RADA MIASTA BURMISTRZ MIASTA MIŃSK MAZOWIECKI STRATEGIA ROZWOJU MIASTA MIŃSK MAZOWIECKI DO 2020 ROKU. aktualizacja. Mińsk Mazowiecki, czerwiec 2007r.

RADA MIASTA BURMISTRZ MIASTA MIŃSK MAZOWIECKI STRATEGIA ROZWOJU MIASTA MIŃSK MAZOWIECKI DO 2020 ROKU aktualizacja Mińsk Mazowiecki, czerwiec 2007r.

Spis treści Wstęp... 3 1. Ogólna charakterystyka miasta... 4 1.1. Położenie... 4 1.2. Herb, flaga, patron... 5 1.3. Demografia... 6 1.4. Zasoby dziedzictwa kulturowego... 8 1.5. Środowisko naturalne... 12 1.6. Współpraca zagraniczna... 17 1.7. Infrastruktura techniczna... 18 1.8. Gospodarka i rynek pracy... 25 1.9. Sfera społeczna... 30 1.10. Budżet... 43 2. Analiza SWOT... 46 3. Wizja rozwoju Mińska Mazowieckiego... 50 4. Misja miasta Mińsk Mazowiecki... 52 5. Finansowanie... 55 5. Cele strategiczne... 56 6. Zgodność z dokumentami strategicznymi o zasięgu krajowym i regionalnym... 60 7. Monitoring realizacji Strategii... 63 Bibliografia... 65 Załączniki... 67 2

Wstęp Strategia rozwoju Miasta Mińsk Mazowiecki do 2020 roku to dokument zawierający koncepcję wieloletnich działań wyznaczonych w oparciu o diagnozę obecnej sytuacji miasta oraz analizę jego atutów i słabych stron. Strategia określa główne cele rozwoju miasta oraz kierunki działania, które zapewniają optymalne wykorzystanie wszystkich zasobów miasta. Istotą strategii jest wybór sposobów realizacji stworzonej wizji miasta w odniesieniu do zmieniających się warunków otoczenia, przy trwale zakreślonym horyzoncie czasowym. Proces budowy strategii rozwoju został zapoczątkowany przez władze samorządowe Mińska Mazowieckiego w sierpniu 2003 roku. Ze względu na to, że kształt dokumentu w dużym stopniu zależy od opinii społeczeństwa, do uczestnictwa w procesie tworzenia strategii przedstawiciele samorządu zaprosili mieszkańców miasta. W prace nad strategią zostali włączeni także przedstawiciele przedsiębiorstw, instytucji i organizacji z mińskiego środowiska gospodarczego, społecznego i kulturalnego. Efektem wspólnej dyskusji była analiza silnych i słabych stron miasta na podstawie techniki analitycznej SWOT, określenie jego celów strategicznych, jak również sformułowanie misji Miasta Mińsk Mazowiecki. Strategia Rozwoju Miasta Mińsk Mazowiecki do 2020 roku została przyjęta Uchwałą Nr XX/225/04 Rady Miasta Mińsk Mazowiecki z dnia 19 lipca 2004 roku. Ze względu na zmieniające się warunki zewnętrzne oraz fakt, że zarówno na szczeblu krajowym, jak i wojewódzkim doszło do ostatecznego zdefiniowania strategii w odniesieniu do okresu programowania Unii Europejskiej na lata 2007 2013, w kwietniu 2007 roku przystąpiono kompleksowo do prac nad aktualizacją i tworzeniem dokumentów planistycznych Miasta, w wyniku których powstało niniejsze opracowanie. Rozpoczęto także prace nad dokumentami taktycznymi: Planem Rozwoju Lokalnego oraz Lokalnym Programem Rewitalizacji, w celu zapewnienia spójności tych dokumentów. 3

1. Ogólna charakterystyka miasta 1.1. Położenie Miasto Mińsk Mazowiecki położone jest na Nizinie Mazowieckiej, w środkowo wschodniej części Województwa Mazowieckiego. Przebiegają tutaj międzynarodowe magistrale: kolejowa: Berlin-Warszawa-Moskwa, a także towarowa linia kolejowa: Warszawa-Białystok- Wilno. Przy granicy zachodniej miasta biegnie droga krajowa nr 50. Mińsk Mazowiecki liczy około 37 000 mieszkańców przy ogólnej powierzchni 1312 ha. Przez miasto przepływa rzeka Srebrna - dopływ rzeki Mieni. Położenie Mińska Mazowieckiego na mapie Polski i województwa mazowieckiego 4

