POSTĘPOWANIE CYWILNE ĆWICZENIA 2019/2020

Transkrypt

1 POSTĘPOWANIE CYWILNE ĆWICZENIA 2019/2020

2 ZASADY OCENIANIA 1. Ćwiczenia z postępowania cywilnego są obowiązkowe. 2. Ocena końcowa z ćwiczeń: A. Kolokwium - 60 pytań testowych jednokrotnego wyboru. Zaliczenie kolokwium następuje po osiągnięciu 60% prawidłowych odpowiedzi. B. Oceny uzyskane w trakcie zajęć z: rozwiązanych kazusów podczas zajęć na ocenę; aktywności.

3 ZAKRES TEMATYCZNY: Na zajęciach w semestrze zimowym 2019/2020 omówione zastaną: 1.Przesłanki procesowe (w tym jurysdykcja krajowa, immunitet sądowy i egzekucyjny oraz kaucja aktoryczna) 2. Sąd i Referendarze sądowi oraz skład sądu. 3. Wyłączenie sędziego. 4. Właściwość sądu. 5. Wartość przedmiotu sporu. 6. Wszczęcie postępowania. 7. Pozew (elementy pozwu). 8. Interwencja główna i uboczna. 9. Kumulacja roszczeń. 10. Rozdrobnienie roszczeń. 11. Zmiana powództwa. 12. Cofnięcie powództwa. 13. Obrona pozwanego 14. Zawieszenie postępowania. 15. Koszty postępowania.

4 ZARZĄDZENIE NR 18/2017 DZIEKANA WYDZIAŁU PRAWA, ADMINISTRACJI I EKONOMII UNIWERSYTETU WROCŁAWSKIEGO Z DNIA 27 LIPCA 2017 R. W SPRAWIE MONITOROWANIA OBECNOŚCI NA ZAJĘCIACH NA WYDZIALE PRAWA, ADMINISTRACJI I EKONOMII UWR Na podstawie Regulaminu studiów w Uniwersytecie Wrocławskim (uchwała nr 26/2015 Senatu Uniwersytetu Wrocławskiego z dnia 25 marca 2015 r.) zarządza się, co następuje: ( ) W przypadku trzech kolejno występujących po sobie nieusprawiedliwionych nieobecnościach prowadzący zajęcia zobowiązany jest najpóźniej w terminie 5 dni od wystąpienia trzeciej nieobecności, dostarczyć do dziekanatu w formie pisemnej listę tych osób wraz z numerami albumu, z wyjątkiem studentów, którzy uzyskali zgodę na eksternistyczne zaliczanie niektórych zajęć, zgodnie z Regulaminem studiów w Uniwersytecie Wrocławskim. ( ) 3. Po uzyskaniu informacji, Dziekan może skreślić studenta z listy studentów. 4. Prowadzący zajęcia zobowiązany jest do poinformowania studentów najpóźniej na pierwszych zajęciach o treści powyższego zarządzenia. 5. Zarządzenie wchodzi w życie z dniem podpisania.

5 LITERATURA E. Marszałkowska-Krześ (red.), Postępowanie cywilne, Warszawa 2013 W. Broniewicz, A. Marciniak, I. Kunicki, Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 2016 J. Lapierre, J. Jodłowski, Z. Resich, T. Misiuk-Jodłowska, K. Weitz, Postępowanie cywilne, Warszawa 2016 J. Studzińska, P. Cioch, Postępowanie cywilne, Warszawa 2016 I. Gil (red.), Postępowanie cywilne, Warszawa 2017

6 PRZESŁANKI PROCESOWE To okoliczności, od których istnienia (przesłanki pozytywne) albo nieistnienia ( p r z e s ł a n k i n e g a t y w n e ) z a l e ż y dopuszczalność powództwa. Mogą się one dzielić na trzy grupy: 1. przesłanki dotyczące sądu 2. przesłanki dotyczące stron 3. przesłanki dotyczące przedmiotu sporu.

