Dr Dariusz Aleksander Dekański Zakład Historii Powszechnej Średniowiecza Instytut Historii Uniwersytet Gdański 1.Historia powszechna średniowiecza-i rok studiów zaocznych 1. Ilość godzin: 30 godzin wykładu 2. Wykład kursowy 3. Sposób rozliczenia: egzamin ustny 4. Wykaz lektur obowiązkowych: Podręczniki: Zientara B., Historia powszechna średniowiecza, Warszawa 1973 (i dalsze wyd.); Manteuffel T., Historia powszechna. Średniowiecze, Warszawa 1966 (i dalsze wyd.) I. Wielkie syntezy (2 lektury) - Bloch M., Społeczeństwo feudalne, Warszawa 1981; - Berman H. J., Prawo i rewolucja. Kształtowanie się zachodniej tradycji prawnej, Warszawa 1995; - Danielou J., Marron H. I., Historia Kościoła od początków do roku 600, Warszawa 1984; - Gilson E., Historia filozofii chrześcijańskiej w wiekach średnich, Warszawa 1987; - Gurewicz A., Kategorie kultury średniowiecznej, Warszawa 1976; - Historia Chrześcijaństwa, t. 4: Biskupi, mnisi i cesarze 610-1054, red. G. Dragon, P. Riche, A. Vouchez, Warszawa 1999; t. 5: Ekspansja Kościoła rzymskiego 1054-1274, red. A. Vouchez, Warszawa 2001; - Katolicyzm średniowieczny, pod red. J. Kellera, Warszawa 1979; - Katolicyzm wczesnośredniowieczny, pod red. J. Kellera, Warszawa 1973; - Knowles M. D., Obolensky D., Historia Kościoła 600-1500, Warszawa 1988; Koranyi K., Powszechna historia państwa i prawa (jeden z tomów dot. średniowiecza); Kuksewicz Z., Zarys filozofii średniowiecznej, t. 1-2, Warszawa 1973; - Kuliszer J., Powszechna historia gospodarcza średniowiecza i czasów nowoŝytnych, t. 1, Warszawa 1961; - Le Goff J., Kultura średniowiecznej Europy, Warszawa 1970 (lub późniejsze wyd.); - Mierzwa E. A., Historia historiografii, t. 1: StaroŜytność- średniowiecze, Toruń 2002; - Pomian K., Przeszłość jako przedmiot wiary, Warszawa 1970; 1
II. Kościół- wybrane problemy (3 lektury) - Brojer W., Diabeł w wyobraźni średniowiecznej. Trzynastowieczne exempla kaznodziejskie, Wrocław 2003; - Chenou P., Czas reform. Historia religii i cywilizacji (1250-1550), Warszawa 1989; - Cysterki w dziejach i kulturze Rzeczypospolitej i Europy Środkowej, red. A. M. Wyrwa, A. Kiełbasa, J. Swastek, Poznań 2004; - Cystersi w społeczeństwie Europy Środkowej, red. nauk. A. M. Wyrwa, J. Dobosz, Poznań 2000; - Derdziuk E., Mnisi iroszkoccy. Św. Kolumban Młodszy- ewangelizacja Europy, Lublin 1997; - Dominikanie. Gdańsk- Polska- Europa, pod red. D. A. Dekańskiego, A. Gołembnika, M. Grubki, Gdańsk- Pelplin 2003; - Duby G., Czasy katedr. Sztuka i społeczeństwo 980-1420, Warszawa 1986; - Kanior M., Historia monastycyzmu chrześcijańskiego, t. 2: Średniowiecze w kościele zachodnim (od IX do XVI wieku), Kraków 2002; - Kłoczowski J., Wspólnoty chrześcijańskie. Grupy Ŝycia wspólnego w chrześcijaństwie zachodnim od staroŝytności do XV wieku, Kraków 1964; - Lambert M., Średniowieczne herezje, Gdańsk- Warszawa 2001; - Manteuffel T., Narodziny herezji. Wyznawcy dowolnego ubóstwa w średniowieczu, Warszawa 1963; - Manteuffel T., Papiestwo i cystersi, Warszawa 1955; - Nelville M., Dzieje templariuszy, Warszawa 1991; - Pernoud R., Kobieta w czasach katedr, Warszawa 1990; - Przybyszewski R., Pustelnicy i demony, Kraków 1994; - Ranciman S., Manicheizm