Mińsk pełni funkcję centrum administracyjnego dla 12 gmin: Mińsk Mazowiecki, Cegłów, Dębe Wielkie, Dobre, Halinów, Jakubów, Kałuszyn, Latowicz, Mrozy, Siennica, Stanisławów i Sulejówek. Na całej długości granic miasto sąsiaduje z gruntami przynależnymi administracyjnie do gminy Mińsk Mazowiecki, wchodzącymi w obszar następujących miejscowości: Królewiec, Wólka Mińska, Karolina, Stara Niedziółka, Nowe Osiny, Targówka, Marianka, Huta Mińska, Gliniak, Chochoł, Waliszew, Zamienie, Podudzie, Stojadła. 1.2. Herb, flaga, patron HERB Od 3 listopada 1936 roku herbem Miasta jest szlachecki herb Leliwa - rodziny Hlebowiczów, właścicieli części Miasta od schyłku XVI wieku. Wg zarządzenia MSW z 2 marca 1938 roku opis herbu jest następujący w/g Monitora Polski Nr 82, poz. 120: W polu błękitnym półksiężyc, rogami do góry obrócony, w środku jego gwiazda ośmiopromienna, półksiężyc i gwiazda złote. PIECZĘĆ Miasto posługuje się metalową pieczęcią okrągłą o średnicy 36 mm, zawierającą pośrodku koło o średnicy 25mm herb, a w otoku napis "MIASTO MIŃSK MAZOWIECKI". FLAGA Miasto posiada flagę o barwach żółtej i niebieskiej z herbem Miasta pośrodku pola żółtego. PATRON Patronem Miasta Mińsk Mazowiecki jest św. Jan Chrzciciel. 5

1.3. Demografia Gęstość zaludnienia na terenie Mińska Mazowieckiego wynosi około 2.852 osoby/ km 2 i jest znacznie wyższa od średniej dla powiatu mińskiego, która kształtuje się na poziomie 120 osób/ km 2. 1 Różnica związana jest z tym, że Mińsk to gmina miejska. Na terenie Mińska Mazowieckiego przez ostatnie dziesięciolecie obserwujemy systematyczny wzrost liczby ludności. Liczba mieszkańców miasta wzrastała bardzo dynamicznie zwłaszcza przez ostatnie pięć lat, co pokazane zostało w poniższej tabeli i na wykresie. Tabela 1. Liczba ludności w latach 1995 2006 Rok Stan ludności Przyrost ludności Osoby Na 1000 osób 1995 34.542 162 4,69 1996 35.017 475 13,57 1997 35.157 140 3,98 1998 35.408 251 7,09 1999 35.630 222 6,23 2000 35.631 1 0,03 2001 35.857 226 6,3 2002 36.188 331 9,15 2003 36.410 222 6,11 2004 36.825 415 11,27 2005 37.138 313 8,43 2006 37.529 391 10,42 Dane: Urząd Miasta w Mińsku Mazowieckim Wykres 1. Ludność Miasta Mińsk Mazowiecki w latach 1995 2006 38000 36000 34000 32000 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Wzrost liczby mieszkańców miasta spowodowany był stosunkowo wysokim przyrostem naturalnym i dodatnim saldem migracji na teren miasta, co świadczy o pozytywnym 1 Obliczenia własne na podstawie Banku Danych Regionalnych GUS 6

postrzeganiu miasta jako miejsca przyjaznego mieszkańcom. Dane dotyczące migracji wskazują na bardzo korzystne tendencje występujące w Mińsku Mazowieckim w porównaniu do powiatu i województwa: saldo migracji w przeliczeniu na 1000 mieszkańców wynosi tu +7,3 i jest dużo wyższe od średniej powiatowej, która wynosi +6,6, i średniej dla województwa mazowieckiego, która kształtuje się na poziomie +2,9 2. Tabela 2. Przyrost naturalny ludności w latach 1995-2005 Lata Osoby Na 1000 osób 1995 74 2,14 1996 27 0,77 1997 89 2,53 1998 82 2,32 1999 40 1,12 2000 66 1,85 2001 69 1,94 2002 103 2,85 2003 135 3,71 2004 111 3,01 2005 138 3,72 Źródło: Bank Danych Statystycznych GUS Tabela 3. Migracje stałe ludności 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Napływ 625 586 703 b.d. 1073 1044 1292 1483 (zameldowania, w tym urodzenia) Odpływ 375 362 409 b.d. 794 870 948 1005 (wymeldowania, w tym zgony) Saldo +250 +224 +294 b.d. +279 +174 +344 +478 Saldo migracji +210 +158 +225 b.d. +144 +63 +206 b.d. Saldo migracji +5,9 +4,4 +6,3 b.d. +4,0 +1,7 +5,5 b.d. na 1000 osób Obliczenia własne na podstawie danych Urzędu Miasta Dynamiczny przyrost naturalny utrzymujący się w ostatnich latach spowodował znaczny wzrost udziału ludności w wieku przedprodukcyjnym przy jednoczesnym spadku ludności w wieku poprodukcyjnym i produkcyjnym (poniższe wykresy). 2 Dane za rok 2005, obliczenia własne na podstawie Banku Danych Regionalnych GUS 7

