Przygotowała: Ewa Norkowska

Przygotowała: Ewa Norkowska 2015

Ustawa KARTA NAUCZYCIELA powstała jako rezultat strajku nauczycieli z jesieni 1980 roku oraz wielomiesięcznych negocjacji z resortem edukacji. KARTA NAUCZYCIELA jest ustawą regulującą prawa i obowiązki nauczycieli, które są konsekwencją szczególnego charakteru pracy nauczyciela i funkcjonowania systemu oświaty w Polsce, co zostało podkreślone w preambule ustawy: Mając na względzie doniosłą rolę oświaty i wychowania w Rzeczypospolitej Polskiej, pragnąc dać wyraz szczególnej randze społecznej zawodu nauczyciela zgodnie z potrzebami i oczekiwaniami, otwierając niniejszą ustawą drogę do dalszych uregulowań prawnych systemu edukacji narodowej, stanowi się, co następuje:.

Stanowi o pragmatyce zawodowej nauczycieli, co oznacza, że przy regulacji stosunku pracy osób jej podlegających ma ona pierwszeństwo przed Kodeksem pracy. Określa: status prawny nauczycieli, wymagania kwalifikacyjne, zasady awansu zawodowego nauczycieli, prawa i obowiązki nauczycieli, wynagrodzenie nauczycieli, zasady zatrudniania i zwalniania nauczycieli, sposób nadzoru nad pracą nauczycieli i zasady pociągania nauczycieli do odpowiedzialności dyscyplinarnej. uprawnienia emerytalne i rentowe nauczycieli, inne uprawnienia socjalne nauczycieli.

Karta Nauczyciela składa się z 15 rozdziałów: Rozdział 1 Postanowienia wstępne Rozdział 2 Obowiązki nauczycieli Rozdział 3 Wymagania kwalifikacyjne Rozdział 4 Awans zawodowy nauczycieli Rozdział 5 Nawiązanie, zmiana i rozwiązanie stosunku pracy Rozdział 5a Warunki pracy i wynagrodzenie Rozdział 6 Nagrody i odznaczenia Rozdział 7 Uprawnienia socjalne i urlopy Rozdział 7a Finansowanie dokształcania i doskonalenia zawodowego nauczycieli Rozdział 8 Ochrona zdrowia Rozdział 9 Dzień Edukacji Narodowej Rozdział 10 Odpowiedzialność dyscyplinarna Rozdział 11 Uprawnienia emerytalne Rozdział 11a Przepisy szczególne Rozdział 12 Przepisy przejściowe i końcowe

Ustawie podlegają nauczyciele, wychowawcy i inni pracownicy pedagogiczni zatrudnieni w: 1) publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach oraz placówkach doskonalenia nauczycieli działających na podstawie ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, 2) zakładach poprawczych, schroniskach dla nieletnich oraz rodzinnych ośrodkach diagnostyczno-konsultacyjnych działających na podstawie ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich; 3) publicznych kolegiach pracowników służb społecznych.

Ustawie podlegają również, w zakresie określonym ustawą: 1) nauczyciele mianowani lub dyplomowani zatrudnieni na stanowiskach, na których wymagane są kwalifikacje pedagogiczne, w: a) kuratoriach oświaty, b) specjalistycznej jednostce nadzoru, c) Centralnej Komisji Egzaminacyjnej oraz okręgowych komisjach egzaminacyjnych, d) organach sprawujących nadzór pedagogiczny nad zakładami poprawczymi, schroniskami dla nieletnich, rodzinnymi ośrodkami diagnostyczno-konsultacyjnymi oraz szkołami przy zakładach karnych; 2) nauczyciele zatrudnieni w publicznych szkołach i szkolnych punktach konsultacyjnych przy przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych i przedstawicielstwach wojskowych Rzeczypospolitej Polskiej; 3) nauczyciele zatrudnieni w: a) publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach prowadzonych przez osoby fizyczne oraz osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego, b) przedszkolach niepublicznych, niepublicznych placówkach oraz szkołach niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych; 4) nauczyciele urlopowani na podstawie przepisów ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych; 5) pracownicy zatrudnieni u pracodawców, pełniący funkcję instruktorów praktycznej nauki zawodu oraz kierowników praktycznej nauki zawodu, posiadający kwalifikacje określone dla nauczycieli praktycznej nauki zawodu oraz wykonujący pracę dydaktyczną i wychowawczą w wymiarze przewidzianym dla tych nauczycieli; 6) pracownicy zatrudnieni w Ochotniczych Hufcach Pracy na stanowiskach wychowawców, pedagogów oraz na stanowiskach kierowniczych, posiadający odpowiednie kwalifikacje, wykonujący pracę dydaktyczną i wychowawczą co najmniej w połowie obowiązującego ich czasu pracy.

Zgodnie z art. 1 ust. 2 pkt 2 lit. b KN nauczyciele zatrudnieni w przedszkolach niepublicznych oraz szkołach niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych podlegają przepisom KN, jednakże tylko w zakresie przez KN wyznaczonym; w pozostałym zakresie ich stosunek pracy opiera się na normach kodeksowych. Zgodnie z art. 91b ust. 2 pkt 3 KN normy, które należy zastosować w stosunku do nauczycieli, zatrudnionych w wymiarze co najmniej 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć, w tym do nauczyciela zatrudnionego na stanowisku dyrektora szkoły niepublicznej o uprawnieniach szkoły publicznej, zawarte są w następujących przepisach KN: art. 6, art. 9-9i, art. 22 ust. 3 i 4, art. 26, art. 49 ust. 1 pkt 2 i 3, art. 51, art. 70a ust. 3, 4 i 6, art. 75-86, art. 88 i art. 90. 7

obowiązków nauczyciela, wymagań kwalifikacyjnych, awansu zawodowego, wygasania stosunku pracy z mocy prawa, funduszu na nagrody dla nauczycieli przyznawane przez kuratorów oświaty i ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania, nadawania nauczycielom Medalu Komisji Edukacji Narodowej, korzystania ze środków na dokształcanie i doskonalenie zawodowe, odpowiedzialności dyscyplinarnej, uprawnień emerytalnych, dodatku do emerytury lub renty za prowadzenie tajnego nauczania w czasie okupacji, legitymacji służbowej, ochrony przewidzianej dla nauczycieli takiej jak dla funkcjonariuszy publicznych. 8

Zapisano je w art. 6. ustawy. Nauczyciel obowiązany jest: 1) rzetelnie realizować zadania związane z powierzonym mu stanowiskiem oraz podstawowymi funkcjami szkoły: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą, w tym zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę; 2) wspierać każdego ucznia w jego rozwoju; 3) dążyć do pełni własnego rozwoju osobowego; 4) kształcić i wychowywać młodzież w umiłowaniu Ojczyzny, w poszanowaniu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, w atmosferze wolności sumienia i szacunku dla każdego człowieka; 5) dbać o kształtowanie u uczniów postaw moralnych i obywatelskich zgodnie z ideą demokracji, pokoju i przyjaźni między ludźmi różnych narodów, ras i światopoglądów.

