Protokoły warstwy aplikacji i ich zastosowanie HTTP (HyperText Transfer Protocol) Protokół leżący u podstaw działania World Wide Web. Określa sposób formatowania i przesyłania dokumentów oraz komendy sterujące pracą serwerów internetowych i przeglądarek. Przykładowo, po wpisaniu w przeglądarce URL strony WWW (rozpoczynającego się prefiksem "http://") do serwera zostaje przesłana komenda protokołu HTTP nakazująca odszukanie i wysłanie żądanego dokumentu. Poważna wadę HTTP stanowi brak możliwości zapamiętywania informacji o wcześniejszych wywołaniach - każde polecenie wykonywane jest niezależnie od wyniku poprzednich. Uniemożliwia to w praktyce tworzenie witryn zdolnych w sposób interaktywny reagować na poczynania użytkownika. Stało się to głównym impulsem do opracowania nowych technologii, które pozwoliłyby ominąć te niedogodności (ActiveX, ASP, CGI, cookie, Java). Większość przeglądarek oraz serwerów akceptuje najnowszą wersję protokołu - HTTP 1.1. Jedną z najważniejszych cech HTTP 1.1 jest możliwość utrzymywania stałego połączenia między serwerem i klientem. Przeglądarka może teraz w czasie jednego połączenia pobrać z serwera większą liczbę plików, podczas gdy wcześniejsza wersja protokołu wymagała nawiązywania nowego połączenia dla każdego pliku. Osiągnięto w ten sposób blisko 20 procentowe przyśpieszenie ładowania się dokumentów WWW. FTP (File Transfer Protocol) Działający na zasadzie klient-serwer protokół umożliwiający przesyłanie plików przez Internet. FTP jest najpopularniejszą metodą kopiowania plików z odległej maszyny do lokalnej lub odwrotnie. Protokół FTP jest znacznie starszy niż stosowany w sieci WWW protokół HTTP, będąc obecnym w Internecie od samych jego początków (dokładniej - od 1971 roku). Obok poczty elektronicznej i Telnetu jest jedną z trzech podstawowych usług zaprojektowanych dla sieci ARPANet, poprzedniczki Internetu. Korzystanie z FTP Aby użytkownik mógł pobrać plik z komputera znajdującego się w Sieci, konieczne jest, by komputer ten posiadał zainstalowane oprogramowanie zdolne rozpoznawać i realizować tego typu żądania nadchodzące z Internetu. Maszyna spełniająca te warunki nazywana jest serwerem FTP. Użytkownik łączy się z serwerem FTP za pomocą specjalnego programu, nazywanego klientem FTP. Dawniej, kiedy nie było jeszcze programów graficznych, korzystanie z klienta FTP wymagało opanowania komend pochodzących z języka angielskiego. Przykładem takiego klienta działającego w trybie tekstowym jest dostarczany wraz z systemem Windows 95/98 program ftp.exe - można go uruchomić otwierając menu Start, wybierając polecenie Uruchom i wpisując w otwartym oknie ftp. Współczesne, okienkowe wersje klientów FTP są już dużo prostsze w obsłudze. Posiadają one zazwyczaj okno podzielone na dwie części - po jednej stronie są widoczne katalogi lokalnego komputera, po drugiej zaś katalogi serwera FTP. Kopiowanie plików przez Internet sprowadza się wówczas do przeciągnięcia myszą ikony pliku między. Do działających na tej zasadzie popularnych klientów FTP należą m.in. programy FlashFXP oraz CuteFTP. Elementy klienta FTP zawierają także przeglądarki, choć pod tym względem nie mogą one równać się z dedykowanymi klientami FTP. Przebieg sesji FTP Sesja FTP składa się z trzech części. Pierwsza z nich to zalogowanie się na odległy komputer, kiedy to trzeba podać nazwę użytkownika i hasło. Na ich podstawie serwer FTP identyfikuje użytkownika i przydziela mu na czas sesji określone prawa dostępu do swoich zasobów. Posiadanie konta i związanych z nim odpowiednich uprawnień na komputerze docelowym jest warunkiem koniecznym do rozpoczęcia transmisji jakichkolwiek danych. Konto takie jest przydzielane przez administratora systemu. Druga część sesji to już "właściwa" praca, podczas której wykonuje się operacje na odległych plikach i katalogach - kopiowanie, przenoszenie, zmiana nazwy, itp. Przed rozpoczęciem transmisji konieczne jest podanie identyfikatora
użytkownika oraz hasła zabezpieczających odległy komputer przed niepowołanym dostępem. Na serwerach FTP z dostępem publicznym - tzw. anonimowym FTP - identyfikatorem użytkownika jest zazwyczaj anonymous a hasłem własny adres poczty elektronicznej. Etap ostatni to zamknięcie sesji poleceniem close. Niektóre serwery wysyłają na zakończenie krótką statystykę, w której zawarte są m.in. informacje o czasie trwania sesji oraz ilości przesłanych danych. Dwa tryby transmisji Przesyłanie plików przez FTP może odbywać się na dwa sposoby - binarnie oraz w trybie ASCII. Pierwszy z nich przesyła plik "taki, jaki jest" - bez dokonywania w nim żadnych zmian. Drugi natomiast, w założeniach przeznaczony do transmisji zbiorów tekstowych, modyfikuje sposób kodowania niektórych bajtów. Należy pamiętać, że plik binarny (program, grafika, archiwum ZIP) przesłany w trybie ASCII nie będzie się już do niczego nadawał. Tryb binarny można natomiast bez obaw stosować do transmisji plików tekstowych. Postać adresu FTP