Styczeń 2016 Practice Group(s): Banking & Finance Tax Podatek majątkowy od aktywów banków oraz zakładów ubezpieczeń począwszy od 1 lutego 2016 r. By Adrian Jonca, Gregor P. Ordon Parlament uchwalił w dniu 15 stycznia 2016 r. ustawę o podatku od niektórych instytucji finansowych. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 lutego 2016 r. Ustawodawca zarządził jednocześnie, że wprowadzenie podatku nie może stanowić podstawy do zmiany warunków świadczenia usług finansowych i ubezpieczeniowych wykonywanych na podstawie umów zawartych przed dniem wejścia w życie ustawy. Dane brzegowe uchwalonej ustawy przedstawiają się następująco: A. Podatnicy Opodatkowaniu podlegają następujący usługodawcy usług finansowych: 1. Banki krajowe; 2. Oddziały banków zagranicznych z krajów innych niż Unia Europejska; 3. Oddziały instytucji kredytowych w rozumieniu Rozporządzenia Rady Europy nr 575/2013 (oddziały banków z krajów Unii Europejskiej); 4. Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo - Kredytowe z siedzibą w Polsce; 5. Krajowe zakłady ubezpieczeń; 6. Krajowe zakłady reasekuracji; 7. Oddziały zagranicznych zakładów ubezpieczeń i zagranicznych zakładów reasekuracji oraz inne formy stałej obecności na terytorium Polski zakładu ubezpieczeń lub zakładu reasekuracji z krajów Unii Europejskiej, 8. Główne oddziały zagranicznych zakładów ubezpieczeń i zagranicznych zakładów reasekuracji mających siedzibę w państwach spoza Unii Europejskiej; 9. Instytucje pożyczkowe inne niż banki, instytucje kredytowe i ich oddziały, Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo-Kredytowe lub inne niż podmiot, którego działalność polega na udzieleniu kredytów konsumenckich w postaci odroczenia zapłaty ceny. Banki państwowe oraz podatnicy, w stosunku do których Komisja Nadzoru Finansowego sprawuje szczególny nadzór są zwolnione z podatku.
B. Stawka podatkowa Podatek bankowy jest podatkiem miesięcznym. Podatek bankowy nie stanowi kosztu uzyskania przychodów. Kwota podatku podlega samoobliczeniu przez podatnika i zapłacie w terminie do 25 dnia miesiąca następnego za miesiąc poprzedni na rzecz organu podatkowego. Miesięczna stawka podatkowa wynosi 0,0366% (0,44% rocznie) liczone od miesięcznej podstawy opodatkowania. C. Podstawa opodatkowania Podstawa opodatkowania podlega odrębnemu obliczeniu za każdy miesiąc. Podstawę opodatkowania stanowi suma wartości aktywów podatnika wynikająca z zestawienia obrotów i sald ustalonego na ostatni dzień miesiąca na podstawie zapisów na kontach księgi głównej zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości lub zgodnie z standardami rachunkowości stosowanymi przez podatnika. Przed ustaleniem wysokości kwoty podatku, podatnicy uprawnieni są do odliczenia kwot wolnych od opodatkowania. Kwota wolna od opodatkowania dla grup podatników wymienionych w pkt 1-4 wynosi 4 mld złotych. Kwota wolna od opodatkowania dla podatników wymienionych w pkt 5-8 wynosi 2 mld złotych. Natomiast kwota wolna od opodatkowania dla instytucji pożyczkowych wynosi 200 mln złotych. Wartość tę oblicza się łącznie dla wszystkich podatników zależnych lub współzależnych pośrednio lub bezpośrednio od jednego podmiotu lub grupy podmiotów powiązanych ze sobą. W przypadku podatników, o których mowa w pkt. 1-3 podstawa opodatkowania może zostać pomniejszona na koniec miesiąca o wartość funduszy własnych (kapitał TIER1 i kapitał TIER2). Podobna regulacja dotyczy Spółdzielczych Kas Oszczędnościowo - Kredytowych. Banki zrzeszające mają natomiast możliwość pomniejszenia podstawy opodatkowania o wartość środków finansowych zgromadzonych na wszystkich rachunkach zrzeszonych banków spółdzielczych prowadzonych przez podatnika. Nadto, instytucje wymienione w pkt 1-4 mają możliwość pomniejszenia podstawy opodatkowania o kwoty otrzymane w wykonaniu niektórych decyzji KNF. Ta grupa podatników posiada dodatkowo prawo obniżenia podstawy opodatkowania o wartość aktywów w postaci skarbowych papierów wartościowych emitowanych przez RP. Decydujący jest stan skarbowych papierów wartościowych na koniec danego miesiąca. D. Informacje uzupełniające Ustawa została wprowadzona w celu finansowania niektórych celów socjalnych rządu i skierowana do enumeratywnie wymienionych uczestników rynku finansowego. Aktywa banków zagranicznych oraz zagranicznych zakładów ubezpieczeń i reasekuracji (bez oddziału w Polsce) składające się przykładowo z kredytów zagranicznych udzielonych na rzecz polskich kredytobiorców pozostają poza opodatkowaniem. Dotyczy to w szczególności kredytów udzielanych bezpośrednio przez banki zagraniczne w Polsce. Obowiązkowi podatkowemu nie podlegają ponadto domy maklerskie, spółki leasingowe lub spółki factoringowe z siedzibą albo oddziałem w Polsce. Również fundusze sekurytyzacyjne, czy też fundusze inwestycyjne nie należą do grupy 2
