Modernizacja i rozbudowa systemu gospodarki wodno ściekowej Miasta Nowego Sącza z przyległymi terenami gmin sąsiednich Największa inwestycja infrastrukturalna na Sądecczyźnie Materiał przygotowany na konkurs TOP INWESTYCJE KOMUNALNE 2013 Luty 2013
Dla mieszkańców Sądecczyzny i środowiska Historia projektu Za początek wspólnych międzygminnych inwestycji na terenie Sądecczyzny można uznać porozumienie z 18 czerwca 1998 r., podpisane przez Miasto Nowy Sącz oraz gminy Kamionkę Wielką i Nawojową. Porozumienie dotyczyło wspólnej realizacji inwestycji kanalizacyjnych. Natomiast formalny początek inwestycji pod nazwą Modernizacja i rozbudowa systemu gospodarki wodno-ściekowej Miasta Nowego Sącza z przyległymi terenami gmin sąsiednich można datować na dzień 29 kwietnia 2004 r., kiedy zostało podpisane porozumienie w sprawie przygotowania i realizacji wspólnego przedsięwzięcia inwestycyjnego zmierzającego do kompleksowego uporządkowania kwestii dostawy wody i odbioru ścieków na tym terenie. Uzgodniono wówczas, że najlepszym i najbardziej czytelnym rozwiązaniem dla skutecznej absorpcji środków zewnętrznych na realizację przedsięwzięcia będzie przyjęcie, że beneficjentem środków zostanie Spółka z o.o. Sądeckie Wodociągi. Jakie powody przyświecały wnioskodawcom? Ciągle znaczna część mieszkańców Nowego Sącza i okolicznych gmin ma problem z dostępem do wody o odpowiedniej jakości Brak systemu kanalizacyjnego w niektórych częściach Nowego Sącza oraz w gminach Stary Sącz, Nawojowa i Kamionka Wielka jest przeszkodą w rozwoju społeczno-gospodarczym Nieuregulowane kwestie kanalizacyjne powodują wzrost zanieczyszczeń wód powierzchniowych oraz gleby Niewystarczające środki finansowe przy olbrzymim zapotrzebowaniu mieszkańców Konieczność wypełnienia zobowiązań wynikających z Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych Głównym celem Projektu było i jest uporządkowanie gospodarki wodnościekowej na obszarze Nowego Sącza, Starego Sącza, Kamionki Wielkiej i Nawojowej prowadzące do: zwiększenia zdolności produkcyjnej wody na ujęciu w Starym Sączu oraz do poprawy jakości wody poprzez usprawnienie procesu jej uzdatniania zaspokojenia potrzeb mieszkańców w zakresie dostawy wody poprzez zwiększenie dostępu do sieci wodociągowej zaspokojenie potrzeb mieszkańców w zakresie odbioru ścieków poprzez zwiększenie dostępu do sieci kanalizacyjnej. Dodatkowe cele Projektu to:
obniżenie strat wody na sieci poprzez jej modernizację oraz zwiększenie bezpieczeństwa dostaw wody poprzez budowę 2 zbiorników retencyjnych zmniejszenie wód infiltracyjnych dostających się do kanalizacji sanitarnej poprzez modernizację istniejących nieszczelnych odcinków sieci zagwarantowanie pewności oczyszczania ścieków na wymaganym poziomie poprzez skierowanie ścieków ze zlewni likwidowanej oczyszczalni ścieków Biegonice do zlewni oczyszczalni ścieków Wielopole poprawa jakości wód powierzchniowych dzięki zmniejszeniu ilości ścieków odprowadzanych bez oczyszczania do środowiska. W latach 2004-2008 trwały długie i mozolne starania o pozyskanie środków z Funduszu Spójności na realizację inwestycji opracowane zostało studium wykonalności, przygotowano i złożono wniosek, który przeszedł kilka szczebli weryfikacji, a w dniu 31 maja 2006 r., po zakończeniu procedury krajowej i po korekcie uwzględniającej uwagi Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, wniosek został przekazany do Komisji Europejskiej. Komisja Europejska potwierdziła otrzymanie wniosku o dofinansowanie i w dniu 08 