Monitorowanie problemów narkotykowych w województwie świętokrzyskim w 2011r. RAPORT Wojciech Żelezik Ekspert Wojewódzki ds. Informacji o Narkotykach i Narkomanii Kielce grudzień 2012r.
Spis treści: 1.Wprowadzenie..4 1.1.Charakterystyka województwa świętokrzyskiego. 4 2.Stan narkomanii w województwie świętokrzyskim.........6 3.Konsekwencje zdrowotne, społeczne oraz prawne zażywania narkotyków...7 3.1.Świadczenie usług w 2011r. w zakresie leczenia uzależnień od substancji psychoaktywnych w wybranych placówkach.... 10 3.2. Struktura hospitalizacji psychiatrycznej spowodowana stosowaniem substancji psychoaktywnych w 2011r 15 3.3. Zakażenia HIV oraz zachorowania na AIDS.27 3.4. Liczba zgonów z powodu przyjmowania substancji psychoaktywnych..29 3.5. Pomoc społeczna udzielana osobom uzależnionym od substancji psychoaktywnych.. 31 3.6. Bilans konsekwencji prawnych odnotowanych przez Policję wynikających z ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2012 r. poz 124, tekst jednolity)... 42 4.Działania podejmowane w ramach przeciwdziałania narkomanii na terenie województwa świętokrzyskiego...56 4.1.Współpraca Samorządu Województwa Świętokrzyskiego z organizacjami pozarządowymi w zakresie profilaktyki narkomanii...56 4.2.Organizacja i wspieranie działań edukacyjno informacyjnych w 2011 r. 58 4.3.Kampania społeczna,,narkotyki? Na co mi to...62 4.4.Wdrażanie szkolnego programu profilaktycznego,,unplugged...62 4.5.Program wczesnej interwencji,,fred Goes Net 64 4.6.Synteza działań podejmowanych przez samorządy lokalne województwa świętokrzyskiego w 2011r.65 5.Rekomendacje 79 6.Streszczenie 80 Aneks 3
1. Wprowadzenie. Zjawisko narkotyków i narkomanii w Polsce monitorowane jest na podstawie dostępnych danych statystycznych, wskaźników, licznych ekspertyz oraz badań ilościowych i jakościowych, które swoim zasięgiem obejmują populację ogólną czy społeczności lokalne. Niniejsze opracowanie stanowi informację zbiorczą o aktualnych kwestiach związanych z narkomanią na terenie województwa świętokrzyskiego. Nadrzędnym celem dokumentu jest przedstawienie konsekwencji stosowania substancji psychoaktywnych oraz opisanie podjętych sposobów przeciwdziałania zjawisku. W dokumencie znalazły się dane pochodzące : - z Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii, - ze Świętokrzyskiego Oddziału Narodowego Funduszu Zdrowia, - z podmiotów leczenia uzależnień, - z Komendy Wojewódzkiej Policji w Kielcach, - z Kuratorium Oświaty w Kielcach, - z Aresztu Śledczego w Kielcach, - Urzędów Miast i Gmin. 1.1. Charakterystyka województwa świętokrzyskiego. Województwo świętokrzyskie zajmuje powierzchnię 11.711 km 2, co stanowi 3,7% obszaru kraju. Terytorialnie obejmuje 14 powiatów, w tym 13 ziemskich i 1 grodzki oraz 102 gminy, w tym: 5 miejskich, 26 miejsko - wiejskich i 71 wiejskich. Świętokrzyskie otoczone jest sześcioma województwami (mazowieckie, lubelskie, podkarpackie, małopolskie, śląskie, łódzkie) z największymi aglomeracjami miejskimi w Polsce - warszawską, krakowską, katowicką i łódzką. W 2011 r. liczba mieszkańców Polski wyniosła 38 538 447 tyś. osób, z czego ludność województwa świętokrzyskiego liczyła 1 278 116 tyś osób. Największa grupę stanowiły osoby w wieku 25-29 lat tj. 104 008 tyś, a najmniejszą między 5-9 lat tj. 56 670 tyś. Podstawowymi czynnikami wpływającymi na zmiany w liczbie i strukturze ludności były 4
m.in.: przyrost naturalny i migracje 1. W naszym województwie obserwujemy niekorzystne zmiany świadczące o starzeniu się społeczeństwa. W 2011 r. w krajowym rejestrze urzędowym Podmiotów Gospodarki Narodowej w województwie świętokrzyskim zarejestrowanych było 105.906 podmiotów gospodarki narodowej (bez rolników indywidulanych). Podmioty gospodarcze działają na terenie tych powiatów, w których dominuje sektor przemysłowy i usługowy. Natomiast o charakterze rolniczym liczba jednostek gospodarczych jest mniejsza. Najwięcej podmiotów prowadzi działalność na terenie m. Kielce oraz w powiatach kieleckim, ostrowieckim, skarżyskim, starachowickim, sandomierskim, koneckim, jędrzejowskim, buskim oraz staszowskim. Najmniej jednostek odnotowano w powiecie: kazimierskim, pińczowski, opatowskim oraz włoszczowskim 2. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych w 2011 r. wyniosła 83.217 osób i była wyższa w porównaniu z 2010 r. Z ogólnej liczby osób bezrobotnych 55,6%, tj. 46.231 osób to mieszkańcy wsi. Zwiększyła się populacja bezrobotnych kobiet, a zmniejszyła mężczyzn. Zwiększyła się liczba bezrobotnych powyżej 50 lat. Charakterystyczną cechą bezrobocia w województwie świętokrzyskim jest niski poziom wykształcenia zarejestrowanych oraz długotrwałe pozostawanie bez pracy 3. Fakt iż, województwo świętokrzyskie cechuje zróżnicowanie ze względu na poziom rozwoju gospodarczego poszczególnych jego części może mieć wpływ na intensywność i zasięg występowania poszczególnych problemów społecznych. W województwie świętokrzyskim na wskaźniki dotyczące narkomanii może mieć wpływ przewaga społeczności wiejskiej, podział na przemysłową północ regionu oraz rolnicze południe i wschód. W większych aglomeracjach miejskich zjawisko narkomanii jest bardziej anonimowe i niewidoczne od tej z małych miasteczek i wsi. Dynamiczność rozwoju województwa świętokrzyskiego, współpraca międzynarodowa i związana tym duża mobilność społeczeństwa niesie ze sobą ryzyko rozpowszechniania substancji psychoaktywnych. Sytuacja ta sprzyja występowaniu patologii, w tym uzależnienia od środków odurzających. 1 Analiza i ocena sytuacji rynku pracy w województwie świętokrzyskim w 2011 r., WUP Kielce, 2012, s.13 2 Tamże, s. 25 3 Tamże, s. 30 5