Wykres 2. Porównanie struktury wiekowej ludności w roku 2003 i 2006 2003r. 2006r. 13% 21% 12% 30% 66% 58% przedprodukcyjny poprodukcyjny produkcyjny przedprodukcyjny poprodukcyjny produkcyjny Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miasta Do najważniejszych cech demograficznych mających wpływ na rozwój społeczno - gospodarczy miasta należy utrzymywanie się tendencji wzrostowej liczby ludności oraz korzystniejszy niż w powiecie i w województwie przyrost naturalny i wskaźnik migracji na 1000 osób. Z drugiej strony, ze względu na ograniczoną powierzchnię, zagrożeniem może być przeludnienie miasta. 1.4. Zasoby dziedzictwa kulturowego W Mińsku Mazowieckim znajdują się obiekty murowane i drewniane, które stanowią dziś zabytki lub znajdują się w tzw. zainteresowaniu konserwatorskim wojewódzkiego konserwatora zabytków. Są to przede wszystkim domy mieszkalne lub obiekty sakralne. Charakter zabytkowy posiada również część miasta, a raczej zachowany do dziś jej układ przestrzenny. Zabytkami mogą byś również nekropolie lub pojedyncze pomniki przedstawicieli dawnych rodów ziemiańskich lub zacnych rodzin mieszczańskich, a także cmentarze (czasami pojedyncze nagrobki) mniejszości narodowych. Na terenie miasta występują również liczne pomniki przyrody. Architektura zabytkowa 1. Kościół rzymskokatolicki p.w. Narodzenia Najświętszej Marii Panny z końca XVI wieku. Parafia erygowana w 1422 roku. Ostatnia przebudowa w stylu neobarokowym w latach 1908 1912, dokonana przez J. Piusa Dziekońskiego. 8

Z wyposażenia kościoła na szczególną uwagę zasługuje: - drewniany krucyfiks barokowy w ołtarzu głównym z XVII wieku, wyrzeźbiony przez Jana Zamojskiego w 1629 roku. Odnowiony w 1847 roku, następnie podczas odnawiania głównego ołtarza w 1895 roku, a gruntownie w 2000 roku - w nawie bocznej obraz MB Wniebowziętej z początku XX wieku. Namalowany przez Jana Czesława Moniuszkę, syna Stanisława Moniuszki. Obraz ukoronowano na 580 lecie miasta w 2000 roku, - marmurowa misa chrzcielna z XVIII wieku, - żyrandole mosiężne z XVIII wieku, - tablice epitafijne z XX wieku. 2. Pałac barokowo klasycystyczny, murowany z początku XVII wieku. Przebudowa z I połowy XIX wieku nadała mu styl klasycystyczny. Wokół pałacu zabytkowy park krajobrazowy im. Dernałowiczów, ukształtowany po 1867 roku. 3. Kolumna kapliczka, u zbiegu ul. Kościelnej i Budowlanej. Postawiona przez hr. Jezierskiego w miejscu zniszczonego podczas Potopu szwedzkiego drewnianego kościoła p.w. Św. Krzyża, którym opiekowali się Franciszkanie. Kościół zlokalizowany był nieopodal wzgórza zamkowego (dziś cmentarza parafialnego). 4. Budynek dawnego Starostwa przy pl. J. Kilińskiego. Styl klasycystyczny, wymurowany w latach 1847 1853 wg projektu architekta H. Markoniego. 5. Poczta - ul. Warszawska. Obiekt klasycystyczny z pocz. XIX wieku, 6. Kościół mariawicki. Obiekt murowany z pocz. XX wieku, 7. Układ przestrzenny Mińska z okresu lokacji ze Starym Rynkiem, 8. Układ przestrzenny Sendomierza z rynkiem tego miasteczka obecnie pl. J. Kilińskiego, 9. Cmentarz parafialny nagrobki: a) Bartłomieja Lanckorońskiego, zm. w 1845 r. styl klasycystyczny, b) Maurycego Rudnickiego, zm. w 1871 r. styl romantyczny, c) Marii z Berendsów Sikorskiej, zm. w 1883 r., - styl klasycystyczny, 9

