Kanadyjski przemysł gier wideo 2015-11-22 21:13:46

Kanadyjski przemysł gier wideo 2015-11-22 21:13:46

2 Kanada jest trzecim na świecie po USA i Japonii, największym producentem gier wideo, których tytuły plasują się w ścisłej światowej czołówce. Kanadyjski przemysł gier wideo rozwija się od ponad 40 lat. W tym okresie, dzięki innowacji, dostosowanej do potrzeb branży edukacji oraz silnemu wsparciu finansowemu przez państwo, Kanada stała się trzecim na świecie po USA i Japonii, największym producentem gier wideo, których tytuły plasują się w ścisłej światowej czołówce. 1. Charakterystyka branży gier wideo w Kanadzie Według raportu Canada's entertainment software industry 2011" przygotowanego dla Kanadyjskiego Stowarzyszenia Producentów Oprogramowania dla Przemysłu Rozrywkowego (The Entertainment Software Association of Canada) w 2011 r. branża gier wideo w Kanadzie obejmowała 348 przedsiębiorstw, w których zatrudnionych było ponad 15 700 pracowników bezpośrednio związanych z produkcją gier wideo, których wkład w gospodarkę kanadyjską osiągnął wartość 1,7 mld dolarów kanadyjskich (CAD). W latach 2010-2011 branża gier wideo rosła w tempie 11% rocznie, natomiast w kolejnych latach szacuje się, że osiągnie wzrost na poziomie 17% rocznie. Struktura przemysłu gier wideo w Kanadzie: Kanadyjski przemysł gier wideo charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem firm pod względem ich wielkości. Na 348 firm branży 12,1% stanowią firmy największe, zatrudniające ponad 150 pracowników, 16,4% to firmy średnie (od 51 do 150 pracowników). Największy odsetek stanowią firmy małe 42,7% (6-50 pracowników) oraz firmy mikro 28,8% (1-5 pracowników). Wielkość firmy pod względem liczby zatrudnionych: Średnia liczba pracowników Całkowita liczba pracowników Całkowita liczba firm Procentowy rozkład zatrudnienia Procentowy rozkład firm Mikro (1-5 prac.) 3 292 101 1,9% 28,8% Małe (6-50 prac.) 16 2312 149 14,7% 42,7% Średnie (51-150 prac.) 67 3842 57 24,4% 16,4% Duże (ponad 151 prac.) 221 9272 41 59,0% 12,1% RAZEM: 15 718 348 Źródło: 2011 Essential Facts about the Canadian Computer and Video Game Industry, Entertainment Software Association of Canada.

3 W podziale na prowincje kanadyjskie zauważa się dominację trzech prowincji w przemyśle gier wideo: Quebek, Ontario i Kolumbia Brytyjska. Najwięcej dużych firm posiada swoje siedziby w Quebeku, gdzie znajduje się 26 największych firm z branży gier wideo w Kanadzie - w sumie w prowincji tej zarejestrowanych jest 87 firm. Największa liczba firm działających w branży znajduje się w prowincji Ontario - 96 podmiotów, jednakże z dominacją małych i mikro przedsiębiorstw. Podobna sytuacja występuje w prowincji Kolumbia Brytyjska, gdzie na 83 firmy, 60 to małe i średnie przedsiębiorstwa. Wielkość firmy pod względem liczby zatrudnionych: Ontario Quebec Kolumbia Brytyjska Pozostałe Prowincje Mikro (1-5 prac.) 34 9 14 44 Małe (6-50 prac.) 45 30 42 32 Średnie (51-150 prac.) 14 22 18 3 Duże (ponad 151 prac.) 3 26 9 3 RAZEM: 96 87 83 82 Źródło: Raport Canada's entertainment software industry 2011", SECOR, 30 maja 2011 r. Kanadyjskie firmy koncentrują się przede wszystkim na tworzeniu i publikowaniu gier na konsole. Zauważalny jest jednak trend spadkowy tej tradycyjnej platformy na rzecz gier na urządzenia mobilne, MMO (massively multiplyer online) oraz gry społecznościowe. Charakterystyka branży w wybranych prowincjach: Quebec: W ciągu ostatnich 15 lat prowincja Quebec stała się dominującym graczem na rynku gier wideo w Kanadzie. 63% dużych firm z branży mieści się w tej prowincji, a zatrudnienie w nich znajduje ponad połowa wszystkich zatrudnionych w przemyśle gier wideo - ponad 8 tyś pracowników. Montreal jest głównym centrum rozwoju gier wideo w Kanadzie - znajduje się w nim większość firm ulokowanych w prowincji, które łącznie zatrudniają ok. 6 tyś pracowników bezpośrednio związanych z branżą. Wzrost przemysłu gier wideo w Quebeku na poziomie 13% rocznie był wyższy niż średnia kanadyjska (11%),