2. Stan narkomanii w województwie świętokrzyskim W ramach monitorowania problemu narkotyków i narkomanii realizowane są pomiary używania substancji psychoaktywnych w populacji generalnej oraz wśród młodzieży szkolnej. W 2010 roku zrealizowano badanie pt. Używanie i postawy wobec środków psychoaktywnych, badanie świadomości młodzieży na temat zagrożeń związanych z HIV/AIDS oraz problematyki przemocy w województwie świętokrzyskim, które miało na celu diagnozę problemu używania alkoholu, papierosów, narkotyków oraz dopalaczy przez dzieci i młodzież województwa świętokrzyskiego. Była to również okazja do sondowania przejawów przemocy wśród dzieci i młodzieży, zbadania najnowszych zjawisk społecznych, tj. cyberprzemocy, oraz przeanalizowania świadomości tej grupy osób na temat HIV i AIDS. Raport z badania społecznego został opublikowany na stronie internetowej: http://ropsz.wrota-swietokrzyskie.pl/web/guest/20. Z analizy danych zawartych w badaniu wynika, że 19% uczniów przyznało, że doświadczyło już inicjacji narkotykowej. 81% twierdzi, że nigdy nie zażywało żadnych środków odurzających narkotyków. Ponad dwa razy więcej chłopców niż dziewcząt miało styczność z narkotykami, odpowiednio 26% chłopców i 12% dziewcząt. Najwięcej uczniów miało już styczność z narkotykami w powiecie koneckim ponad 50%. Około 32% uczniów powiatu starachowickiego również zadeklarowało, że zażyło narkotyki. Najmniej natomiast uczniów, którzy zetknęli się z narkotykami, jest w powiecie ziemskim Kielce niecałe 7%. Prawie połowa uczniów stwierdziła, że aktualnie pali marihuanę, 37% zadeklarowało, że nie zażywa żadnych narkotyków. 35% uczniów łączy marihuanę z alkoholem, 30% pali haszysz, kolejne 29% zażywa leki uspokajające i nasenne bez recepty. Prawie połowa uczniów stwierdziła, że aktualnie pali marihuanę, 37% zadeklarowało, że nie zażywa żadnych narkotyków. Najmniej uczniów miało styczność z dopalaczami w powiecie sandomierskim: około 85% stwierdziło, że spróbowało ich raz albo dwa razy w życiu. We włoszczowskim z kolei 75% przyznało się, że zażyło dopalacz, co najwyżej dwa razy w życiu. Żaden z uczniów tego powiatu, podobnie jak z powiatu sandomierskiego, nie używa ich regularnie. Około 77% uczniów w powiecie starachowickim zadeklarowało, że najwyżej dwa razy w życiu spróbowało dopalaczy. Największa liczba uczniów, którzy zażywają dopalacze regularnie, mieszka w powiecie skarżyskim aż 40%. Ogólny procent osób, które w miarę regularnie stosują dopalacze, wynosi 26% dla uczniów ze wsi i 16% dla uczniów z miast. Najwięcej uczniów twierdzących, że w ich szkole narkotyki sprzedają koledzy, jest 6
w powiecie koneckim około 57%. Stosunkowo dużo uczniów wie o takim procederze w szkołach w powiecie starachowickim. Najmniej uczniów udzieliło pozytywnej odpowiedzi w tej sprawie w powiecie włoszczowskim niecałe 18% i w powiecie skarżyskim również około 18%. Najmniej uczniów miało styczność z dopalaczami w powiecie sandomierskim: około 85% stwierdziło, że spróbowało ich raz albo dwa razy w życiu. Z informacji zawartych w dokumencie pn.,,raport o stanie narkomanii w województwie świętokrzyskim w 2010 r. wynika, że wzrasta zapotrzebowanie na świadczenie usług w zakresie leczenia i rehabilitacji osób uzależnionych od substancji psychoaktywnych. Potwierdzają to m.in. spostrzeżenia kadry terapeutów i specjalistów specjalizujących się w pracy z osobami uzależnionymi i eksperymentującymi ze środkami odurzającymi. Prezentowane badania wykazały, że w społeczności województwa świętokrzyskiego zdecydowana większość osób zna substancje psychoaktywne. Najbardziej rozpowszechnionym narkotykami były: marihuana, amfetamina, inny lub nieustalony narkotyk, ekstazy oraz leki. Tendencja ta utrzymuje się.,,raport o stanie narkomanii w województwie świętokrzyskim w 2010 r. został zamieszczony na stronie internetowej Departamentu Ochrony Zdrowia. 3. Konsekwencje zdrowotne, społeczne oraz prawne zażywania narkotyków Zdrowotne konsekwencje zażywania narkotyków są jedne z najpoważniejszych ze wszystkich uzależnień. Wobec powyższego niezbędna jest edukacja w celu zabiegania uzależnieniom oraz świadczenie usług w zakresie leczenia. W załączniku nr 1 dołączonym do aneksu znajduje się wykaz podmiotów oraz zakontraktowanych przez Świętokrzyski Oddział Wojewódzki NFZ świadczeń w zakresie leczenia uzależnień. Lista jest uporządkowana wg. powiatów województwa. Najwięcej podmiotów świadczących usługi w zakresie leczenia uzależnień w 2011 roku występowała w Kielcach 5 podmiotów, natomiast w powiecie: kieleckim i starachowickim było po 3 podmioty, w powiatach: koneckim i ostrowieckim po 2 podmioty, w powiatach buskim, jędrzejowskim, kazimierskim, opatowskim, pińczowskim, staszowskim, sandomierskim, skarżyskim i włoszczowskim po 1 podmiocie. 7
Dodatkowo, w rozdziale zostały zaprezentowane dane przedstawione przez: Poradnię Profilaktyki i Terapii Uzależnień MONAR w Kielcach, Ośrodek Leczenia Uzależnień od Środków Psychoaktywnych,,San Damiano, Poradnię Leczenia Uzależnień,,San Damiano, Hostel,,Rivotort, Poradnię Leczenia Uzależnień od Substancji Psychoaktywnych oraz Ośrodek Rehabilitacji dla Osób z Uzależnieniem od Substancji Psychoaktywnych w Pałęgach prowadzone przez Stowarzyszenie,,Nadzieja Rodzinie, Poradnię Leczenia Uzależnień w Starachowicach oraz Areszt Śledczy w Kielcach. Tabela 1. Realizacja świadczeń zdrowotnych udzielonych w trybie stacjonarnej i ambulatoryjnej opieki w zakresie leczenia i rehabilitacji osób uzależnionych od substancji psychoaktywnych w 2011r. SWIADCZENIO- DAWCA ZAKRES SWIADCZEŃ ZAKONTRAKTOWA - LICZBA ZAKONTRA- KTOWANE WARTOŚĆ w PLN ZREALIZO WANA LICZBA ZREALIZO WANA w PLN Hostel Monar w Kielcach NZOZ Ośrodek rehabilitacyjny- Readaptacyjny dla dzieci i Młodzieży - Luta Ośrodek Leczenia uzależnień od środków psychoaktywnych,,san Damiano - Chęciny Ośrodek Leczenia uzależnień od środków psychoaktywnych,,san Damiano - Chęciny Poradnia Profilaktyki i Terapii Uzależnień MONAR w Kielcach Powiatowy Zakład Opieki Zdrowotnej w Starachowicach Stowarzyszenie Nadzieja Rodzinie Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Kielcach Stowarzyszenie Nadzieja Rodzinie Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Kielcach Źródło danych NFZ Świadczenia dla uzależnionych od substancji psychoaktywnych udzielane w hostelu Świadczenia rehabilitacyjne dla uzależnionych od substancji psychoaktywnych Świadczenia rehabilitacyjne dla uzależnionych od substancji psychoaktywnych Świadczenia dla uzależnionych od substancji psychoaktywnych udzielane w hostelu Świadczenia terapii uzależnienia od substancji psychoaktywnych innych niż alkohol Program Leczenia Substytucyjnego Świadczenia terapii uzależnienia od substancji psychoaktywnych innych niż alkohol Świadczenia rehabilitacyjne dla uzależnionych od substancji psychoaktywnych 2011 2011 2011 2011 17 520 140 160,00 zł 19 688,00 157 504,00 zł 70 154,00 561 232,00 zł 82 375,00 659 000,00 zł 47 989,00 383 912,00 zł 49 449,00 395 592,00 zł 15 121,00 120 968,00 zł 15 120,80 120 966,40 zł 3 422,00 27 376,00 zł 5 232,00 41 856,00 zł 29 400,00 235 200,00 zł 29 179,00 233 432,00 zł 2 748,00 20 610,00 zł 2 956,00 22 170,00 zł 34 827,00 278 616,00 zł 40 003,00 320 024,00 zł 8