d) Stasia Oczesalskiego, zm. w 1885 r. styl klasycystyczny, e) Marii z Dębskich Nikiel, zm. 1895 r. styl secesyjny, f) Władysława Orzechowskiego, zm. w 1890 r. styl secesyjny, g) Wandy z Wasilewskich Bissen, zm. w 1896 r. styl klasycystyczny, h) Walentego Kwiatkowskiego, zm. w 1896 r. styl klasycystyczny Wszystkie w/w nagrobki były wykonane w piaskowcu. Napisy dziś trudne do odczytania. Na uwagę zasługuje inicjatywa TPMM w sprawie odrestaurowania najstarszego zabytkowego nagrobka hr. ppłk. M. Lanckorońskiego. Nagrobki zostały wpisane do rejestru zabytków przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Warszawie w latach 1970 1971. 10. nagrobki (macewy) na cmentarzu żydowskim (kirkucie) od końca XIX wieku, Obiekty będące w tzw. zainteresowaniu konserwatora zabytków 1. Murowane wille: Budynek szkolny I poł. XIX w. Obecnie siedziba oddziału ZNP przy ul. Warszawskiej, Gmach obecnego Starostwa Powiatowego w Mińsku Maz. koniec lat 30 tych XIXw., Willa Frydrychów koniec XIX w., Willa dr Jana Huberta pocz. XX w. obecnie zaczątek Muzeum 7 PUL, Pałacyk hr. Łubieńskiej proj. Sławińskiego, l. 30 te XX w., Budynek internatu przy GiLO (obecnie część edukacyjnego obiektu szkoły) przy ul. Pięknej, pocz. XX w., Szkoła Podstawowa Nr 1 przy ul. Kopernika, koniec l. 30 tych XX w., Kamienice przy ul. Warszawskiej i ul. Piłsudskiego, Architektura drewniana drewniane domy mieszczańskie przy ulicach: Daszyńskiego, Spółdzielczej, Mireckiego, Piłsudskiego, Sosnkowskiego i Warszawskiej, Willa dr Jana Huberta - pocz. XX w. - obecnie Muzeum 7 Pułku Ułanów Lubelskich, Budynek internatu przy GiLO (obecnie część edukacyjnego obiektu szkoły) - przy ul. Pięknej, pocz. XX w., 10

Szkoła Podstawowa Nr 1 - przy ul. Kopernika, koniec l. 30 - tych XX w., Kamienice przy ul. Warszawskiej i ul. Piłsudskiego, koniec XIXw. - początek XXw. Architektura drewniana - drewniane domy mieszczańskie przy ulicach: Daszyńskiego, Spółdzielczej, Mireckiego, Piłsudskiego, Sosnkowskiego i Warszawskiej, XIX-XXw. Historia Miasta Mińsk Mazowiecki prawa miejskie otrzymał w dniu 29 maja 1421 roku przywilejem lokacyjnym nadanym przez księcia mazowieckiego Janusza I Starszego. Pierwszym właścicielem miasta był Jan z Gościeńczyc herbu Prus 3-ci. Dzięki jego staraniom w 1422 roku erygowano parafię przy drewnianym kościele zbudowanym przy północnej pierzei rynku. Szczytowy okres rozwoju miasta przypadł na "złoty wiek kultury polskiej". Wtedy to na prawym brzegu rzeki Srebrnej powstało miasto Sendomierz (1549), które z czasem zostało wchłonięte przez Mińsk. Do dziś zachowały się układy urbanistyczne tych miast koncentrujące się wokół ich rynków - średniowiecznego Mińska (Stary Rynek) i renesansowego Sendomierza (pl. Kilińskiego). W okresie powstań narodowych (1830-31 i 1863-64) Mińsk i okolice były terenem licznych walk, potyczek i przemarszów wojsk powstańczych i rosyjskich. Od początku XIX stulecia następowało powolne ożywienie gospodarcze miasta przyspieszone w drugiej połowie tego stulecia, w związku z budową linii kolejowych przechodzących przez Mińsk (od 1868 r. Nowomińsk) oraz powstaniem Zakładu Przemysłu Metalowego i Fabryki Machin i Odlewów. W latach 1870-1944 Mińsk był własnością rodu Doria Dernałowiczów herbu Lubicz. W 1916 roku zmieniła się nazwa urzędowa miasta z Nowomińska na obecną: Mińsk Mazowiecki. W dniu 11 listopada 1918 r. oddziały Polskiej Organizacji Wojskowej rozbroiły na terenie miasta niemieckie wojska okupacyjne, kończąc tym samym 123 - letni okres niewoli narodowej. W okresie wojny polsko - sowieckiej w rejonie Mińska rozegrał się końcowy epizod Bitwy Warszawskiej. Tu bowiem spotkały się zwycięskie oddziały z dwóch frontów, atakujące z Przedmościa Warszawskiego i spod Dęblina - jednostki Grupy Uderzeniowej Marszałka Piłsudskiego. W późnych godzinach popołudniowych 17 sierpnia 1920 roku Mińsk 11