7 PRZESŁANKI DOTYCZĄCE SĄDU 1. DROGA SĄDOWA (art. 2, art. 379 pkt 1 kpc) 2. SKŁAD SĄDU SPRZECZNY Z PRZEPISAMI PRAWA (art. 379 pkt 4 kpc) 3. ROZPOZNANIE SPRAWY PRZEZ SĘDZIEGO WYŁĄCZONEGO Z MOCY USTAWY (art. 379 pkt 4 kpc) 4. NIEWŁAŚCIWOŚĆ SĄDU REJONOWEGO W SPRAWIE NALEŻĄCEJ DO WŁAŚCIWOŚCI SĄDU OKRĘGOWEGO BEZ WZGLĘDU NA WARTOŚĆ PRZEDMIOTU SPORU (art. 379 pkt 6 kpc) 5. WŁAŚCIWY TRYB POSTĘPOWANIA (art. 201 i 202 kpc): Postępowanie rozpoznawcze może być prowadzone w dwóch trybach: A. PROCESOWYM (postępowanie zwykłe i odrębne) B. NIEPROCESOWYM 6. WŁAŚCIWOŚĆ SĄDU (art. 200 i 202 z wyjątkiem art. 379 pkt 6 kpc) 7. JURYSDYKCJA KRAJOWA (art in. 4 kpc) 8. ZAPIS NA SĄD POLUBOWNY (art. 1157, art i 1162 w zw. z art kpc)

8 PRZESŁANKI PROCESOWE DOTYCZĄCE STRON 1. ZDOLNOŚĆ SĄDOWA (art. 64, art. 379 pkt 2 kpc) 2. ZDOLNOŚĆ PROCESOWA (art. 65, art. 379 pkt 2 kpc) 3. BRAK WŁAŚCIWEJ REPREZENTACJI PO STRONIE POWODOWEJ (art pkt 3, art. 379 pkt 2 kpc) 4. BRAK W SKŁADZIE ORGANÓW JEDNOSTKI ORGANIZACYJNEJ BĘDĄCEJ POWODEM (art pkt 3, art. 379 pkt 2 kpc) 5. KAUCJA AKTORYCZNA (art. 1119, art w zw. z art kpc) 6. IMMUNITET (art i nast. kpc) A. IMMUNITET DYPLOMATYCZNY (art KPC) B. IMMUNITET KONSULARNY (art KPC)

9 PRZESŁANKI PROCESOWE DOTYCZĄCE PRZEDMIOTU SPRAWY 1. ZAWISŁOŚĆ SPORU (art pkt. 2, art. 379 pkt. 3 i art. 192 pkt 1 KPC) 2. POWAGA RZECZY OSĄDZONEJ (art pkt. 2, art. 379 pkt. 3 i art. 366 KPC)

10 PRZESŁANKI PROCESOWE POZYTYWNE dopuszczalność drogi sądowej, zdolność sądową stron, zdolność procesową stron, jurysdykcję krajową i właściwość sądu NEGATYWNE zawisłość sporu, powagę rzeczy osądzonej, braki w składzie organów powoda niebędącego osobą fizyczną, umożliwiające jego działanie, immunitet sądowy, zapis na sąd polubowny, niezłożenie kaucji aktorycznej

11 PRZESZKODY PROCESOWE PRZESZKODA PROCESOWA - następuje, gdy brak jest przesłanki pozytywnej lub istnieje przesłanka negatywna. Jest to okoliczność powodująca niedopuszczalność powództwa. Przeszkody procesowe mogą zachodzić już w chwili wszczęcia procesu, a wiele z nich może również powstać w toku procesu. Przeszkody procesowe można dzielić na bezwzględne i względne oraz usuwalne i nieusuwalne. PRZESZKODY BEZWZGLĘDNE - to przeszkody brane przez sąd pod uwagę z urzędu (np. brak jurysdykcji krajowej, immunitet sądowy). Usunięcie tych przeszkód (np. brak zdolności sądowej strony) może nastąpić w drodze odpowiedniego postępowania wypadkowego. PRZESZKODY WZGLĘDNE - to takie przeszkody, które powstały z woli stron czy strony, lub których wzięcie pod uwagę zależy od zgłoszenia przez pozwanego odpowiedniego zarzutu lub wniosku (np. niewłaściwość sądu dająca się usunąć za pomocą umowy stron, zapis na sąd polubowny). Ulegają one usunięciu w razie niezgłoszenia przez pozwanego odpowiedniego zarzutu lub wniosku.