Powyższe dane prezentują realizację świadczeń zdrowotnych udzielonych w trybie stacjonarnej i ambulatoryjnej opieki w zakresie leczenia i rehabilitacji osób uzależnionych od substancji psychoaktywnych w 2011r. Z przedstawionego zestawienia wynika, że wymienieni świadczeniodawcy w większości zrealizowali większą liczbę świadczeń niż zaplanowano. Pomoc osobom używającym szkodliwie, uzależnionym i ich rodzinom świadczona była przez wykwalifikowaną kadrę, co ilustruje tabela poniżej. Tabela 2. Zestawienie ilości kadry pracującej z osobami uzależnionymi od substancji psychoaktywnych w województwie świętokrzyskim w 2011r. Lp. Zawód Stopień specjalizacji Ilość osób udzielających świadczeń 1. Instruktor terapii uzależnień W trakcie 3 2. Instruktor terapii uzależnień specjalista 1 3. Lekarz medycyna rodzinna Specjalista 1 4. Lekarz - psychiatra Specjalista 3 5. Lekarz - psychiatra Specjalista 1 st. 2 6. Lekarz psychiatra dzieci i W trakcie 1 młodzieży 7. Lekarz psychiatra dzieci i Specjalista 1 młodzieży 8. Pielęgniarka 5 9. Psycholog 8 10. Psycholog kliniczny Specjalista 2 11. Psychoterapeuta W trakcie 4 12. Psychoterapeuta Specjalista 2 13. Specjalista terapii uzależnień W trakcie 8 14. Specjalista terapii uzależnień Specjalista 14 15. Specjalista terapii uzależnień Specjalista 1 st. 2 16. Terapeuta zajęciowy 1 RAZEM 58 Źródło danych NFZ Z osobami uzależnionymi w 2011r. pracowało łącznie 58 przedstawicieli różnych zawodów. Największa grupę zawodową stanowili specjaliści terapii uzależnień oraz psycholodzy. 9
3.1. Świadczenie usług w 2011r. w zakresie leczenia uzależnień od substancji psychoaktywnych w wybranych placówkach. Profilaktyka wskazująca są to działania kierowane do jednostek, u których rozpoznano objawy zaburzeń lub szczególnie zagrożonych rozwojem problemów wynikających z używania substancji psychoaktywnych. Cele profilaktyki wskazującej to m.in. zapobieganie rozwojowi uzależnienia od substancji psychoaktywnych, ograniczenie częstości używania lub zmiana wzorów używania substancji odurzających. Działania ukierunkowane są głównie na indywidualną diagnozę przyczyn problemu i podjęcia stosownej interwencji. Poradnia Profilaktyki i Terapii Uzależnień MONAR w Kielcach. W 2011 roku do PPiTU MONAR zgłosiło się i podjęło terapię 32 nowych pacjentów z problemem narkotykowym. Osoby zgłaszające się zażywały głównie marihuanę, amfetaminę oraz leki pochodzenia opioidowego (tj. tramal/tramadol). W większości byli to mężczyźni, w wieku 20-55 lat. Oprócz w/w nowych pacjentów pracownicy Poradni pracowali z osobami, które podjęły terapię w 2010 roku. Terapeuci Poradni udzielili 486 porad pacjentom z problemem narkotykowym oraz członkom ich rodzin. Dodatkowo do placówki zgłaszały się osoby, które były zainteresowane otrzymaniem skierowania do stacjonarnego ośrodka leczenia uzależnienia od narkotyków wydano 13 takich dokumentów. W roku 2011 kadra Poradni zaobserwowała wzrost liczby pacjentów uzależnionych od leków (tramal/tramadol) oraz pacjentów u których występuje uzależnienie mieszane. Ponadto zgłaszały się osoby, które oprócz uzależnienia od narkotyków lub alkoholu miały problem z hazardem. Dodatkowo od 01.01.2011r. w Hostelu dla Osób Uzależnionych od Substancji Psychoaktywnych MONAR przebywało 6 osób (spoza woj. świętokrzyskiego) po terapii podstawowej w ośrodku stacjonarnym. Pacjenci ci kontynuowali terapię oraz usamodzielnianie się poprzez kończenie szkoły, podjęcie kursów i zatrudnienia. Pacjenci, którzy zakończyli terapię w Hostelu pozostali w Kielcach gdzie prowadzą zdrowe i trzeźwe życie. 10
W PPiTU MONAR pracuje 4 specjalistów terapii uzależnień (w tym dwóch w trakcie procesu certyfikacji), lekarz psychiatra, psycholog, pracownik socjalny oraz prawnik. Tabela 3. Poradnia Profilaktyki i Terapii Uzależnień MONAR w Kielcach Poradnia Profilaktyki i Terapii Uzależnień MONAR w Kielcach w 2011r. Ilość pacjentów 32 Liczba udzielonych porad 486 Liczba wydanych skierowań do stacjonarnego 13 ośrodka leczenia uzależnienia od narkotyków Kadra 8 Najczęstsze problemy osób zgłaszających się do poradni/ośrodka Leki-(tramal/tramadol), uzależnienie mieszane, alkohol, hazard. Poradnia MONAR włączyła się w 2011 roku w działalność Rady Działalności Pożytku Publicznego Kielce. Poradnia prowadzi aktywną działalność profilaktyczną organizując m.in. festyny trzeźwościowe i przeprowadzając programy wśród młodzieży szkolnej o tematyce antynarkotykowej. Ośrodek Leczenia Uzależnień od Środków Psychoaktywnych,,San Damiano Ilość osób leczonych z powodu uzależnienia od substancji psychoaktywnych w Poradni Leczenia Uzależnień,,San Damiano w 2011r. wyniosła 12 osób, w tym 9 mężczyzn. Największa grupę osób stanowili pacjenci w przedziale wiekowym 19-29 lat 8 osób, następnie od 30-64 lat 2 osoby, do 18 lat 1 osoba i powyżej 65 lat- 1 osoba. Ilość udzielonych porad wyniosła 68, w tym dla mężczyzn 47. Najliczniejszą grupę pacjentów którym udzielono porad stanowiły osoby w wieku pomiędzy 19-29 lat 48, a następnie od 30-45 lat 15, powyżej 65 lat 3, do 18 lat 2. W Ośrodku Leczenia Uzależnień,,San Damiano leczonych z powodu uzależnienia od substancji psychoaktywnych było 83 osoby, w tym 76 mężczyzn. Z kolei ilość osób leczonych z powodu uzależnienia od substancji psychoaktywnych w Hostelu,,Rivotorto wyniosła 16 osób, w tym 16 mężczyzn. 11
Ilość kadry pracującej z osobami uzależnionymi była następująca: specjaliści terapii uzależnień 3, specjaliści terapii uzależnień w trakcie szkolenia do uzyskania certyfikatu 5, psycholog 1, instruktorzy terapii uzależnień w trakcie szkolenia do uzyskania certyfikatu 1, lekarze psychiatrzy 1, pielęgniarki 2. Pacjenci przebywający w Ośrodku Leczenia Uzależnień,,San Damiano to osoby uzależnione głównie od amfetaminy i alkoholu, następnie marihuany, marihuany i alkoholu oraz od leków i heroiny. Placówka koncentruje się na działaniach w obszarze leczenia, rehabilitacji, ograniczania szkód zdrowotnych i reintegracji społecznej. W kooperacji z różnymi instytucjami, firmami organizowała działania profilaktyczne na terenie gminy Chęciny. Ponadto placówka współpracowała z podobnymi ośrodkami w Europie Środkowej, zwłaszcza na Słowacji i Czechach. Tabela 4.,,San Damiano Poradnia Leczenia Uzależnień,,San Damiano Ośrodek Leczenia Uzależnień,,San Damiono Hostel,,Rivotort Ilość pacjentów 12 Poradnia, 83 Ośrodek, 16-Hostel Liczba udzielonych porad Ilość kadry 13 Najczęstsze problemy osób zgłaszających się do poradni/ośrodka 68-Poradnia Uzależnienie od amfetaminy, marihuany, alkoholu, leków, heroiny, uzależnienie mieszane. Kadra placówki dostrzega zapotrzebowanie na pobyt w Ośrodku Leczenia Uzależnień. Należy zaznaczyć, iż w Ośrodku Leczenia Uzależnień,,San Damiano oraz w Hostelu,,Rivotorto przyjmowani są pacjenci w wieku od 18-35 lat z terenu całego kraju. Stowarzyszenie,,Nadzieja Rodzinie w Kielcach W Poradni Leczenia Uzależnień od Substancji Psychoaktywnych w roku 2011 zostało przyjętych 79 pacjentów, w tym 24 mężczyzn. Największą grupę osób leczonych stanowiły osoby w przedziale wiekowym: 30-64 lat 44 osoby, 19-29 lat 26 osób, do 18 lat 9 osób. 12