Mazowiecki został wyzwolony. Jeszcze tego samego dnia do miasta przybył ze swym sztabem gen. Józef Haller, a następnego dnia rano, sam Naczelny Wódz Józef Piłsudski. W dwudziestoleciu międzywojennym Mińsk został w znacznym stopniu zelektryfikowany. Część ulic zyskała twardą nawierzchnię. Rozwijało się szkolnictwo podstawowe i średnie, powstały nowe instytucje kulturalne - biblioteki, kina, poszerzył się obszar miasta. W dniu 13 września 1939 roku, pod Mińskiem Mazowieckim, Grupa Operacyjna Kawalerii gen. Władysława Andersa stoczyła bitwę z przeważającymi siłami niemieckimi. W okresie okupacji w mieście i powiecie mińskim czynnie działał ruch oporu, głównie oddziały Armii Krajowej. Spod okupacji niemieckiej Mińsk Mazowiecki został wyzwolony przez żołnierzy AK, w ramach akcji "Burza", w dniu 30 VII 1944 roku, tego dnia do miasta weszły jednostki Armii Czerwonej. Po II wojnie światowej nastąpiła rozbudowa miasta, które stało się ważnym ośrodkiem administracyjnym, przemysłowym, handlowym i kulturalno - oświatowym. W 1990 roku został przywrócony samorząd terytorialny. Nastąpił dynamiczny rozwój miasta. Na skutek kolejnej reformy administracyjnej kraju z dniem 1 stycznia 1999 roku powstał powiat miński, który wszedł w skład województwa mazowieckiego. W ten sposób Mińsk Mazowiecki stał się siedzibą nie tylko władz gminnych i miejskich, ale też powiatowych. 1.5. Środowisko naturalne Mińskie tereny zieleni to zarówno zieleń komunalna (zabytkowy park miejski, skwery, pasy zieleni ulicznej, zieleń obiektów sportowych, cmentarzy, przedszkoli, szkół, pasy zieleni izolacyjnej) jak i zieleń pozakomunalna (osiedlowa, towarzysząca różnym obiektom i inna). 12

Z roku na rok zmniejsza się ilość terenów nie wykorzystanych pod zabudowę i inne cele urbanistyczne. Skutkiem tego jest stale zmniejszający się areał terenów zieleni w mieście. Tabela 4. Tereny zieleni miejskiej ogólnie dostępne Wyszczególnienie Powierzchnia łącznie z drogami i wodami (ha), a w przypadku pomników przyrody (szt.) Park Miejski 23,17 Zieleńce ogółem 4,22 Zieleń izolacyjna 3,45 Zieleń uliczna 4,50 Pomniki przyrody ożywionej (drzewa) 13 Lasy 1 W latach 2003-2006 Miasto Mińsk Mazowiecki zajmowało się utrzymaniem zieleni komunalnej o łącznej powierzchni ok. 30ha (park miejski, 13 zieleńców i skwerów, zieleń uliczna i cmentarze wojenne). Wskaźnik zieleni komunalnej wynosi około 9 m 2 na 1 mieszkańca. Ogrody działkowe zajmują w Mińsku Mazowieckim powierzchnię 30,1 ha. Niemal wszystkie są położone na obrzeżach w północnej części miasta. Ze względu na swoją wielkość i nasycenie zielenią stanowią strukturę o dość znacznym oddziaływaniu na warunki klimatyczne tej części miasta. Pomimo bliskiego sąsiedztwa dużych terenów rolniczych i leśnych w mieście odczuwa się duże zapotrzebowanie na nowe tereny działkowe. Obserwowane jest również zjawisko wykupywania terenów otaczających Mińsk Mazowiecki pod działki zarówno ogrodnicze jak i rekreacyjne. W mieście nie występują tereny zieleni nie kształtowane przez człowieka. Jedynie w północnej części miasta przy zbiorniku wodnym występują zbiorowiska roślin o charakterze półnaturalnym turzycowiska. Do takich zbiorowisk można zaliczyć również łąki z zadrzewieniami (brzoza, olcha, robinia akacjowa, klon jesionolistny) ciągnące się wzdłuż cieków wodnych. Tworzą one lokalne układy przyrodnicze. Stanowią miejsce cenne przyrodniczo ze względu na występującą tam znaczną populację ptaków. Tereny te nie mają większego znaczenia w układzie zieleni miejskiej. Nie stanowią zwartego układu, który mógłby stanowić bazę na stworzenie znaczącego systemu ekologicznego w mieście. Ich powierzchnia systematycznie maleje w związku z intensyfikacją zabudowy. Zieleń w Mińsku Mazowieckim nie tworzy wyraźnego, odrębnego systemu terenów zieleni. Plan ogólny Mińska Mazowieckiego rezerwuje jako tereny zieleni parkowej teren w centrum miasta wzdłuż doliny rzeki Srebrnej. Łączą się z nim tereny obiektów sportowych, cmentarzy, 13