12 ZDOLNOŚĆ SĄDOWA Art Każda osoba fizyczna i prawna ma zdolność występowania w procesie jako strona (zdolność sądowa). 11. Zdolność sądową mają także jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną. 2.(uchylony)

13 ZDOLNOŚĆ SĄDOWA Oznacza przymiot danej jednostki pozwalający na przeprowadzenie z jej udziałem jako strony ważnego procesu. Oznacza istnienie w chwili wytoczenia powództwa wskazanej w nim jako strona jednostki organizacyjnej wyposażonej w przymiot pozwalający na przeprowadzenie z jej udziałem jako strony ważnego procesu. Oznacza istnienie, w okresie od wytoczenia powództwa do zamknięcia rozprawy poprzedzającej bezpośrednio wydanie orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie, jednostki niebędącej osobą fizyczną, wyposażonej w przymiot pozwalający na przeprowadzenie z jej udziałem jako strony ważnego procesu, a występującej w procesie jako strona.

14 BRAK ZDOLNOŚCI SĄDOWEJ BRAK ZDOLNOŚCI SĄDOWEJ może mieć charakter: A. PIERWOTNY - występuje, gdy jako strona oznaczona jest w powództwie: jednostka organizacyjna nieposiadająca przymiotu pozwalającego na przeprowadzenie z jej udziałem jako strony ważnego procesu (komitet rodzicielski w szkole, spółka cywilna); jednostka nieistniejąca (nieżyjąca osoba fizyczna). B. NASTĘPCZY - może powstać tylko u strony niebędącej osobą fizyczną.

15 ZDOLNOŚĆ PROCESOWA Oznacza zdolność do czynności procesowych. Mają ją osoby fizyczne posiadające pełną zdolność do czynności prawnych, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne, o których mowa w art kpc. Osoba fizyczna ograniczona w zdolności do czynności prawnych ma zdolność procesową w sprawach wynikających z czynności prawnych, których może dokonywać samodzielnie.

16 PRZEDSTAWICIEL USTAWOWY Osoba fizyczna niemająca zdolności procesowej może podejmować czynności procesowe tylko przez swego przedstawiciela ustawowego.

17 DZIAŁANIE OSÓB PRAWNYCH Osoby prawne oraz jednostki organizacyjne, o których mowa w art kpc, dokonują czynności procesowych przez swoje organy albo przez osoby uprawnione do działania w ich imieniu.

18 KURATOR Sąd orzekający, na wniosek strony przeciwnej, ustanawia kuratora: dla strony niemającej zdolności procesowej, która nie ma przedstawiciela ustawowego, dla strony będącej osobą prawną, gdy w jej organie zachodzą braki uniemożliwiające jej reprezentację, gdy brak jest osób uprawnionych do jej reprezentowania, albo dla strony będącej jednostką organizacyjną, o której mowa w art , gdy brak jest osób uprawnionych do jej reprezentowania.

19 SKUTKI BRAKU ZDOLNOŚCI PROCESOWEJ PIERWOTNY BRAK ZDOLNOŚCI PRAWNEJ U POWODA - jeżeli nie zostanie uzupełniony w wyznaczonym terminie, prowadzi do odrzucenia pozwu. PIERWOTNY BRAK ZDOLNOŚCI PRAWNEJ U POZWANEGO - jeżeli nie zostanie uzupełniony w terminie tygodniowym, prowadzi do zwrotu pozwu. NASTĘPCZY BRAK ZDOLNOŚCI PROCESOWEJ - utrata tej zdolności w toku procesu przez którąkolwiek ze stron, prowadzi do zawieszenia postępowania.

