Opinia pracowników szpitalnego oddziału ratunkowego na temat udzielania pomocy medycznej pacjentom w stanie zatrucia alkoholem doniesienie wstępne

Rudnicka-Drożak Probl Hig Epidemiol E i wsp. 2013, Opinia 94(3): pracowników 577-582 szpitalnego oddziału ratunkowego na temat udzielania pomocy medycznej... 577 Opinia pracowników szpitalnego oddziału ratunkowego na temat udzielania pomocy medycznej pacjentom w stanie zatrucia alkoholem doniesienie wstępne Opinions of the hospital emergency department workers on the subject of providing medical assistance to patients with alcohol poisoning a preliminary report Ewa Rudnicka-Drożak, Patrycja Misztal-Okońska, Magdalena Młynarska Zakład Kwalifikowanej Pomocy Medycznej z Pracownią Ratownictwa Medycznego, Wydział Pielęgniarstwa i Nauko o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Lublinie Wstęp. Znaczna grupa pacjentów zgłaszających się do szpitalnych oddziałów ratunkowych (SOR) to pacjenci pod wpływem alkoholu. Skutkami medycznymi szkodliwego używania alkoholu są zatrucia alkoholami (nie tylko nadającymi się do spożycia, ale również toksycznymi), powikłania spowodowane jego długotrwałym nadużywaniem oraz urazy i wypadki towarzyszące pacjentom w stanie upojenia alkoholowego. Cel pracy. Zbadanie opinii pracowników szpitalnych oddziałów ratunkowych na temat udzielania świadczeń opieki zdrowotnej pacjentom w stanie zatrucia spowodowanego użyciem alkoholu. Materiał i metoda. Badaniami przeprowadzonymi między grudniem 2011 r. a kwietniem 2012 r. objęto 77 ratowników medycznych i 23 pielęgniarki. Metodą badawczą był sondaż diagnostyczny ankieta własnego autorstwa zawierająca 25 pytania. Wyniki i wnioski. W opinii badanych najliczniejszą grupę osób trafiających do SOR w stanie zatrucia spowodowanego użyciem alkoholu stanowią mężczyźni (64%), powyżej 35 roku życia (48%), pochodzący z miasta (46%), których sytuacja materialna jest zła (51%). Udzielanie pomocy osobom w stanie zatrucia spowodowanego użyciem alkoholu jest trudne dla pracowników SOR. Świadczeniobiorcy przyjmowani do SOR z powodu zatrucia alkoholem stanowią specyficzna grupę pacjentów, z którymi możliwość porozumienia jest utrudniona. 95% badanych miało do czynienia z agresją ze strony pacjentów będących w stanie zatrucia alkoholem. Większość ankietowanych (81%) uważa, że udzielanie pomocy pacjentom w stanie zatrucia spowodowanego użyciem alkoholu w izbach wytrzeźwień jest lepszym rozwiązaniem niż w szpitalnych oddziałach ratunkowych. Introduction. A considerable number of patients reporting to the hospital emergency departments (ED) is under the influence of alcohol. Medical effects of alcohol abuse are alcohol poisonings (not only with alcohols suitable for consumption but also toxic ones), complications caused by its long-time abuse as well as injuries and accidents associated with patients with alcohol intoxication. Aim. To examine the hospital emergency department workers opinions on providing medical assistance to patients with alcohol poisoning. Material & method. The study was carried out between December 2011 and April 2012 and involved 77 paramedics and 23 nurses. The scientific method applied was a diagnostic survey a questionnaire consisting of 25 questions designed by the authors. Results & conclusions. According to the surveyed hospital workers the largest group of people reporting to ED due to alcohol poisoning are men (64%), above 35 years of age (48%), city dwellers (46%), with poor financial status (51%). ED workers find it difficult to provide medical assistance for patients with alcohol poisoning. Such patients admitted to ED are a specific group of all hospital patients as the possibility of communication is hindered. 