działek ogrodniczych, szkół oraz zieleń nadrzeczna i izolacyjna. Tak rozwiązany system terenów zielonych ma charakter otwarty. Centralne ogniwo w tym systemie stanowi zabytkowy park pałacowy. Pomniki przyrody na terenie miasta: 1. Dąb szypułkowy przy skrzyżowaniu ul. Florencji i ul. Granicznej o wysokości 24 m i obwodzie pnia na wysokości 130cm - 287cm, 2. Dąb szypułkowy na placu Przedsiębiorstwa Budownictwa Rolniczego od strony ul. Daszyńskiego o wysokości 23 m i obwodzie pnia na wysokości 130c 286 cm, 3. Dąb szypułkowy w parku miejskim o wysokości 20 m i obwodzie pnia na wysokości 130 cm 402 cm, 4. Dąb szypułkowy na działce przy ul. Warszawskiej 82 o wysokości 23 m i obwodzie pnia na wysokości 130 cm 290 cm, 5. Jesion wyniosły w parku miejskim o wysokości 20m i obwodzie pnia na wysokości 130 cm 222 cm, 6. Wiąz szypułkowy na Parafialnym Cmentarzu Katolickim o wysokości 25m i obwodzie pnia na wysokości 130 cm 325 cm, 7. Grupa dwóch dębów szypułkowych na działce przy ul. Warszawskiej 142 o wysokości 23 m i obwodach pni na wysokości 130 cm 320 cm i 272 cm, 8. Dąb szypułkowy w pasie ul. Kościuszki róg ul. Daszyńskiego o wysokości 23m i obwodzie pnia na wysokości 130 cm 245 cm, 9. Topola biała w parku miejskim o wysokości 30 m i obwodzie pnia na wysokości 130 cm 700 cm, 10. Dąb szypułkowy na terenie Przedszkola Miejskiego przy ul. Konstytucji 3 Maja 11 o wysokości 25 m i obwodzie pnia na wysokości 130 cm 324 cm, 11. Topola czarna w parku zabytkowym o wysokości 32 m i obwodzie pnia na wysokości 130 530 cm, 12. Klon zwyczajny w parku miejskim o wysokości 26 m i obwodzie pnia na wysokości 130 cm 330 m, 13. Klon zwyczajny w parku miejskim o wysokości 22 m i obwodzie pnia na wysokości 130 cm - 210 cm. 14

Wody powierzchniowe i podziemne Grunty pod wodami w Mińsku Mazowieckim zajmują powierzchnię ok. 10ha. Znaczącą część terenów pod wodami zajmuje rzeka Srebrna, która dzieli miasto z południa na północ na dwie mniej więcej równe części. Na terenie miasta w parku miejskim znajdują się stawy o powierzchni 4ha. Pozostałe tereny zajmują rowy melioracyjne i niewielkie zbiorniki wodne. Badania wód rzeki Srebrnej prowadzi Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie Delegatura w Siedlcach z/s w Mińsku Mazowieckim. Zgodnie z wynikami tych badań czystość wód powierzchniowych nie odpowiada normom ani pod względem bakteriologicznym ani fizykochemicznym. Badania wód podziemnych na terenie Mińska Mazowieckiego prowadzi Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Mińsku Mazowieckim w zakresie badania wody pobieranej ze studni głębinowych dla zaopatrzenia mieszkańców w wodę. Ogólnie stan fizyko-chemiczny wód podziemnych jest dobry. Badania wód z płytkich studni przydomowych prowadzone są sporadycznie na zlecenie właścicieli nieruchomości przez Powiatową Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w Mińsku Mazowieckim. W ciągu roku wykonuje się jedynie kilka do kilkunastu badań. Wyniki badań wykazują na zanieczyszczenie bakteriologiczne bądź chemiczne. Ochrona powietrza Na terenie Mińska Mazowieckiego badania stanu zanieczyszczenia powietrza prowadzone są przez Wojewódzką Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w Warszawie Oddział zamiejscowy w Siedlcach. Poważny wpływ na stan czystości powietrza w mieście mają zanieczyszczenia z procesów spalania paliw, tzw. zanieczyszczenia energetyczne, do których zaliczane są: dwutlenek siarki, tlenki azotu, pyły, tlenki węgla i sadza. Znaczącym źródłem zanieczyszczeń jest transport samochodowy, zarówno lokalny jak i tranzytowy. Szczególne zagrożenie dla środowiska stwarza ciąg komunikacyjny w ul. Warszawskiej. Duży wpływ na poziom zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego mają również spaliny z kotłowni zlokalizowanych na terenie miasta. Wiele małych kotłowni jest modernizowanych, a w centrum miasta zlikwidowano 25 niskosprawnych i uciążliwych dla środowiska. Jako źródło energii stosowany jest coraz powszechniej gaz i olej. Energia elektryczna jest częściej stosowana do ogrzewania nowo wybudowanych budynków (również 15

