SPRAWA CYWILNA DROGA SĄDOWA JURYSDYKCJA KRAJOWA

SPRAWA CYWILNA DROGA SĄDOWA JURYSDYKCJA KRAJOWA

SPRAWA CYWILNA Art. 1. Kodeks postępowania cywilnego normuje postępowanie sądowe w sprawach ze stosunków z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego oraz prawa pracy, jak również w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych oraz w innych sprawach, do których przepisy tego Kodeksu stosuje się z mocy ustaw szczególnych (sprawy cywilne).

SPRAWA CYWILNA W ZNACZENIU MATERIALNOPRAWNYM Sprawa cywilna sensu stricto, Kryterium materialnoprawne odwołuje się do charakteru danego stosunku prawnego, Sprawy z zakresu prawa cywilnego, prawa rodzinnego i opiekuńczego oraz sprawy z zakresu prawa pracy.

SPRAWA CYWILNA W ZNACZENIU FORMALNYM Sprawa cywilna sensu largo, Kryterium formalnoprawne określane jest przez charakter (typ) postępowania, w którym dana sprawa jest rozpoznawana, Sprawy, które choć nie wynikają ze stosunków cywilnoprawnych, należy rozpoznawać w trybie przepisów KPC lub innych ustaw związkowych.

Na mocy przepisów KPC, do spraw cywilnych należy zaliczyć sprawy kwalifikowane do postępowania w sprawach z zakresu ochrony konkurencji, sprawy z zakresu przepisów o przedsiębiorstwach państwowych i samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego, Na mocy innych ustaw do spraw cywilnych zalicza się m.in. sprawy o sprostowanie, unieważnienie i ustalenie treści aktu stanu cywilnego, sprawy o umorzenie weksli, sprawy o umorzenie utraconych dokumentów, sprawy z zażalenia na odmowę dokonania czynności notarialnej.

Art. 2. DROGA SĄDOWA 1. Do rozpoznawania spraw cywilnych powołane są sądy powszechne, o ile sprawy te nie należą do właściwości sądów szczególnych, oraz Sąd Najwyższy. 1a. (uchylony). 2. (uchylony). 3. Nie są rozpoznawane w postępowaniu sądowym sprawy cywilne, jeżeli przepisy szczególne przekazują je do właściwości innych organów.

Droga sądowa kompetencja sądów powszechnych do rozpoznawania spraw cywilnych, Bezwzględna przesłanka procesowa, Sąd bierze pod uwagę niedopuszczalność drogi sądowej z urzędu zarzut niedopuszczalności drogi sądowej jest zarzutem formalnym i jego zgłoszenie wywołuje potrzebę przeprowadzenia postępowania incydentalnego dla rozstrzygnięcia tej kwestii, Oddalając zarzut niedopuszczalności drogi sądowej sąd ma obowiązek wydać w tym zakresie oddzielne postanowienie i może wstrzymać dalsze rozpoznanie sprawy aż do uprawomocnienia się tego postanowienia.

Niedopuszczalność drogi sądowej w chwili wytoczenia powództwa powoduje odrzucenie pozwu, Odrzucenie pozwu nie może nastąpić z powodu niedopuszczalności drogi sądowej, gdy do rozpoznania sprawy właściwy jest inny organ. W tym wypadku sąd przekaże mu sprawę. Postanowienie sądu o przekazaniu sprawy może zapaść na posiedzeniu niejawnym. Jeżeli jednak organ ten uprzednio uznał się za niewłaściwy, sąd rozpozna sprawę (art. 464 1 KPC).

W wypadku rozpoznania sprawy pomimo niedopuszczalności drogi sądowej, zachodzi nieważność postępowania i stanowi podstawę do złożenia skargi kasacyjnej, Dopuszczalność drogi sądowej musi zachodzić na każdym etapie postępowania sądowego, od chwili wytoczenia powództwa aż do czasu ostatecznego orzeczenia sądu.