podatników. Ponadto ustawodawca zdecydował, aby banki państwowe były zwolnione z przedmiotowego podatku majątkowego. Ostatecznie niniejszy podatek majątkowy podlega obliczeniu jedynie na podstawie zestawienia składników majątkowych każdorazowo na ostatni dzień miesiąca (wysokość i skład majątku przedsiębiorstwa jak również wysokość funduszy własnych w okresie każdorazowo pomiędzy początkiem a dniem poprzedzającym koniec danego miesiąca jest bez znaczenia). E. Wątpliwości Ustawa została uchwalona stosunkowo szybko i nie jest wolna od istotnych kwestii, co do jej wykładni. Przykładowo istnieją wątpliwości, jakiego rodzaju fundusze własne podlegają uwzględnieniu w przypadku oddziału, gdyż oddział jako podmiot nie posiadający osobowości prawnej nie posiada funduszy własnych odrębnych od funduszy własnych centrali. Dodatkowo nie jest jasne, czy podstawa opodatkowania podlega uprzednio pomniejszeniu o odpisy aktualizujące majątek banków lub zakładów ubezpieczeń, gdyż w tym celu decydujące są zapisy na kontach księgi głównej wynikające z zestawienia obrotów i sald, które to zapisy przedstawiają także wyższe wartości początkowe aktywów. Równocześnie powstaje pytanie, czy podatnicy, którzy ustalają wartość aktywów zarówno na podstawie krajowych przepisów o rachunkowości jak również na podstawie IFRS mogą wybrać zasady ustalania wartości aktywów według własnego uznania, zważywszy, że obydwa przepisy przewidują odmienne kryteria wyceny poszczególnych składników majątkowych, np. w postaci papierów wartościowych czy też instrumentów finansowych lub też co do własności ekonomicznej aktywów. Sposób opodatkowania aktywów w obecnej formie prowadzi również do tego, że aktywa natury czysto technicznej, jak np. czynne rozliczenia międzyokresowe lub podatek odroczony również podlegają podatkowi majątkowemu. W przypadku, gdy podatnicy posiadaliby także w swoich aktywach nieruchomości, owe składniki majątkowe byłyby opodatkowane podwójnie (raz podatkiem od nieruchomości, drugi raz podatkiem bankowym). Podwójne opodatkowanie samym podatkiem bankowym można natomiast zauważyć w przypadku, gdy banki podlegające opodatkowaniu udzielają innym instytucjom finansowym różnego rodzaju finansowania (np. na rzecz banków hipotecznych). F. Skutki ekonomiczne Wprowadzony podatek majątkowy nie pozostanie zapewne bez konsekwencji ekonomicznych. Ze względu na fakt, że niniejszy podatek bankowy nie stanowi kosztu uzyskania przychodów i równocześnie nie może stanowić podstawy do zmiany warunków świadczenia usług finansowych i ubezpieczeniowych, jego wysokość obciąża w pełni marżę czy też zysk podatnika. Należy zatem oczekiwać, że bezpośrednia akcja kredytowa banków zagranicznych będzie bardziej opłacalna. Obciążenie instytucji kredytowych niniejszym podatkiem majątkowym, który należy do najwyższych w Europie, wpływa również niekorzystnie na ofertę produktów finansowych generujących niską marżę (a przy tym bezpiecznych) i wspomaga realokację na rzecz produktów finansowych z wyższych klas ryzyka, czy też na rzecz skarbowych papierów wartościowych RP lub też na rzecz pozabilansowych składników majątkowych. Ponadto przepisy nie rozróżniają szczególnych różnic pomiędzy sektorem bankowym a sektorem 3
ubezpieczeniowym (przede wszystkim towarzystw ubezpieczeń na życie) i opodatkowują obydwa sektory, jak również zróżnicowane klasy ryzyka produktów finansowych, jednolitą stawką podatkową. Praktyczne zastosowanie przepisów ustawy oraz stanowisko administracji podatkowej w okresie nadchodzących miesięcy pokaże zatem, czy przedmiotowa ustawa spełni swoje cele. Niniejsza publikacja ma charakter informacyjny i nie powinna stanowić podstawy do podejmowania wiążących decyzji. Informacje zawarte w niniejszej publikacji dotyczą jedynie niektórych aspektów prawnych wybranych spraw oraz zagadnień i nie mogą być traktowane jako porada prawna. Autorzy: Gregor Paul Ordon Adrian Jonca gregor.ordon@klgates.com adrian.jonca@klgates.com +48 22 653 42 69 +48 22 653 42 58 Anchorage Austin Beijing Berlin Boston Brisbane Brussels Charleston Charlotte Chicago Dallas Doha Dubai Fort Worth Frankfurt Harrisburg Hong Kong Houston London Los Angeles Melbourne Miami Milan Moscow Newark New York Orange County Palo Alto 4
Paris Perth Pittsburgh Portland Raleigh Research Triangle Park San Francisco São Paulo Seattle Seoul Shanghai Singapore Spokane Sydney Taipei Tokyo Warsaw Washington, D.C. Wilmington K&L Gates comprises approx. 2,000 lawyers globally who practice in fully integrated offices located on five continents. The firm represents leading multinational corporations, growth and middle-market companies, capital markets participants and entrepreneurs in every major industry group as well as public sector entities, educational institutions, philanthropic organizations and individuals. For more information about K&L Gates or its locations, practices and registrations, visit www.klgates.com. This publication is for informational purposes and does not contain or convey legal advice. The information herein should not be used or relied upon in regard to any particular facts or circumstances without first consulting a lawyer. 2016 K&L Gates LLP. All Rights Reserved. 5