wielorodzinnych). Wykorzystanie gazu przewodowego do ogrzewania domów jednorodzinnych ma duży wpływ dla poprawy stanu powietrza atmosferycznego miasta. Lokalnie na stan czystości powietrza mogą znacząco oddziaływać zakłady będące źródłem emisji zanieczyszczeń energetycznych i technologicznych (PEC Sp. z o.o. w Mińsku Mazowieckim, SCANDIAQUA Sp. z o.o., PPH LUXREMONT Sp. z o.o. w Mińsku Mazowieckim, Jednostka Wojskowa w Mińsku Mazowieckim, PKS Mińsk Mazowiecki S.A.). Od kilku lat obserwowana jest poprawa stanu jakości powietrza. Ochrona przed hałasem Ze względu na brak obwodnicy, szczególnie uciążliwy dla mieszkańców miasta jest hałas drogowy przekraczający dopuszczalne poziomy hałasu przy ul. Warszawskiej 161 zarówno dla pory dziennej jak i nocnej. Pomiary hałasu przemysłowego wskazują, że do obiektów najbardziej uciążliwych w mieście należą zakłady rzemieślnicze. Źródła hałasu są przede wszystkim systemy wentylacyjne, sprężarki, urządzenia chłodnicze, transport wewnętrzny i urządzenia do obróbki metalu i drewna. Struktura użytków rolnych Użytki rolne zajmują 25,4% ogółu powierzchni gminy. Ich struktura przedstawiona została poniżej. Tabela 5. Struktura użytków rolnych wg przeznaczenia w Mińsku Mazowieckim (2005r.) Wyszczególnienie Powierzchnia (ha) Struktura [%] Grunty orne 256 77 Użytki rolne Sady 12 4 Łąki 16 5 Pastwiska 49 14 Razem 333 100 Źródło: Bank Danych Regionalnych GUS 16

Wykres 3. Struktura użytków rolnych w Mińsku Mazowieckim w 2005r. sady 4% łąki 5% grunty orne 77% pastwiska 14% Źródło: Bank Danych Regionalnych GUS 1.6. Współpraca zagraniczna Wymiana doświadczeń z zaprzyjaźnionymi miastami jest bardzo ważnym elementem życia miasta. Miastami partnerskimi i zaprzyjaźnionymi Mińska Mazowieckiego są: Saint Egreve we Francji, Telsiai na Litwie, Krnov w Czechach, Karben w Niemczech, Cori we Włoszech, Rocheford we Francji, Orsza na Białorusi, Borodjanka na Ukrainie, Łuchawica w Rosji, Lacey w USA oraz Pefki w Grecji. Najważniejsze we współpracy zagranicznej miasta jest przełożenie jej do różnych środowisk, na różne płaszczyzny jak na przykład: Organizacja i uczestnictwo w międzynarodowych obozach sportowych Wzajemne wizyty uczniów szkół z Mińska mazowieckiego i miast partnerskich Kontakty orkiestr dętych Udział i organizacja imprez sportowych Organizacja Dni Miast Partnerskich Organizacja i udział młodzieży w obozach letnich Wizyty podczas obchodów ważnych wydarzeń Koncerty i występy mińskich zespołów w miastach partnerskich Kontakty artystów oraz organizacja wystaw dziecięcych prac plastycznych. 17

1.7. Infrastruktura techniczna Drogi publiczne Łączna długość dróg w Mińsku Mazowieckim wynosi ok.108 km (bez dróg osiedlowych i zakładowych). W granicach administracyjnych miasta, miasto zarządza drogami gminnymi oraz od 1999 roku drogami powiatowymi w drodze porozumienia z Zarządem Powiatu Mińskiego. W granicach miasta występują trzy drogi krajowe o łącznej długości - 5 km. Są to: ul. Warszawska ( droga krajowa nr 2), szosa w kierunku Kołbieli i Łochowa ( droga krajowa nr 50) oraz jedna droga wojewódzka nr 802 ( ul. Siennicka) 2,5 km. Drogi powiatowe na terenie miasta posiadają nawierzchnię bitumiczną. Ich łączna długość wynosi 23,2 km. Z ogólnej długości 76,1 km dróg gminnych tylko drogi o długości 33 km mają nawierzchnię bitumiczną. Liczne uszkodzenia nawierzchni oraz nierówności dróg gruntowych sprawiają, że stan dróg w mieście jest niezadowalający. Wiąże się to z potrzebą większego finansowania zadań związanych z utrzymaniem dróg. Tabela 6. Drogi publiczne długość, stan techniczny, potrzeby i stopień ich zaspokojenia Wyszczególnienie Ogółem w km W tym o nawierzchni utwardzonej Drogi krajowe: 5,0 5,0 Drogi wojewódzkie: 2,5 2,5 Drogi powiatowe: 23,2 23,2 Źródło: dane Urzędu Miasta Mińsk Mazowiecki Transport publiczny Miasto Mińsk Mazowiecki jest obsługiwane przez komunikację kolejową, autobusową i samochodową (Taxi). Przez Mińsk Mazowiecki przebiega magistrala kolejowa E-20 Kunowice Poznań Warszawa Terespol oraz linia towarowa Pilawa Krusze, stanowiąca wschodnie obejście węzła warszawskiego. Na terenie miasta znajdują się dwa przystanki kolejowe: stacja Mińsk Mazowiecki oraz przystanek Mińsk Mazowiecki Anielina. Podlegają one Zakładowi Linii Kolejowych w Siedlcach. W latach 1998 2000 przeprowadzono modernizację linii na odcinku Warszawa stacja Mińsk Mazowiecki. Modernizacja linii E-20 finansowana była z kredytów Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI) oraz Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju ( EBOR), programu PHARE i dotacji budżetowej. Drugiego lipca 2002 roku 18

