czasu powstają budynki w różnym, nie zawsze pasującym stylu. Niemniej jednak jest tu kilka zabytkowych domów, a szczególną uwagę należy zwrócić na Muzeum Tatrzańskie, Dwór Tatrzański, Szkołę Budowlaną, kościół św. Rodziny oraz delikatesy. Na Krupówkach znajduje się pomnik wielkiego dobrodzieja Tatr i Zakopanego, Władysława Zamoyskiego, który w 1924 r. przekazał swoje dobra państwu polskiemu. 49 17'38"N 19 57'14"E na mapie:b Muzeum Stylu Zakopiańskiego im. Stanisława Witkiewicza - Koliba 4
Międzynarodowej Federacji Narciarskiej (FIS), co uprawnia do organizowania na tym obiekcie międzynarodowych zawodów. Zimą na skoczni odbywają się liczne konkursy krajowe i międzynarodowe. Od niedawna (dzięki położonemu w 2004 r. igelitowi) zawody rozgrywane są również latem. W 1929 r. i 1939 r. zorganizowano tu Mistrzostwa Świata w narciarstwie klasycznym, później odbyły się one tylko raz - w 1962 r. Od początku zawodów Pucharu Świata w skokach narciarskich (1980) impreza gościła również w Zakopanem - w pierwszym konkursie zwycięstwa odnieśli wtedy Stanisław Bobak i Piotr Fijas. Z kolejnych międzynarodowych sukcesów polskich skoczków na Wielkiej Krokwi kibice mogli cieszyć się dopiero 22 lata później, gdy w styczniu 2002 r. poszybował nad nią Adam Małysz. 49 16'46"N 19 57'51"E na mapie:c Zakopane Wielka Krokiew 80 lat historii skoków narciarskich, czyli od 36 do 140 metrów Od znanego zakopiańskiego deptaku, czyli Krupówek, największą skocznię narciarską w Polsce dzieli zaledwie 15- minutowy spacer. Jest usytuowana na północnym, skalnym zboczu góry Krokiew (1378 m n.p.m.), co ma tę zaletę, że powinien tu dłużej utrzymywać się śnieg. To właśnie miejsce wybrał jej projektant i architekt Karol Stryjeński. Uroczyste otwarcie zakopiańskiej skoczni nastąpiło w marcu 1925 r. Konkurs inauguracyjny wygrał Stanisław Gąsienica-Sieczka, który w drugiej serii poszybował na odległość 36 m - było to duże osiągnięcie. Najdłuższy skok na wybudowanej 15 lat wcześniej skoczni na Polanie Kalatówki (konstrukcja ze śniegu i drewna) wynosił zaledwie 10 m! Od tamtych czasów wiele się zmieniło - dyscyplina ewoluowała, a wraz z nią skocznie. Wielka Krokiew była wielokrotnie przebudowywana, dzięki czemu dzisiejsi skoczkowie lądują znacznie dalej niż pierwsi mistrzowie. W 2002 r. rekord ustanowiony przez Adama Małysza wyniósł 136,5 m, ale już rok później pobił go Sven Hannavald, uzyskując odległość 140 m. Ostatnią modernizację Wielkiej Krokwi przeprowadzono w 2001 r. Jej punkt konstrukcyjny został usytuowany na 120 metrze; rozbieg ma długość 91 m, a jego kąt nachylenia wynosi 35. Na żelbetowych podporach wzniesiono nową aluminiową wieżę sędziowską. Po tych zmianach Wielka Krokiew otrzymała homologację Zdjęcia dodane przez (w kolejności): fot. B. Konik, joanna33, fot. B. Konik Trasa dodana przez: karsno Przewodnik wygenerowany w serwisie www.polskaniezwykla.pl. Wszystkie prawa zastrzeżone. Żadna część ani całość Mini przewodnika nie może być reprodukowana ani przetwarzana w sposób elektroniczny, mechaniczny, fotograficzny i inny; nie może być użyta do innej publikacji oraz przechowywana w jakiejkolwiek bazie danych bez pisemnej zgody Administratora serwisu. Copyright 2007 Polska Niezwykła Wygenerowano: piątek 24 czerwca 2016 21:03:00 5