Uzupełnienie rozdziału 3 Załącznik nr 1 do WKJK WIŚiB PCz Uzupełnienie rozdziału 3 3.1. Budynki i sale dydaktyczne SALE DYDAKTYCZNE Sale wykładowe wyposażone są w nowoczesną aparaturę audiowizualną oraz przystosowane są do stosowania zaawansowanych rozwiązań z zakresu nowoczesnych systemów informatycznych. Na szczególną uwagę zasługuje funkcjonalne, elektroniczne wyposażenie sali wykładowej D1, które obejmuje wieloformatowy ekran do prezentacji, bezprzewodowy system nagłośnienia, sterowany centralnie system natężenia oświetlenia oraz otwarcia żaluzji przeciwsłonecznych. Ponadto w salach dydaktycznych wydziału, w celu popularyzacji wiedzy, istnieje możliwość podłączenia i użycia przenośnych rzutników multimedialnych do prezentacji przygotowanych przez wykładowców materiałów dydaktycznych w formie slajdów (PowerPoint, Adobe Reader). Wykładowcy WIŚiB mają możliwość skorzystania z następujących urządzeń: rzutników pisma, projektorów multimedialnych, odtwarzaczy płyt DVD, VCD oraz CD. Ilość wymienionych urządzeń pokrywa całkowite zapotrzebowanie i w każdym momencie może zostać zwiększona w ramach potrzeb. LABORATORIA NAUKOWO-DYDAKTYCZNE Wydział Inżynierii Środowiska i Biotechnologii dysponuje nowoczesnymi laboratoriami naukowo dydaktycznymi, w których oprócz aktualnie prowadzonych badań naukowych pracowników wydziału realizowane są prace magisterskie. Na wyposażeniu laboratoriów znajduje się nowoczesna aparatura pomiarowa z komputerową archiwizacją i analizą danych eksperymentalnych. Istniejące laboratoria powstały na podstawie sporządzonych projektów przez pracowników wydziału i swoim poziomem zaawansowania technologicznego nie odbiegają od standardów obowiązujących w krajach Unii Europejskiej. Było to możliwe dzięki pozyskamy przez wydział środków finansowych w postaci dotacji i dofinansowania istniejącej infrastruktury laboratoryjnej w zakresie specjalistycznej aparatury oraz remontów budowlanych. Przykładem mogą być 2 laboratoria odnawialnych źródeł energii (układ kolektorów słonecznych oraz ogniwa fotowoltaicznych, 2 kotły na biomasę w pełni zautomatyzowane), laboratorium z modelem układu technologicznego do biologicznego oczyszczania ścieków, laboratorium odnowy wody, stanowisko do regeneracji węgli aktywnych, laboratorium czystej i zrównoważonej energii oraz laboratorium fluidyzacji 1/37
z modelami przestrzennymi kotłów energetycznych. Bogato wyposażona baza laboratoryjna przygotowuje/wprowadza studentów do realizacji pracy badawczej przy jednoczesnym opanowaniu i łatwiejszym zrozumieniu z pozoru trudnego światu eksperymentu. PRACOWNIE KOMPUTEROWE Na Wydziale Inżynierii Środowiska i Biotechnologii przy ul. Dąbrowskiego 73 znajdują się 2 pracownie komputerowe, a w Instytucie Inżynierii Środowiska znajdują się 3 laboratoria komputerowe wykorzystywane w ramach zajęć przedmiotowych. Laboratoria umożliwiają studentom uczestniczenie w intensywnych i efektywnych zajęciach poprzez wykorzystanie: oprogramowania specjalistycznego, m.in. do matematycznego modelowania procesów zachodzących w środowisku, projektowania sieci i instalacji sanitarnych, ciepłowniczych i wentylacyjnych, obliczania emisji zanieczyszczeń atmosfery, statystycznego opracowywania wyników badań. Zajęcia odbywające się w małych grupach umożliwiają studentom praktyczne zapoznanie się z oprogramowaniem, co pozwala na uzyskanie wysokich kwalifikacji zawodowych. 