średniowieczny, Gdańsk 1996; - Simon M., Cywilizacja wczesnego chrześcijaństwa I-IV w., Warszawa 1979; - Stopka K., Armenia christiana. Unionistyczna polityka Konstantynopola i Rzymu a torzsamość chrześcijaństwa ormiańskiego (IV-V w.), Kraków 2002; - Strzelczyk J., Apostołowie Europy, Warszawa 1997; - Trawkowski S., Między herezją a ortodoksją. Rola społeczna premonstratensów w XII w., Warszawa 1964; - Vouchez A., Duchowość średniowiecza, Gdańsk 1996; - Walter Ch., Sztuka i obrządek kościoła bizantyjskiego, Warszawa 1992; 2
- Weise A., Biskupstwa bezpośrednio zaleŝne od Stolicy Apostolskiej w średniowiecznej Europie, Lublin 1992; - Wiprzycka E., Kościół w świecie późnego antyku, Warszawa 1994; III. Europa Zachodnia- wybrane problemy (3 lektury) - Baczkowski K., Projekty rozbiorów państw suwerennych w późnym średniowieczu i u początku doby nowoŝytnej, Kraków 2001; - Balicki J., Bogucka M., Historia Holandii, Wrocław 1976; - Baszkiewicz J., Historia Francji, Warszawa 1975; - Baszkiewicz J., Państwo suwerenne w feudalnej doktrynie politycznej do początków XIV wieku, Warszawa 1964; - Coulton G. G., Panorama średniowiecznej Anglii, Warszawa 1976; - Czapliński W., Galos A., Korta W., Historia Niemiec, Wrocław- Warszawa- Kraków 1981; - Dillon M., Chadwick N. K., Ze świata Celtów, Warszawa 1975; - Gierowski J. A., Historia Włoch, Wrocław- Warszawa- Kraków- Gdańsk- Łódź 1986; - Grzybowski S., Historia Irlandii, Wrocław- Warszawa- Kraków 1977; - Hilton E. H., Fagan H., Powstanie angielskie 1381 roku, Warszawa 1951; - Historia Irlandii, pod red. T. W. Moodyego, F. X. Martina, Poznań 1998; - Kędzierski J. Z., Dzieje Anglii do roku 1485, Wrocław 1966; - Lapis B., Rex utilis. Kryteria oceny władców germańskich we wczesnym średniowieczu, Poznań 1986; - Leciejewicz L., Nowa postać świata. Narodziny średniowiecznej cywilizacji europejskiej, Wrocław 2003; - Małowist M., Konkwistadorzy portugalscy, Warszawa 1976; - Małowist M., Studia z dziejów rzemiosła w okresie kryzysu w Zachodniej Europie w XIV i XV wieku, Warszawa 1954; - Małowist M., Wschód i Zachód Europy, Warszawa [b.r.]; - Modzelewski K., Barbarzyńska Europa, Warszawa 2004; - Oliveira Marques de Z. H., Historia Portugalii, t. 1, Warszawa 1987; - Perry E., Deucet R., Latreille A., Historia Francji, t. 1, Warszawa 1969; - Piekarczyk S., W średniowiecznej rzeczywistości, Warszawa 1987; - Ranciman S., Nieszpory sycylijskie. Dzieje świata śródziemnomorskiego w drugiej połowie XIII wieku, Katowice 1997; 3
- Schlette F., Celtowie, Łódź 1987; - Sokołow N., Narodziny Weneckiego imperium kolonialnego, Warszawa 1985; - Strzelczyk J., Goci- rzeczywistość i legenda, Warszawa 1984; - Strzelczyk J., Wandalowie i ich państwo, Warszawa 1992; - Topolski J., Narodziny kapitalizmu w Europie XIV-XVII wieku, Warszawa 1965; - Travelyan G. N., Historia Anglii, Warszawa 1963; - Tymieniecki K., Dzieje Niemiec, Poznań 1948; - Tyszkiewicz L. A., Hunowie w Europie. Ich wpływ na Cesarstwo Wschodnie i Zachodnie oraz na ludy barbarzyńskie, Wrocław 2004; - Wereszycki H., Historia Holandii, Wrocław 1976; - Wojtowicz J., Historia Szwajcarii, Wrocław- Warszawa- Kraków- Gdańsk- Łódź 1989; - Zientara B., Świt narodów