95% of the surveyed had experience with the patients aggression due to alcohol intoxication. The vast majority of people asked (81%) claimed that detoxification detention centers would be a much better solution to patients with alcohol poisoning than hospital emergency departments. Key words: hospital emergency department, ED, alcohol, alcohol poisoning, detoxification detention center Słowa kluczowe: szpitalny oddział ratunkowy, SOR, alkohol, zatrucie alkoholem, izba wytrzeźwień Probl Hig Epidemiol 2013, 94(3): 577-582 www.phie.pl Nadesłano: 11.07.2013 Zakwalifikowano do druku: 06.08.2013 Adres do korespondencji / Address for correspondence dr hab. n. med. Ewa Rudnicka-Drożak Zakład Kwalifikowanej Pomocy Medycznej z Pracownią Ratownictwa Medycznego, Wydział Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu ul. S. Staszica 6, 20-081 Lublin e-mail: ewa.rudnicka-drozak@umlub.pl Wykaz skrótów SOR Szpitalny Oddział Ratunkowy IP Izba Przyjęć Wprowadzenie Według danych Światowej Organizacji Zdrowia szkodliwe używanie alkoholu prowadzi do śmierci 2,5 mln osób rocznie na całym świecie, z czego około

578 Probl Hig Epidemiol 2013, 94(3): 577-582 320 000 młodych ludzi w wieku 15-29 lat; stanowi to około 9% wszystkich zgonów w tej grupie wiekowej. Ponad 4% wszystkich zgonów na świecie związanych jest z alkoholem, z czego 6,2% tej liczby stanowią zgony mężczyzn i 1,1% kobiet. Tę niechlubną statystykę zawyżają mężczyźni z Federacji Rosyjskiej i krajów sąsiednich, z których jeden na pięciu mężczyzn rocznie umiera z przyczyn związanych z alkoholem. Alkohol jest czynnikiem przyczynowym powodującym około 60 różnych rodzajów chorób i urazów, oraz komponentem wywoławczym 200 innych. Większość zgonów związanych z alkoholem spowodowanych jest urazami, nowotworami, chorobami układu krążenia oraz marskością wątroby [1]. W kulturze polskiej picie alkoholu jest powszechne akceptowalne, jest on nieodłącznym elementem spotkań towarzyskich, świąt i uroczystości, konsumpcja mocnych napojów alkoholowych (wódek) wpisana jest w naszą tradycje i zwyczaje. Z tej przyczyny nadmierne spożywaniu alkoholu w Polsce jest istotnym problemem społecznym i zdrowotnym [2, 3]. Pacjentom będącym w stanie zatrucia spowodowanego użyciem alkoholu pomoc medyczna udzielana jest między innymi w szpitalnych oddziałach ratunkowych (SOR) oraz izbach przyjęć (IP) [4-6]. Szpitalny oddział ratunkowy, o którym mówi Ustawa z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym, udziela świadczeń opieki zdrowotnej polegających na wstępnej diagnostyce oraz podjęciu leczenia w zakresie niezbędnym dla stabilizacji funkcji życiowych osób, które znajdują się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego. Głównym celem SOR jest udzielenie pomocy osobom, które wymagają natychmiastowego przyjęcia w celu stabilizacji funkcji życiowych, wstępnej