Podobnie jak każdy komputer dostępny w Internecie serwer FTP posiada własny, indywidualny adres pozwalający go jednoznacznie zidentyfikować. Nazwa domenowa bardzo często (nie jest to regułą) rozpoczyna się od członu ftp, po którym następuje domena instytucji bądź firmy utrzymującej dany serwer, np. ftp.microsoft.com Pełny adres internetowy (URL) wygląda nieco inaczej niż w przypadku serwerów WWW, bowiem zamiast prefiksu http:// jest używany ftp://. Pozostając przy poprzednim przykładzie, URL serwera FTP firmy Microsoft będzie miał postać: ftp://ftp.microsoft.com Dalsze człony adresu (ścieżka dostępu do katalogu lub pliku) są już budowane podobnie do adresów w sieci WWW, np.: ftp://ftp.microsoft.com/pub/windows98/ie/setup.exe Powyższe adresy wskazują na serwer anonimowy. Jeżeli dostęp do serwera wymaga podania nazwy użytkownika oraz hasła, należy dołączyć te dane do adresu w następujący sposób: ftp://uzytkownik:haslo@ftp.microsoft.com Archiwa FTP Serwer FTP, na którym zgromadzono większą ilość plików udostępnianych określonej grupie użytkowników, jest określany często mianem archiwum FTP. Publiczne (anonimowe) archiwa FTP słyną przede wszystkim z bogatych zbiorów oprogramowania - począwszy od niewielkich rozmiarów programów użytkowych (graficznych, muzycznych, internetowych) poprzez dema gier, uaktualnienia dla pakietów antywirusowych, a skończywszy na całych systemach operacyjnych (np. Linux, FreeBSD). Podstawową zaletą takich serwisów (oprócz bogactwa zawartości) jest ich aktualność - starannie prowadzone archiwa dysponują zawsze najnowszymi wersjami programów. Telnet Protokół telnet jest tzw. protokołem zdalnej sesji. Oznacza to, że program korzystający z tego protokołu (często również o nazwie "telnet") umożliwia komunikację ze zdalnym komputerem. Przy pomocy telnet-u można więc poprzez sieć Internet zalogować się na się na odległym serwerze i pracować na nim tak, jak przy pomocy fizycznie podłączonego doń terminala. Protokół ten, powstał jako jedna z pierwszych usług dostępnych w sieci Internet. Aktualnie został on wyparty przez protokół Secure Shell, który oferuje szyfrowanie zarówno wprowadzanego hasła, jak i całego przebiegu sesji. Właśnie ze względu na fakt, że w przypadku korzystania z telnetu, cała treść Twojego dialogu ze zdalnym komputerem przesyłana jest siecią bez żadnego zabezpieczenia (co umożliwia np. podsłuchanie Twojego hasła), wykorzystywanie tego protokołu nie jest zalecane i powinno zostać ograniczone do
sytuacji, w których protokół Secure Shell nie jest dostępny. System Windows (95/98/ME/NT/2000/XP) zawiera prosty program o nazwie telnet umożliwiający zestawienie zdalnej sesji z serwerem platon (jak również innymi serwerami, na których zezwolono na zdalne połączenia przy pomocy tego protokołu). W przypadku, jeśli nie masz na pulpicie ani na pasku zadań skrótu do programu telnet, w celu jego uruchomienia kliknij przycisk "Start", następnie wybierz polecenie "Uruchom", wprowadź nazwę programu telnet i kliknij przycisk "OK". Po chwili (jeśli tylko program został zainstalowany w czasie instalacji systemu Windows), ukaże się okno programu Telnet. W swojej standardowej konfiguracji, program ten wyświetla czarne znaki na białym tle, co męczy wzrok równie szybko, co skutecznie. Ustawienia te możesz zmienić klikając pozycję menu "Terminal", następnie "Preferencje..." i wybierając po kliknięciu klawisza "Czcionki..." biały lub srebrny kolor znaków oraz po kliknięciu klawisza "Kolor tła...", koloru czarnego. Następnie z menu "Połącz" wybierz pozycję "System zdalny...". W okienku inicjacji połączenia wprowadź nazwę hosta lew.tu.koszalin.pl. W polu "Port:" pozostaw opcję telnet a w polu "Typ terminala:" opcję vt100 (jest to model terminala obsługiwanego przez praktycznie wszystkie odmiany systemu unix). Następnie kliknij przycisk "Połącz". Po krótkiej chwili w oknie terminala powinno pojawić się zaproszenie do zalogowania na serwerze lew.tu.koszalin.pl. Wprowadź nazwę swojego shellowego konta i naciśnij klawisz Enter.
Teraz powinna pojawić się prośba o wprowadzenie Twojego hasła. Lepiej to zrobić powoli, bez pośpiechu. Wprowadzane znaki hasła nie są wyświetlane na ekranie. Po wprowadzeniu hasła naciśnij klawisz Enter. Jeśli popełniłe(a)ś błąd podczas wprowadzania nazwy konta lub hasła, system wróci do pytania o nazwę konta i cały proces logowania będziesz musiał(a) powtórzyć. Po pozytywnej weryfikacji nazwy konta i hasła, pojawi się zaproszenie do wprowadzania komend (tzw. prompt). Standardowo składa się ono z nawiasu "[", nazwy konta, symbolu "@", nazwy serwera, oraz, po spacji, nazwy bieżącego katalogu (tylko ostatni poziom zagłębienia), nawiasu "]" i symbolu "$". Teraz możesz rozpocząć pracę na serwerze lew.
Tak wygląda np. wynik wykonania komendy: quota -v, wyświetlającej limity przestrzeni dyskowej, jakim podlega Twoje konto, a także obszar dysku jaki aktualnie zajmuje. Komenda exit kończy zdalną sesję i wylogowuje Cię z serwera.