europejskich. Powstanie świadomości narodowej na obszarze Europy pokarolińskiej, Warszawa 1985 IV. Europa północna, środkowa i wschodnia- wybrane problemy (2 lektury) - Arnold U., Zakon krzyŝacki. Z ziemi świętej nad Bałtyk, Toruń 1997; - Brown R. A., Historia Normanów, Gdańsk 1996; - Czapliński W., Górski K., Historia Danii, Wrocław- Warszawa- Kraków 1965; - Demel J., Historia Rumunii, Wrocław 1970; - Dollinger Ph., Dzieje Hanzy, Gdańsk 1975; - Falczak W., Historia Węgier, Wrocław 1966; - Foote P. G., Wilson D. M., Wikingowie, Warszawa 1975; - Górski K., Zakon krzyŝacki a powstanie państwa pruskiego, Wrocław 1977; - Grekow B. D., Ruś Kijowska, Warszawa 1955; - Heck R., Orzechowski M., Historia Czechosłowacji, Wrocław 1969; - Kłoczowski J., Młodsze Europy, Warszawa 2002; - Kraje słowiańskie w wiekach średnich. Profanum i sacrum, Poznań 1998; - Labuda H., Fragmenty dziejów Słowiańszczyzny Zachodniej, t. 1-3, Poznań 1960-1978; - Leciejewicz L., Normanowie, Wrocław 1979; - Leśniewska D., Kolonizacja niemiecka i na prawie niemieckim w średniowiecznych Czechach i na Morawach w świetle historiografii, Poznań- Marburg 2004 - Łowmiański H., Początki Polski, t. 1-6 (do wyboru 2 tomy); - Łowmiański H., Studia nad początkami społeczeństwa i państwa litewskiego, t. 1-2, Wilno 1931-1932; 4
- Łowmiański H., Zagadnienie roli Normanów w genezie państw słowiańskich, Warszawa 1957; - Paszkiewicz H., Początki Rusi, Kraków 1996; - Paszkiewicz H., Powstanie narodu ruskiego, Kraków 1998; - Piekarczyk S., O społeczeństwie i religii w Skandynawi, Warszawa 1963; - Piekarczyk S., Studia nad rozwojem struktury społeczno-gospodarczej wczesnośredniowiecznej Szwecji, Warszawa 1962; - Rybakow B., Pierwsze wieki historii Rusi, Warszawa 1983; - Samsonowicz H., Późne średniowiecze miast nadbałtyckich. Studia nad dziejami Hanzy nad Bałtykiem w XIV-XV wieku, Warszawa 1963; - Wachowski K., Słowiańszczyzna Zachodnia, Poznań 1950; - Wasilewski T., Historia Bułgarii, Wrocław 1970; - Wasilewski T., Historia Jugosławii, Wrocław-Warszawa- Kraków- Gdańsk- Łódź 1985; - Włodarski B., Polska i Czechy w drugiej połowie XIII i początkach XIV wieku, Lwów 1926; - Włodarski B., Polska i Ruś 1194-1340, Warszawa 1966; V. Bizancjum i kraje muzułmańskie (1 lektura) - Angold M., Cesarstwo bizantyjskie 1025-1204. Historia polityczna, Wrocław 1993; - Babinger F., Z dziejów imperium Osmanów, Warszawa 1977; - Baranowski B., Baranowski K., Historia Gruzji, Wrocław- Warszawa- Kraków- Gdańsk- Łódź 1987; - Bizancjum. Wstęp do cywilizacji wschodniorzymskiej, pod red. N. H. Baynes, H. S. Boss, Warszawa 1964; - Browning R., Cesarstwo bizantyjskie, Warszawa 1997; - Dziubiński A., Historia Maroka, Wrocław- Warszawa- Kraków- Gdańsk 1983; - Hauziński J., Burzliwe dzieje kalifatu bagdadzkiego, Warszawa 1993; - Hauziński J., Polityka orientalna Fryderyka II Hohenstaufa, Poznań 1978; - Hitti P. K., Dzieje Arabów, Warszawa 1969; - Holt P. M., Bliski Wschód od wypraw krzyŝowych do 1517 roku, Warszawa 1993; - Mango C., Historia Bizancjum, Gdańsk 1997; - Mez A., Renesans islamu, Warszawa 1981; - Ostrogorski G., Historia Bizancjum, Warszawa 1966; 5