diagnozy oraz leczenia nagłych zachorowań, zatruć, krwotoków i urazów [7]. Cel pracy Zbadanie opinii pracowników szpitalnych oddziałów ratunkowych na temat udzielania świadczeń opieki zdrowotnej pacjentom w stanie zatrucia spowodowanego użyciem alkoholu. Materiał i metoda Metodą badawczą zastosowaną w pracy był sondaż diagnostyczny, zaś techniką badawczą kwestionariusz ankiety własnego autorstwa. Sondaż diagnostyczny był badaniem anonimowym i dobrowolnym, przebadano nim ratowników medycznych i pielęgniarki pracujące lub odbywających staż w szpitalnych oddziałach ratunkowych łącznie w liczbie 100 osób, w tym 35 kobiet i 65 mężczyzn. Badania prowadzone były od grudnia 2011 r. do kwietnia 2012 r. w: 1. Uniwersytecie Medycznym w Lublinie, 2. Szpitalu Powiatowym im. Marii Skłodowskiej-Curie w Ostrowie Mazowieckim oraz 3. Radomskim Szpitalu Specjalistycznym im. dr. Tytusa Chałubińskiego w Radomiu. Uzyskany materiał poddano analizie statystycznej (program: STATISTICA) i opisowej. Badanie zależności oraz istnienia różnic między badanymi cechami obliczono na podstawie tabel wieloznacznych i testu jednorodności χ 2. Wyniki W badaniach udział wzięło 100 osób, z czego 77% stanowili ratownicy medyczni, a pozostałe 23% pielęgniarki pracujące w SOR. Badana grupa to osoby między 20-35 rokiem życia (78%); pozostali respondenci to osoby powyżej 35 roku życia (22%). Staż pracy respondentów to dla 50% poniżej 10 lat, 32% badanych osób stanowili studenci, którzy odbywali praktyki w SOR, a dla 12% respondentów staż pracy wynosił powyżej 10 lat. 86% ankietowanych pracowało w mieście, a pozostałe 14% na terenie regionów wiejskich. Respondenci zapytani czy kiedykolwiek mieli do czynienia z agresją ze strony pacjentów pod wpływem alkoholu, prawie jednomyślnie (95%) odpowiedzi tak. Ankietowani, którzy mieli do czynienia z agresywnymi pacjentami pod wpływem alkoholu, w odpowiedzi na następne pytanie wskazywali jakiego rodzaju była to agresja. Pytanie to dawało możliwość wielokrotnego wyboru odpowiedzi; 41% badanych spotkało się z agresją werbalną, 34% z fizyczną, 25% z autoagresją pacjentów. W związku z likwidacją izb wytrzeźwień, poproszono badanych o wyrażenie opinii na temat jednostki do jakiej powinni trafiać pacjenci w stanie zatrucia alkoholem. Większość respondentów (81%) uważała, że SOR-y nie są lepszym rozwiązaniem niż izby wytrzeźwień, 13% nie miało zdania w kwestii które miejsce jest dla tych pacjentów lepszym rozwiązaniem, a 6% uważało, że SOR jest właściwszym dla nich miejscem niż izby wytrzeźwień; 83 respondentów uzasadniło swoją odpowiedź argumentując: 61% (51 osób) udzieliło odpowiedzi negatywnej, ponieważ osoby zatrute alkoholem zajmują miejsce innym, bardziej potrzebującym opieki medycznej pacjentom, 29% (24 osoby) uważa również, że nie, ponieważ zakłócają porządek i pracę na innych oddziałach, 3% (2 osoby) uzasadniło wybór odpowiedzi nie, tym że leczenie w SOR nie przynosi żadnych skutków, nie pomaga w zmianie stylu życia i taki pacjent po wyjściu ze szpitala ponownie do niego wróci, pozostałe 7% (6 osób) zaznaczyło odpowiedź tak, ponieważ SOR zapewnia odpowiednią opiekę medyczną, czego izby wytrzeźwień nie mogły zagwarantować. Analiza statystyczna wykazała związek pomiędzy uzasadnieniem odpowiedzi na powyższe pytanie, a zawodem.