Szkołą kieruje dyrektor, który jest jej przedstawicielem na zewnątrz, przełożonym służbowym wszystkich pracowników szkoły, przewodniczącym rady pedagogicznej. Dyrektor sprawuje opiekę nad dziećmi i młodzieżą uczącą się w szkole. Dyrektor szkoły odpowiedzialny jest w szczególności za: 1) dydaktyczny i wychowawczy poziom szkoły; 2) realizację zadań zgodnie z uchwałami rady pedagogicznej i rady szkoły, podjętymi w ramach ich kompetencji stanowiących oraz zarządzeniami organów nadzorujących szkołę; 3) tworzenie warunków do rozwijania samorządnej i samodzielnej pracy uczniów i wychowanków; 4) zapewnienie pomocy nauczycielom w realizacji ich zadań i ich doskonaleniu zawodowym; 5) zapewnienie w miarę możliwości odpowiednich warunków organizacyjnych do realizacji zadań dydaktycznych i opiekuńczowychowawczych; 6) zapewnienie bezpieczeństwa uczniom i nauczycielom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę.

Stanowisko nauczyciela może zajmować osoba, która: 1) posiada wyższe wykształcenie z odpowiednim przygotowaniem pedagogicznym lub ukończyła zakład kształcenia nauczycieli i podejmuje pracę na stanowisku, do którego są to wystarczające kwalifikacje; 2) przestrzega podstawowych zasad moralnych; 3) spełnia warunki zdrowotne niezbędne do wykonywania zawodu. Uwaga! Szczegółowo o kwalifikacjach nauczycielskich informuje Rozporządzenie MEN z dnia 12 marca 2009 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (Dz.U. 2009 Nr 50 poz. 400 ze zm.)

Ustala się stopnie awansu zawodowego nauczycieli: 1) nauczyciel stażysta; 2) nauczyciel kontraktowy; 3) nauczyciel mianowany; 4) nauczyciel dyplomowany. Akty prawne szczegółowo opisujące awans zawodowy: 1) Rozdział 3a Karty Nauczyciela, 2) Rozporządzenie MEN z dnia 1 marca 2013 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (Dz.U. 2013 poz. 393).

Umowa na czas określony Umowa na czas nieokreślony Mianowanie z osobą posiadającą wymagane kwalifikacje i rozpoczynającą pracę w szkole na jeden rok szkolny w celu odbycia stażu wymaganego do uzyskania awansu na stopień nauczyciela kontraktowego w przypadku zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela, w tym w trakcie roku szkolnego, z osobą rozpoczynającą pracę w szkole, z nauczycielem kontraktowym, mianowanym i dyplomowanym 13 z nauczycielem kontraktowym w przypadku braku warunków do zatrudnienia nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego w pełnym wymiarze zajęć z nauczycielem mianowanym lub dyplomowanym, jeżeli: posiada obywatelstwo polskie, z tym że wymóg ten nie dotyczy obywateli państwa członkowskiego UE, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) ma pełną zdolność do czynności prawnych i korzysta z praw publicznych nie toczy się przeciwko niemu postępowanie karne lub dyscyplinarne, lub postępowanie o ubezwłasnowolnienie posiada kwalifikacje wymagane do zajmowania danego stanowiska istnieją warunki do zatrudnienia nauczyciela w szkole w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony

Stosunek pracy nawiązany na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony przekształca się w stosunek pracy na podstawie mianowania z pierwszym dniem miesiąca kalendarzowego następującego po miesiącu, w którym: 1) nauczyciel uzyskał stopień nauczyciela mianowanego, o ile spełnione są wszystkie wyżej określone warunki; 2) w przypadku nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego w czasie trwania umowy o pracę zostały spełnione w/w warunki. 14

Organ prowadzący szkołę obowiązany jest zapewnić szkole podstawowe warunki do realizacji przez nauczyciela zadań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych. Nauczycielowi przysługuje wyposażenie jego stanowiska pracy, umożliwiające realizację dydaktyczno - wychowawczego programu nauczania.

Wynagrodzenie nauczycieli składa się z: 1) wynagrodzenia zasadniczego; 2) dodatków: za wysługę lat, motywacyjnego, funkcyjnego oraz za warunki pracy; 3) wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw; 4) nagród i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy. Wysokość wynagrodzenia zasadniczego nauczyciela uzależniona jest od stopnia awansu zawodowego, posiadanych kwalifikacji oraz wymiaru zajęć obowiązkowych, a wysokość dodatków odpowiednio od okresu zatrudnienia, jakości świadczonej pracy i wykonywania dodatkowych zadań lub zajęć, powierzonego stanowiska lub sprawowanej funkcji oraz trudnych lub uciążliwych warunków pracy. Wynagrodzenie wypłacane jest nauczycielowi miesięcznie z góry w pierwszym dniu miesiąca. Jeżeli pierwszy dzień miesiąca jest dniem ustawowo wolnym od pracy, wynagrodzenie wypłacane jest w dniu następnym.

Nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć obowiązuje pięciodniowy tydzień pracy. Nauczycielom dokształcającym się, wykonującym inne ważne społecznie zadania lub - jeżeli to wynika z organizacji pracy w szkole - dyrektor szkoły może ustalić czterodniowy tydzień pracy. Czas pracy nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć nie może przekraczać 40 godzin na tydzień. Tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych, prowadzonych bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz, nauczycieli zatrudnionych w pełnym wymiarze zajęć ustala się, z zastrzeżeniem ust. 2a i 4a art.42 KN, według następujących norm: od 18 do 30 godz. Za zajęcia dydaktyczne, wychowawcze lub opiekuńcze, wykonywane w dniu wolnym od pracy, nauczyciel otrzymuje inny dzień wolny od pracy. W szczególnie uzasadnionych przypadkach zamiast dnia wolnego nauczyciel otrzymuje odrębne wynagrodzenie.