Łącznie udzielono 197 świadczeń, z czego 102 stanowiły porady, a pozostałą częścią były sesje psychoterapeutyczne (95). Ponadto prowadzona była również grupa wsparcia dla członków rodzin osób uzależnionych od substancji psychoaktywnych. W ośrodku dla Osób z Uzależnieniem od Substancji Psychoaktywnych w Pałęgach, przebywało 42 pacjentów. Ośrodek zapewniał całodobową opiekę terapeutyczną. Najbardziej rozpowszechnionymi substancjami psychoaktywnymi wśród pacjentów były: marihuana i amfetamina, a wśród młodzieży akodin. Programy readaptacji społecznej realizowane były poprzez działalność Poradni i Ośrodka, przy wparciu projektu:,,realizacja programów wspomagających proces terapeutyczny i rehabilitacyjny dla osób uzależnionych od narkotyków. W projekcie wzięło udział 23 osoby, które opuściły ośrodki/oddziały rehabilitacji dla osób uzależnionych od narkotyków. Ponadto, stowarzyszenie prowadziło jedyny w dalszym ciągu w województwie Punkt Konsultacyjno Diagnostyczny HIV/AIDS. W minionym roku wykonano 584 testów na obecność wirusa HIV oraz udzielono 110 porad bez zlecenia wykonania testu. Tabela 5. Stowarzyszenie,,Nadzieja Rodzinie Poradnia Leczenia Uzależnień od Substancji Psychoaktywnych Ośrodek dla Osób z Uzależnieniem od Substancji Psychoaktywnych w Pałęgach Ilość pacjentów 79 - w Poradni 42- w Ośrodku Liczba udzielonych porad / świadczeń 197 Ilość kadry 8 Najczęstsze problemy osób zgłaszających się do poradni/ośrodka marihuana, leki amfetamina, Zatrudniony personel medyczny w Poradni Leczenia Uzależnień od Substancji Psychoaktywnych to: lekarz psychiatra 1, pielęgniarka 2, psycholog 1, specjalista terapii uzależnień 4. 13
Zakład Opieki Zdrowotnej w Starachowicach W programie metadonowym w 2011 roku uczestniczyło 22 osoby. Wśród nich: 6 kobiet i 16 mężczyzn w przedziałach wiekowych: 30 35 lat: 2 osoby, 36-40 lat: 2 osoby, 46 50 lat: 7 osób, 50 55 lat: 10 osób, 56 60 lat: 1 osoba. Osoby korzystające z programu to mieszkańcy: Starachowic 6 osób, Skarżyska Kamiennej 13 osób, Kielc 2 osoby, Ostrowca Świętokrzyskiego 1 osoba. Pacjenci zgłaszający się po ustaloną dawkę metadonu do Poradni Leczenia Uzależnień w Starachowicach podlegają wyrywkowym badaniom moczu. Pacjenci mają zapewnioną terapię indywidualną oraz konsultacje psychiatryczne. W 2011 roku w ramach kontraktu z NFZ realizowano jedynie program metadonowy. Ze środków Urzędu Miasta Starachowice uruchomiono dodatkowe dyżury dla osób zgłaszających się z problemem używania substancji psychoaktywnych oraz dla współuzależnionych. W ramach środków z Urzędu Miasta Starachowice pomocy udzielono: 7 rodzinom; 18 osobom z czego 4 w terapii indywidualnej; 5 osób terapii grupowej (18 22 lata). Formami pomocy były: konsultacje dla rodziców, zlecenia i omawianie wyników badań moczu na obecność substancji psychoaktywnych, terapia indywidualna, terapia grupowa. Zatrudnione w Poradni osoby to: specjalista terapii uzależnień, instruktor terapii uzależnień, pielęgniarka oraz psychiatra. Areszt Śledczy w Kielcach W 2011r. w Oddziale Terapeutycznym dla Osób Uzależnionych od Środków Odurzających lub Psychotropowych ilość osób skazanych wyniosła 120. Większość pacjentów oddziału terapeutycznego dla osób uzależnionych od narkotyków dobrowolnie poddała się terapii. W minionym roku w oddziale odwykowym przebywało 2 skazanych zobligowanych do leczenia decyzją Sądu Orzekającego oraz 11 skazanych do leczenia decyzją Sądu Penitencjarnego. W większości pacjenci pochodzili z sąsiednich województw: małopolskiego, śląskiego i lubelskiego. U pacjentów Oddziału najczęściej diagnozowano uzależnienie od kanabinoli (marihuana), stymulantów (głównie amfetamina) oraz politoksykomanię. W Oddziale 14
przeważali skazani w wieku 19-24 lata. W roku 2011 pacjenci tej grupy wiekowej stanowili połowę ogółu skazanych objętych procesem leczenia. W strukturach Aresztu Śledczego znajduje się oddział przeznaczony dla osób upośledzonych umysłowo lub prezentujących niepsychotyczne zaburzenia psychiczne. W oddziale tym przebywali skazani nadużywający lub uzależnieni od substancji psychoaktywnych. Z uwagi na różnorodne dysfunkcje pacjenci nie mogli poddać się terapii odwykowej w ramach oddziału dla uzależnionych. Z uwagi na powyższe objęci byli programami readaptacyjnymi dla osób ryzykownie lub szkodliwie używających substancji psychoaktywnych. W 2011r. w Areszcie Śledczym zatrudnionych było: 7 psychologów oraz 2 terapeutów uzależnień. 3.2. Struktura hospitalizacji psychiatrycznej spowodowana stosowaniem substancji psychoaktywnych w 2011r. Struktura hospitalizacji psychiatrycznej mieszkańców województwa w zakładach opieki zdrowotnej w 2012 r. przedstawia tabela nr 6. Analiza zestawienia tabelarycznego dostarcza wiedzy na temat najczęstszych przyczyn hospitalizacji psychiatrycznych spowodowanych stosowaniem różnorodnych substancji psychoaktywnych. Dane zawarte w tabeli zostały usystematyzowane wg. powiatów. Tabela 6. Hospitalizacje psychiatryczne spowodowane zaburzeniami psychicznymi i zachowania spowodowane używaniem środków [substancji] psychoaktywnych w województwie świętokrzyskim- za 2011r. (wg ICD-10 /F10-F19/) w podziale na powiaty. ICD 10 kod 3- znakowy ICD10 -nazwa powiat buski F10 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania 326 spowodowane użyciem alkoholu F13 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania 1 spowodowane przyjmowaniem substancji nasennych i uspokajających F19 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania 7 spowodowane naprzemiennym przyjmowaniem środków wyżej wymienionych (f10-f18) i innych środków psychoaktywnych Razem 334 liczba hospitalizacji 15