- Pantek Z., Cesarstwo Łacińskie 1204-1261. Kolonialne państwo krzyŝowców czy Neobizancjum?, Poznań 2004; - Ranciman S., Dzieje wypraw krzyŝowych, t. 1-3, Warszawa 1987; - Ranciman S., Teokracja bizantyjska, Warszawa 1982; - Zakrzewska-Dubasowa M., Historia Armenii, Wrocław-Warszawa- Kraków 1977; - Zdanowski J., Arabia Wschodnia od czasów najdawniejszych do XII w., Warszawa 2004; VI. Daleki Wschód i Wielki Step (1 lektura) - Bazylow L., Historia Mongolii, Wrocław- Warszawa- Kraków- Gdańsk 1981; - Cafurow B., Dzieje i kultura ludów Azji Centralnej, Warszawa 1978; - Chiny w oczach Polaków do XX wieku. Państwo- społeczeństwo- kultura, pod red. J. Włodarskiego, Gdańsk 2001; - Dąbrowski K., Nagrodzka- Majcherzek T., Tryjarski D., Hunowie europejscy, Protobułgarzy, Chazarowie, Pieczyngowie, Wrocław 1975; - Grekow R., Jakubowski A., Złota Orda i jej upadek, Warszawa 1953; - Gumilow B., Dzieje dawnych Turków, Warszawa 1972; - Gumilow B., Śladami cywilizacji wielkiego stepu, Warszawa 1973; - KałuŜyński S., Dawni Mongołowie, Warszawa 1983; - Rocziński W., Historia Chin, Wrocław 1974; - Wasiliew L., Kulty, religie i tradycje Chin, Warszawa 1974; VII. Inne regiony świata (1 lektura) - Bartnicki A., Mantel- Niećko J., Historia Etiopii, Wrocław- Warszawa- Kraków 1971; - Basham A. L., Indie od początków dziejów do podboju muzułmańskiego, Warszawa 1964; - Gallenkamp Ch., Majowie, Warszawa 1968; - Kieniewicz J., Historia Indii, Wrocław 1980; - Lavidson B., Stara Afryka na nowo odkryta, Warszawa 1972; - Łepkowski T., Historia Meksyku, Wrocław- Warszawa- Kraków- Gdańsk- Łódź 1986; - Małowist M., Wielkie państwa Sudanu Zachodniego w późnym średniowieczu, Warszawa 1964; - Pannikar K. M., Dzieje Indii, Warszawa 1965; - Stępniewska B., Rozpowszechnianie się islamu w Sudanie Zachodnim od XII do XVI wieku, Wrocław 1972; - Tymowski M., Historia Mali, Wrocław- Warszawa- Kraków 1979; 6
- Vaillant C. V., Aztekowie z Meksyku, Warszawa 1965; VIII. Człowiek w społeczeństwie średniowiecza (2 lektury) - Abrahams I., śycie codzienne śydów w średniowieczu, Warszawa 1996; - Berdonove G., śycie codzienne zakonu templariuszy, Poznań 1998; - Człowiek średniowiecza, pod red. J. Le Goffa, Warszawa- Gdańsk 1996; - Człowiek w społeczeństwie średniowiecznym, Warszawa 1997; - Defernaux M., śycie codzienne w czasach Joanny d Arc, Warszawa 1955; - Feral E., śycie codzienne we Francji w czasach Ludwika Świętego, Warszawa 1969; - Geremek B., śycie codzienne w ParyŜu Franciszka Villona, Warszawa 1972; - Guriewicz A., Jednostka w dziejach Europy (średniowiecze), Gdańsk- Warszawa 2002; - Kobieta w kulturze średniowiecznej Europy, Poznań 1995; - Irederic L., śycie codzienne w Japonii w epoce samurajów (1185-1603), Warszawa 1971; - Le Goff J., Sakiewka i Ŝycie. Gospodarka i religia w średniowieczu, Gdańsk 1995; - Le Goff J., Świat średniowiecznej wyobraźni, Warszawa 1997; - Lelong Ch., śycie codzienne w Galii Merowingów, Warszawa 1967; - Lucas-Dubreton J. M., śycie codzienne we Florencji. Czasy Medyceuszów, Warszawa 1961; - Nelli R., śycie codzienne katarów, Warszawa 1979; - Pernoud R., Kobieta w czasach wypraw krzyŝowych, Gdańsk 1995; - Riche P., śycie codzienne w państwie Karola Wielkiego, Warszawa 1979; IX. Kultura artystyczna i intelektualna