W ramach czasu pracy oraz ustalonego wynagrodzenia nauczyciel obowiązany jest realizować: 1) zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze, prowadzone bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz, w obowiązującym go wymiarze; 2) inne zajęcia i czynności wynikające z zadań statutowych szkoły, w tym zajęcia opiekuńcze i wychowawcze uwzględniające potrzeby i zainteresowania uczniów, z tym że w ramach tych zajęć: a) nauczyciel szkoły podstawowej i gimnazjum, w tym specjalnych, jest obowiązany prowadzić zajęcia opieki świetlicowej lub zajęcia w ramach godzin przeznaczonych w ramowych planach nauczania do dyspozycji dyrektora szkoły, z wyjątkiem godzin przeznaczonych na zwiększenie liczby godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych, w wymiarze 2 godzin w tygodniu, b) nauczyciel szkoły ponadgimnazjalnej, w tym specjalnej, jest obowiązany prowadzić zajęcia w ramach godzin przeznaczonych w ramowych planach nauczania do dyspozycji dyrektora szkoły, z wyjątkiem godzin przeznaczonych na zwiększenie liczby godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych, w wymiarze 1 godziny w tygodniu; 3) zajęcia i czynności związane z przygotowaniem się do zajęć, samokształceniem i doskonaleniem zawodowym. 18

Ponadto w ramach swoich obowiązków: 1) nauczyciel jest obowiązany uczestniczyć w przeprowadzaniu części ustnej egzaminu maturalnego; 2) innych zajęć i czynności wynikających z zadań statutowych szkoły - nauczyciel jest obowiązany uczestniczyć w przeprowadzaniu odpowiednio: sprawdzianu w ostatnim roku nauki w szkole podstawowej, egzaminu w ostatnim roku nauki w gimnazjum, egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe, egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie i egzaminu maturalnego z wyjątkiem części ustnej. 3) Nauczyciel w ramach swoich obowiązków prowadzi też zajęcia na kwalifikacyjnych kursach zawodowych. 19

W szczególnych wypadkach, podyktowanych wyłącznie koniecznością realizacji programu nauczania, nauczyciel może być obowiązany do odpłatnej pracy w godzinach ponadwymiarowych zgodnie z posiadaną specjalnością, których liczba nie może przekroczyć 1/4 tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć. Przydzielenie nauczycielowi większej liczby godzin ponadwymiarowych może nastąpić wyłącznie za jego zgodą, jednak w wymiarze nieprzekraczającym 1/2 tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć. Przez godzinę ponadwymiarową rozumie się przydzieloną nauczycielowi godzinę zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych powyżej tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych. Przez godzinę doraźnego zastępstwa rozumie się przydzieloną nauczycielowi godzinę zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych powyżej tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych, której realizacja następuje w zastępstwie nieobecnego nauczyciela. W dniu rocznicy utworzenia Komisji Edukacji Narodowej, 14 października każdego roku, obchodzony będzie Dzień Edukacji Narodowej. Dzień ten uznaje się za święto wszystkich pracowników oświaty i jest wolny od zajęć lekcyjnych. 20

Brak uregulowań w ustawie Karta Nauczyciela konieczność odwołania się do dyspozycji art. 91c ustawy (w zakresie spraw wynikających ze stosunku pracy, nieuregulowanych przepisami ustawy, mają zastosowanie przepisy Kodeksu pracy). Do rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem zatrudnionym na podstawie umowy o pracę na czas określony dochodzi na przewidzianych Kodeksem pracy zasadach ogólnych, obowiązujących dla tej właśnie podstawy zatrudnienia. Umowa o pracę rozwiązuje się: 1) na mocy porozumienia stron, 2) przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem), 3) przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia), 4) z upływem czasu, na który była zawarta, 5) z dniem ukończenia pracy, dla której wykonania była zawarta. Wyjątkiem w tym zakresie jest rozwiązanie stosunku pracy z powodu ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych odpowiednie unormowania znalazły się bowiem w KN (Rozdział 10. Odpowiedzialność dyscyplinarna). 21

Co do zasady z końcem roku szkolnego, za trzymiesięcznym wypowiedzeniem, a rozwiązać stosunek pracy może każda z jego stron. 22

w przypadku nieusprawiedliwionego niezgłoszenia się nauczyciela na badanie okresowe lub kontrolne, z końcem miesiąca, w którym dyrektor otrzymał o tym informację w każdym czasie i bez wypowiedzenia w razie niezdolności nauczyciela do pracy z powodu choroby trwającej dłużej niż jeden rok, chyba że w szczególnie uzasadnionych wypadkach lekarz leczący stwierdzi możliwość powrotu do pracy w zawodzie nauczyciela w tym wypadku okres nieobecności w pracy spowodowanej chorobą może być przedłużony do dwóch lat, licząc łącznie okres niezdolności do pracy i urlopu dla poratowania zdrowia. na mocy porozumienia stron w razie cofnięcia skierowania do nauczania religii w szkole na zasadach określonych w odrębnych przepisach z końcem tego miesiąca, w którym nastąpiło cofnięcie skierowania do nauczania religii Rozwiązanie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony w razie orzeczenia przez lekarza przeprowadzającego badanie okresowe lub kontrolne o niezdolności nauczyciela do wykonywania dotychczasowej pracy - z końcem miesiąca, w którym dyrektor szkoły otrzymał ostateczne orzeczenie lekarskie o niezdolności nauczyciela do wykonywania dotychczasowej pracy 23 w razie uzyskania negatywnej oceny pracy dokonanej w trybie i na zasadach określonych w art. 6a KN z końcem tego miesiąca, w którym upływa trzymiesięczne wypowiedzenie, licząc od otrzymania przez nauczyciela negatywnej oceny pracy w razie ukończenia przez nauczyciela 65 lat życia - z końcem roku szkolnego, w którym nauczyciel ukończył 65 lat życia, po uprzednim trzymiesięcznym wypowiedzeniu; jeżeli z ukończeniem 65 lat życia nauczyciel nie nabył prawa do emerytury, dyrektor szkoły przedłuża okres zatrudnienia, nie dłużej jednak niż o 2 lata od ukończenia przez nauczyciela 65 lat życia

Dla osób zatrudnionych na podstawie mianowania kluczowe znaczenie ma art. 23 KN. Stosunek pracy ulega rozwiązaniu: 1. Na wniosek nauczyciela - rozwiązanie stosunku pracy następuje z końcem roku szkolnego, po uprzednim złożeniu przez nauczyciela trzymiesięcznego wypowiedzenia (rozwiązanie stosunku pracy z końcem roku szkolnego nie dotyczy nauczyciela szkoły, w której w organizacji pracy nie przewidziano ferii szkolnych), 2. W razie czasowej niezdolności nauczyciela do pracy spowodowanej chorobą, jeżeli okres tej niezdolności przekracza 182 dni, przy czym do okresu niezdolności do pracy wlicza się również przypadające w tym okresie przerwy obejmujące dni, w których w szkole, zgodnie z odrębnymi przepisami, nie odbywają się zajęcia. W szczególnie uzasadnionych wypadkach okres nieobecności w pracy może być przedłużony o kolejne 12 miesięcy, o ile nauczyciel uzyska prawo do świadczenia rehabilitacyjnego (o którym mowa w przepisach ustawy z dn. 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, Dz.U. z 2005 r., Nr 31, poz. 267, z późn. zm.), lub zostanie mu udzielony urlop dla poratowania zdrowia. Rozwiązanie stosunku pracy następuje z końcem tego miesiąca, w którym upływa okres czasowej niezdolności nauczyciela do pracy; 24