3.2. Biblioteka Wydziału Czytelnia Instytutu Inżynierii Środowiska jest w posiadaniu: publikacji - 228 egz.; materiałów konferencyjnych - 182 egz.; materiałów seminaryjnych - 16 egz.; zeszytów naukowych - 30 egz.; podręczników - 410 egz.; encyklopedii 15 egz.; informatorów - 29 egz.; pomocy dydaktycznych i naukowych - 90 egz.; skryptów - 57 egz.; monitoringu - 24 egz. ; monografii - 54 egz.; poradników - 17 egz.; katalogów - 2 egz.; roczników - 9 egz.; monitorów - 31 egz.; słowników - 4 egz.; prac dyplomowych - 248 egz.; Polskich Norm - 129 egz. (dotyczące: gleby, wody, osadów ściekowych oraz odpadów). Czytelnia Instytutu Inżynierii Środowiska dysponuje stałą prenumeratą następujących czasopism : Aura ; Ekoprofit ; Ekotechnika ; Ekopartner, Energetyka, Gaz, Woda i Technika Sanitarna ; GlobEnergia ; Gospodarka Wodna ; Ochrona Powietrza i Problemy Odpadów ; Przegląd Komunalny ; Recykling ; Czysta Energia ; Wodociągi i Kanalizacje ; Ochrona Środowiska. Biblioteka Katedry Chemii, Technologii Wody i Ścieków posiada 520 wolumenów. Biblioteka Wydziału Inżynierii Środowiska i Biotechnologii posiada 1250 publikacji, w tym 150 norm. Ponadto studenci Wydziału mają dostęp do zasobów Biblioteki Głównej Politechniki Częstochowskiej, a za jej pośrednictwem do baz dostępu do czasopism elektronicznych w Polsce i za granicą. 2/37
3.3. Systemy elektronicznej komunikacji UsosWeb - SYSTEM OBSŁUGI STUDIÓW Zalogowanie do systemu jest możliwe, przez podanie LOGIN'u, którym jest PESEL oraz HASŁA. Studenci, którzy rejestrowali sie w systemie IRK (Internetowa Rejestracja Kandydatów) posiadają takie samo hasło w USOSweb. Pozostałe osoby otrzymają hasło w dziekanacie. Pierwsza próba obsługi przez Internet przebiegu całego toku studiów, zarówno stacjonarnych jak i niestacjonarnych, została podjęta na Wydziale Inżynierii Środowiska i Biotechnologii w roku akademicki 2006/2007. Pomysłodawcą wprowadzenia wirtualnego dziekanatu na Wydziale był ówczesny Dziekan Wydziału prof. dr hab. inż. Wojciech Nowak. Stworzony został wówczas wirtualny dziekanat usprawniający obieg protokołów zaliczeniowych oraz egzaminacyjnych na wszystkich kierunkach i rodzajach studiów. Obecnie Wydział Inżynierii Środowiska i Biotechnologii jest jednym z wydziałów Politechniki Częstochowskiej, który prowadzi obsługę studiów poprzez wirtualny dziekanat w oparciu o system USOSweb (tj. Uniwersytecki System Obsługi Studiów). W dalszej perspektywie czasu docelowo przewiduje się wprowadzenie zajęć w formie e-learningu (nauczania on-line) do procesu dydaktycznego studentów na wszystkich kierunkach studiów. INTERNETOWA REJESTRACJA KANDYDATÓW (IRK) Umożliwia kandydatom na studia samodzielną za pośrednictwem Internetu rejestrację na poszczególne programy studiów, składające się na ofertę uczelni. System IRK pełni jednocześnie funkcję informatora, przedstawiającego ofertę uczelni. Do funkcji systemu IRK należy też przydzielanie kandydatom, którzy muszą zdawać egzamin wstępny, terminów i miejsc odbywania egzaminów. Kandydat otrzymuje informację o terminach swoich egzaminów bezpośrednio z systemu. DOCUMASTER CAMPUS DLA UCZELNI WYŻSZYCH - nowoczesna, zintegrowana platforma dla e-edukacji System informatyczny wspomagający nowoczesną edukację na uczelniach wyższych: zdalna praca grupowa, gromadzenie i dystrybucja materiałów edukacyjnych w e-chmurze (zeskanowane książki, wykłady, materiały własne wykładowców oraz studentów, informacje z tablic interaktywnych i Internetu, zasoby biblioteki cyfrowej). Drukowanie, skanowanie 3/37