średniowiecznej Europy (1 lektura) - Baszkiewicz J., Młodość uniwersytetu, Warszawa 1957; - Broniewski T., Historia architektury dla wszystkich, cz. 2: Architektura średniowiecza, Wrocław 1964; - Eco U., Sztuka i piękno w średniowieczu, Kraków 1994; - Fijałkowski A., Puer eruditus. Idee edukacyjne Wincentego z Beauvais (ok. 1194-1264), Warszawa 2001; - Guriewicz A., Problemy średniowiecznej kultury ludowej, Warszawa 1987; - Huizinga J., Jesień średniowiecza, Warszawa 1974; - Le Goff J., Inteligencja w wiekach średnich, Warszawa 1966; - Ptaśnik J., Kultura wieków średnich. śycie religijne i społeczne, Warszawa 1959; - Strzelczyk J., Iroszkoci w kulturze średniowiecznej Europy, Warszawa 1987; 7
- Strzelczyk J., Klucz do poznania nieba. Z dziejów myśli racjonalistycznej w średniowieczu, Gdańsk 2003; - Strzelczyk J., Średniowieczny obraz świata, Poznań 2004; X. Biografistyka średniowieczna (1 lektura) - Bedouelle G., Dominik, czyli łaska słowa, Poznań 1987; - Brown P., Augustyn z Hippony, Warszawa 1993; - Faber G., Merowingowie i Karolingowie, Warszawa 1994; - Hauziński J., Imperator końca świata. Fryderyk II Hohenstauf (1194-1250), Gdańsk 2000; - Jrbek I., Petracek K., Mahomet, Warszawa 1971; - Kiełtyka S., Święty Bernard z Clairvaux, Kraków 1983; - Le Goff J., Święty Franciszek z AsyŜu, Warszawa 2001; - Małowist M., Tamerlan i jego czasy, Warszawa 1991; - Markus R. A., Grzegorz Wielki, Warszawa 2003; - Pernoud R., Ryszard Lwie Serce, Warszawa 1994; - Riche P., Karolingowie. Ród który stworzył Europę, Warszawa 1997; - Rodinson M., Mahomet, Warszawa 1991; - Senger B., Święty Benedykt, Warszawa 1981; - Serejski M. H., Karol Wielki na tle swoich czasów, Warszawa 1937; - Torvell J. P., Święty Tomasz z Akwinu. Mistrz duchowy, Poznań- Warszawa 2003; - Vicaire M. H., Dominik i jego Bracia Kaznodzieje, Poznań 1985; - Wies E. W., Karol Wielki. Cesarz i święty, Warszawa 1996; - Włodarski J., Historia Dzoci syna Czyngis-chana, Gdańsk 1997; - Zumthor P., Wilhelm Zdobywca, Warszawa 1968; Obowiązuje przeczytanie lektur tylko w częściach dotyczących okresu średniowiecza. JeŜeli ktoś chciałby uwzględnić wśród przeczytanych prac pozycję spoza listy lektur, winien to skonsultować z egzaminatorem. Poza liczbą obowiązujących lektur moŝna w przyniesionym na egzamin wykazie przeczytanych prac podać jako nadobowiązkowe wszystkie inne według zupełnie dowolnego wyboru. 8
Dr Dariusz Aleksander Dekański Zakład Historii Powszechnej Średniowiecza Instytut Historii Uniwersytet Gdański 1.Historia powszechna średniowiecza- I rok dziennych licencjackich; semestr letni 2.Liczba godzin: 30 godzin studia stacjonarne; 1. Ćwiczenia 2. Wykaz tematów I: Wielkie struktury zakonne epoki średniowiecza- cystersi (XI-XIII w.) Źródła: 1. Święty Benedykt z Nursji, Reguła, Tyniec 1997. 2. Święty Bernard z Clairvaux, O miłowaniu Boga, Kraków 1991 (Święty Bernard z Clairvaux, Pisma, t.1). 3. Święty Bernard z Clairvaux, O stopniach pokory i pychy, Kraków 1991 (Święty Bernard z Clairvaux, Pisma, t.2). 4. Święty Bernard z Clairvaux, O obyczajach i obowiązku biskupów, Kraków 1992 (Święty Bernard z Clairvaux, Pisma, t.3). 