W razie orzeczenia przez lekarza przeprowadzającego badanie okresowe 25 lub kontrolne o niezdolności nauczyciela do wykonywania dotychczasowej pracy - rozwiązanie stosunku pracy ma miejsce z końcem miesiąca, w którym dyrektor szkoły otrzymał ostateczne orzeczenie lekarskie o niezdolności nauczyciela do wykonywania dotychczasowej pracy. W razie ukończenia przez nauczyciela 65 lat życia; jeżeli z ukończeniem 65 lat życia nauczyciel nie nabył prawa do emerytury, dyrektor szkoły przedłuża okres zatrudnienia, nie dłużej jednak niż o 2 lata od ukończenia przez nauczyciela wspomnianego wieku. Stosunek pracy ulega rozwiązaniu z końcem roku szkolnego, w którym nauczyciel ukończył 65. rok życia, po uprzednim trzymiesięcznym wypowiedzeniu (z uwzględnieniem odpowiedniej modyfikacji w przypadku przedłużenia okresu zatrudnienia) - rozwiązanie stosunku pracy z końcem roku szkolnego nie dotyczy nauczyciela szkoły, w której w organizacji pracy nie przewidziano ferii szkolnych; W razie uzyskania negatywnej oceny pracy dokonanej przez dyrektora szkoły w trybie i na zasadach określonych w art. 6a KN - rozwiązanie stosunku pracy następuje z końcem tego miesiąca, w którym upływa trzymiesięczne wypowiedzenie, licząc od otrzymania przez nauczyciela negatywnej oceny pracy. Uwaga! Prawidłowość i rzetelność negatywnej oceny pracy nauczyciela mianowanego podlega kontroli sądu pracy rozpatrującego powództwo o przywrócenie do pracy (wyrok SN z dn. 09.12.1998 r., I PKN 500/98, OSNAPiUS 2000/3/106). W razie cofnięcia skierowania do nauczania religii w szkole na zasadach określonych w odrębnych przepisach - stosunek pracy ulega rozwiązaniu z końcem tego miesiąca, w którym nastąpiło cofnięcie skierowania do nauczania religii.

Szczególny przypadek rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem mianowanym przewiduje art. 70 KN - stwierdza się w nim, iż nauczyciel, który wniósł podanie o przeniesienie do miejscowości będącej miejscem stałego zamieszkania współmałżonka, jeżeli podanie o przeniesienie nie może być uwzględnione z powodu niemożności zatrudnienia go w zawodzie nauczycielskim w tymże miejscu, dyrektor szkoły udziela urlopu bezpłatnego. Okres wspomnianego urlopu nie może przekroczyć 2 lat. Jeżeli w tym czasie nauczyciel nie podjął ponownie zatrudnienia, stosunek pracy ulega rozwiązaniu. Ustawodawca przewidział także sytuacje, w których rozwiązanie stosunku pracy ma charakter fakultatywny. W art. 23 ust. 4 KN stwierdza się, iż może ono nastąpić także: 1) na mocy porozumienia stron w każdym czasie; 2) w razie nieusprawiedliwionego niezgłoszenia się nauczyciela na badanie okresowe lub kontrolne z końcem miesiąca, w którym dyrektor otrzyma o tym informację. Ustawodawca przewidział jeden wyjątek od tego zapisu - w sytuacji, gdy dyrektor szkoły skorzysta z przysługującego mu względem nauczyciela mianowanego uprawnienia możliwości skierowania na badanie okresowe lub kontrolne z własnej inicjatywy, z którego to uprawnienia może skorzystać w każdym czasie. W tym wypadku jednorazowe niezgłoszenie się przez nauczyciela na badania nie uprawnia jednak dyrektora do rozwiązania z nim stosunku pracy. Taką możliwość uzyskuje on dopiero w przypadku dwukrotnego nieusprawiedliwionego niezgłoszenia się nauczyciela na badania (art. 23 ust. 5 KN). 26

Dyrektor szkoły rozwiązuje z nauczycielem stosunek pracy z końcem roku szkolnego po uprzednim trzymiesięcznym wypowiedzeniu w razie: 1) całkowitej likwidacji szkoły (art. 20 ust. 1 pkt 1), 2) częściowej likwidacji szkoły albo zmian organizacyjnych powodujących zmniejszenie liczby oddziałów w szkole lub zmian planu nauczania uniemożliwiających dalsze zatrudnianie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć lub, na wniosek nauczyciela, przenosi go w stan nieczynny (art. 20 ust. 1 pkt 2) przeniesienie w stan nieczynny dotyczy wyłącznie nauczycieli zatrudnionych na pełny etat. 27

Od powyższego warunku (rozwiązania stosunku pracy z końcem roku szkolnego) ustawodawca przewidział trzy wyjątki warunek ten nie dotyczy: nauczycieli szkół, w których w organizacji pracy nie przewidziano ferii szkolnych, nauczycieli placówek kształcenia ustawicznego, nauczycieli szkół, w których zakończenie cyklu kształcenia następuje w trakcie roku szkolnego. Przykład Pani Anna M. jest zatrudniona jako pracownik pedagogiczny w publicznym przedszkolu. Dyrektor postanowił rozwiązać z nią stosunek pracy za wypowiedzeniem z powodu zmian organizacyjnych, mających miejsce w przedszkolu. Dokonał tego 26 kwietnia (w związku z tym, że przedszkole jest placówką nieferyjną, ustanie stosunku pracy nie musi mieć miejsca z końcem roku szkolnego). W analizowanym przykładzie ustanie stosunku pracy nastąpi dnia 31 lipca. 28

Długość okresu wypowiedzenia może ulec zmianie istnieje możliwość skrócenia go do 1 miesiąca (art. 36 1 k.p.). Taka sytuacja wiąże się z powstaniem dodatkowych uprawnień po stronie zwalnianego nauczyciela - z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia przysługuje mu odszkodowanie za pozostałą część tego okresu w wysokości wynagrodzenia liczonego jak za okres urlopu wypoczynkowego. W przypadku nauczyciela pozostającego w tym czasie bez pracy, okres, za który przysługuje odszkodowanie, podlega wliczeniu do okresu zatrudnienia. 29