RODZAJE NIEDOPUSZCZALNOŚCI DROGI SĄDOWEJ Pierwotna sprawa nie należy do kompetencji sądów powszechnych od samego początku, Następcza przesłanka drogi sądowej odpadnie w toku postępowania, Bezwzględna sprawa nie może być rozpoznawana przez sąd z tego względu, że sprawa nie jest sprawą cywilną albo sprawa jest sprawą cywilną w znaczeniu materialnym, ale z mocy przepisów prawa sądy powszechne nie są kompetentne do jej rozstrzygnięcia, Względna zachodzi w przypadku przemienności drogi sądowej i drogi innego postępowania oraz niedopuszczalności warunkowej.

Przemienność drogi sądowej oraz innych organów ma miejsce, gdy podmiotowi na mocy przepisów prawa przysługuje możliwość dochodzenia swoich praw przed różnymi organami i ma on prawo wyboru, z jakiego postępowania skorzysta np. pracownik dochodzący roszczeń ze stosunku pracy, Warunkowa niedopuszczalność (czasowa) ma miejsce, gdy przepisy wymagają, aby przed wszczęciem postępowania cywilnego zostały podjęte inne sposoby załatwienia sprawy w takim wypadku ustawodawca szczegółowo określa, jakie czynności mają być przeprowadzone przed wszczęciem postępowania cywilnego może to być postępowanie reklamacyjne, postępowanie administracyjne czy postępowanie wewnątrzspółdzielncze.

JURSYDYKCJA KRAJOWA

Art. 1103. Sprawy rozpoznawane w procesie należą do jurysdykcji krajowej, jeżeli pozwany ma miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu albo siedzibę w Rzeczypospolitej Polskiej.

Jurysdykcja właściwość sądów danego państwa do rozstrzygania sporów z zakresu prawa cywilnego i urzeczywistnienia w tym zakresie norm prawa, Służy określaniu granic właściwości sądów danego państwa w stosunku do właściwości sądów innych państw, Pojęcie jurysdykcji krajowej należy odróżnić od pojęcia właściwości sądu, która ma wymiar wewnątrzpaństwowy, Przesłanka procesowa bezwzględna sąd obowiązany jest brać ją pod rozwagę z urzędu brak jurysdykcji krajowej w każdym stanie sprawy; w razie stwierdzenia jej braku sąd odrzuca wniosek lub pozew, z zastrzeżeniem przepisu art. 1104 2 KPC i art. 1105 6 KPC.

Zasada ciągłości jurysdykcji (perpetuatio iurisdictionis) jurysdykcja krajowa istniejąca w chwili wszczęcia postępowania trwa nadal, choćby jej podstawy odpadły w toku postępowania (art. 1097 1 KPC); sąd nie może uznać, że brak jest jurysdykcji krajowej, jeżeli jej podstawy powstały w toku postępowania (art. 1097 2 KPC).

W wypadku prowadzenia postępowania pomimo braku jurysdykcji krajowej zachodzi nieważność postępowania, Sąd nie może odrzucić pozwu lub wniosku z powodu braku jurysdykcji krajowej, jeżeli powstała ona w toku postępowania w danej sprawie (post. SN z dnia 28.04.2005r., III CK 358/04).

RODZAJE JURYSDYKCJI KRAJOWEJ Jurysdykcja wyłączna, Jurysdykcja niewyłączna (fakultatywna), Jurysdykcja konieczna, Jurysdykcja pośrednia, Jurysdykcja bezpośrednia.

JURYSDYKCJA WYŁĄCZNA Dana kategoria spraw może być rozpoznana jedynie przez sąd danego państwa z wyłączeniem sądów innego państwa, Jurysdykcja wyłączna musi wynikać z określonego przepisu prawnego, w tym względzie można wskazać zarówno regulacje prawa krajowego, jak i prawa unijnego.