i kopiowanie dokumentów przez studentów i pracowników uczelni. Podnosi efektywność kształcenia, obniża koszty edukacji, wyrównuje szanse społeczne. Documaster Campus umożliwia tani druk na żądanie potrzebnych do zajęć fragmentów książek, zasobów bibliotecznych, wykładów, własnych referatów itd. Rzeczywisty koszt wydruku - obliczany jest z uwzględnieniem procentowego pokrycia strony tonerem. Student ma możliwość sprawdzenia ceny drukowanych dokumentów przed ich wykonaniem. System Documaster Campus jest dostępny całą dobę, każdego dnia tygodnia. Może być zintegrowany z systemem obsługi studentów oraz wykorzystuje elektroniczne legitymacje studenckie (ELS). E-LEARNING Wydział Inżynierii Środowiska i Biotechnologii chcąc wzbogacić ofertę edukacyjną oraz przygotować nauczycieli akademickich i studentów do tej nowoczesnej formy kształcenia, opracował w ramach międzywydziałowego zespołu złożonego z pracowników Wydziału Inżynierii Mechanicznej i Informatyki (Instytut Informatyki Teoretycznej i Stosowanej, Instytut Obróbki Plastycznej, Inżynierii Jakości i Bioinżynierii) oraz Wydziału Inżynierii Środowiska i Biotechnologii projekt rozwoju e-learningu. Realizacja projektu do została podzielona na 4 zadania: pozyskiwanie wiedzy - Analiza i uzyskanie wiedzy na temat istniejących rozwiązań organizacyjnych zastosowanych na innych uczelniach w zakresie e-edukacji oraz doświadczeń przy jej wdrażaniu oraz kierunkach zmian w przyszłości. Analiza potrzeb i wiedzy pracowników oraz studentów w zakresie e-learningu. Analiza i uzyskanie wiedzy na temat stosowanych rozwiązań technicznych i oprogramowania oraz kierunków rozwoju w zakresie e-edukacji. organizowanie wiedzy - szkolenie pracowników w zakresie e-learningu. Uruchomienie serwera. Zakup i instalacja oprogramowania wspomagającego tworzenie e-treści. Szkolenie pracowników (dostarczycieli treści) w obsłudze portalu, możliwościach i wykorzystaniu oprogramowania do tworzenia e-treści. Opracowanie wymagań i wytycznych dotyczących tworzenia elektronicznych materiałów dydaktycznych - zalecenia metodyczne dla Pracowników. wykorzystanie wiedzy - przygotowanie scenariuszy i treści kursów - projekt dostosowania materiałów dydaktycznych do formuły elektronicznej. Multimedialny zapis kursów. Opracowanie instrukcji dla studentów oraz instrukcji obsługi portalu dla studentów. 4/37
przekazywanie wiedzy - uruchomienie trzech wybranych kursów, testowanie zastosowanych rozwiązań, ewaluacja kursów, aktualizacja kursów po uwzględnieniu wniosków z ewaluacji. Bezpośrednimi grupami docelowy projektu byli: nauczyciele akademiccy Wydziału Inżynierii Środowiska i Biotechnologii, do których adresowane były szkolenia z zakresu tworzenia e-treści i metodyki nauczania w formie e-learningu, studenci kierunków: ochrona środowiska, których projekt obejmował bezpośrednio. 3.4. Laboratoria Instytutu Inżynierii Środowiska Laboratorium Mechaniki Płynów W laboratorium prowadzone są zajęcia z przedmiotu Mechanika płynów. Wyposażone jest w następujące stanowiska laboratoryjne: - Wielofunkcyjne koryto pomiarowe służące prezentacji ćwiczeń z zakresu przelewów, odskoku hydraulicznego, wypływu cieczy przez otwory i przystawki, wypływ spod zasuwy. - Stanowisko do pomiaru czasu wypływu cieczy ze zbiornika. - Stanowiska do przeprowadzenia doświadczenia Reynoldsa (określenie rodzajów ruchu: turbulentny, laminarny). - Stanowisko do pomiaru stateczności ciał pływających (m.in. wyznaczanie wysokości metacentrycznej). - Stanowisko do pomiarów start energii strumienia wody w instalacjach. Umożliwia pomiary strat liniowych w przewodach o różnej średnicy i wykonanych z różnych materiałów; umożliwia obliczanie strat lokalnych na różnych elementach instalacji (m.in. różnego rodzaju zawory, kształtki). - Kolumna filtracyjna do pomiarów współczynnika filtracji gruntu przy zachowaniu stałego ciśnienia piezometrycznego. - Zestaw do pomiaru przepływu w korytach otwartych NIVUS PCMPro przy zastosowaniu metodą ultradźwiękową metodą korelacji krzyżowej. - Modele zbiorników retencyjnych o różnej konstrukcji (rurowe, prostopadłościenne, jedno i wielokomorowe) przeznaczonych do magazynowania wód i ścieków opadowych. - Model do pomiaru procesów napełniania i opróżniania komór zbiorników połączonych w różnych konfiguracjach (połączenia szeregowe i równoległe). 5/37