Zgodnie z art. 38 k.p. o zamiarze wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony pracodawca zawiadamia na piśmie reprezentującą pracownika zakładową organizację związkową, podając przyczynę uzasadniającą rozwiązanie umowy. Jeżeli zakładowa organizacja związkowa uważa, że wypowiedzenie byłoby nieuzasadnione, może w ciągu 5 dni od otrzymania zawiadomienia zgłosić na piśmie pracodawcy umotywowane zastrzeżenia. Po rozpatrzeniu stanowiska organizacji związkowej, a także w razie niezajęcia przez nią stanowiska w ustalonym terminie, pracodawca podejmuje decyzję w sprawie wypowiedzenia. 30

Częściowa likwidacja, bądź też zmiany organizacyjne w placówce nie zawsze muszą prowadzić do rozwiązania stosunku pracy (art.22 KN): Nauczyciel może być zobowiązany do uzupełnienia pensum w innej szkole (bądź szkołach), jeśli istnieją ku temu warunki, a on sam realizuje co najmniej połowę obowiązkowego wymiaru zajęć w miejscu zatrudnienia. Ograniczenie wymiaru zatrudnienia (także wynagrodzenia), jeżeli w szkole, mimo zachodzących zmian, nauczyciel może realizować przynajmniej połowę obowiązkowego wymiaru zajęć: a) w przypadku nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania może nastąpić za jego zgodą, b) w przypadku nauczyciela zatrudnionego na umowę o pracę konieczne jest dokonanie przez pracodawcę wypowiedzenia celem zmniejszenia wymiaru zatrudnienia. W razie braku zgody: a) w przypadku nauczyciela mianowanego w grę wchodzą jedynie alternatywy wymienione art. 20 ust. 1 pkt 2 KN. b) odmowa ze strony nauczyciela zatrudnionego na podstawie umowy o pracę jest natomiast równoznaczna z niewyrażeniem zgody na warunki wypowiedzenia zmieniającego, czego skutki określa art. 42 3 k.p. 31

Art. 42 3 k.p. W razie odmowy przyjęcia przez pracownika zaproponowanych warunków pracy lub płacy, umowa o pracę rozwiązuje się z upływem okresu dokonanego wypowiedzenia. Jeżeli pracownik przed upływem połowy okresu wypowiedzenia nie złoży oświadczenia o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków, uważa się, że wyraził zgodę na te warunki; pismo pracodawcy wypowiadające warunki pracy lub płacy powinno zawierać pouczenie w tej sprawie. W razie braku takiego pouczenia, pracownik może do końca okresu wypowiedzenia złożyć oświadczenie o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków. 32

Dokonanie wypowiedzenia niemal zawsze skutkuje rozwiązaniem stosunku pracy. Wyjątek w tym zakresie został przez ustawodawcę ustanowiony w art. 20 ust. 5c KN. Nauczyciel, któremu wypowiedziano stosunek pracy z przyczyn wymienionych w art. 20 ust. 1 pkt 2 KN może złożyć pisemny wniosek o przeniesienie w stan nieczynny. Jeżeli uczyni to w terminie 30 dni od dnia doręczenia wypowiedzenia, staje się ono bezskuteczne. W pozostałych przypadkach wypowiedzenie skutkuje rozwiązaniem stosunku pracy. Jeżeli dochodzi do niego w okolicznościach, o których mowa w art. 20 ust. 1 KN, nauczycielowi przysługuje stosowna odprawa. 33

Kryteria doboru nauczycieli do zwolnienia nie zostały w KN sprecyzowane. Skutkuje to mnogością spraw sądowych, w przypadku których wspomniane kryteria stanowią główny przedmiot sporu. Prowadzenie polityki kadrowej należy do kompetencji dyrektora szkoły, ale decyzje personalne podlegają na wniosek pracownika kontroli sądu. Kryteria, do których powinien się odwołać dyrektor w razie zaistnienia okoliczności zwolnienia nauczyciela powinny być: obiektywne, niedyskryminujące, jasne, czytelne dla zainteresowanych. W pierwszej kolejności powinny one: dotyczyć dorobku zawodowego (w grę wchodzą takie czynniki jak staż pracy, ocena pracy, kwalifikacje formalne i faktyczne), ale mogą się też odnosić do sytuacji materialnej nauczyciela (uwzględnienie stanu rodzinnego, posiadania innych źródeł dochodu, np. emerytury). Przepisy nie przewidują szczególnej ochrony trwałości stosunku pracy nauczyciela odbywającego staż. 34

Przy wyborze kryterium ważną rolę odgrywa interes szkoły. Jako przykład posłużyć może teza i uzasadnienie wyroku SN z dn. 22.09.2000 r., I PKN 29/00, OSNP 2002/8/183 - Sąd orzekł, że długotrwałe, dezorganizujące pracę w szkole nieobecności nauczyciela w pracy z powodu choroby mogą uzasadniać jego wybór do przeniesienia w stan nieczynny (uwagi poczynione przez Sąd nt. przeniesienia w stan nieczynny pozostają aktualne na gruncie art. 20 ust. 1 KN w odniesieniu do rozwiązania stosunku pracy). Zły stan zdrowia i częste absencje nauczyciela, jak również brak działań z jego strony celem podwyższenia umiejętności zawodowych, nie pozwalają na realizowanie przez nauczyciela funkcji szkoły (dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej), o których mowa w art. 6 KN. Nawet fakt, iż na skutek decyzji dyrektora o rozwiązaniu stosunku pracy nie pozwala nauczycielowi skorzystać z rocznego urlopu dla poratowania zdrowia czy nabyć prawa do emerytury na podstawie art. 88 ust. 1 KN, nie przesądza o sprzeczności tejże decyzji z zasadami współżycia społecznego. Interesowi szkoły jako placówki kształcącej i wychowującej młodzież nie może być przeciwstawiany interes socjalny i ekonomiczny nauczyciela, który od lat nie wywiązuje się z powierzonych mu zadań (takie zapatrywanie na kwestię konfliktu między interesem szkoły a interesem nauczyciela podzielały różne składy orzekające SN por. wyrok z dn. 20.08.2001 r., I PKN 570/00, OSNP 2003/13/311). W sytuacji gdy konieczność rozwiązania stosunku pracy jest efektem zmniejszenia liczby godzin nauczania danego przedmiotu, dokonując wyboru nauczyciela do zwolnienia należy w pierwszej kolejności brać pod uwagę okres zatrudnienia poszczególnych osób na stanowisku nauczyciela tegoż przedmiotu. Ogólny czas wykonywania zawodu ma w takiej sytuacji znaczenie drugorzędne. 35