Rudnicka-Drożak E i wsp. Opinia pracowników szpitalnego oddziału ratunkowego na temat udzielania pomocy medycznej... 579 Przewagę respondentów uważających, że SOR nie jest lepszym rozwiązaniem niż izba wytrzeźwień stanowiły osoby wykonujące zawód ratowników medycznych (tab. I). Tabela I. Uzasadnienia odpowiedzi ankietowanych na pytanie: Czy SOR są lepszym rozwiązaniem niż izby wytrzeźwień? Table I. Justifications of yes/no answers to the question: Are EDs a better solution than detoxification centers? Uzasadnienie odpowiedzi na analizowane pytanie /Answers and justifications NIE, ponieważ zajmują miejsce innym, bardziej potrzebującym opieki medycznej pacjentom /NO, drunken people take place of seriously ill patients NIE, ponieważ zakłócają porządek i pracę na oddziałach /NO, they disturb hospital work NIE, ponieważ leczenie w SOR nie przynosi żadnych skutków i nie pomaga w zmianie trybu życia /NO, ED treatment does not change lifestyles of alcoholics TAK, ponieważ SOR zapewnia odpowiednia opiekę medyczną, czego izby wytrzeźwień nie mogą zagwarantować /YES, ED gives medical treatment detox centers do not. Pielęgniarka /nurse Zawód ratownik medyczny /paramedic N % N % 12 67% 39 59% 2 11% 23 35% 0 0% 2 3% 4 22% 2 3% Istotność/Significance χ 2 =10,65 df=3 p=0,014 Połowa ankietowanych (50%) spotykała się z próbami samobójczymi dokonywanymi przez pacjentów w stanie zatrucia spowodowanego użyciem alkoholu, 32% nigdy nie spotkało się z tym zjawiskiem, 11% badanych trudno powiedzieć czy dochodziło do zachowań suicydalnych u pacjentów w stanie zatrucia alkoholem, 7% często miało do czynienia z takimi incydentami. Wynik analizy statystycznej pokazał, że odpowiedzi na powyższe pytanie są istotnie związane z wiekiem i stażem pracy respondentów (p<0,01). Młodsi respondenci (20-35 lat), posiadający mniejsze doświadczenie zawodowe, rzadko lub nigdy nie spotkali się z próbami samobójczymi dokonywanymi przez pacjentów w stanie zatrucia alkoholem. Z kolei ankietowani starsi wiekiem i doświadczeniem zawodowym spotykali się z próbami samobójczymi wśród tej grupy pacjentów (tab. II). Charakterystyka pacjentów trafiających do SOR w stanie zatrucia alkoholem Według ankietowanych pacjenci przyjmowani do szpitalnych oddziałów ratunkowych w stanie zatrucia alkoholem to przeważnie osoby w wieku powyżej 35 lat (48%), 29% badanych wskazuje, że to osoby w wieku 26-35 lat, 19% respondentów podaje przedział wiekowy 19-25 lat, najmniej liczną grupę osób trafiających do SOR w stanie zatrucia alkoholem wg ankietowanych (4%) stanowi młodzież w wieku 14 18 lat. Najczęściej pod wpływem alkoholu do SOR Tabela II. Odpowiedzi na pytanie: Czy spotkałeś się z próbami samobójczymi dokonywanymi przez pacjentów w stanie zatrucia alkoholem? wg wieku i stażu pracy Table II. Answers to the question: Have you ever come across a suicidal attempt of a patient under the influence of alcohol? by age and job seniority Odpowiedzi na analizowane pytanie /Answers Wiek w latach /Age in years (%) 36 i 20-35 więcej Staż pracy w latach /Job seniority in years (%) do 10 powyżej 10 student Często /often 3 23 10 17 0 Rzadko /seldom 55 32 40 33 68 Nigdy /never 37 14 38 25 26 Trudno powiedzieć /hard to say 5 32 12 25 5 Istotność/Significance χ 2 =25,916 df=3 p=0,00 χ 2 =13,601 df=6 p=0,034 trafiają mężczyźni (64%), 24% ankietowanych uważa, że liczba mężczyzn i kobiet jest równa, 9% badanych nie potrafi sprecyzować odpowiedzi na to pytanie, tylko 3% ankietowanych zaznaczyło odpowiedź, że to kobiety trafiają częściej do SOR niż mężczyźni. Respondenci uważają, że pacjenci najczęściej trafiający do SOR z powodu