5. Materiały źródłowe, (w:) H.Kostrzański, Dziedzictwo białych mnichów, Szczyrzyc 1991. Literatura przedmiotu: 1. Bogdan F., Geneza i rozwój klauzury zakonnej. Studium prawno-historyczne, Poznań 1954. 2. Desprez V., Początki monastycyzmu, t. 1-2, Kraków 1999 (Źródła monastyczne, t. 21-22, opracowania 3-4). 3. Encyklopedia katolicka, t.1-7, Lublin 1995-1997. 4. Farkasfalvy D., śycie duchowe według świętego Bernarda, (w:) Cystersi w społeczeństwie Europy Środkowej. Materiały z konferencji naukowej odbytej w klasztorze oo. Cystersów w Krakowie Mogile z okazji 900 rocznicy powstania Zakonu Ojców Cystersów. Poznań-Kraków-Mogiła 5-10 października (dalej cyt.: Cystersi), red. nauk. A.M.Wyrwa, J.Dobosz, Poznań 2000, s.173-181. 5. Grobelny R.M., Poznanie Boga w nauce świętego Bernarda z Clairvaux, (w:) ibidem, s.182-189. 9
6. Kiełtyka S., Święty Bernard z Clairvaux, Kraków 1983. 7. Kłoczowski J., Cystersi w Europie środkowowschodniej wieków średnich, (w:) Cystersi, s.27-53. 8. Kłoczowski J., Ruchy reformatorskie w chrześcijaństwie zachodnim w XI wieku, Znak, nr 97-98, 1962, s.949-977. 9. Kłoczowski J., Wspólnoty chrześcijańskie w tworzącej się Europie, Poznań 2004. 10. Kołodziejczyk I., Duchowość cysterska, (w:) Monasticon Cisterciense Poloniae, t.1, [red.] J.Strzelczyk, Poznań 1999, s.117-129. 11. Leclercq J., Miłość nauki a pragnienie Boga, Tyniec 1997 (Źródła monastyczne, t.14, red. M.Starowieyski, opracowanie 1, red. J.A.SpieŜ). 12. Leclercq J., Postawa świętego Bernarda wobec wojny, maszynopis. 13. Wyrwa A.M., Powstanie zakonu cystersów w świetle Exordium Parvum i pierwszy klasztor tego zakonu na ziemiach polskich, Nasza Przeszłość, t.90, 1998, s.5-34. 14. Wyrwa A.M., Rozprzestrzenianie się cystersów w Europie Zachodniej i na ziemiach polskich, (w:) Cystersi w kulturze średniowiecznej Europy, red. J.Strzelczyk, Poznań 1992, s.25-54 15. Zawadzka J., Proces fundowania opactw cysterskich w XII i XIII wieku, Roczniki Humanistyczne, t.7, 1960, z.2, s.121-150. Literatura dla tła epoki: 1. Chelini J., Dzieje religijności w Europie Zachodniej w średniowieczu, Warszawa 1996. 2. Derwich M., Monastycyzm benedyktyński w średniowiecznej Europie i Polsce. Wybrane problemy, Wrocław 1998 (Acta Universitatis Wratislaviensis, No 2019, Historia 135). 3. Gillson E., Historia filozofii chrześcijańskiej w wiekach średnich, Warszawa 1987. 4. Goff Le J., Kultura średniowiecznej Europy, Warszawa 1996. 5. Kłoczowski J., Młodsza Europa. Europa środkowo-wschodnia w kręgu cywilizacji chrześcijańskiej średniowiecza, Warszawa 1998. II: Stosunki papiesko-cesarskie w okresie średniowiecza (IV-XIII w.). Wybrane problemy. Źródła: 1. Historia ustroju państwa i prawa w tekstach źródłowych, teksty zebrali i oprac. B.Lesiński i J.Walachowicz, Warszawa-Poznań 1992. 10