4 jednak eksperci przewidują, że w ciągu najbliższych lat branża w tej prowincji będzie rosła na poziomie średniej krajowej. Quebecki przemysł gier wideo jest głównie skoncentrowany na konsolach - w 2011 r. 72% działalności firm poświęcona była właśnie tej platformie, chociaż eksperci wskazują, że w 2013 r. udział ten powinien się zmniejszyć do 67% na rzecz innych platform. Branża gier wideo w Quebeku w 2011 r. Całkowita liczba zatrudnionych 8 236 Całkowita liczba firm sektora 87 Średnia liczba zatrudnionych w firmie 95 Wzrost branży 13% Przewidywany wzrost 16% Średnie roczne zarobki (średnia kanadyjska: 62 188 CAD) 60 450 CA Źródło: Raport Canada's entertainment software industry 2011", SECOR, 30 maja 2011 r. W Quebeku swoje studia posiadają takie firmy jak: Ubisoft (Montreal - główna siedziba, obecny od 1997 r., zatrudnia ponad 2 tys. pracowników), Electronic Arts (Montreal, 2003 r., największe studio firmy znajduje się w Burnaby w Kolumbii Brytyjskiej), Eidos (Montreal, 2007 r.), THQ (Montreal, 2009 r.), Funcom (Montreal, 2009 r.) Warner Bros (Montreal, 2010 r.) Square Enix (Montreal, 2012 r.) Ontario: W prowincji Ontario, w przeciwieństwie do Quebeku, znajdują się przede wszystkim małe i mikro firmy, chociaż całkowita ich liczba jest najwyższa w Kanadzie (96 firm z branży gier wideo). Tempo wzrostu tego sektora w prowincji Ontario jest również najwyższe w skali kraju: 20% w 2011 r. oraz prognozowane 21% w kolejnych

5 latach. Przemysł ontaryjski jest w mniejszym stopniu skoncentrowany na konsolach, w 2011 r. 56% działalności firm opisywanej branży koncentrowało się na produkcji tego typu gier. W 2013 r. udział ten powinien zmniejszyć się do 44%, głownie na rzecz takich platform jak gry rozrywkowe (ang. casual games), społecznościowe (ang. social games) oraz gier na urządzenia mobilne. Branża gier wideo w Ontario w 2011 r. Całkowita liczba zatrudnionych 2 600 Całkowita liczba firm sektora 96 Średnia liczba zatrudnionych w firmie 27 Wzrost branży 20% Przewidywany wzrost 21% Średnie roczne zarobki (średnia kanadyjska: 62 188 CAD) 62 297 CAD Źródło: Raport Canada's entertainment software industry 2011", SECOR, 30 maja 2011 r. W Ontario swoje studia posiadają takie firmy jak: Tecmo Koei (Toronto, jako Koei Canada In. od 2001 r.) Arkadium (Toronto, 2010 r.) Capcom Mobile (Burlington) Rockstar Games (Toronto) Ubisoft (Toronto) Kolumbia Brytyjska: W Kolumbii Brytyjskiej znajduje się drugi w Kanadzie, pod względem wartości, przemysł gier wideo, ale o najsłabszym potencjale rozwojowym wśród tych trzech dominujących prowincji. W ubiegłym roku w branży zauważalna była stagnacja, spowodowana wycofaniem się z prowincji lub ograniczeniem swojej działalności przez kilka dużych firm (m.in. zamknięcie studia Propaganda Games, Ubisoft, Rockstar Vancouver i Radical Entertainment, zamknięcie dwóch projektów Microsoft Games, ograniczenie zatrudnienia w EA i Capcom).