zatrucia alkoholem pochodzą z miasta (46%), 23% badanych sądzi, że są to ludzie bezdomni, 20% ankietowanych odpowiedziało, że nie posiada wiedzy na ten temat, a pozostałe 11% respondentów twierdzi, że pacjenci ci pochodzą z regionów wiejskich. Sytuacja materialna większości pacjentów według ankietowanych (51%) jest zła, 21% badanych uważa, że średnia, 19% respondentów brak jest wiedzy na ten temat, a 9% uważa, że sytuacja materialna tych pacjentów jest dobra. Okres w jakim pacjenci najczęściej trafiają do SOR według 40% ankietowanych jest bez znaczenia, czyli może być to każdy dzień i każda pora dnia; 32% badanych uważa, że najbardziej obleganym okresem, w którym takie osoby trafiają do SOR są weekendy, następnie 16% ankietowanych odpowiedziało, że są to okresy świąteczne i 12% dni powszednie. W skali tygodnia średnia liczba osób trafiających do SOR w stanie zatrucia alkoholem to według 38% respondentów aż 11-20 osób, 25% badanych uważa, że 6-10, 23% ankietowanych podaje liczbę 1-5 osób, a 14% powyżej 20 pacjentów. Ocena wpływu osób trafiających do SOR z powodu zatrucia alkoholem na pozostałych pacjentów wykazała, że pacjenci w stanie zatrucia alkoholem bardzo często zakłócają spokój pozostałych chorych (76%), 18% respondentów uznało, że rzadko, 4% badanych trudno odpowiedzieć na to pytanie, a tylko 2% nigdy nie słyszało, by pacjenci pod wpływem alkoholu zakłócali spokój pozostałym pacjentom. Inne problemy zdrowotne towarzyszące osobom trafiającym do SOR z powodu zatrucia alkoholem to według badanych: nadciśnienie tętnicze (37%), nudności, wymioty, biegunki (36%), padaczka (34%), urazy i wypadki (34%) (tab. III).

580 Probl Hig Epidemiol 2013, 94(3): 577-582 Tabela III. Odpowiedzi ankietowanych na pytanie: Jakie problemy zdrowotne najczęściej towarzyszą osobom trafiającym do SOR w związku z zatruciem spowodowanym użyciem alkoholu? Table III. Answers to the question: What kind of health problems are manifested by people brought to ED due to alcohol poisoning? Odpowiedzi/Answers N % a) nadciśnienie tętnicze /arterial hypertension 37 19,8 b) zaburzenia rytmu pracy serca /irregular heart beat 21 11,2 c) upośledzenie ruchowe /motor impairment 25 13,4 d) padaczka /epilepsia 34 18,2 e) nudności, wymioty, biegunki /nausea, vomiting, diarrhea 36 19,3 f) urazy i wypadki /injuries and accidents 34 18,2 n>100% pytanie z wielokrotną możliwością wyboru odpowiedzi Dyskusja Według danych Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych (PARPA) w 2011 r. średnio na jednego mieszkańca Polski przypadało 9,31 litra 100% alkoholu wypijanego rocznie, podczas gdy w 2006 r. liczba ta wynosiła 8,79 litra, w 2000 r. 7,12 litra, a w 1994 r. 6,63 litra [8]. Zarówno w Polsce, jaki i w innych krajach europejskich, nadmierne spożycie alkoholu jest odpowiedzialne za wizyty w szpitalnych oddziałach ratunkowych znacznej liczby pacjentów zgłaszających się w stanie zatrucia alkoholem lub z powikłaniami narządowymi spowodowanymi jego długotrwałym nadużywaniem [9, 10]. W minionych latach w Polsce ograniczano wydatki publiczne poprzez likwidację części izb wytrzeźwień. Między innymi w 2002 r. została zamknięta izba wytrzeźwień w Lublinie. Do zadań izb wytrzeźwień należy: opieka nad osobami pod wpływem alkoholu, udzielanie im świadczeń higienicznych i sanitarnych, pierwszej pomocy w nagłych wypadkach, informowanie o szkodliwości nadużywania alkoholu i zachęcanie oraz motywowanie do podjęcia leczenia odwykowego [11]. Skutki likwidacji izb wytrzeźwień odczuwają szpitalne odziały ratunkowe i izby przyjęć, odnotowując wzrost liczby pacjentów w stanie zatruć spowodowanych użyciem