20 JURYSDYKCJA KRAJOWA To właściwość sądów danego państwa do załatwienia określonych spraw. ŁĄCZNIKI O CHARAKTERZE PODMIOTOWYM 1. obywatelstwo polskie 2. miejsce zamieszkania w PL 3. miejsce pobytu w Polsce 4. miejsce siedziby w Polsce O CHARAKTERZE PRZEDMIOTOWYM 1. położenie rzeczy (przedmiotu sporu) w PL 2. posiadanie majątku lub praw majątkowych w PL 3. otwarcie spadku w Polsce 4. powstanie zobowiązania w PL albo znajdowanie się w PL miejsca wykonywania zobowiązania

21 W PROCESIE W POSTĘPOWANIU NIEPROCESOWYM JURYSDYKCJA KRAJOWA W POSTĘPOWANIU ZABEZPIECZAJĄCYM I EGZEKUCYJNYM

22 JURYSDYKCJA KRAJOWA W PROCESIE W postępowaniu procesowym do jurysdykcji krajowej należą wszelkie sprawy, jeżeli pozwany ma miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu albo siedzibę w Rzeczypospolitej Polskiej. Sprawy, które należą do jurysdykcji krajowej w procesie: 1. sprawy małżeńskie 2. sprawy ze stosunków między rodzicami i dziećmi 3. o alimenty oraz w sprawach o roszczenia związane z ustaleniem pochodzenia dziecka 4. z zakresu prawa pracy z powództwa pracownika 5. wynikające z umów, jeżeli powodem jest konsument 6. ze stosunku ubezpieczenia przeciwko ubezpieczycielowi 7. inne sprawy

23 INNE SPRAWY, gdy dotyczą: zobowiązania wynikającego z czynności prawnej, które zostało wykonane albo ma lub miało być wykonane w Rzeczypospolitej Polskiej; zobowiązania niewynikającego z czynności prawnej, które powstało w Rzeczypospolitej Polskiej; działalności znajdującego się w Rzeczypospolitej Polskiej zakładu lub oddziału pozwanego; roszczenia o prawo majątkowe, a pozwany ma majątek w Rzeczypospolitej Polskiej lub przysługują mu prawa majątkowe w Rzeczypospolitej Polskiej o znacznej wartości w stosunku do wartości przedmiotu sporu; przedmiotu sporu znajdującego się w Rzeczypospolitej Polskiej; spadku po osobie, która w chwili śmierci miała miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej.

24 JURYSDYKCJA KRAJOWA W POSTĘPOWANIU NIEPROCESOWYM ZAKRES SPRAW: 1. o uznanie za zmarłego i stwierdzenie zgonu 2. o ubezwłasnowolnienie 3. w sprawach małżeńskich 4. w sprawach z zakresu stosunków między rodzicami a dziećmi 5. o przysposobienie 6. w sprawach z zakresu opieki i kurateli 7. o prawa rzeczowe na nieruchomości i o posiadanie nieruchomości 8. w sprawach spadkowych 9. w sprawach z zakresu postępowania rejestrowego

25 JURYSDYKCJA KRAJOWA W POSTĘPOWANIU ZABEZPIECZAJĄCYM I EGZEKUCYJNYM Stosuje się odpowiednio przepisy o podstawach jurysdykcji krajowej w procesie i postępowaniu nieprocesowym. Istnieje także wtedy, gdy zabezpieczenie może być wykonane w RP lub wywołać skutek w RP. Do wyłącznej jurysdykcji krajowej należą sprawy egzekucyjne, jeżeli egzekucja ma być wszczęta lub jest prowadzona w RP. Do wyłącznej jurysdykcji krajowej należą sprawy z powództw przeciwegzekucyjnych, jeżeli egzekucja ma być wszczęta lub jest prowadzona w RP.