Laboratorium Mikrobiologii Prace badawcze, które są realizowane w laboratorium dotyczą przygotowania podłoży wzrostowych dla wybranych gatunków roślin w oparciu o wykorzystanie różnych nawozów organicznych i odpadów w tym osadów ściekowych. Badania dotyczą również oceny wpływu stosowania różnych nawozów na stan chemiczny i biologiczny gleb i roślin. Szczegółowy zakres badawczy obejmuje: - analizę własności fizyko-chemicznych nawozów organicznych i odpadów stosowanych w procesach przyrodniczego wykorzystania w tym rekultywacji gruntów, - analizę własności biologicznych nawozów organicznych i odpadów stosowanych w procesach przyrodniczego wykorzystania w tym rekultywacji gruntów (obecność grup taksonomicznych świadczących o żyzności, badania ilościowe i jakościowe form patogennych w tym lekoopornych), -badanie zanieczyszczeń fizycznych, chemicznych i biologicznych gleb, - wykorzystanie toksykologicznych testów roślinnych do oceny stanu podłoża, - badanie intensyfikacji procesu produkcji biomasy roślinnej, - badanie wpływu wyciągów z organizmów wodnych na wzrost i plonowanie roślin, - wykorzystanie fotosyntetyzujacych organizmów wodnych do oczyszczania środowiska glebowego i wodnego, - badania z wykorzystaniem kultur tkankowych do izolacji roślin odpornych na wysokie dawki zanieczyszczeń. Urządzenia laboratoryjne: - wagi laboratoryjne, - cieplarki mikrobiologiczne, - łaźnie wodne. Laboratorium Odnowy Wody I W laboratorium Odnowy wody I prowadzone są zajęcia dydaktyczne z przedmiotu Odnowa wody laboratorium oraz prace dyplomowe i badawcze z zakresu technologii wody i ścieków, ze szczególnym uwzględnieniem procesu adsorpcji na węglach aktywnych. W laboratorium prowadzone są badania dotyczące: wysokotemperaturowej modyfikacji węgli aktywnych, wysokotemperaturowej regeneracji węgli aktywnych, 6/37
adsorpcji min. związków powierzchniowo-czynnych, metali ciężkich, leków na węglach aktywnych wyjściowych i modyfikowanych w różnych warunkach. W ramach zajęć dydaktycznych prowadzone są pomiary adsorpcji różnych związków w warunkach laboratoryjnych, usuwania azotu amonowego metodą desorpcji gazowej oraz chlorowania do punktu przełamania, usuwanie fosforanów metodą strąceniową, usuwania metali ciężkich. Laboratorium wyposażone jest w: - stanowiska modelowe do przeprowadzenia adsorpcji w warunkach statycznych i dynamicznych na różnego rodzaju adsorbentach z roztworów wodnych, głównie na węglach aktywnych. - stanowiska do oznaczania kwasowości i zasadowości powierzchni węgli aktywnych, pomiarów przewodnictwa, pomiarów ph. - stanowisko badawcze do wysokotemperaturowej modyfikacji węgla aktywnego (piec obrotowy). Laboratorium Biomasy i Bioproduktów W laboratorium w ramach działalności naukowo-dydaktycznej realizowane są prace dyplomowe inżynierskie, prace dyplomowe magisterskie. W laboratorium prowadzone są badania nad wykorzystaniem glonów na potrzeby technologii inżynierii środowiska i energetyczne (oczyszczanie ścieków, wytwarzanie biopaliw, wychwyt dwutlenku węgla). Laboratorium wyposażone jest 1. stanowisko do zbioru glonów (system filtracji membranowej suszarka), 2. komora fitotronowa, 3. fotobioreaktor PBR do hodowli glonów. Laboratorium Procesów Bioenergetycznych W laboratorium w ramach działalności naukowo-dydaktycznej realizowane są prace dyplomowe inżynierskie, prace dyplomowe magisterskie. Laboratorium wyposażenie jest w: - odczynniki chemiczne i szkło laboratoryjne stosowane do podstawowych analiz fizyczno-chemicznych dokonywanych w próbkach środowiskowych, - drobny sprzęt laboratoryjny: m.in. ph-metr, konduktometr, zestaw pipet automatycznych, wytrząsarka). 7/37