powiat jędrzejowski ICD 10 kod 3- ICD10 -nazwa znako wy F10 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane użyciem alkoholu F13 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane przyjmowaniem substancji nasennych i uspokajających F18 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane odurzaniem się lotnymi rozpuszczalnikami organicznymi razem 407 powiat kazimierski ICD 10 ICD10 -nazwa kod 3- znako wy F10 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania 86 spowodowane użyciem alkoholu Razem 86 Kielce ICD 10 kod 3- ICD10 -nazwa znako wy F10 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane użyciem alkoholu F11 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane używaniem opiatów F13 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane przyjmowaniem substancji nasennych i uspokajających F15 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane używaniem innych niż kokaina środków pobudzających w tym kofeiny F19 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane naprzemiennym przyjmowaniem środków wyżej wymienionych (f10-f18) i innych środków psychoaktywnych Razem 850 liczba hospitalizacji 402 1 4 liczba hospitalizacji liczba hospitalizacji 825 1 2 1 21 16
powiat kielecki ICD 10 kod 3- ICD10 -nazwa znako wy F10 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane użyciem alkoholu F13 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane przyjmowaniem substancji nasennych i uspokajających F15 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane używaniem innych niż kokaina środków pobudzających w tym kofeiny F19 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane naprzemiennym przyjmowaniem środków wyżej wymienionych (f10-f18) i innych środków psychoaktywnych razem 1021 powiat konecki ICD 10 kod 3- znakowy ICD10 -nazwa liczba hospitalizacji 990 1 1 29 liczba hospitalizacji F10 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania 312 spowodowane użyciem alkoholu F11 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania 1 spowodowane używaniem opiatów F13 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania 2 spowodowane przyjmowaniem substancji nasennych i uspokajających F19 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania 9 spowodowane naprzemiennym przyjmowaniem środków wyżej wymienionych (f10-f18) i innych środków psychoaktywnych razem 324 powiat opatowski ICD 10 kod 3- ICD10 -nazwa liczba hospitalizacji znako wy F10 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania 103 spowodowane użyciem alkoholu F19 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania 4 spowodowane naprzemiennym przyjmowaniem środków wyżej wymienionych (f10-f18) i innych środków psychoaktywnych razem 107 17
powiat ostrowiecki ICD 10 kod 3- ICD10 -nazwa znako wy F10 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane użyciem alkoholu F13 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane przyjmowaniem substancji nasennych i uspokajających F19 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane naprzemiennym przyjmowaniem środków wyżej wymienionych (f10-f18) i innych środków psychoaktywnych razem 270 powiat pińczowski ICD 10 kod 3- ICD10 -nazwa znako wy F10 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane użyciem alkoholu F19 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane naprzemiennym przyjmowaniem środków wyżej wymienionych (f10-f18) i innych środków psychoaktywnych razem 247 powiat sandomierski ICD 10 kod 3- ICD10 -nazwa znako wy F10 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane użyciem alkoholu F13 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane przyjmowaniem substancji nasennych i uspokajających F15 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane używaniem innych niż kokaina środków pobudzających w tym kofeiny F19 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane naprzemiennym przyjmowaniem środków wyżej wymienionych (f10-f18) i innych środków psychoaktywnych Razem 472 liczba hospitalizacji 259 1 10 liczba hospitalizacji 245 2 liczba hospitalizacji 446 3 1 22 18
powiat skarżyski ICD 10 kod 3- ICD10 -nazwa znako wy F10 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane użyciem alkoholu liczba hospitalizacji 196 F11 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania 1 spowodowane używaniem opiatów F13 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania 1 spowodowane przyjmowaniem substancji nasennych i uspokajających F19 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania 10 spowodowane naprzemiennym przyjmowaniem środków wyżej wymienionych (f10-f18) i innych środków psychoaktywnych Razem 208 powiat starachowicki ICD 10 kod 3- ICD10 -nazwa liczba hospitalizacji znako wy F10 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania 241 spowodowane użyciem alkoholu F13 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania 1 spowodowane przyjmowaniem substancji nasennych i uspokajających F19 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania 6 spowodowane naprzemiennym przyjmowaniem środków wyżej wymienionych (f10-f18) i innych środków psychoaktywnych Razem 248 powiat staszowski F10 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania 201 spowodowane użyciem alkoholu F13 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania 1 spowodowane przyjmowaniem substancji nasennych i uspokajających F19 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania 4 spowodowane naprzemiennym przyjmowaniem środków wyżej wymienionych (f10-f18) i innych środków psychoaktywnych Razem 206 19
powiat włoszczowski ICD 10 kod 3- ICD10 -nazwa znako wy F10 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane użyciem alkoholu F19 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane naprzemiennym przyjmowaniem środków wyżej wymienionych (f10-f18) i innych środków psychoaktywnych razem 120 liczba hospitalizacji Największa liczba hospitalizacji psychiatrycznych spowodowanych stosowaniem substancji psychoaktywnych w 2011r. a najmniejsza w kazimierskim. 119 była w powiecie kieleckim 1 Tabela 7. Przyjęci do lecznictwa stacjonarnego w latach 1997-2010 z powodu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania spowodowanych używaniem substancji psychoaktywnych (ICD X: F11-F16, F18, F19) wg płci. Mężczyźni Kobiety RAZEM N % N % N 1997 3936 73,8 1400 26,2 1998 4519 74,1 1581 25,9 1999 5209 76,3 1618 23,7 2000 6702 78,0 1888 22,0 2001 7006 77,0 2090 23,0 2002 8633 76,8 2608 23,2 2003 8952 76,0 2826 24,0 2004 9808 76,4 3028 23,6 2005 10181 76,4 3139 23,6 2006 10030 76,0 3168 24,0 2007 9493 75,4 3089 24,6 2008 9355 74,1 3272 25,9 2009 9650 74,3 3332 25,7 2010 10881 75,3 3563 24,7 5336 6100 6827 8590 9096 11241 11778 12836 13320 13198 12582 12627 12982 14444 Źródło danych J. Sierosławski, Narkomania w Polsce w 2010 r. Dane Lecznictwa Stacjonarnego (Tabele i wykresy), Instytut Psychiatrii i Neurologii 20