26 WYŁĄCZNA JURYSDYKCJA KRAJOWA FAKULTATYWNA

27 WYNIKAJĄCA Z PRAWA JURYSDYKCJA KRAJOWA UMOWNA

28 Wyłączenie jurysdykcji krajowej na mocy umowy możliwe jest tylko co do spraw rozpoznawanych w procesie. Jurysdykcji sądów polskich nie wyłącza umowa, na podstawie której tylko jedna ze stron może wytoczyć powództwo przed sądy państwa obcego. Bezskuteczna jest umowa o wyłączenie j u r y s d y k c j i s ą d ó w p o l s k i c h j e d y n i e w postępowaniu zabezpieczającym. Umowa o jurysdykcję powinna być zawarta na piśmie.

29 UTRWALENIE/CIĄGŁOŚĆ JURYSDYKCJI jurysdykcja krajowa istniejąca w chwili wszczęcia postępowania trwa nadal, choćby jej podstawy odpadły w toku postępowania

30 SĄDOWY IMMUNITET EGZEKUCYJNY niepodleganie określonych podmiotów władzy jurysdykcyjnej danego państwa (w naszym wypadku Rzeczypospolitej Polskiej), w zakresie spraw rozpoznawanych z ich udziałem niepodleganie określonych podmiotów władzy organów egzekucyjnych danego państwa w zakresie spraw egzekucyjnych z ich udziałem

31 KAUCJA AKTORYCZNA Stanowi zabezpieczenie kosztów procesu, do której złożenia (na żądanie pozwanego) zobowiązany jest powód będący cudzoziemcem. Powód nie ma takiego obowiązku, jeżeli: 1. ma w RP majątek wystarczający na zapłatę kosztów, 2. przysługuje mu lub uzyskał zwolnienie od kosztów sądowych, 3. a także w sprawach małżeńskich niemajątkowych, w sprawach z powództwa wzajemnego 4. oraz w postępowaniu nakazowym, upominawczym i uproszczonym, 5. w sprawach, które strony zgodnie poddały jurysdykcji sądów polskich 6. oraz jeżeli orzeczenie sądu polskiego zasądzające koszty procesu od powoda na rzecz pozwanego byłoby wykonalne w państwie, w którym powód ma miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu lub siedzibę.

32 KAZUS 1 Na ostatniej rozprawie przed sądem okręgowym w sprawie o odszkodowanie z tytułu czynu niedozwolonego w trakcie przesłuchania stron okazało się, że pozwany ma 16 lat. Pozwany w toku całego postępowania samodzielnie podejmował czynności procesowe. 1. Jaka przeszkoda procesowa występuje w przedstawionej sprawie i jaki niesie za sobą skutek? 2. Czy występującą w sprawie przesłankę procesową sąd powinien uwzględnić z urzędu? 3. Jakie czynności powinien podjąć pełnomocnik?

33 ODPOWIEDŹ NR 1 W przedmiotowej sprawie występuje przeszkoda procesowa w postaci braku zdolności procesowej po stronie pozwanej. Zgodnie z art KPC, zdolność do czynności procesowych (zdolność procesową) mają osoby fizyczne posiadające pełną zdolność do czynności prawnych, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne, o których mowa w art. 64 1z in.1 KPC. Zgodnie z 2 w/w art., os. fizyczna ograniczona w zdolności do czynności prawnych ma zdolność procesową w sprawach wynikających z czynności prawnych, których może dokonywać samodzielnie. Sprawa opisana w kazusie do takiej kategorii nie należy. Tak więc, stosownie do art. 66 KPC, osoba fizyczna niemająca zdolności procesowej może podejmować czynności procesowe tylko przez swego przedstawiciela ustawowego. Przeszkoda procesowa w postaci braku zdolności procesowej po stronie pozwanej może doprowadzić do nieważności postępowania.