Laboratorium Analiz Spektralnych W laboratorium w ramach działalności naukowo-dydaktycznej realizowane są prace dyplomowe inżynierskie, prace dyplomowe magisterskie. Laboratorium wyposażenie jest w: - Spektrometr Emisji Atomowej ICP OES, - Spektrometr Absorpcji Atomowej AAS. - Spektrometry optyczne stosowane są do dokonywania analizy próbek środowiskowych na zawartość pierwiastków. Laboratorium Inżynierii Elektroenergetycznej Laboratorium zawiera 30 stanowisk na których prowadzone mogą być zajęcia z: elektrotechniki, elektroniki, automatyki, maszyn elektrycznych oraz przesyłania energii elektrycznej. Ponadto w laboratorium znajduje się szereg urządzeń do pomiaru i oceny fal elektromagnetycznych emitowanych przez urządzenia elektryczne. Urządzenia te pozwalają na opracowanie wytycznych dla służb inspekcji pracy, stacji sanitarno-epidemiologicznych oraz innych laboratoriów badawczych, określających metodykę kwalifikowania źródeł fal elektromagnetycznych. W laboratorium mogą być prowadzone prace nad nowatorskimi rozwiązaniami ograniczenia szkodliwej emisji fal elektromagnetycznych jak również prace które przyczynią się do unifikacji polskich przepisów z dyrektywami Unii Europejskiej. Laboratorium wyposażone jest w: - stoły laboratoryjne z nadstawkami i standardowymi układam zasilania, pomiaru i zabezpieczeń, - multimetry cyfrowe, - oscyloskopy, - miernik pola elektrycznego w środowisku naturalnym, - miernik pola magnetycznego w środowisku naturalnym, - uniwersalny zestaw laboratoryjny do pomiaru, napięcia, prądu i mocy, - pętla Rogowskiego 50Hz, - pętla Rogowskiego do 16MHz, - zestaw do badania obwodów prądu stałego, - zestaw do badania indukcji elektromagnetycznej, - zestaw do badania stanów nieustalonych w obwodach RLC, - zestaw do badania regulacji temperatury, 8/37
- zestaw do badania regulacji poziomu napełnienia, - zestaw do badania regulatorów, - zestaw do badania regulacji ciągłej i nieciągłej, - zestaw do wyznaczania charakterystyk czasowych i częstotliwościowych, - zestaw do badania detekcji pozycji, - zestaw do badania podstawowych elementów elektronicznych, - zestaw do badania podstawowych układów wzmacniaczy, - zestaw do badania podstawowych układów oscylacyjnych, - zestaw don badani filtrów aktywnych, - zestaw do badania wzmacniaczy operacyjnych, - zestaw do badania elementów optoelektronicznych, - zestaw do badania transformatorów jednofazowych oraz przekładników prądowych i napięciowych, - zestaw do badania transformatorów trójfazowych, - zestaw do badania maszyny bocznikowej prądu stałego, - zestaw do badania maszyny szeregowej prądu stałego, - zestaw do badania maszyny synchronicznej, - zestaw do badania generatora synchronicznego, - zestaw do badani systemu przesyłania energii elektrycznej, - zestaw do badania zabezpieczenia linii elektroenergetycznej, - zestaw do pomiaru zużycia energii, - zestaw do badania kompensacji mocy biernej, - zestaw do badania trójfazowych szyn zbiorczych. Laboratorium Biologii W laboratorium prowadzone są badania w zakresie: - procesów biologicznych na różnych poziomach organizacji żywej materii, - analizy sanitarnej środowisk (woda, gleba, ścieki, osady ściekowe), - biologicznych metod oczyszczania ścieków i unieszkodliwiania odpadów, - higienizacji osadów. Wyposażenie laboratorium Biologii: - mikroskopy świetlne obserwacje i analizy komórek, tkanek oraz mikroorganizmów, 9/37