alkoholu. W badaniach własnych wykazano, że 81% respondentów uważa, że szpitalny oddział ratunkowy nie jest najlepszym miejscem dla osób w stanie zatrucia alkoholem. Doniesienia w literaturze potwierdzają fakt, że nie wszyscy pacjenci w stanie zatrucia alkoholem powinni trafiać do szpitala oddziałów ratunkowych. Badania prowadzone w Colorado Springs mające na celu sprawdzić czy zastosowanie u osób nietrzeźwych triażu kwalifikującego ich do zakładu detoksykacji lub do szpitalnego oddziału ratunkowego okaże się skuteczne i bezpieczne wykazało, że kryteria triażu polowego mogą być skutecznie wykorzystane do bezpiecznej segregacji medycznej osób nietrzeźwych [12]. Według badań własnych statystyczny pacjent trafiający do SOR w stanie zatrucia alkoholem, to: mężczyzna (64%), w wieku powyżej 35 lat (48%), pochodzący z miasta (46%), którego sytuacja materialna jest zła (51%). W innych doniesieniach badających populację z województwa lubelskiego, w których poddano analizie dokumentację medyczną pogotowia ratunkowego, interwencje w których udzielano pomocy osobom pod wpływem alkoholu dotyczyły najczęściej mężczyzn w przedziale wiekowym 21-30 lat [5]. Według doniesień francuskiej grupy badaczy typowy pacjent w stanie zatrucia alkoholem trafiający do SOR, to: człowiek młody, bezrobotny, którego na oddział ratunkowy przekazała policja [13]. Analiza okresu, w jakim pacjenci w stanie zatrucia alkoholem przyjmowani są w SOR, wykazała, iż według 40% ankietowanych brak jest konkretnego terminu, w którym pacjenci przyjmowani są najczęściej czyli może to być każdy dzień tygodnia i każda pora dnia, zaś 32% badanych wskazuje jako najczęstszy okres weekendy. W skali tygodnia średnia liczba pacjentów przyjmowanych do SOR w stanie zatrucia spowodowanego użyciem alkoholu w opinii 38% badanych wynosi około 11-20 osób.według badań Wrońskiej pomoc osobom nietrzeźwym na SOR udzielana jest niemal codziennie, ponadto na niektórych dyżurach około 80% pacjentów stanowią osoby pod wpływem alkoholu. Jak podaje Wrońska, wśród pacjentów trafiających do SOR rozróżnia się grupę osób nałogowo spożywających alkohol, które regularnie trafiają na oddział ratunkowy ze względu na urazy i choroby związane z uzależnieniem [6]. W badaniu własnym 95% z respondentów zadeklarowało, że mieli do czynienia z agresją ze strony pacjentów pod wpływem alkoholu. Najczęściej była to agresja werbalna, ale również fizyczna oraz autoagresja pacjentów. Badania przeprowadzone wśród 47 osób członów personelu SOR w Nowej Zelandii, mające na celu zweryfikowanie postrzeganie przez personelu medyczny poziomu obciążenia związanego z opieką nad pacjentami z zatruciem alkoholowym, udowodniły negatywny wpływ nietrzeźwych pacjentów na pracę całego zespołu oraz samopoczucie innych pacjentów. Przebadano między innymi: nakład pracy, postrzeganie jakości opieki i nastrój pracowników w związku z opieką nad osobami nietrzeźwymi. Badanie wykazało negatywny nastrój pracowników, personel spotykał się z agresją ze strony tych pacjentów, szczególnie z atakami słownymi, a także utrudnieniami w udzieleniu pomocy medycznej [14]. Wyniki innych doniesień potwierdzają, że osoby w stanie zatrucia alkoholem są trudniejszą grupą w relacji personel medyczny pacjent, niż osoby trzeźwe. Stwierdzono również, że omawiana grupa pacjentów bywa agresywna i niechętna do współpracy z personelem medycznym. Ponadto,