czerwca 2006 r. projekt został zarejestrowany i oznaczony kodem (CCI) 2006/PL/16/C/PE/003. Ze względu na niewystarczającą ilość środków w okresie finansowania 2004-2006, projekt sądecki został skierowany do tzw. zamrażarki i oczekiwał na możliwość sfinansowania w ramach nowej perspektywy finansowej Unii Europejskiej na lata 2007-2013. Ostatecznie 15 grudnia 2008 r. w Warszawie komisarz Danuta Hűbner podpisała publicznie decyzję Komisji Europejskiej przyznającą Polsce ponad 171 mln zł na realizację sądeckiego projektu. Sądeckie Wodociągi zostały pierwszym w kraju beneficjentem Funduszu Spójności w grupie dużych projektów w ramach perspektywy finansowej Unii Europejskiej na lata 2007 2013.15 kwietnia 2009 r. w sądeckim ratuszu zawarta została umowa, którą parafowali zastępca prezesa Zarządu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie Małgorzata Skucha oraz prezes Sądeckich Wodociągów Janusz Adamek i wiceprezes Krzysztof Głuc. Podpisy na dokumencie otworzyły drogę do rozpoczęcia inwestycji. Zakres projektu W ramach przedsięwzięcia przeprowadzone zostaną następujące działania : budowa 70 km sieci wodociągowej z infrastrukturą budowa 174 km kanalizacji sanitarnej z konieczną infrastrukturą modernizacja i rozbudowa Zakładu Uzdatniania Wody w Starym Sączu modernizacja 2 km sieci wodociągowej
modernizacja 8 km sieci kanalizacyjnej wyłączenie z eksploatacji oczyszczalni ścieków w Biegonicach oraz budowa na jej terenie punktu zlewnego. W wyniku realizacji projektu doprowadzona zostanie sieć kanalizacyjna dla około 18 900 mieszkańców, a z sieci wodociągowej skorzystać będzie mogło ok. 8 000 nowych odbiorców. Skala inwestycji i montaż finansowy Realizacja inwestycji ma charakter przełomowy z punktu widzenia rozwoju obszaru Sądecczyzny. Gdyby przyjąć, że rozwój sieci wodociągowokanalizacyjnej oraz innych niezbędnych rozwiązań technologicznych realizowany będzie w dotychczasowym tempie (przy założeniu wartości rocznych inwestycji na poziomie 4 mln zł), to stan, który uzyskany zostanie teraz w ciągu 4 lat, mógłby być osiągnięty w ciągu lat 70-80 lat. Oznacza to zmianę skokową, co więcej zrealizowaną w ok. 70% wartości inwestycji ze środków unijnych. Inwestycja realizowana przez Spółkę, przekracza czterokrotne roczne wydatki inwestycyjne wszystkich czterech gmin Nowego Sącza, Starego Sącza, Kamionki Wielkiej i Nawojowej wspólników Spółki. Szacunkowa wartość projektu wynosi 275 mln zł netto, a montaż finansowy w tym przypadku polega na połączeniu finansowania ze środków Funduszu Spójności, kredytu inwestycyjnego oraz środków własnych Spółki Sądeckie Wodociągi. Wartość dofinansowania (NFOŚiGW) Wkład własny Kredyt inwestycyjny 171 000 000 zł 3 000 000 zł 101 000 000 zł
Spółka Sądeckie Wodociągi musiała zaciągnąć kredyt inwestycyjny dla realizacji całego przedsięwzięcia w momencie postępującego kryzysu na rynku finansowym. Uzyskanie tak dużego kredytu w tym kontekście oraz jego warunki można uznać za olbrzymi sukces. Kredytodawcą w przypadku sądeckiego projektu jest Bank Gospodarstwa Krajowego. Dla obsługi kosztów VAT przy prowadzonej inwestycji Spółka zaciągnęła również kredyt obrotowy w wysokości 10 000 000 zł na płatności podatku. Kredyt jest gaszony po uzyskaniu przez Spółkę zwrotu podatku. Korzyści projektu (ekonomiczne, społeczne i środowiskowe) Inwestycja ma ogromny wpływ na środowisko. Korzyści są wielorakie: dla przyrody, dla mieszkańców sporej części Sądecczyzny, jak i dla samej Spółki inwestora, która otrzymuje nowoczesną