Największa liczba pacjentów przyjętych do lecznictwa stacjonarnego w latach 1997-2010 z powodu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania spowodowanych używaniem substancji psychoaktywnych (ICD X: F11-F16, F18, F19) była w 2010 r. Mężczyźni stanowili blisko 3 krotnie większą liczbę pacjentów niż kobiety przyjętych do leczenia. Poniżej zostały zaprezentowane tabele zawierające wykaz leczonych w poradniach odwykowych na zaburzenia spowodowane używaniem substancji psychoaktywnych wg. rozpoznania zasadniczego na przestrzeni 2010-2011r. Z analizy przedstawionych danych wynika, iż w 2011r. o 650 osób wzrosła liczba leczonych ogółem w poradniach odwykowych na zaburzenia spowodowane używaniem substancji psychoaktywnych. Największy wzrost zaobserwować można w rozpoznaniu zasadniczym,,ostre zatrucie i używanie szkodliwe (F 19.0, F. 19.1) spowodowane przyjmowaniem kilku substancji lub innych substancji psychoaktywnych. Ponadto zaobserwować można, iż w 2011r. o 624 wzrosła liczba leczonych po raz pierwszy w poradniach odwykowych na zaburzenia spowodowane używaniem substancji psychoaktywnych. Największy wzrost zaobserwować można również w rozpoznaniu zasadniczym,,ostre zatrucie i używanie szkodliwe (F 19.0, F. 19.1 ) spowodowane przyjmowaniem kilku substancji lub innych substancji psychoaktywnych. Szczegółowe dane prezentuje tabela 8 oraz 9. 21
Tabela 8. Leczeni w poradniach odwykowych na zaburzenia spowodowane używaniem substancji psychoaktywnych wg. Liczby bezwzględne % do ogółu leczonych rozpoznania zasadniczego 2010-2011. 2010 2011 2011r. Wyszczególnienie leczeni ogółem Leczeni ogółem 446 1 096 100,0 Kanabinole Opiaty Leki uspokajające Kokaina i nasenne Inn subst. pobudzające (kofeina) Substancje halucynogenne Ostre zatrucie i używanie szkodliwe (F11.0, F 11.1) 13 23 2,1 Zespół uzależnienia i zespół abstynencyjny (F11.2, F11.3) 2 6 0,5 Ostre zatrucie i używanie szkodliwe (F12.0, F 12.1) 31 31 2,8 Zespół uzależnienia i zespół abstynencyjny (F12.2, F12.3) 16 23 2,1 Inne (F12.7, F 12.8, F 12.9) 4 0 0,0 Ostre zatrucie i używanie szkodliwe (F13.0, F 13.1) 52 57 5,2 Zespół uzależnienia i zespół abstynencyjny (F13.2, F13.3) 126 137 12,5 Zburzenia psychotyczne (F13.4, F13.5, F13.6) 4 0 0,0 Inne (F13.7, F13.8, F13.9) 0 0 0,0 Ostre zatrucie i używanie szkodliwe (F 14.0, F 14.1) 0 1 0,1 0 3 03 Zespół uzależnienia i zespół abstynencyjny (F14.2, F14.3, F 14.7, F14.8, F14.9) Ostre zatrucie i używanie szkodliwe (F15.0, F 15.1) 9 7 0,6 Zespół uzależnienia i zespół abstynencyjny (F15.2, F15.3) 4 21 1,9 Zaburzenia psychotyczne (F15.4, F15.5, F15.6) 3 2 0,2 1 7 0,6 Ostre zatrucie i używanie szkodliwe (F16.0, F 16.1) 22
1 3 0,3 Zespół uzależnienia i zespół abstynencyjny (F16.2, F16.3) Kilka substancji lub inne Lotne rozpuszczalniki substancje psychoaktywne Ostre zatrucie i używanie szkodliwe (F18.0, F 18.1) 0 7 0,6 Zespół uzależnienia i zespół abstynencyjny (F18.2, F18.3) 2 0 0,0 0 0 0,0 Zaburzenia psychotyczne (F18.4, F18.5, F18.6) Ostre zatrucie i używanie szkodliwe (F19.0, F 19.1) 38 610 55,7 Zespół uzależnienia i zespół abstynencyjny (F19.2, F19.3) 48 64 5,8 Zaburzenia psychotyczne (F19.4, F19.5, F19.6) 2 1 0,1 3 1 0,1 Inne (F19.7, F19.8, F19.9) Używanie tytoniu (F17) 87 92 8,4 Opracowano na podstawie danych NFZ W 2011r. w poradniach odwykowych leczących zaburzenia spowodowane używaniem substancji psychoaktywnych wśród leczonych ogółem odnotowano wzrost zaburzeń spowodowanych stosowaniem m.in. leków uspokajanych i nasennych oraz innych substancji pobudzających. 23
Liczby bezwzględne % do ogółu Tabela 9. Leczeni w poradniach odwykowych na zaburzenia spowodowane używaniem substancji 2010 2011r. leczonych psychoaktywnych wg. rozpoznania a zasadniczego 2010-2011 leczenie po raz pierwszy 2011r. Leczeni ogółem 186 810 100 Opiaty Ostre zatrucie i używanie szkodliwe (F11.0, F 11.1) 2 0 0,0 Zespół uzależnienia i zespół abstynencyjny (F11.2, F11.3) 1 3 0,4 Ostre zatrucie i używanie szkodliwe (F12.0, F 12.1) 13 21 2,6 Kanabinole Zespół uzależnienia i zespół abstynencyjny (F12.2, F12.3) 6 14 1,7 Inne ( 12.7, F 12.8, F 12.9) 0 0 0,0 Leki uspokajające I nasenne Ostre zatrucie i używanie szkodliwe (F13.0, F 13.1) 6 12 1,5 Zespół uzależnienia i zespół abstynencyjny (F13.2, F13.3) 31 35 4,3 Zburzenia psychotyczne (F13.4, F13.5, F13.6) 0 0 0,0 Inne (F13.7, F13.8, F13.9) 0 0 0,0 Ostre zatrucia i używanie szkodliwe (F 14.0, F 14.1) 0 0 0,0 Inne subst. Kokaina pobudzające (kofeina) Zespół uzależnienia i zespół abstynencyjny (F14.2, F14.3, F14.7, F14.8, F14.9) Ostre zatrucie i używanie szkodliwe (F15.0, F 15.1) 0 3 0,4 4 2 0,2 24
Zespół uzależnienia i zespół abstynencyjny (F15.2, F15.3) 2 9 1,1 Substancje halucynogenne Lotne rozpuszczalniki Kilka substancji lub inne substancje psychoaktywne Zaburzenia psychotyczne (F15.4, F15.5, F15.6) 1 1 0,1 Ostre zatrucie i używanie szkodliwe (F16.0, F 16.1) 0 6 0,7 1 1 0,1 Zespół uzależnienia i zespół abstynencyjny (F16.2, F16.3) Ostre zatrucie i używanie szkodliwe (F18.0, F 18.1) 0 7 0.9 Zespół uzależnienia i zespół abstynencyjny (F18.2, F18.3) 0 0 0,0 0 0 0,0 Zaburzenia psychotyczne (F18.4, F18.5, F18.6) Ostre zatrucie i używanie szkodliwe (F19.0, F 19.1) 15 570 70,4 Zespół uzależnienia i zespół abstynencyjny (F19.2, F19.3) 20 44 5,4 Zaburzenia psychotyczne (F19.4, F19.5, F19.6) 0 0 0,0 Inne (F19.7, F198, F190.9) 1 0 0,0 Używanie tytoniu (F17) 83 82 10,1 Opracowano na podstawie danych NFZ W 2011r. w poradniach odwykowych leczących zaburzenia spowodowane używaniem substancji psychoaktywnych wśród leczonych po raz pierwszy odnotowano wzrost zaburzeń spowodowanych stosowaniem kokainy oraz lotnych rozpuszczalników. Ponadto, najczęstszymi przyczynami zaburzeń było przyjmowanie: leków uspokajających i nasennych, substancji halucynogennych, przyjmowanie kilku substancji lub innych substancji psychoaktywnych. 25