Rudnicka-Drożak E i wsp. Opinia pracowników szpitalnego oddziału ratunkowego na temat udzielania pomocy medycznej... 581 ze względu na utrudniony kontakt, koszt procedur medycznych prowadzonych przy opiece i leczeniu pacjentów w stanie zatrucia alkoholem bywają wyższe, niż podczas udzielania pomocy osobom trzeźwym. Stan upojenia alkoholowego często nie pozwala na przeprowadzenie rzetelnego wywiadu lekarskiego, który pozwoliłby wykluczyć przypuszczalne urazy czy choroby. Osoby w stanie zatrucia alkoholem mają skłonność do częstych wypadków i związanych z nimi urazów będących następstwem upośledzenia przez alkohol ośrodkowego układu nerwowego [12, 15]. Ocena wpływu osób trafiających do SOR z powodu zatrucia alkoholem na pozostałych pacjentów wykazała, że pacjenci w stanie zatrucia alkoholem bardzo często zakłócają spokój pozostałych chorych (76%). Japońskie doniesienia również potwierdzają, że nietrzeźwi pacjenci znacznie zakłócają pracę w szpitalnych oddziałach oraz bywają niechętni do współpracy z personelem medycznym; wykazano także niekorzystny wpływ na pozostałych hospitalizowanych [16]. Z badań własnych wynika, że ankietowani rzadko (50%) spotykali się z próbami samobójczymi dokonywanymi przez pacjentów w stanie zatrucia spowodowanego użyciem alkoholu. Wynik analizy statystycznej był jednak istotnie związany z wiekiem i stażem pracy respondentów (p<0,01). Młodsi respondenci (20-35 lat), o mniejszym doświadczeniu zawodowym, rzadko lub nigdy nie spotkali się z próbami samobójczymi dokonywanymi przez pacjentów w stanie zatrucia alkoholem, w przeciwieństwie do personelu starszego wiekiem i z doświadczeniem. Według Fawcetta alkohol w sposób bezpośredni lub pośredni, np. w przypadku osób cierpiących na choroby psychiczne, może zwiększać prawdopodobieństwo zachowań samobójczych [17]. Także Johnson, Gruenewald i Remer powołują się na liczne prace badające wpływ uzależnienia od alkoholu na zachowania samobójcze, które dowodzą, że alkohol ma znaczny wpływ na popełniane samobójstwa. Podają oni, że nawet ponad 20% samobójstw w populacji ogólnej Stanów Zjednoczonych są popełnione przez uzależnionych od alkoholu [18]. Problemy zdrowotne towarzyszące osobom trafiającym do SOR z powodu zatrucia alkoholem, jakie zaobserwowano w badaniach własnych, to głównie: nadciśnienie tętnicze, nudności, wymioty, biegunki, urazy i wypadki, a także padaczka. Belgijskie badania, prowadzone w dużym uniwersyteckim szpitalu w Belgii w 2009 roku, wykazały, że 10,1% pacjentów hospitalizowanych z powodu zatrucia alkoholem doznało urazu głowy, a 5,8% z omawianej grupy pacjentów doznało kontuzji kończyn; 33,9% pacjentom przyjętych z powodu zatrucia alkoholem udzielono opieki psychiatrycznej w SOR [15]. Wśród obrażeń pourazowych osób w stanie zatrucia alkoholem jedne z najbardziej niebezpiecznych, to obrażenia głowy. Nawet drobne urazy głowy w przypadkach, w których występują: ból głowy, wymioty, amnezja i zatrucie alkoholem, są wskazaniem do wykonania poszerzonej diagnostyki głowy [19]. Ostre zatrucie alkoholem i uzależnienie od alkoholu jest również związane z częstszym korzystaniem z wybranych zasobów opieki zdrowotnej [20]. Wnioski 1. Z powodu zatrucia alkoholem do szpitalnych oddziałów ratunkowych najczęściej przyjmowani są: mężczyźni w wieku powyżej 35 lat (48%), pochodzący z miasta (46%), których sytuacja materialna jest zła (51%). 2. Osoby trafiające do SOR pod wpływem alkoholu bardzo często zakłócają pracę personelu medycznego oraz spokój innych pacjentów. 3. Pracownicy SOR w swojej pracy spotykają się z pacjentami agresywnymi, którzy są pod wpływem alkoholu. Jest to najczęściej agresja werbalna i fizyczna. 4. SOR nie są lepszym rozwiązaniem dla pacjentów w stanie zatrucia alkoholem niż izby wytrzeźwień. Piśmiennictwo / References 1. World Health Organization. Global Status Report on Alcohol and Health 2011. http://www.who.int/substance_abuse/ publications/global_alcohol_report/msbgsruprofiles.pdf (05.05.2013). 