infrastrukturę. Poszerzenie sieci wodnokanalizacyjnej pozwala na pozyskanie szerokiej rzeszy nowych klientów. Majątek spółki został trzykrotnie powiększony, w tym w 70 procentach darowany, tyle bowiem wynosi bezzwrotna dotacja z Unii Europejskiej. W normalnym trybie inwestycyjnym, osiągnięte cele wymagałaby nakładów przez 70 80 lat. Tysiące rodzin i domostw rozstaje się teraz z uciążliwością związaną z wywożeniem zawartości szamb. Do tej pory brak systemu kanalizacyjnego uniemożliwiał rozwój społeczno-gospodarczy. Co także ważne: mieszkańcy nie powinni się teraz obawiać wzrostu kosztów w domowym budżecie, bo metr sześcienny odprowadzonych ścieków w Sądeckich Wodociągach kosztuje trzy, cztery razy mniej niż ten sam metr wywożony wozem asenizacyjnym (drogi transport!). W Nowym Sączu dotychczas skanalizowane było centrum miasta, duże osiedla i domy jednorodzinne na obrzeżach tych osiedli. Obecnie kanalizacja weszła na dalsze dzielnice Porębę, Zawadę, częściowo Helenę, czyli bardzo atrakcyjne
tereny, ale z bardziej rozproszoną zabudową. Po całkowitym ukończeniu projektu ok. 98 proc. mieszkańców Nowego Sącza zostanie objęta siecią kanalizacyjną. Jest to o tyle ważne, że gminy niewystarczająco skanalizowane będą po 2015 r. płacić kary do Unii Europejskiej. Ościenne gminy: Stary Sącz, Nawojowa i Kamionka Wielka zostaną również wyposażone w dziesiątki kilometrów sieci kanalizacyjnej i wodociągowej. Z pewnością oznaczać to będzie skokową poprawę sytuacji w zakresie zaopatrzenia mieszkańców w podstawowe udogodnienia cywilizacyjne. W Zakładzie Uzdatniania Wody w Starym Sączu teraz jednym z najmowocześniejszych w Europie wprowadzono nowoczesną technologię, poprawiającą walory smakowe wody i zwiększającą możliwości wytwórcze o 50 60 proc., czyli o ok. 200 m³ na godzinę. To niesłychanie ważne, bo w ostatnich latach na Sądecczyźnie zauważano ubywanie wody studziennej i kurczenie się terenów wodonośnych w chwili obecnej można mówić już właściwie o występowaniu zjawiska suszy hydrologicznej. Usprawnienie procesu uzdatniania i dezynfekcji (rozbudowa ujęcia brzegowego, montaż filtrów piaskowych i węglowych, budowa stacji ozonowania, instalacja nowych urządzeń technologicznych) oznacza poprawę jakości wody. Pozostałe korzyści można mnożyć: niejako przy okazji modernizacji poddano znaczną część majątku spółki. Odremontowano użytkowaną sieć wodnokanalizacyjną, co przyczyni się do jej bezawaryjności. Zmniejszyła się ilość wód infiltracyjnych dostających się do sieci kanalizacji sanitarnej poprzez modernizację (wprowadzenie elastycznych rękawów z tworzywa sztucznego) istniejących nieszczelnych odcinków sieci. Z eksploatacji wyłączono oczyszczalnię ścieków w Biegonicach, w tym miejscu powstał punkt zlewny, a ścieki przełączono do zlewni oczyszczalni w Wielopolu. Dwie lokalne oczyszczalnie w Starym Sączu Wielki Wygon i Osiedle Słoneczne (Moszczenica) zostaną z biegiem czasu zlikwidowane przez gminę Stary Sącz. Jednocześnie inwestycja będzie miała istotny wpływ na rozwój społeczny i gospodarczy terenu Nowego Sącza i sąsiednich gmin poprzez zapewnienie odpowiednich warunków prorozwojowych w dziedzinie zaopatrzenia w wodę oraz bezpiecznej dla środowiska gospodarki ściekowej. Realizacja projektu wpłynie na zapewnienie spójności rozwojowej swoisty cywilizacyjny skok o 70 lat oraz trwałe włączenie się w europejską, narodową i regionalną strategię zrównoważonego rozwoju i realizację zadań wyznaczonych przez Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych.