2. Wiek V-XV w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii i studentów, oprac. M.Sobańska-Bondaruk, St.B.Lenard, Warszawa 1997. 3. Władza, wolność, prawo. Wybór tekstów z historii doktryn politycznych dla studiujących prawo, nauki polityczne i filozofię, red. naukowa B.Szlachta, Kraków 1994. 4. Wybór tekstów źródłowych z historii doktryn polityczno-prawnych, wyboru dokonał i oprac. J.Justyński, Toruń 1994. Literatura przedmiotu: 1. Baszkiewicz J., Myśl polityczna wieków średnich, Warszawa 1998. 2. Baszkiewicz J., Państwo suwerenne w feudalnej doktrynie politycznej doktrynie politycznej do początków XIV w., Warszawa 1964. 3. Berman H.J., Państwo i rewolucja. Kształtowanie się zachodniej tradycji prawnej, Warszawa 1995. 4. Dawson W., Formowanie się chrześcijaństwa, Warszawa 1987. 5. Gilson E., Historia filozofii chrześcijańskiej w wiekach średnich, Warszawa 1987. 6. Goff Le J., Inteligencja w wiekach średnich, Warszawa 1997. 7. Goff Le J., Kultura średniowiecznej Europy, Warszawa 1994. 8. Ullman W., Średniowieczne korzenie renesansowego humanizmu, Łódź 1985. 9. Rahner H., Państwo i Kościół we wczesnym chrześcijaństwie, Warszawa 1986. 5. Sposób rozliczenia: zaliczenie 11
Dr Dariusz Aleksander Dekański Zakład Historii Powszechnej Średniowiecza Instytut Historii Uniwersytet Gdański 1. Wstęp do badań historycznych- I rok studiów stacjonarnych i zaoczne; semestr zimowy i letni 2. Liczba godzin: 60 godzin studia stacjonarne; 30 godzin studia licencjackie 3. Ćwiczenia (studia stacjonarne licenciackie); ćwiczenia i wykład (20 godzin) studia zaoczne licenciackie 4. Historia jako nauka: - pojęcie nauki - klasyfikacja nauk - pojęcie historia historia a dzieje róŝne rozumienie pojęcia historia historia a inne nauki społeczne - organizacja nauki polskiej Polska Akademia Nauk Polska Akademia Umiejętności Krajowe towarzystwa naukowe Szkolnictwo wyŝsze - Uniwersytet Gdański Struktura organizacyjne, cele i zadania. Literatura: 1. Czas w kulturze, wybrał, oprac., wstępem opatrzył A.Zajączkowski, Warszawa 1988; 2. Informator nauki polskiej, t.1-5, Warszawa 1996; 3. Kamiński S., Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk, Lublin 1961; 4. Miśkiewicz B., Wstęp do badań historycznych,warszawa-poznań 1974; 5. Pawlak M., Serczyk J., Podstawy badań historycznych, Bydgoszcz 1994; 6. Pomian K., Przeszłość jako przedmiot wiary, Warszawa 1968; 7. Pomian K., Przeszłość jako przedmiot wiedzy, Warszawa 1992; 8. Smoleński W., Szkoły historyczne (róŝne wydania); 12
9. Statut Uniwersytetu Gdańskiego, Gazeta Uniwersytecka, wyd. specjalne; 10. Topolski J., Jak się pisze i rozumie historię, Warszawa 1996; 11. Topolski J., Teoria wiedzy historycznej, Poznań 1983; 12. Topolski J., Świat bez historii, Poznań 1998; 13. Ustawa o szkolnictwie wyŝszym. Literatura naukowa - pojęcia literatur: literatura naukowa literatura popularnonaukowa literatura popularna - pojęcia i ich cechy: monografia artykuł recenzja podręcznik prace z historii historiografii. Literatura: 1. Historyka, t.1-2, Warszawa 1967-1969; 2. Miśkiewicz B., Wstęp do badań historycznych, Warszawa-Poznań 1974; 3. Pawlak M., Serczyk J., Podstawy badań historycznych, Bydgoszcz 1994; 4. Serejski M.H., Historia historiografii a nauki historyczne, Kwartalnik Historyczny, 1963, nr 3; 5. Sośnicki K., Ogólne załoŝenia podręczników szkolnych, Warszawa 1962; 6. Topolski J., Metodologia historii, Warszawa 1968; 7. Topolski J., Wprowadzenie do historii, Poznań 1998. Wydawnictwa zawierające teksty naukowe - historyczne czasopisma naukowe - zbiory artykułów (księgi pamiątkowe) - encyklopedia i słowniki historyczne Literatura: 1. Historyka, t.2, Warszawa 1969; 2. Miśkiewicz B., Wstęp do badań historycznych, Warszawa-Poznań 1974; 13