34 ODPOWIEDŹ NR 2 Zgodnie z art. 202 KPC ( ) Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, okoliczności, które uzasadniają odrzucenie pozwu, jak również niewłaściwy tryb postępowania, brak należytego umocowania pełnomocnika, brak zdolności procesowej pozwanego, brak w składzie jego organów lub niedziałanie jego przedstawiciela ustawowego sąd bierze pod rozwagę z urzędu w każdym stanie sprawy.

35 Zgodnie z art KPC, jeżeli braki w zakresie zdolności sądowej lub procesowej albo w składzie właściwych organów dają się uzupełnić, sąd wyznaczy w tym celu odpowiedni termin. W wypadkach, w których ustanowienie przedstawiciela ustawowego powinno nastąpić z urzędu, sąd zwraca się o to do właściwego sądu opiekuńczego. Paragraf 2 określa, iż sąd może dopuścić tymczasowo do czynności stronę niemającą zdolności sądowej lub procesowej albo osobę niemającą należytego ustawowego umocowania, z zastrzeżeniem, że przed upływem wyznaczonego terminu braki będą uzupełnione, a czynności zatwierdzone przez powołaną do tego osobę. Natomiast, zgodnie z art. 71 KPC, jeżeli braków powyższych nie można uzupełnić albo nie zostały one w wyznaczonym terminie uzupełnione, sąd zniesie postępowanie w zakresie, w jakim jest ono dotknięte brakami, i w miarę potrzeby wyda odpowiednie postanowienie.

36 ODPOWIEDŹ NR 3 Przesłankę procesową sąd powinien uwzględnić z urzędu (art. 202 KPC). Jednakże pełnomocnik powinien zwrócić uwagę sądu na zachodzącą przeszkodę procesową, która może doprowadzić do nieważności postępowania. Powinien on zgłosić wniosek o odroczenie rozprawy, wezwanie przedstawiciela ustawowego pozwanego oraz zobowiązanie go do złożenia oświadczenia w przedmiocie potwierdzenia czynności dokonanych z udziałem pozwanego. W przypadku niepotwierdzenia czynności pełnomocnik powoda powinien zgłosić wniosek o powtórzenie całego postępowania z udziałem przedstawiciela ustawowego pozwanego.

37 USUWANIE BRAKÓW W ZAKRESIE ZDOLNOŚCI SĄDOWEJ I PROCESOWEJ Zgodnie z art. 70: Jeżeli braki w zakresie zdolności sądowej lub procesowej albo w składzie właściwych organów dają się uzupełnić, sąd wyznaczy w tym celu odpowiedni termin. W wypadkach, w których ustanowienie przedstawiciela ustawowego powinno nastąpić z urzędu, sąd zwraca się o to do właściwego sądu opiekuńczego. Sąd może dopuścić tymczasowo do czynności stronę niemającą zdolności sądowej lub procesowej albo osobę niemającą należytego ustawowego umocowania, z zastrzeżeniem, że przed upływem wyznaczonego terminu braki będą uzupełnione, a czynności zatwierdzone przez powołaną do tego osobę. Zgodnie z art. 71: Jeżeli braków powyższych nie można uzupełnić albo nie zostały one w wyznaczonym terminie uzupełnione, sąd zniesie postępowanie w zakresie, w jakim jest ono dotknięte brakami, i w miarę potrzeby wyda odpowiednie postanowienie.

38 KAZUS 2 W toku procesu zmarł Jan Kowalski, który pełnił funkcję jednoosobowego zarządu powodowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. O okoliczności tej powziął wiadomość pełnomocnik pozwanego. 1. Jaka przeszkoda procesowa występuje w przedstawionej sprawie? 2. Jakie czynności powinien podjąć pełnomocnik pozwanego? 3. Jaki jest tryb usuwania zaistniałych w kazusie braków formalnych?