Tabela 10. Przyjęci do lecznictwa stacjonarnego w latach 1997-2010 z powodu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania spowodowanych używaniem substancji psychoaktywnych (ICD X: F11-F16, F18, F19) wg typów używanych środków. Liczby pacjentów Opiaty Konopie Uspokajające i nasenne Kokaina Inne stymulanty Halucynogeny Wziewne Mieszane i nieokreślone 1997 2313 70 449 46 204 70 535 1649 1998 2569 110 509 45 367 75 564 1861 1999 2652 164 573 52 459 91 455 2381 2000 3383 246 769 50 502 62 449 3129 2001 3674 269 724 19 544 61 340 3465 2002 3609 409 1074 98 966 62 397 5300 2003 2745 356 1187 107 1054 74 321 5934 2004 2573 382 1350 107 1115 49 269 6991 2005 2488 397 1417 85 1071 49 226 7587 2006 2258 378 1340 33 1036 49 175 7929 2007 2055 336 1296 24 752 32 137 7950 2008 2173 370 1383 35 555 22 100 7989 2009 1910 422 1641 19 484 19 74 8412 2010 1800 439 1712 28 509 29 48 9879 Źródło danych J. Sierosławski, Narkomania w Polsce w 2010 r. Dane Lecznictwa Stacjonarnego (Tabele i wykresy), Instytut Psychiatrii i Neurologii Z danych ogólnych wynika, że w 2010 r. do lecznictwa stacjonarnego z powodu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania spowodowanych używaniem substancji psychoaktywnych (ICD X: F11-F16, F18, F19) najwięcej pacjentów trafiło z powodu używania: mieszanych i nie-określonych substancji psychoaktywnych, leków uspokajających i nasennych, opiatów, innych stymulantów oraz konopi. 26
Tabela 11. Przyjęci do lecznictwa stacjonarnego w 2010 r. z powodu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania spowodowanych używaniem substancji psychoaktywnych (ICD X: F11-F16, F18, F19) wg wieku i typów używanych środków (odsetki badanych). Wiek Opiaty Konopie Leki uspokajające Kokaina Inne stymulanty Halucynogeny Wziewne Mieszane i inne -15 1,0 8,8 0,0 0,0 1,7 0,3 0,3 87,8 16-19 2,0 9,3 0,4 0,1 4,8 0,2 0,3 82,9 20-24 11,0 5,7 1,4 0,2 6,6 0,2 0,3 74,7 25-29 19,0 2,7 2,9 0,1 4,9 0,2 0,5 69,7 30-34 20,5 1,3 6,8 0,3 2,6 0,3 0,7 67,5 35-39 12,7 0,7 12,1 0,0 2,5 0,2 0,2 71,6 40-44 8,5 0,5 20,4 0,5 1,4 0,1 0,2 68,3 45+ 6,3 0,3 41,5 0,1 0,4 0,1 0,0 51,2 Ogółem 12,2 3,0 11,9 0,2 3,5 0,2 0,3 68,6 Źródło danych J. Sierosławski, Narkomania w Polsce w 2010 r. Dane Lecznictwa Stacjonarnego (Tabele i wykresy), Instytut Psychiatrii i Neurologii. Na podstawie danych zawartych w powyższej tabeli można wysnuć wniosek, że największy odsetek osób stosujących substancje psychoaktywne tzw. mieszane i inne stanowi młodzież poniżej 15 lat. Młodzież w wieku 16-19 lat sięgała również po tego typu substancje oraz konopie. Leki uspokajające najbardziej rozpowszechnione były w grupie wiekowej powyżej 45 roku życia. Z kolei opiaty najbardziej powszechne były w grupie wiekowej między 25-29 oraz 30-43 lat. 3.3. Zakażenia HIV oraz zachorowania na AIDS Obserwacja nowych zakażeń HIV oraz zachorowań na AIDS w grupie użytkowników narkotyków stanowi źródło informacji na temat konsekwencji zdrowotnych używania narkotyków. Dane otrzymywane są z Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego - Państwowego Zakładu Higieny. 27
Tabela 12. Liczba nowych zakażeń HIV, w tym wśród IDUs w 2011 Województwo Liczba nowych zakażeń - ogółem Liczba nowych zakażeń wśród IDUs (iniekcyjni użytkownicy narkotyków) Liczba przypadków, gdzie brak jest danych o prawodopodobne j drodze transmisji wirusa Wskaźnik zakażeń wśród IDUs na 100 tyś. mieszkańców Stan populacji Polski w dniu 31 marca 2011 r. - wyniki spisu ludności i mieszkań 2011 r. dolnośląskie 128 6 115 0,21 2915238 kujawsko-pomorskie 29 4 19 0,19 2097634 lubelskie 38 0 17 0,00 2175700 lubuskie 28 4 22 0,39 1022843 łódzkie 58 7 14 0,28 2538677 małopolskie 58 2 43 0,06 3337471 mazowieckie 291 10 115 0,19 5268660 opolskie 29 2 24 0,20 1016213 podkarpackie 17 3 7 0,14 2127285 podlaskie 19 3 7 0,25 1202365 pomorskie 59 2 37 0,09 2276176 śląskie 137 8 101 0,17 4630364 świętokrzyskie 11 0 8 0,00 1280727 warmińskomazurskie 38 4 18 0,28 1452147 wielkopolskie 92 2 48 0,06 3447441 zachodniopomorskie 32 1 25 0,06 1722883 b.d. 31 0 23 POLSKA 1095 58 643 0,15 38511824 dane pochodzą z Zakładu Epidemiologii Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego - Państwowego Zakładu Higieny przesłane przez KBPN Z danych Zakładu Epidemiologii Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego wynika, że liczba nowych zakażeń wirusem HIV w 2011r. wyniosła 1095. Najwięcej zakażeń wykryto w woj. mazowieckim i śląskim a najmniej w świętokrzyskim, podkarpackim oraz podlaskim. Tabela 13. Liczba nowych zachorowań na AIDS, w tym wśród IDUs w 2011 Województwo Liczba nowych zachorowa ń - ogółem Liczba nowych zachorowań wśród IDUs (iniekcyjni użytkownicy narkotyków) Liczba zachorowań, w przypadku których brak jest danych o prawdopodobnej drodze transmisji wirusa Wskaźnik zachorow ań wśród IDUs na 100 tyś. mieszkańc ów Stan populacji Polski w dniu 31 marca 2011 r. - wyniki spisu ludności i mieszkań 2011 r. dolnośląskie 34 17 10 0,58 2915238 kujawsko-pomorskie 5 1 1 0,05 2097634 lubelskie 4 1 0 0,05 2175700 28
lubuskie 12 7 3 0,68 1022843 łódzkie 19 9 1 0,35 2538677 małopolskie 4 2 0 0,06 3337471 mazowieckie 17 2 0 0,04 5268660 opolskie 6 1 2 0,10 1016213 podkarpackie 4 2 0 0,09 2127285 podlaskie 6 2 0 0,17 1202365 pomorskie 11 2 2 0,09 2276176 śląskie 12 3 4 0,06 4630364 świętokrzyskie 3 0 1 0,00 1280727 warmińsko-mazurskie 7 2 0 0,14 1452147 wielkopolskie 16 3 2 0,09 3447441 zachodniopomorskie 10 2 1 0,12 1722883 POLSKA 170 56 27 0,15 38511824 dane pochodzą z Zakładu Epidemiologii Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego - Państwowego Zakładu Higieny przesłane przez KBPN Biorąc pod uwagę liczbę zachowań na AIDS wynika, że liczba nowych zachorowań w kraju wyniosła 170. Największa liczba zachorowań wystąpiła w woj. dolnośląskim i łódzkim a najmniej w świętokrzyskim, lubelskim, małopolskim oraz podkarpackim. 3.4. Liczba zgonów z powodu przyjmowania substancji psychoaktywnych Centrum Informacji o Narkotykach i Narkomanii Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii, co roku opracowuje dane o zgonach z powodu narkotyków w Polsce. Informacje te powstają na potrzeby krajowe i Europejskiego Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii (EMCDDA). W celu porównania sytuacji między województwami liczby zgonów zostały przeliczone na 100 000 mieszkańców (tabela poniżej). 29