- dezintegrator ultradźwiękowy UD-20 zastosowanie w badaniach nad higienizacją osadów ściekowych, w dydaktyce do oceny wpływu ultradźwięków na mikroorganizmy, - inkubatory wykorzystywane w hodowli drobnoustrojów, - aparat Kocha, autoklaw - sterylizacja materiałów. Laboratorium Odnowy Wody II W laboratorium Odnowy wody II prowadzone są prace dyplomowe i badawcze z zakresu technologii wody i ścieków, ze szczególnym uwzględnieniem procesu sorpcji na węglach aktywnych. W laboratorium prowadzone są badania dotyczące: - modyfikacji węgli aktywnych z wykorzystanie ciepła Joule a, - sorpcji metali ciężkich na węglach aktywnych modyfikowanych w różnych warunkach, - sorpcji metali na impregnowanych węglach aktywnych, - sorpcji polarnych i niepolarnych zanieczyszczeń organicznych w warunkach statycznych i dynamicznych, - sorpcji barwników na węglach aktywnych. Laboratorium wyposażone jest w: - stanowiska modelowe do przeprowadzenia sorpcji w warunkach statycznych i dynamicznych na różnego rodzaju sorbentach, głównie na węglach aktywnych. - stanowiska do oznaczania kwasowości i zasadowości; pomiarów poziomu tlenu; pomiarów przewodnictwa; pomiarów ph. - spektrofotometr Helios α do oznaczania badanych związków chemicznych. - stanowisko badawcze do modyfikacji węgla aktywnego z udziałem prądu elektrycznego. wytrząsarki laboratoryjne (2 szt.) ELPIN, które wyposażone są m.in. w regulator prędkości wytrząsania, jak również w zmienną amplitudę. - wytrząsarkę wyposażoną w łaźnię wodną wykorzystywaną do pomiaru sorpcji w różnych temperaturach. Laboratorium Utylizacji Odpadów W laboratorium w ramach działalności naukowo-dydaktycznej realizowane są zajęcia dydaktyczne tj: gleboznawstwo i ochrona gleb, procesy jednostkowe w inżynierii środowiska 10/37
II, realizacja prac dyplomowych inżynierskich i magisterskich oraz prowadzone są badania naukowe dotyczące zagadnień związanych z unieszkodliwianiem odpadów. Laboratorium wyposażone jest w: aparaturę służącą do podstawowych badań odpadów mineralnych i gleb, a w szczególności: gęstości właściwej i objętościowej, strat przy prażeniu, wilgotności, stopnia zagęszczenia, stopnia plastyczności, kapilarności biernej, wodoprzepuszczalności oraz rozkładu ziarnowego. Laboratorium jest wyposażone w: - flotownik mechaniczno - pneumatyczny typu Mechanobr, - aparat Vicata, - maszyna do pomiaru wytrzymałości na ściskanie, - separator elektro-magnetyczny, - aparat Procttora, - jonitowy system oczyszczania wody o symbolu KB - 22 AW, - suszarka laboratoryjna, - ph metr laboratoryjny, - muflowy piec laboratoryjny (temp. do 1000 C), - kruszarkę szczękowa, - młynek hydrometryczny, - wiertnię ręczną z kompletem wierteł do poboru prób gruntów i odpadów mineralnych do głębokości ok. 3 m - młynek kulowy, - młynek wibracyjny LMW - dwumiejscową płytę ceramiczna ze sterowaniem sensorowym, - mieszadła magnetyczne Big Sguid 3 szt., - elektryczną mieszarką planetarną mieszanie zawiesin o konsystencji ciastowatej, - łaźnię wodną typ LW-6 ze sterownikiem LCD 4, - elektroniczną wagę laboratoryjną WPX 650, dokładność 0,001 g, - elektroniczną wagę laboratoryjną WPS 4000/C/1, dokładność 0,01 g, - uniwersalną wytrząsarkę laboratoryjną WU 4, - przesiewacz wibracyjny Retsch AS 300 minimalny wymiar ziarna 0,063 mm. 11/37