rozpoczęła się modernizacja szlaku Mińsk Mazowiecki Mrozy, w tym przebudowa przystanku Anielina. Prace finansowane są z funduszu ISPA ( 75%) i budżetu państwa (25%). W roku 2006 wybudowano na stacji Mińsk Mazowiecki przejście podziemne dla pieszych pod torami zamiast istniejącej kładki. Mińsk Mazowiecki nie posiada miejskiej komunikacji autobusowej. Usługi przewozowe świadczą przewoźnicy prywatni i państwowi. Na terenie miasta zlokalizowanych jest łącznie 50 słupków przystankowych. Na terenie miasta istnieją 4 wyznaczone postoje taksówek: Plac Stary Rynek, ul. Szpitalna przy szpitalu, dworzec PKP, skrzyżowanie ulic Warszawskiej i Kościuszki oraz postój taksówek bagażowych przy ul. Kazikowskiego. Na dzień 22 maja 2007r. zarejestrowane były 84 taksówki. Sieć wodociągowa i kanalizacyjna Głównym dostawcą wody dla potrzeb komunalnych miasta jest Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Mińsku Mazowieckim. Dysponuje ono 9 ujęciami wody, z czego 2 są nieczynne. Woda do jej odbiorców dostarczana jest siecią wodociągów o łącznej długości 99,7 km, poprzez sieć magistralną o długości 15,4 km i sieć rozdzielczą o długości 84,3 km. W 2005 roku sprzedano 1242 tys. m 3 wody, w tym 1068 tys. m 3 na potrzeby gospodarstw domowych i 174 tys. m 3 pozostałym odbiorcom. Odbiorcami wody oprócz Mińszczan są również m.in. mieszkańcy: Stojadeł i Targówki. Równolegle z systemem wodociągowym pracuje w mieście system kanalizacji sanitarnej. Jest to kanalizacja rozdzielcza, a tylko w niewielkim stopniu ogólnospławna. Ścieki sanitarne oczyszczane są w zmodernizowanej w latach 2003-2005 mechaniczno-biologicznej oczyszczalni ścieków znajdującej się przy ul. Chróścielewskiego. Odbiorcą ścieków jest PWiK Sp z o.o. Ścieki odprowadzane są od odbiorców do oczyszczalni za pomocą kolektora o długości 12,8 km i sieci rozdzielczej o długości 86,9 km. Oczyszczalnia posiada przepustowość 7700 m 3 /dobę przy możliwości maksymalnego obciążenia do 12 tys. m 3 /dobę. Oczyszczone ścieki spełniają wszystkie wymogi określone w obowiązujących przepisach, co eliminuje konieczność ponoszenia kosztów z tytułu kar za przekroczenie dopuszczalnych parametrów ścieków. Ścieki do oczyszczalni doprowadzane są siecią kanalizacji sanitarnej z terenu miasta i małych, bezpośrednio przylegających do granic miasta fragmentów gminy 19

Mińsk Mazowiecki. Oczyszczalnia po zmodernizowaniu pod względem hydraulicznym jest w stanie przyjąć ścieki z terenu całej gminy Mińsk Mazowiecki. Istniejące braki uzbrojenia w miejską kanalizację sanitarną (głównie tereny nowo powstających ulic czy osiedli) są systematycznie likwidowane. Oprócz ścieków doprowadzanych do oczyszczalni za pośrednictwem kanalizacji sanitarnej stosowane jest dowożenie ścieków za pomocą zewnętrznego taboru asenizacyjnego. Ścieki dowożone są do zlewni ścieków zlokalizowanej na terenie oczyszczalni ścieków. Są to głównie ścieki spoza terenu miasta. W 2005 roku odprowadzono 1419 tys. m 3 ścieków, w tym 1083 tys. m 3 z gospodarstw domowych i 336 tys. m 3 od pozostałych odbiorców. W mieście funkcjonuje również sieć kanalizacji deszczowej - służy ona odwadnianiu dróg oraz przyległych terenów, zwłaszcza budownictwa wysokiego. Sieć ta rozbudowywana i modernizowana jest w ramach przebudowy dróg. Zużycie wody z wodociągów w gospodarstwach domowych na 1 mieszkańca w Mieście Mińsk Mazowiecki kształtuje się na wysokim poziomie w porównaniu do okolicznych i podobnych miast. Wykres 4. Zużycie wody z wodociągów w gospodarstwach domowych na 1 mieszkańca w dam 3 w sąsiednich miastach województwa w 2005 r. 32 30 28 26 24 Mińsk Maz Garwolin Węgrów Źródło: Bank Danych Statystycznych GUS Gospodarka odpadami stałymi Odpady komunalne gromadzone są na składowisku odpadów komunalnych dla Mińska Mazowieckiego zlokalizowanym przy północno-wschodniej granicy w składowoprzemysłowej dzielnicy miasta. Eksploatację tego składowiska prowadzi Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. w Mińsku Mazowieckim. 20