6 Niemniej jednak prognozy na kolejne lata wskazują wzrost tego sektora na poziomie 10%. Podobnie jak w przypadku Quebeku dominacja gier na konsole będzie stopniowo malała - z 72% w 2011 r. do 68% w 2013 r. na rzecz pozostałych platform. Branża gier wideo w Kolumbii Brytyjskiej (BC) w 2011 r. Całkowita liczba zatrudnionych 3 882 Całkowita liczba firm sektora 83 Średnia liczba zatrudnionych w firmie 47 Wzrost branży 0% Przewidywany wzrost 10% Średnie roczne zarobki (średnia kanadyjska: 62 188 CAD) 68 714 CAD Źródło: Raport Canada's entertainment software industry 2011", SECOR, 30 maja 2011 r. W Kolumbii Brytyjskiej swoje studia posiadają takie firmy jak: Electronic Arts (Burnaby, firma obecna w Kanadzie od 1991 r. - w BC posiada największe swoje studio) Capcom (Vancouver) Microsoft Games (Victoria); Nintendo Canada (Vancouver) 2. Czynniki warunkujące dynamiczny wzrost sektora gier wideo w Kanadzie Istniejące już doświadczenie i baza firm tworzących gry wideo sprzyjało dalszemu rozwojowi branży i ułatwiało lokowanie zagranicznych firm w Kanadzie - np. w 1991 r. kalifornijska firma Electronic Arts rozpoczęła inwestycje w BC od przejęcia kanadyjskiej 60-osobowej firmy Distinctive Software. Dostosowany do potrzeb rynku program edukacyjny, szczególnie na poziomie college'u i uniwersytetu oraz ścisła współpraca przemysłu z ośrodkami badawczymi sprzyjają rozwojowi i kształceniu wykwalifikowanych pracowników branży gier wideo:

7 - Przykładowo firma Ubisoft w 2011 r. rozpoczęła współpracę z Université de Montréal oraz Kanadyjską Radą Badań Nauk Przyrodniczych i Inżynieryjnych (Natural Sciences and Engineering Research Council of Canada) nad wykorzystaniem sztucznej inteligencji w grach wideo. Firma w ciągu pięciu lat zamierza zainwestować w projekt 1 mln CAD. Firma Ubisoft oferuje również kanadyjskim studentom udział w tzw. Ubisoft Campus - letnim 8- tygodniowym stażu w trakcie, którego studenci uczestniczą w tworzeniu gier wideo. Finansowe wsparcie rządu Kanady oraz prowincji w sposób istotny wpłynęło na szybki rozwój branży. Wsparcie - Powstają na potrzeby rynku specjalnie skonstruowane studia jak np. w Vancouver The Centre for Digital Media, które jako jedyne w Kanadzie oferuje studia magisterskie z zakresu mediów cyfrowych i ściśle współpracuje z sektorem prywatnym - partnerami projektu są wszystkie największe firmy z branży gier wideo w Kanadzie. tucjonalne polega przede wszystkim na ulgach podatkowych na poniesione koszty zatrudnienia przy produkcji gier wideo. Ulgi w zależności od prowincji wahają się od 17,5% w Kolumbii Brytyjskiej do 60% Nowej Szkocji. Dodatkowo rząd federalny oferuje ulgi podatkowe na wydatki poniesione na B&R. Korzystne położenie geograficzne Kanady pomiędzy jej głównymi rynkami eksportowymi - Azją i Europą. Bliskość Stanów Zjednoczonych była również jednym z czynników mających znaczenie dla rozwoju branży gier wideo na zachodnim wybrzeżu Kanady. 3. Wsparcie instytucjonalne kanadyjskiej branży gier wideo. Wsparcie Rządu Federalnego Kanady Władze federalne oraz rządy prowincjonalne rozwinęły dobrze funkcjonujący system wsparcia branży gier wideo w Kanadzie złożony z wielu programów pomocowych oraz możliwości skorzystania z ulg podatkowych. Od stycznia 2012 r. w Kanadzie obowiązuje niższa federalna stawka podatku CIT w wysokości 15% (podatek CIT był regularnie od 2007 r. zmniejszany z poziomu 22,12%). Na poziomie federalnym funkcjonuje przede wszystkim program Rozwoju Badań Naukowych i Eksperymentalnych (Scientific Research and Experimental Development - SR&ED), który pozwala na odpisy podatkowe i/lub zwroty wydatków przeznaczonych na badania i rozwój. SR&ED to zarazem najszersze źródło pomocy rządu federalnego dla kanadyjskich firm w zakresie m.in. kosztów pracy, materiałów, maszyn, urządzeń. Program SR&ED składa się z: 1. Podstawowej ulgi podatkowej na inwestycje (ang. investment tax credit) w wysokości 20% (ulga zostanie zmniejszona do 15% w 2014 r.). 2. Specjalnej dodatkowej ulgi podatkowej inwestycyjnej w wysokości 35% (dla pierwszej transzy wydatków w wysokości 3 mln CAD) dla MŚP pozostających pod kontrolą kanadyjską (ulga ta nie zostanie zredukowana). W związku z koniecznością ograniczania wydatków państwowych Ministerstwo Finansów Kanady ogłosiło również zmiany w kalkulacji poniesionych kosztów w ramach powyższego programu: Od stycznia 2014 r. do programu SR&ED nie będą kwalifikowały się nakłady inwestycyjne (ang. capital expenditures), odliczeniom będą natomiast nadal podlegały koszty związane z wynagrodzeniem, podwykonawstwem (kontraktami), koszty pośrednie etc. Stopniowo zmniejszeniu ulegnie wysokość kosztów pośrednich kwalifikowalnych do odliczenia podatkowego: z 65% do 60% w roku 2013 oraz 55% od 1 stycznia 2014 r.