Tabela 14. Liczby zgonów z powodu przedawkowania narkotyków w latach 2004-2005 oraz wskaźnik z powodu przedawkowania narkotyków (wg krajowej definicji: F11-12, F 14-16, X42, X62, Y12, X44, X64, Y14) w 2012r. wg. województw. Województwo Liczby zgonów wg krajowej definicji: Wskaźnik śmiertelności na 100 tys. mieszkańców 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2010 Dolnośląskie 18 33 17 9 14 13 9 0,31 Kujawsko - 14 19 13 13 10 13 7 0,34 Pomorskie Lubelskie 9 9 7 4 7 3 10 0,46 Lubuskie 8 6 8 9 4 1 6 0,59 Łódzkie 19 23 43 25 17 22 15 0,59 Małopolskie 3 5 10 5 5 3 16 0,48 Mazowieckie 47 61 37 46 71 73 103 1,96 Opolskie 4 5 3 0 3 1 0 0 Podkarpackie 4 4 9 4 3 6 3 0,14 Podlaskie 4 13 7 7 0 6 8 0,67 Pomorskie 13 17 20 21 23 29 20 0,89 Śląskie 48 44 38 26 42 32 27 0,58 Świętokrzyskie 4 3 6 7 2 1 5 0,39 Warmińsko 6 9 4 10 10 12 4 0,29 Mazurskie Wielkopolskie 13 17 19 13 14 15 15 0,44 Zachodniopomorskie 17 22 9 15 19 17 13 0,77 POLSKA 231 290 241 214 244 247 261 0,68 Źródło danych Krajowe Biuro ds. przeciwdziałania Narkomanii Największą liczbę zgonów z powodu przedawkowania narkotyków w województwie świętokrzyskim odnotowano w 2007 r. W 2010 r. odnotowano 5 zgonów z powodu przedawkowania narkotyków o 4 więcej niż w 2009 r. Natomiast w skali kraju w roku 2010r. największą liczbę zgonów odnotowano w woj. mazowieckim tj. 103. Z analizy wskaźnika śmiertelności wynika, że w 2010r. woj. świętokrzyskie było na 11 miejscu w kraju pod względem zgonów z powodu przedawkowania narkotyków. 30
3.5. Pomoc społeczna udzielana z udzielana osobom uzależnionym od substancji psychoaktywnych Społeczne niebezpieczeństwa narkomanii objawiają się m.in. w: stratach majątkowych związanych z wydatkami ponoszonymi na próby rehabilitacji, opiekę społeczną, utracie pracy, zmarnotrawienia oszczędności, zniszczenie wartościowych związków interpersonalnych, szerzenie się patologii, spadek produktywności jednostki, czy wzrost przestępczości. Poniża tabela prezentuje liczbę rodzin korzystających z pomocy społecznej z powodu narkomanii w 2010 i 2011 r. Dane dotyczą zarówno informacji ogólnopolskich jaki i każdego województwa. Tabela 15. Liczba rodzin objętych pomocą z powodu narkomanii w 2010 oraz 2011r. Województwo Narkomania w 2010 Narkomania w 2011 r. Liczba rodzin ogółem Liczba rodzin na wsi Liczba osób w rodzinach Liczba rodzin - ogółem Liczba rodzin na Liczba osób w rodzinie wsi dolnośląskie 382 41 575 379 37 541 kujawsko - pomorskie 127 13 202 127 13 193 lubelskie 110 14 210 128 15 252 lubuskie 228 39 363 208 25 336 łódzkie 174 29 270 160 32 217 małopolskie 155 12 240 181 9 298 mazowieckie 676 48 1 143 602 52 976 opolskie 78 27 123 78 27 116 podkarpackie 55 8 111 61 6 102 podlaskie 70 9 112 69 11 107 pomorskie 219 31 309 207 30 281 śląskie 303 23 533 292 22 510 świętokrzyskie 71 6 108 69 11 135 warmińsko - mazurskie 229 26 355 207 23 322 wielkopolskie 327 69 579 270 39 429 zachodniopomorskie 293 67 558 271 45 471 RAZEM 3 497 462 5 791 3 309 397 5 286 Źródło danych Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, dane ze sprowadzania MPiPS-03-R za I-XII 2010 i 2011 r. 31
W 2011 r. 3 309 rodzinom w Polsce przyznano pomoc z powodu narkomanii tj. o 188 rodzin mniej niż w 2010 r. W 2011 r. w woj. świętokrzyskim nieznacznie zmalała liczba rodzin korzystających z pomocy społecznej z powodu narkomanii. Zaobserwować można wzrost liczby rodzin korzystających z takiej pomocy mieszkających na wsi. Zarówno w 2010r. i 2011r. najmniej rodzin objętych pomocą socjalną z powodu narkomanii było w woj. podkarpackim, podlaskim oraz opolskim. Z kolei największa liczba rodzin objętych przedmiotową pomocą wystąpiła w woj. mazowieckim, dolnośląskim oraz wielkopolskim. W odniesieniu do najważniejszych problemów społecznych należy zwrócić na następujące czynniki: Tabela 16. Przyczyny udzielania pomocy społecznej w 2010 r. oraz 2011r. lp. Problem społeczny Województwo Liczba rodzin ogółem w 2010r. Liczba rodzin ogółem w 2011r. 1 Ubóstwo razem dolnośląskie 49 757 50 258 kujawsko - pomorskie 59 053 55 866 lubelskie 43 770 42 684 lubuskie 27 805 25 997 łódzkie 48 478 45 334 małopolskie 48 229 45 378 mazowieckie 84 077 82 469 opolskie 15 095 14 360 podkarpackie 42 508 41 568 podlaskie 28 418 27 619 pomorskie 53 047 51 913 śląskie 58 447 58 128 świętokrzyskie 23 230 22 412 warmińsko-mazurskie 37 240 37 660 wielkopolskie 50 143 51 809 zachodniopomorskie 41 291 39 158 lp. Problem społeczny Województwo Liczba rodzin ogółem w 2010r. 710 588 692 613 Liczba rodzin ogółem w 2011r. 2. sieroctwo dolnośląskie 130 125 kujawsko - pomorskie 153 128 lubelskie 752 713 lubuskie 44 35 łódzkie 386 419 32
razem małopolskie 163 166 mazowieckie 361 247 opolskie 162 166 podkarpackie 95 111 podlaskie 105 100 pomorskie 112 91 śląskie 876 743 świętokrzyskie 326 309 warmińsko-mazurskie 114 85 wielkopolskie 194 172 zachodniopomorskie 154 176 lp. Problem społeczny Województwo Liczba rodzin ogółem w 2010r. 3. bezdomność razem 4 127 3 786 Liczba rodzin ogółem w 2011r. dolnośląskie 2 841 2 947 kujawsko - pomorskie 2 281 2 138 lubelskie 1 421 1 430 lubuskie 1 198 1 145 łódzkie 1 635 1 664 małopolskie 1 770 1 740 mazowieckie 2 867 2 935 opolskie 904 901 podkarpackie 776 795 podlaskie 765 752 pomorskie 3 517 3 384 śląskie 5 254 5 054 świętokrzyskie 1 208 987 warmińsko-mazurskie 1 432 1 479 wielkopolskie 2 943 3 351 zachodniopomorskie 3 078 3 145 lp. Problem społeczny Województwo Liczba rodzin ogółem w 2010r. 33 890 33 847 Liczba rodzin ogółem w 2011r. 4. Potrzeba ochrony macierzyństwa dolnośląskie 5 347 5 477 kujawsko - pomorskie 7 695 7 557 lubelskie 8 011 8 093 lubuskie 3 768 3 689 łódzkie 8 274 7 924 małopolskie 8 608 9 061 mazowieckie 11 985 12 419 opolskie 2 220 2 164 podkarpackie 7 693 7 896 podlaskie 4 484 4 584 pomorskie 7 201 7 303 śląskie 9 579 9 519 świętokrzyskie 3 933 3 874 33
razem warmińsko-mazurskie 7 679 8 119 wielkopolskie 11 986 11 961 zachodniopomorskie 5 531 5 791 lp. Problem społeczny Województwo Liczba rodzin ogółem w 2010r. 5. wielodzietność razem 113 994 115 431 Liczba rodzin ogółem w 2011r. dolnośląskie 2 793 3 134 kujawsko - pomorskie 3 632 3 958 lubelskie 5 158 5 160 lubuskie 1 790 1 794 łódzkie 4 216 4 030 małopolskie 6 359 6 704 mazowieckie 6 509 7 656 opolskie 1 372 1 344 podkarpackie 6 194 6 420 podlaskie 3 251 3 376 pomorskie 4 147 4 429 śląskie 4 692 4 731 świętokrzyskie 2 889 2 901 warmińsko-mazurskie 4 126 4 490 wielkopolskie 6 152 6 705 zachodniopomorskie 2 954 3 201 lp. Problem społeczny Województwo Liczba rodzin ogółem w 2010r. 66 234 70 033 Liczba rodzin ogółem w 2011r. 6. Bezrobocie razem dolnośląskie 49 683 48 035 kujawsko - pomorskie 56 068 54 303 lubelskie 35 269 35 061 lubuskie 23 998 22 210 łódzkie 46 764 45 274 małopolskie 31 480 31 479 mazowieckie 64 193 62 752 opolskie 15 623 15 105 podkarpackie 40 548 39 394 podlaskie 22 759 22 699 pomorskie 35 628 35 969 śląskie 58 114 56 688 świętokrzyskie 26 415 25 209 warmińsko-mazurskie 45 706 44 819 wielkopolskie 46 516 44 488 zachodniopomorskie 39 063 37 537 637 827 621 022 34