Laboratorium Derywatograficzne, Laboratorium analizy granulometrycznej W laboratorium prowadzone są prace badawcze pracowników Zakładu Ochrony Powierzchni Ziemi w zakresie: - analizy składu ziarnowego drobnoziarnistych materiałów mineralnych, - analizy rozkładu termicznego materiałów mineralnych w zakresie temperaturowym 25-1600 o C w atmosferze argonu lub tlenu, - analizy właściwości sorpcyjnych odpadowych materiałów mineralnych. Laboratorium wyposażenie jest w: - Laserowy Analizator Uziarnienia LAU-10. Aparat pozwala na określenie zawartości klas ziarnowych w zakresie 0,2-0,0001mm. Podczas badań istnieje możliwość stosowania różnego rodzaju cieczy nośnych pozwalająca na analizowanie składu ziarnowego oraz agregatowego. - Zasada działania aparatu oparta jest na pomiarze detekcji światła lasera, które ulega dyfrakcji na badanej próbce. Próbka podawana jest do analizy w kuwecie pomiarowej w postaci zawiesiny, co stanowi dla światła laserowego siatkę dyfrakcyjną, - Derywatograf Labsys firmy SETARAM. Aparat służy do wykonywania analiz termograwimetrycznych (TG, DTA, DTG) w celu określenia składu fazowego i chemicznego substancji zarówno jakościowo jak i ilościowo. - Aparat składa się z mikrowagi, pieca z elementami grzewczymi, butli gazowej z argonem i z tlenem, komputera z mikroprocesorową kontrolą wagi, temperatury i obiegu gazów. - Wstrząsarkę sitową składającą się z zestawu sit o wymiarach oczek: 0,2; 0,25; 0,5; 1,0; 2,0; 5,0 mm. - Wielostanowiskowy układ kolumn lizymetrycznych do obserwacji skuteczności usuwania zanieczyszczeń na materiałach mineralnych. Zestaw składa się z 6 dużych i 6 małych kolumn lizymetrycznych wyposażonych w system odbioru odcieków. Do analizy podstawowych parametrów odcieków wykorzystywany jest wieloparametrowy miernik typu HI 9828 stanowiący wyposażenie zestawu. 12/37
Laboratorium Chemiczne W laboratorium w ramach działalności naukowo-dydaktycznej prowadzone są badania w zakresie prac dyplomowych magisterskich i inżynierskich, prac doktorskich oraz w ramach realizowanych grantów i projektów. Prowadzone badania dotyczą analiz fizycznochemicznych wody, ścieków, osadów ściekowych, gleb, kompostów. Laboratorium wyposażone jest w: - Destylarkę z parą wodną model K-355 oraz K-323 firmy BŰCHI para wodna wytwarzana w generatorze pary wprowadzana jest do kolby destylacyjnej w celu rozpoczęcia destylacji, schłodzone na chłodnicy opary odbierane są w odbieralniku. Aparatura stosowana jest do oznaczania azotu amonowego oraz azotu Kjeldahla po uprzedniej mineralizacji próbek, oznaczania LKT metodą destylacji bezpośredniej z parą wodną; - 3 zestawy OxiTop IS 6 firmy WTW każdy z zestawów składa się z 6 butelek o pojemności 510 ml z manualnymi główkami, 6 mieszadeł magnetycznych, podstawy mieszającej IS 6 oraz 6 kołczanów. Aparatura stosowana jest do pomiaru BZT metodą manometryczną; wartość pomiarowa może być bezpośrednio odczytana w mg/l; - Termoreaktor DRB 200 firmy HACH z podwójnym blokiem grzewczym; - Termoreaktor ECO 16 F firmy VELP SCIENTIFICA stosowany do mineralizacji próbek przed oznaczeniem ChZT metodą spektrofotometryczną z dwuchromianem potasu; - Mineralizator K-435 firmy BÜCHI stosowany do przygotowania próbek - mineralizacja przed oznaczeniem azotu metodą Kjeldahla. Pozostały sprzęt laboratoryjny: - waga precyzyjna WPS 3100/C firmy RADWAG; - szafa termostatyczna; - ph-metr firmy Elmetron cp-401; - suszarka uniwersalna typu SUP - 4M firmy WAMED; - wytrząsarka KS 250 firmy IKA; - medyczna łaźnia wodna typu LW102 firmy AJL Electronic. Laboratorium Analizy Instrumentalnej W laboratorium w ramach działalności naukowo-dydaktycznej prowadzone są badania w zakresie prac dyplomowych magisterskich i inżynierskich, prac doktorskich oraz w ramach 13/37
