Wrocław 2007-09 SYSTEMY OPERACYJNE WYKLAD 2 Paweł Skrobanek C-3, pok. 321 e-mail: pawel.skrobanek@pwr.wroc.pl http://pawel.skrobanek.staff.iiar.pwr.wroc.pl 1 PLAN: 2. Usługi 3. Funkcje systemowe 4. Programy systemowe 2 1.1. Dotyczące procesów. 1.2. Dotyczące zarządzania pamięcią operacyjną. 1.3. Dotyczące zarządzania plikami. 1.4. Pozostałe. 3 1
1.1. Dotyczące procesów: tworzenie i usuwanie procesów systemowych i uŝytkowych, wstrzymywanie i wznawianie procesów, Przykład (dostęp do drukarki przez dwa procesy): PROCES A: PROCES B: 4 Przykład cd.: PROCES A: PROCES B: 1 min stan oczekiwania 5 1.1. Dotyczące procesów cd.: synchronizacja procesów, Komunikacja procesów. 1.2. Dotyczące zarządzania pamięcią operacyjną: prowadzenie ewidencji PAMIEĆ: aktualne zajętych części 0 pamięci wraz z informacją 1 w czyim jest posiadaniu, 2 1M 6 2
Przykład: Start (QUAKE) Start (Carmagedon) Koniec 7 1.2. Dotyczące zarządzania pamięcią operacyjną, cd.: podejmowanie decyzji które procesy i do jakich obszarów mają być załadowane, przydzielanie i zwalnianie obszarów pamięci w zaleŝności od potrzeb (UWAGA: w pewnych sytuacjach brak odpowiedniego obszaru PO moŝe spowodować nie uruchomienie procesu z sygnałem błędu), pisząc oprogramowanie moŝna zawsze najpierw spróbować ustalić, czy jest wystarczająca ilość miejsca, np. Ŝeby nie uruchamiało się 1 godz. ) 8 Przykład: Start (QUAKE) Start (Carmagedon) Koniec 9 3
1.3. Dotyczące zarządzania plikami: tworzenie i usuwanie plików, tworzenie i usuwanie katalogów, dostarczanie moŝliwości manipulowania plikami i katalogami, odwzorowywanie plików na obszary pamięci pomocniczej, składowanie plików na nośnikach 10 1.3. Inne: zarządzanie czasem procesora, zarządzanie we/wy, ochrona i autoryzacja dostępu, rozliczanie. 11 2. Usługi 2.1. Wykonywanie programu: załadowanie programu do pamięci, rozpoczęcie jego wykonywania, zakończenie w sposób normalny lub z przyczyn wyjątkowych 2.2. Obługa operacji we/wy 2.3. Manipulacja systemem plików 2.4. Organizowanie komunikacji: dla procesów na tym samym komputerze, dla procesów wykonywanych w róŝnych systemach lub sieci (przez pamięć dzieloną i/lub komunikaty) 12 4
2. Usługi 2.5. Przydział zasobów uŝytkownikom (np. dostępu do urządzeń, procesora) 2.6. Rozliczenie (kto i ile z czego korzysta) 2.7. Ochrona: kontrola korzystania z informacji (uprawnienia), kontrola poprawności wykonywania zadań (np. sprawdzanie prawidłowości parametrów przekazywanych w wywołaniach systemowych), nadzór nad dostępem do zasobów, zabezpieczenie przed niepoŝądanymi czynnikami zewnętrznymi UWAGA: naleŝy pamiętać, Ŝe systemy rejestrują zdarzenia określonego typu (np. dzienniki) 13 3. Funkcje systemowe - tworzą interfejs pomiędzy wykonywanym programem, a systemem operacyjnym, - dostępne np. poprzez instrukcje assemblera, instrukcje języków wyŝszego poziomu 14 3. Funkcje systemowe - podział 3.1. Nadzorowanie procesów: tworzenie i usuwanie, planowanie porządku wykonania, dostarczenie mechanizmów synchronizacji, komunikacji, postępowania z blokadami 3.2. Operacje na plikach: utworzenie, usunięcie, zmiana połoŝenia pliku, otwarcie, zamknięcie pliku, czytanie, pisanie (z uwzględnieniem mechanizmów wielodostępu), pobieranie oraz ustawianie atrybutów. 15 5
3. Funkcje systemowe - podział 3.3. Operacje na urządzeniach: zamówienie, zwolnienie, czytanie, pisanie, pobranie i określenie atrybutów, logiczne przyłączenie i odłączenie, 3.4. Informacyjne: pobieranie i określanie czasu i daty, pobieranie i określanie danych systemowych, pobieranie i określanie atrybutów pliku, procesu, urządzenia. 16 3. Funkcje systemowe - podział 3.5. Komunikacyjne: tworzenie i usuwanie połączenia, nadawanie i odbiór komunikatów, przyłączenie lub odłączenie urządzenia, 17 3. Programy systemowe - tworzą wygodniejsze środowisko pracy dla uŝytkownika, - podstawowe kategorie: do manipulacji plikami i katalogami, informujące o stanie systemu, do tworzenia i zmiany zawartości plików, np. edytory (tekstu, grafiki), arkusze kalkulacyjne, translatory i/lub kompilatory języków programowania, komunikacyjne (pomiędzy procesami, uŝytkownikami, komputerami), uŝytkowe (np. Pasjans). 18 6