3. Pawlak M., Serczyk J., Podstawy badań historycznych, Bydgoszcz 1994. Samodzielna praca studentów: opracowanie przydzielonych tytułów czasopism, encyklopedii i słowników. Zapis bibliograficzny i zapis przypisowy (zajęcia praktyczne). Bibliografie historyczne - definicja bibliografii - typy bibliografii - bibliografie polskie i podstawowe bibliografie obce. Literatura: 1. Grycz J., Kurdybacha E., Bibliografia w teorii i praktyce oraz wykaz waŝniejszych bibliografii i dzieł pomocniczych, Warszawa 1953; 2. Miśkiewicz B., Wstęp do badań historycznych, Warszawa-Poznań 1974; 3. Pawlak M., Serczyk J., Podstawy badań historycznych, Bydgoszcz 1994. Zajęcia praktyczne z bibliografii. Źródło historyczne - definicja źródła historycznego - klasyfikacja źródeł - źródła, obiektywizm i prawda w nauce historycznej - edycje źródeł do historii Polski (poszczególne okresy historyczne) Literatura: 1. Giedymin J., Semantyczne problemy klasyfikacji źródeł historycznych. W związku z artykułem Gerarda Labudy: Próby nowej systematyki i nowej interpretacji źródeł historycznych, Studia Źródłoznawcze, t.3, 1958; 2. Labuda G., Próba nowej systematyki i nowej interpretacji źródeł historycznych, Studia Źródłoznawcze, t.1, 1957; 3. Matuszewski J., O próbie nowej systematyki źródeł historycznych, Studia Metodologiczne, t.4, 1968; 4. Miśkiewicz B., W sprawie prób wyjaśnienia i klasyfikacji źródeł historycznych, Studia Metodologiczne, t.4, 1968; 5. Miśkiewicz B., Wstęp do badań historycznych, Warszawa-Poznań 1974; 6. Pawlak M., Serczyk J., Podstawy badań historycznych, Bydgoszcz 1994; 14
7. Skarga B., Granice historyczności, Warszawa 1989; 8. Topolski J., Jak się pisze i rozumie historię, Warszawa 1996; 9. Topolski J., Metodologia historii, Warszawa 1968; 10. Topolski J., Teoria wiedzy historycznej, Poznań 1983; 11. Topolski J., Wprowadzenie do historii, Poznań 1998. Biblioteki, archiwa i muzea - pojęcia: biblioteka, archiwum, muzeum - zadania instytucji - podstawowe instytucje w Polsce i na świecie - korzystanie historyka z biblioteki, archiwum i muzeum. Literatura: 1. Informator nauki w Polsce, t.1-5, Warszawa 1996; 2. Informator o bibliotekach kościelnych w Polsce, oprac. R.Nir, Chrześcijanin, 56-57/77; 3. Miśkiewicz B., Wstęp do badań historycznych, Warszawa-Poznań 1974; 4. Pawlak M., Serczyk J., Podstawy badań historycznych, Bydgoszcz 1994; 5. Pomian K., Przeszłość jako przedmiot wiedzy, Warszawa 1992; 6. Pomian K., Zbieracze osobliwości. ParyŜ-Wenecja XVI-XVIII wiek, Warszawa 1996; 7. Robótka H., Ryszewski B., Tomczak A., Archiwistyka, Warszawa 1989; 8. Szymański J., Nauki pomocnicze historii, Warszawa 1976. Samodzielna praca studentów: referaty oraz wyjazd do muzeum i archiwum. Technika pracy z ksiąŝką i źródłem - rejestracja informacji ksiąŝkowych - rejestracja informacji z materiału źródłowego - technika opracowywania tekstów pisanych Literatura: 1. Miśkiewicz B., Wstęp do badań historycznych, Warszawa-Poznań 1974; 2. Pawlak M., Serczyk J., Podstawy badań historycznych, Bydgoszcz 1994; 3. Szymański J., Nauki pomocnicze historii, Warszawa 1976. 5. Sposób rozliczenia: zaliczenie 15