Karta Nauczyciela nie określa konsekwencji naruszeń prawa, których może się dopuścić pracodawca rozwiązujący stosunek pracy. W związku z powyższym, jak wynika z art. 91c KN, zastosowanie w tej sytuacji znajdują przepisy Kodeksu Pracy. Na takie rozwiązanie wskazuje też wyrok SN z dn. 16.04.2003 r., I PK 91/02, Pr. Pracy 2003/12/35 (Choć literalne brzmienie tychże przepisów mogłoby wskazywać, iż dotyczą one wyłącznie osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, należy się do nich odwołać także w przypadku nauczycieli zatrudnionych na podstawie mianowania). Bez względu na podstawę zatrudnienia, nauczyciel może wnieść do sądu pracy odwołanie od nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem rozwiązania stosunku pracy w ciągu 7 dni od dnia doręczenia pisma wypowiadającego umowę o pracę (art. 264. 1. k.p.) Zgodnie z art. 264. 2. k.p. żądanie przywrócenia do pracy lub odszkodowania wnosi się do sądu w ciągu 14 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia. Nauczyciel zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas określony może się w takim wypadku domagać wyłącznie odszkodowania, przedmiotem żądania pozostałych może być natomiast orzeczenie o bezskuteczności wypowiedzenia, a jeżeli umowa o pracę uległa już rozwiązaniu o przywróceniu do pracy na poprzednich warunkach albo odszkodowaniu. 36

Studium przypadku Marzena R. Katarzyna W. Studium nauczycielskie Nauczyciel mianowany Umowa na czas nieokreślony na podstawie mianowania Staż 20 lat Ocena wyróżniająca Studia wyższe Nauczyciel kontraktowy Umowa na czas określony Staż 4 lata Ocena wyróżniająca W związku z niżem demograficznym w nowym roku szkolnym dyrektor szkoły musi dokonać redukcji zatrudnienia nauczycieli. Którą z nauczycielek powinien zwolnić dyrektor szkoły, biorąc pod uwagę obiektywne kryteria doboru nauczycieli do zwolnienia? 37

Studium przypadku Marzena R. Katarzyna W. Studium nauczycielskie Nauczyciel mianowany Umowa na czas nieokreślony na podstawie mianowania Staż 20 lat Ocena wyróżniająca Studia wyższe Nauczyciel kontraktowy Umowa na czas określony Staż 4 lata Ocena wyróżniająca Dyrektor zwolnił Marzenę R. i jako przyczynę rozwiązania stosunku pracy pracodawca podał zmniejszenie zatrudnienia w grupie pracowników pedagogicznych W ocenie Sądu Okręgowego, wybór powódki do zwolnienia był nieuzasadniony. Kryterium ukończenia studiów wyższych ma,,znaczenie mniejsze znaczenie niż kryterium ustalone przez ustawodawcę tzn. stopień awansu zawodowego. Ochrona trwałości stosunku pracy z mianowania jest zdecydowanie szersza niż z umowy o pracę na czas określony. Znacznie, bo pięciokrotnie dłuższy staż pracy rekompensuje niższe kwalifikacje formalne. Sąd Najwyższy przywrócił Marzenę R. do pracy. (Wyrok SN z dnia 11 stycznia 2005 r. I PK 159/04). 38

Zainicjowanie procesu przeniesienia w stan nieczynny stanowi wyłączne uprawnienie nauczyciela. Nauczyciel może z niego skorzystać w sytuacji częściowej likwidacji szkoły (np. likwidacja szkoły filialnej, likwidacja gimnazjum w ramach zespołu szkół) albo w razie zmian organizacyjnych powodujących zmniejszenie liczby oddziałów w szkole lub zmian planu nauczania uniemożliwiających dalsze zatrudnianie go w pełnym wymiarze zajęć. W razie zaistnienia w/w okoliczności ustawa przyznaje określone uprawnienia dyrektorowi szkoły może on mianowicie rozwiązać stosunek pracy z nauczycielem za wypowiedzeniem. Wypowiedzenie staje się jednak bezskuteczne z chwilą, gdy w ustawowo określonym terminie (30 dni od dnia doręczenia wypowiedzenia stosunku pracy z przyczyn określonych w poprzednim akapicie) nauczyciel złoży pisemny wniosek o przeniesienie w stan nieczynny. Po stronie dyrektora mamy za to do czynienia z obowiązkiem poinformowania nauczyciela o możliwości przeniesienia na jego własny wniosek w stan nieczynny (wyrok SN z dn. 18.12.2002 r., I PK 15/02, OSNP 2004/12/207). Udzielenie stosownej informacji może w związku z tym przyjąć postać zarówno ustną, jak i pisemną. 39

Uwzględnienie wniosku pracownika o przeniesienie w stan nieczynny, jeżeli został on złożony w terminie przewidzianym ustawą, nie zależy od uznania dyrektora szkoły. Terminowość złożenia wniosku przesądza bowiem, iż alternatywa w postaci rozwiązania stosunku pracy z wnioskodawcą nie może być brana pod uwagę. Dyrektorowi pozostaje w tej sytuacji przenieść nauczyciela w stan nieczynny, co obowiązany jest uczynić na drodze jednostronnej czynności prawnej. Oświadczenie dyrektora o przeniesieniu w stan nieczynny wywołuje skutek z chwilą dotarcia do nauczyciela (zgodnie z art. 61 k.c.). Najwcześniej od tego momentu liczy się przewidziane w ustawie 6 miesięcy maksymalny czas pozostawania przez nauczyciela w stanie nieczynnym. Oświadczenie dyrektora może też jednak wskazywać inną datę rozpoczęcia tego okresu. 40

Przez cały czas trwania stanu nieczynnego nauczyciel zachowuje prawo do następujących świadczeń: comiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego; innych świadczeń pracowniczych, tj. dodatków socjalnych (w postaci dodatku wiejskiego i nauczycielskiego dodatku mieszkaniowego), świadczenia z funduszu socjalnego, czy też urlopu dla poratowania zdrowia (zob. sentencja wyroku SN z dn. 14.07.1999 r., I PKN 156/99, OSNP 2000/19/714). W świetle powyższej regulacji należy uznać, że nauczycielowi przeniesionemu w stan nieczynny nie przysługują inne niż wynagrodzenie zasadnicze składniki wynagrodzenia. W skład otrzymywanych przezeń świadczeń, co do zasady, nie wchodzą zatem: dodatki za wysługę lat, motywacyjny, funkcyjny i za warunki pracy, wynagrodzenie za godziny doraźnych zastępstw, jak i za godziny ponadwymiarowe, nagrody i inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy (wyjątek w tym zakresie stanowią świadczenia z funduszu socjalnego i ww. dodatki socjalne, gdyż, w myśl przepisów KN, nie stanowią one składników wynagrodzenia). 41