2. Wojtyła-Buciora P, Wojtyła A, Wojtyła C, Marcinkowski JT. Rozpowszechnienie konsumpcji alkoholu w opinii uczniów szkół licealnych i ich rodziców. Hygeia Publ Health 2012, 47(4): 498-504. 3. Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych http://www.parpa.pl/index.php?option=com_content&tas k=view&id=157&itemid=145 (12.05.2013). 4. Sienkiewicz P. Ethyl alcohol and psychoactive drugs in patients with head and trunk injuries treated at the Department of General Surgery, Provincial Hospital in Siedlce. Ann Acad Med Stetin 2011, 57(1): 96-104. 5. Rudnicka-Drożak E, Aftyka A. Alcohol abuse being the cause of medical emergency teams intervention. Zdr Publ 2011, 121(3): 238-41. 6. Wrońska M. Szpitalne oddziały ratunkowe a ludzie bezdomni i z problemem alkoholowym. Med Intens Rat 2008, 11: 118 119. 7. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 15 marca 2007 r. w sprawie szpitalnego oddziału ratunkowego.

582 Probl Hig Epidemiol 2013, 94(3): 577-582 8. Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych http://www.parpa.pl/index.php?option=com_content&tas k=view&id=156&itemid=16 (15.05.2013). 9. O Farrell A, Allwright S, Downey J, Bedford D, Howell F. The burden of alcohol misuse on emergency in-patient hospital admissions among residents from a health board region in Ireland. Addiction 2004, 99(10): 1279-85. 10. Real de Asúa D, González-Cajal J. Ethical and legal implications of the determination of blood alcohol content in the emergency department. CuadBioet 2012, 23(79): 622-30. 11. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 4 lutego 2004 r. w sprawie trybu doprowadzania, przyjmowania i zwalniania osób w stanie nietrzeźwości oraz organizacji izb wytrzeźwień i placówek utworzonych lub wskazanych przez jednostkę samorządu terytorialnego. 12. Ross DW, Schullek JR, Homan MB. EMS Triage and Transport of Intoxicated Individuals to a Detoxification Facility Instead of an Emergency Department. Ann Emerg Med 2013, 61(2): 175-84. 13. Richoux Ch, Ferrand I, Casalino E, Fleury B, GinsburgCh, Lejoyeux M. Alcohol use disorders in the emergency ward: choice of the best mode of assessment and identification of at-risk situations. Int J Emerg Med 2011, 4: 27. 14. Imlach Gunasekara F, Butler S, Cech T, et al. How do intoxicated patients impact staff in the emergency department? An exploratory study. N Z Med J 2011, 124(1336): 14-23. 15. Verelst S, Moonen PJ, Desruelles D, Gillet JB. Emergency department visits due to alcohol intoxication: characteristics of patients and impact on the emergency room. Alcohol 2012, 47(4): 433-8. 16. Shibayama M, Cho T, Ino A. Investigation of patients suspected of drinking, who visited emergency department, and their negative influence on emergency medical system. Nihon Arukoru Yakubutsu Igakkai Zasshi 2011, 46(5): 436-45. 17. Fawcett J. Diagnosis, traits, states, and comorbidity in suicide. [in:] The Neurobiological Basis of Suicide. Frontiers in Neuroscience. Dwivedi Y (ed). CRC Press, Boca Raton 2012. 18. Johnson FW, Gruenewald PJ, Remer LG. Suicide and alcohol: do outlets play a role? Alcohol Clin Exp Res 2009, 33(12): 2124-33. 19. Sharif-Alhoseini M, Khodadadi H, Chardoli M, Rahimi- Movaghar V. Indications for brain computed tomography scan after minor head injury. J Emerg Trauma Shock 2011, 4(4): 472-6. 20. Roudsari B, Caetano R, Field C. Alcohol intoxication/ dependence, ethnicity and utilisation of health care resources in a level I trauma center. Injury 2011, 42(1): 66-71.