JURYSDYKCJA NIEWYŁĄCZNA Może wynikać albo z podjęcia czynności przez powoda przed sądem polskim albo z umowy procesowej; właściwość sądu polskiego nie wyklucza właściwości sądu innego państwa do rozpoznania danej kategorii sprawy, w związku z tym może zaistnieć sytuacja w której zaistnieje stan zawisłości sprawy za granicą, Jeżeli sprawa o to samo roszczenie między tymi samymi stronami zawisła przed sądem państwa obcego wcześniej niż przed sądem polskim, sąd polski zawiesza postępowanie, Sąd nie zawiesza jednak postępowania, jeżeli orzeczenie, które ma wydać sąd państwa obcego, nie będzie spełniało przesłanek jego uznania w Rzeczypospolitej Polskiej lub nie można oczekiwać, że postępowanie przed sądem państwa obcego zostanie prawomocnie zakończone w rozsądnym terminie.

JURYSDYKCJA KONIECZNA Sytuacja, gdy sprawa wykazuje związek z polskim porządkiem prawnym, jednakże brak jest jurysdykcji krajowej sądu polskiego, a dodatkowo przeprowadzenie postępowania przed sądem lub innym organem państwa obcego nie jest możliwe albo nie można wymagać jego przeprowadzenia, W takim wypadku konieczne wówczas staje się rozpoznanie sprawy przez sąd polski, w przeciwnym razie mogłoby się okazać, że sprawa nie zostanie rozstrzygnięta przez żaden z sądów innych państw, Jurysdykcja konieczna wystąpi również w przypadku gdy w razie prawomocnego ustalenia przez sąd, że orzeczenie sądu lub innego organu państwa obcego nie podlega uznaniu w Rzeczypospolitej Polskiej, pod warunkiem że sprawa rozstrzygnięta tym orzeczeniem, należy do jurysdykcji krajowej pomimo braku podstaw uzasadniających tę jurysdykcję jeżeli wykazuje wystarczający związek z polskim porządkiem prawnym.

JURYSDYKCJA POŚREDNIA Ustalona na potrzeby uznania lub stwierdzenia wykonalności orzeczenia zagranicznego właściwość sądów państwa pochodzenia z punktu widzenia państwa uznania bądź wykonania.

JURYSDYKCJA BEZPOŚREDNIA Właściwość międzynarodową sądów danego państwa do rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy, na potrzeby postępowania rozpoznawczego.

UMOWY PROCESOWE Umowy procesowe mogą prorogować jurysdykcję sądów polskich, jak również ją derogować na rzecz sądu innego państwa, Umowa prorogacyjna strony oznaczonego stosunku prawnego mogą umówić się na piśmie o poddanie wynikłych lub mogących wyniknąć z niego spraw o prawa majątkowe jurysdykcji sądów polskich, Umowa derogacyjna strony oznaczonego stosunku prawnego mogą umówić się na piśmie o poddanie jurysdykcji sądów państwa obcego wynikłych lub mogących wyniknąć z niego spraw o prawa majątkowe, wyłączając jurysdykcję sądów polskich; warunkiem jest skuteczność takiej umowy wobec prawa mającego do niej zastosowanie w państwie obcym.

Umowa derogacyjna jest bezskuteczna, jeżeli wyłącza jurysdykcję sądów polskich w postępowaniu zabezpieczającym,

Zarówno umowa prorogacyjna, jak i derogacyjna, powinna być zawarta na piśmie wymóg ten jest spełniony, jeżeli umowa jest zamieszczona w dokumencie podpisanym przez strony lub w wymienionych między nimi pismach lub oświadczeniach złożonych za pomocą środków porozumiewania się na odległość, które pozwalają utrwalić ich treść.

Umowa wyłączająca jurysdykcję sądów polskich nie może dotyczyć spraw: należących do wyłącznej jurysdykcji sądów polskich; z zakresu prawa pracy, chyba że umowa zostanie zawarta po powstaniu sporu; wynikłych lub mogących wyniknąć z umów zawartych przez konsumenta, który ma miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej; wynikłych lub mogących wyniknąć ze stosunku ubezpieczenia.