W wypadkach podyktowanych koniecznością realizacji programu nauczania w tej samej lub w innej szkole lub zapewnienia opieki w placówce opiekuńczo-wychowawczej nauczyciel pozostający w stanie nieczynnym może, na wniosek swój lub dyrektora szkoły, podjąć pracę zgodnie z wymaganymi kwalifikacjami w niepełnym lub pełnym wymiarze zajęć, na okres nie dłuższy niż okres stanu nieczynnego. Z tytułu wykonywania pracy nauczycielowi przysługuje odpowiednie do wymiaru zajęć wynagrodzenie, pobierane niezależnie od wynagrodzenia z tytułu pozostawania w stanie nieczynnym. Stan nieczynny nie może trwać dłużej niż 6 miesięcy. Z upływem tego czasu stosunek pracy wygasa z mocy prawa. 42

43 Stan nieczynny może zakończyć się wcześniej niż po 6 miesiącach m.in. dzięki przywróceniu nauczyciela do pracy. Taka możliwość została przewidziana w art. 20 ust. 8 KN, a odpowiada jej szczegółowo określony obowiązek po stronie dyrektora szkoły - jest on obowiązany (z urzędu, nie na żądanie pracownika) przywrócić do pracy w pierwszej kolejności nauczyciela pozostającego w stanie nieczynnym w razie powstania możliwości podjęcia przez niego pracy: w pełnym wymiarze zajęć, na czas nieokreślony lub na okres, na który została zawarta umowa, w tej samej szkole, na tym samym lub na innym stanowisku. Istotna w tym wypadku jest też kwestia legitymowania się przez nauczyciela wymaganymi kwalifikacjami, których brak przesądza o niemożności przywrócenia go do pracy. Przywrócenie nie będzie także możliwe, jeżeli dyrektor nie jest w stanie zaproponować nauczycielowi zatrudnienia w pełnym wymiarze zajęć. Niedopełnienie przez dyrektora wspomnianego obowiązku rodzi po stronie nauczyciela konkretne uprawnienia, których wyegzekwowania może dochodzić na drodze sądowej. Nauczyciel na złożoną przez dyrektora propozycję przywrócenia do pracy nie musi się zgodzić. Odpowiedź odmowna jest jednak równoznaczna z wygaśnięciem stosunku pracy z dniem odmowy.

Nauczyciele, by uchronić się przed zwolnieniem z pracy często w okresie majowych zmian kadrowych w szkołach udają się na zwolnienia lekarskie i/lub przedstawiają orzeczenie o konieczności udzielenia urlopu dla poratowania zdrowia. Jeżeli wniosek o udzielenie urlopu dla poratowania zdrowia nauczyciel złożył, zanim doręczono mu wypowiedzenie stosunku pracy, należy udzielić mu urlopu dla poratowania zdrowia w wymiarze, w jakim lekarz zalecił przeprowadzenie leczenia (art. 73 ust. 1 Karty Nauczyciela). Nauczyciela można zwolnić z pracy, o ile wypowiedzenie zostanie wręczone przed terminem rozpoczęcia korzystania z urlopu dla poratowania zdrowia. Wniosek taki wynika z tezy wyroku SN z 7 listopada 1995 r., zgodnie z którą "złożenie przez nauczyciela, na podstawie art. 73 Karty Nauczyciela, wniosku o udzielenie urlopu dla poratowania zdrowia w określonym terminie nie jest przeszkodą do rozwiązania z nim stosunku pracy, na podstawie art. 20 tej ustawy, przed terminem wskazanym jako początek urlopu" (I PRN 83/95). Równocześnie w uzasadnieniu tego wyroku Sąd wskazał, że samo złożenie wniosku o udzielenie urlopu zdrowotnego nie jest objęte zakazem wypowiedzenia stosunku pracy. Wręczenie wypowiedzenia zatrudnionemu na podstawie mianowania nauczycielowi podczas zwolnienia lekarskiego, po którym korzysta z płatnego okresu na regenerację zdrowia, jest niedopuszczalne (Wyrok SN z 9 września 2010 r. (II PK 54/10). 44

Jeżeli w trakcie urlopu zdrowotnego nauczyciel otrzyma wypowiedzenie stosunku pracy, to urlop dla poratowania zdrowia zakończy się wraz z ustaniem stosunku pracy - tj. z dniem 31 sierpnia danego roku szkolnego lub 28 lutego następnego roku - w zależności od tego, czy nauczyciel złoży wniosek o przeniesienie w stan nieczynny (art. 20 i art. 40 Karty Nauczyciela). Koniec zatrudnienia = koniec pobierania wynagrodzenia = koniec urlopu zdrowotnego Zapamiętaj! Artykuł 41 Kodeksu pracy, który zakazuje wypowiadania stosunku pracy w czasie urlopu oraz innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, nie ma zastosowania do nauczycieli szkół feryjnych, którzy z przyczyn organizacyjnych zostali wytypowani do zwolnienia (uchwała SN z 7 grudnia 2006 r.). W związku z tym, że zmiany kadrowe w szkole feryjnej dokonywane są tylko raz w roku, a nauczyciel szkoły, w której organizacji pracy przewidziano ferie szkolne, może zostać zwolniony z pracy na podstawie art. 20 Karty Nauczyciela, za 3-miesięcznym wypowiedzeniem, które upływa z końcem roku szkolnego, tj. 31 sierpnia., dyrektor szkoły może wręczyć nauczycielowi z tej przyczyny wypowiedzenie, mimo że przebywa on na urlopie dla poratowania zdrowia, bądź zwolnieniu lekarskim. 45

Sam fakt rozwiązania stosunku pracy, co do zasady, rodzi po stronie pracodawcy obowiązek wydania świadectwa pracy. Powinien to uczynić niezwłocznie, a brak rozliczenia pracownika z pracodawcą (np. zwrotu powierzonych narzędzi, rozliczenia delegacji) nie upoważnia pracodawcy do jakichkolwiek opóźnień w realizacji ciążącego na nim obowiązku. Wyjątek: dotyczy sytuacji, w której dotychczasowy pracodawca nawiązuje z pracownikiem kolejną umowę o pracę bezpośrednio po rozwiązaniu umowy poprzedniej: w takiej sytuacji pracodawca obowiązany jest wydać pracownikowi świadectwo pracy wyłącznie wówczas, gdy ten wystąpi ze stosownym żądaniem, aby było ono dla pracodawcy wiążące, pracownik powinien je zgłosić najpóźniej w dniu poprzedzającym dzień, w którym następuje rozwiązanie stosunku pracy, dokumenty dotyczące tego żądania pracodawca umieszcza w części C akt osobowych pracownika (patrz 6 ust. 2 pkt 3 lit. b rozp. MPiPS z dn. 28.05.1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika, Dz.U. Nr 62, poz. 286, z późn. zm.). 46