Nowatorstwo Stacja Uzdatniania Wody w Starym Sączu Gospodarka wodna, z uwagi na swoje priorytetowe znaczenie dla rozwoju cywilizacji, stanowi dziedzinę o podstawowym znaczeniu dla regionu i państwa. Technologia wody jest dziedziną wymagającą ciągłego rozwoju, tak, aby mogła nadążać za powstającymi nowymi źródłami zanieczyszczeń oraz za przyjętymi strategiami poprawy jakości wody, wynikającymi z zaostrzających się przepisów prawnych unijnych i krajowych. Podążając za światowymi trendami produkcji wody bezpiecznej dla odbiorcy, Sądeckie Wodociągi w 2012 roku wdrożyły nowatorskie rozwiązania w zakresie procesów technologicznych produkcji i przesyłu wody w obrębie miast Nowego i Starego Sącza oraz gmin sąsiednich W ramach zrealizowanej inwestycji ze wsparciem środków z Funduszu Spójności zmodernizowano Zakład Uzdatniania Wody w Starym Sączu. Stworzono nowe, większe możliwości poboru wody powierzchniowej ze środowiska poprzez przebudowę istniejącego ujęcia brzegowego na rzece Dunajec i budowę trzech nowych kompleksów basenów infiltracyjnych. Wstępnie podczyszczona na separatorze typu lamella woda z rzeki, przepompowywana jest do basenów, gdzie poprzez infiltrację w gruncie gromadzi się w obrębie zespołu dziewięciu studzien, z których dodatkowo można czerpać wodę o bardzo dobrych właściwościach fizykochemicznych i bakteriologicznych. Wprowadzono nową technologię uzdatniania wody. Do poprzednio funkcjonującej technologii opartej na wstępnym oczyszczaniu wody z mętności, zawiesiny i barwy w pokoagulacyjnych osadnikach pionowych
i szybkich otwartych filtrach piaskowych, dobudowano układ ozonowania wody i sorpcję na węglu aktywnym. Dzięki zastosowanym nowym rozwiązaniom uzdatniania, woda powierzchniowa poddawana podstawowej dezynfekcji lampą UV a ostatecznie chlorem gazowym nie wykazuje tendencji do tworzenia się chlorowych pochodnych związków organicznych, czyli związków potencjalnie szkodliwych dla zdrowia. Węgiel aktywny ponadto usuwa z wody niektóre metale ciężkie takie jak: żelazo, chrom, ołów i inne; substancje powodujące nieprzyjemny smak i zapach i barwę wody, niskocząsteczkowe związki organiczne utlenione poprzednio ozonem, detergenty, węglowodory alifatyczne i aromatyczne, oraz fenole i ich pochodne. Zastosowanie nowych technologii poboru i uzdatniania wody umożliwiło zakładowi zwiększenie nominalnej produkcji wody do 12 000 m 3 /d. Modernizacja sieci wodociągowej Ważnym elementem pod względem bezpieczeństwa przesyłanej wody z zakładu do odbiorców, jest jakość przesyłowej sieci wodociągowej. Sądeckie Wodociągi podjęły działania w zakresie poprawy jakości wody przesyłanej odbiorcom. W tym celu wykonano metodą cementowania modernizację ponad 2 000 m magistrali wodociągowej doprowadzającej wodę z w/w stacji uzdatniania do Nowego Sącza. Wycementowanie wewnętrznej powierzchni magistrali znacznie wydłuży jej żywotność, zmniejsza opory przepływu, zmniejsza awaryjność a co najważniejsze nie wpływa na pogorszenie jakości wody przesyłanej do odbiorców. Modernizacja sieci kanalizacyjnej W ramach modernizacji Spółka dokonała również modernizacji 8 km kolektora sanitarnego. Odnowienie kolektora wykonano metodą bezwykopową z zastosowaniem wykładziny wewnętrznej z włókna szklanego nasączonej żywicą i utwardzaną promieniami UV. Metoda ta w Polsce była rozwiązaniem nowatorskim, w szczególności przy renowacji wyższych średnic kanału. Wyróżnia ją w szczególności krótki czas, oraz kontrola na bieżąco procesu utwardzania wykładziny wewnętrznej. Głównym celem renowacji było uszczelnienie betonowych odcinków kolektora posadowionego w warstwach wodonośnych, wydłużenie żywotności, oraz znaczna poprawa niezawodności. Wykonawcą robót była firma INFRA S.A., która otrzymała za tę robotę nagrodę specjalistycznego magazynu Inżynieria bezwykopowa.