8 Od stycznia 2013 r. nastąpi zmniejszenie kwoty zwrotu kosztów poniesionych przy realizacji kontraktu (podwykonawstwa) ze 100 do 80%. Wsparcie rządów poszczególnych prowincji Prowincje Ontario, Quebek oraz Kolumbia Brytyjska, jako obecnie najbardziej aktywne w Kanadzie rynku produkcji gier wideo posiadają również odpowiednie wsparcie władz prowincjonalnych w postaci programów pomocowych oraz ulg podatkowych od poniesionych kosztów zatrudnienia. Kolumbia Brytyjska Ulga Podatkowa na Interaktywne Media Cyfrowe (BC Interactive Digital Media Tax Credit - IDMTC) do wysokości 17,5% na koszty pracy dla wykwalifikowanych pracowników przy rozwoju interaktywnych produktów cyfrowych wykorzystujących przynajmniej dwa z trzech mediów tj. pismo, dźwięk, obrazy. Program Ulgi Podatkowej na Inwestycje - Kapitał Założycielski na Nowe Media (Investment Capital Program Tax Credit - New Media Venture Capital - ICPTC). Ulga zakłada 30% odpis do maksymalnej kwoty 60 tyś. CAD w danym roku podatkowym na każdego pojedynczego inwestora kanadyjskiego z siedzibą w tej prowincji. Ulga Podatkowa na Animację Cyfrową lub Efekty Wizualne (British Columbia Digital Animation or Visual Effects Tax Credit - DAVETC) w wysokości 17,5% na koszty pracy związane z produkcją cyfrowej animacji. Ontario Ulga Podatkowa na Interaktywne Media Cyfrowe (Ontario Interactive Digital Media Tax Credit - OIDMTC). OIDMTC pozwala na 40% odpis kosztów pracy bez kwoty maksymalnej oraz max 100 tyś. CAD na wydatki marketingowe i dystrybucyjne w zakresie interaktywnych produktów cyfrowych dla firm posiadających siedzibę w prowincji Ontario kanadyjskich lub będących w posiadania zagranicznych przedsiębiorców. Ulga Podatkowa na Komputerową Animację i Efekty Specjalne (Computer animation and special effects tax credit - OCASETC) w wysokości 20% na koszty pracy bez kwoty maksymalnej. Quebek Ulga Podatkowa na Produkcję Multimedialną (Production of Multimedia Titles Tax Credit - PMTTC) podzielona na dwie kategorie dóbr finalnych: 1. Produkty przeznaczone na rynek komercyjny dla szerokiej publiczności - ulga podatkowa na kwalifikowalne koszty zatrudnienia w tej kategorii wynosi 37,5 % dla produktów francuskojęzycznych i 30% dla produktów angielskojęzycznych. 2. Produkty określone mianem inne multimedia". Ulga na koszty pracy 26,25% bez względu na wersję językową. Ulga Podatkowa na Animację Komputerową i Efekty Specjalne (Quebec Computer Animation and Special Effects Tax Credit - QCASETC) w wysokości 10% kosztów pracy i może zostać podwyższona, do 20% jeśli jest to produkcja filmowa.

9 Zestawienie najważniejszych ulg podatkowych w Kanadzie na produkcję gier wideo: Rząd/Prowincja Nazwa programu Wysokość ulgi Rząd federalny (kwalifikowalne koszty związane z wynagrodzeniem, podwykonawstwem (kontraktami), koszty pośrednie) SR&ED - Investment Tax Credit 20% (od 2014 r. 15%) 35% stawka specjalna dla MŚP kanadyjskich dla 1. transzy 3 mln CAD wydatków Quebec (kwalifikowalne koszty poniesione na zatrudnienie) Production of Multimedia Titles Tax Credit Kategoria 1: 30% dla tytułów w j. ang. 37,5% dla tytułów w j. fr. Kategoria 2: 26,25 % Quebec Computer Animation and Special Effects Tax Credit 10% Ontario (kwalifikowalne koszty poniesione na zatrudnienie) Ontario Interactive Digital Media Tax Credit Ontario Computer animation and special effects tax credit 40% 20%

10 Kolumbia Brytyjska (kwalifikowalne koszty poniesione na zatrudnienie) BC Interactive Digital Media Tax Credit Investment Capital Program Tax Credit - New Media Venture Capital 17,5% 30% Źródła: Canada's entertainment software industry 2011", raport przygotowany dla The Entertainment Software Association of Canada przez SECOR Group, 30.05.2012 r. "2011 Essential Facts about the Canadian Computer and Video Game Industry", Entertainment Software Association of Canada. "Ubisoft crée une chaire en intelligence artificielle avec l'université de Montréal", Nathalie Vallerand, Les Affaires, 23.04.2011 r. "Province's slowing video game industry takes another hit", Tiffany Crawford and Tracy Sherlock, Vancouver Sun, 30.07.2012 r. "B.C. gives video game industry the right level of support", Vancouver Sun, 14.08.2012 r. "Ontario Becoming Mecca for Video Game Companies", Kristin Craik, Business Review Canada, 16.08.2012 r. "Paradis du jeu video", Ulysse Bergeron, L'Actualité, 09.03.2010 r. "Jobs growth and long-term prosperity", Canada's Economic Action Plan 2012, 29.03.2012 r.

11