Pracodawca wydaje świadectwo pracy bezpośrednio pracownikowi albo osobie upoważnionej przez niego na piśmie. Jako dzień realizacji obowiązku prawodawca wskazuje dzień, w którym następuje rozwiązanie stosunku pracy. W przypadku braku takiej możliwości pracodawca obowiązany przesłać świadectwo pracownikowi lub wspomnianej osobie za pośrednictwem poczty albo doręczyć je w inny sposób. Powinien to uczynić nie później niż w ciągu 7 dni od dnia ustania stosunku pracy. Jeżeli pracownik zmienił miejsce zamieszkania, nie informując o tym pracodawcy, świadectwo pracy wysłane pod adres podany przez pracownika uważa się za doręczone. Pracodawca powinien z kolei umieścić ów dokument w aktach osobowych pracownika, opatrując go odpowiednią adnotacją. Obok świadectwa pracy pracodawca sporządza też jego kopię. Przechowuje się ją w części C akt osobowych pracownika, wraz z innymi dokumentami związanymi z ustaniem zatrudnienia. 47

Praca nauczyciela, z wyjątkiem pracy nauczyciela stażysty, podlega ocenie. Ocena pracy nauczyciela może być dokonana w każdym czasie, nie wcześniej jednak niż po upływie roku od dokonania oceny poprzedniej lub oceny dorobku zawodowego z inicjatywy dyrektora szkoły lub na wniosek: 1) nauczyciela; 2) organu sprawującego nadzór pedagogiczny; 3) organu prowadzącego szkołę; 4) rady szkoły; 5) rady rodziców. Dyrektor szkoły jest obowiązany dokonać oceny pracy nauczyciela w okresie nie dłuższym niż 3 miesiące od dnia złożenia wniosku. Ocena pracy nauczyciela ma charakter opisowy i jest zakończona stwierdzeniem uogólniającym: 1) ocena wyróżniająca; 2) ocena dobra; 3) ocena negatywna. Oceny pracy nauczyciela dokonuje dyrektor szkoły, który przy jej dokonywaniu może zasięgnąć opinii samorządu uczniowskiego.

Za wieloletnią pracę nauczyciel otrzymuje nagrodę jubileuszową w wysokości: 1) za 20 lat pracy - 75% wynagrodzenia miesięcznego; 2) za 25 lat pracy - 100% wynagrodzenia miesięcznego; 3) za 30 lat pracy - 150% wynagrodzenia miesięcznego; 4) za 35 lat pracy - 200% wynagrodzenia miesięcznego; 5) za 40 lat pracy - 250% wynagrodzenia miesięcznego. Nauczycielowi przysługuje dodatkowe wynagrodzenie roczne na zasadach i w wysokości określonych w ustawie z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej z późn. zm. Tworzy się specjalny fundusz na nagrody dla nauczycieli za ich osiągnięcia dydaktyczno-wychowawcze. Medal Komisji Edukacji Narodowej nadawany będzie nauczycielom i innym osobom za szczególne zasługi dla oświaty i wychowania. Medal nadaje Minister Edukacji Narodowej.

Nauczycielowi zatrudnionemu w szkole, w której w organizacji pracy przewidziano ferie letnie i zimowe, przysługuje urlop wypoczynkowy w wymiarze odpowiadającym okresowi ferii i w czasie ich trwania. Nauczyciel może być zobowiązany przez dyrektora do wykonywania w czasie tych ferii następujących czynności: 1) przeprowadzania egzaminów; 2) prac związanych z zakończeniem roku szkolnego i przygotowaniem nowego roku szkolnego; 3) opracowywania szkolnego zestawu programów oraz uczestniczenia w doskonaleniu zawodowym w określonej formie. Czynności, o których mowa w pkt 1-3, nie mogą łącznie zająć nauczycielowi więcej niż 7 dni. Nauczycielom zatrudnionym w szkołach, w których nie są przewidziane ferie szkolne, przysługuje prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 35 dni roboczych w czasie ustalonym w planie urlopów. W ramach ustalonego przepisami wymiaru urlopu wypoczynkowego nauczyciel ma prawo do nieprzerwanego co najmniej czterotygodniowego urlopu wypoczynkowego. Z odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych wypłacane jest nauczycielowi do końca sierpnia każdego roku świadczenie urlopowe w wysokości odpisu podstawowego, o którym mowa w przepisach o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, ustalonego proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy i okresu zatrudnienia nauczyciela w danym roku szkolnym.

Kształcąc się lub dokształcając możesz uzyskać dofinansowanie kosztów ponoszonych na swój tak ważny i obowiązkowy rozwój zawodowy. Art. 70a. ust.1. KN: W budżetach organów prowadzących szkoły wyodrębnia się środki na dofinansowanie doskonalenia zawodowego nauczycieli z uwzględnieniem doradztwa metodycznego [ ]

Nauczyciel ma możliwość skorzystania z płatnych urlopów dla poratowania zdrowia. Nauczycielowi zatrudnionemu w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony, po przepracowaniu co najmniej 7 lat w szkole, dyrektor szkoły udziela urlopu dla poratowania zdrowia, w celu przeprowadzenia zaleconego leczenia, w wymiarze nieprzekraczającym jednorazowo roku. Nauczyciel w okresie przebywania na urlopie dla poratowania zdrowia zachowuje prawo do comiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego i dodatku za wysługę lat oraz prawo do innych świadczeń pracowniczych, w tym dodatków socjalnych. Nauczycielowi można udzielić kolejnego urlopu dla poratowania zdrowia nie wcześniej niż po upływie roku od dnia zakończenia poprzedniego urlopu dla poratowania zdrowia. Łączny wymiar urlopu dla poratowania zdrowia nauczyciela w okresie całego zatrudnienia nie może przekraczać 3 lat.

Nauczyciele podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej za uchybienia godności zawodu nauczyciela lub obowiązkom o których mowa w art. 6. Za uchybienia przeciwko porządkowi pracy, w rozumieniu art. 108 Kodeksu pracy, wymierza się nauczycielom kary porządkowe zgodnie z Kodeksem pracy. [ ] W sprawach dyscyplinarnych nauczycieli orzekają w pierwszej instancji komisje dyscyplinarne przy wojewodach dla nauczycieli wszystkich szkół na terenie województwa rozdział 10 KN Odpowiedzialność dyscyplinarna. Uwaga! Nauczyciele podlegają również odpowiedzialności cywilnej (Kodeks Cywilny) i karnej (Kodeks Karny).

W sytuacjach zagrożenia w pracy masz zapewnioną ochronę prawną z urzędu! Art. 63. 1. Nauczyciel, podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, korzysta z ochrony przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych [ ] 2. Organ prowadzący szkołę i dyrektor szkoły są obowiązani z urzędu występować w obronie nauczyciela, gdy ustalone dla nauczyciela uprawnienia zostaną naruszone.

Ewa Norkowska