Podsumowanie Rozmach inwestycji w odniesieniu do budżetu i możliwości samorządu: inwestycja przekracza możliwości samodzielnego finansowania przez budżety lokalne gmin, na których terenie jest realizowana uzyskane wsparcie finansowe ze środków Funduszu Spójności pozwala na skokową zmianę i realizację projektu inwestycyjnego niosącego za sobą cywilizacyjny rozwój dla dużych obszarów i tysięcy mieszkańców Walory estetyczne: mimo, że zasadnicza część inwestycji polega na wbudowaniu setek kilometrów rur kanalizacyjnych i wodociągowych, niesie ona jednak za sobą także istotną poprawę infrastruktury naziemnej Stacja Uzdatniania Wody w Starym Sączu jest w tej chwili jednym z najnowocześniejszych obiektów tego typu w Polsce, również pod względem estetycznym na terenie Nowego Sącza, Starego Sącza, Nawojowej i Kamionki Wielkiej odtworzonych, a właściwie wyremontowanych zostanie ok. 40 km dróg asfaltowych, co w znacznym stopniu przyczyni się do poprawy komfortu życia mieszkańców Funkcjonalność: inwestycja w swej istocie ma utylitarne założenia każdy jej element ma służyć mieszkańcom Sądecczyzny zastosowane technologie i parametry materiałów do budowy zapewniają wieloletnie korzystanie z rozwiązań na najwyższym światowym poziomie blisko 19 000 mieszkańców będzie mogło korzystać ze zbiorczej sieci kanalizacyjnej obniżając tym samym koszty wywozu nieczystości oraz chroniąc środowisko naturalne ok. 8000 mieszkańców będzie miało dostęp do wody pitnej o najwyższych parametrach jakościowych uniezależniając się tym samym od postępujących zjawisk kryzysowych w zakresie zasobów wodnych Nowatorstwo: zastosowane w Stacji Uzdatniania Wody w Starym Sączu rozwiązania technologiczne stawiają ją wśród najlepszych obiektów tego typu w Polsce modernizacja sieci wodociągowej i kanalizacyjnej zostały przeprowadzone przy użycie najlepszych rozwiązań dostępnych obecnie na rynku Współpraca z lokalną społecznością: wszystkie projekty przygotowywane były w oparciu o potrzeby mieszkańców oraz przy uwzględnieniu ich interesów na etapie realizacji inwestycji Spółka dokłada wszelkich starań, aby realizowane były na bieżąco potrzeby mieszkańców w zakresie np. zmian
w zagospodarowaniu terenu, czy też podłączeń dla nowowybudowanych obiektów Montaż finansowy: zastosowany montaż finansowy (dofinansowanie + kredyt + środki własne) pozwala na realistyczne i stabilne podejście do finansowania inwestycji pozyskane środki w ramach kredytu inwestycyjnego nie obciążyły w żadnym stopniu współczynników zadłużenia gmin Aktywne gospodarowanie majątkiem: zastosowanie nowoczesnych technologii m.in. na stacji uzdatniania wody oraz przy budowie wodociągów i kanalizacji spowoduje niższe koszty eksploatacyjne, a tym samym majątek Spółki zostanie efektywnie wykorzystany, w ramach inwestycji zostały również zamontowane systemy monitorujące, które pozwolą na systematyczną i wysoce wydajną kontrolę ewentualnych nieprawidłowości funkcjonowania systemu sieci wodociągowej i kanalizacyjnej oraz ujęcia wody, Sądeckie Wodociągi Spółka z o.o. ul. Wincentego Pola 22 33-300 Nowy Sącz tel. 18-443-86-43, fax 18-443-83-04 biuro@swns.pl, www.swns.pl, www.fs.swns.pl