realizowanych grantów i projektów. Prowadzone badania dotyczą analiz fizyczno-chemicznych wody, ścieków, osadów ściekowych, gleb, kompostów. Laboratorium wyposażone jest w: - Analizator ogólnego węgla organicznego TOC multi N/C 2100 firmy Analityk Jena - Aparatura stosowana jest do szybkiego i precyzyjnego oznaczania OWO (TOC), RWO (DOC) i OW (TC) w próbkach ciekłych; analiza TC w próbkach stałych; - Respirometr Micro-Oxymax firmy Columbus Instrumens wielokanałowy respirometr o obwodzie zamkniętym, który umożliwia w zadanych interwałach czasowych monitoring wybranych gazów w komorze referencyjnej (pomiarowej); wyniki mogą być m.in. prezentowane w postaci zmian objętości gazów w jednostce czasu oraz ich skumulowanych wartości w danym cyklu pomiarowym. Dostępne rodzaje sensorów (detektorów): CO 2 ; O 2 ; H 2 S; CH 4 ; H 2 ; NO 2. Aparatura stosowa jest m.in. do oceny wpływu różnego rodzaju czynników stresowych na tempo respiracji drobnoustrojów glebowych, wodnych; badania stopnia biodegradacji różnych materiałów/substratów w warunkach tlenowych i beztlenowych. - Wyparka rotacyjna ROTAVAPOR R-215 firmy Büchi z wyposażeniem (łaźnią wodno-olejową B-491 firmy Büchi) i pompą próżniową (PL 2 firmy AGA LABOR) stosowana do zatężania, odparowania i destylacji próbek. - Spektrofotometr DR/4000 V firmy Hach - zakres działania od 320 do 1100 nm; Spektrofotometr DR/4000 U firmy Hach - zakres działania od 190 do 1100 nm; Spektrofotometr UV-VIS DR 5000 firmy Hach-Lange - zakres działania od 190 do 1100 nm; Zastosowanie/tryb pracy wymienionych spektrofotometrów: pomiar absorbcji, % transmitacji, stężenia (przy zastosowaniu gotowych testów kuwetowych [np. azotany, siarczki, cyjanki] lub w oparciu o opracowane i zapisane w pamięci urządzeń krzywe wzorcowe [np. ChZT, żelazo, fosfor ogólny]). - InoLab BOD/BSB 740 firmy WTW tlenomierz stosowany do pomiaru biochemicznego zapotrzebowania na tlen wg DIN EN 1899 (metoda rozcieńczeń) oraz zużycia tlenu wg DIN 38414 T6. Pozostały sprzęt laboratoryjny: elektroniczna waga analityczna Ainsworth AA-250, Denver Instrument Co. 14/37
szafa termostatyczna; destylarka wody firmy Nüve typ NS108; łaźnie wodne (łaźnia MLL 547 firmy AJL Electronic, łaźnia SW 22 z funkcją wytrząsania firmy Julabo). Laboratorium Biotechnologii Ścieków i Odpadów Zakres badań naukowych prowadzonych w laboratorium Biotechnologii ścieków i odpadów obejmuje aspekty biotechnologii środowiskowej, począwszy od biotechnologii ścieków poprzez unieszkodliwianie osadów i odpadów stałych. Prace naukowe prowadzone w laboratorium koncentrują się głównie na: a) oczyszczaniu ścieków komunalnych i przemysłowych o wysokiej zawartości azotu amonowego i związków biogennych, b) ocenie aktywności drobnoustrojów, c) stabilizacji osadów ściekowych oraz innych odpadów organicznych w procesach tlenowych i beztlenowych, d) wykorzystaniu procesów membranowych w inżynierii środowiska, e) intensyfikacji metod oczyszczania ścieków i przetwarzania osadów ściekowych np. poprzez zastosowanie pola UD, kofermentacji, f) oczyszczaniu odcieków ze składowisk odpadów. Prowadzone są także prace dotyczące łączenia procesów biotechnologicznych z innymi technikami, np. membranowymi, metodami zaawansowanego utlenienia (AOPs) (np. ozonowanie, reakcja Fentona). W laboratorium prowadzone są zajęcia m.in. z następujących przedmiotów: bioreaktory, podstawy chemii organicznej, podstawy chemii analitycznej. Laboratorium wyposażone jest w: - Bioreaktor SBR (sekwencyjny reaktor porcjowy) z jednostką sterującą i oprogramowaniem wyposażony w sondy pomiarowe (ph, redox) i zestaw pomp (napełniająca, opróżniająca, napowietrzająca) - ze względu na dużą elastyczność pracy, łatwość dostosowania parametrów operacyjnych do zmiennego składu ścieków, wyższą w porównaniu do klasycznej metody osadu czynnego odporność mikroorganizmów na niekorzystne warunki środowiskowe oraz możliwość symultanicznego usuwania biogenów, węgla organicznego i zawiesin stosowany zarówno do oczyszczania ścieków komunalnych jak i przemysłowych. Dodatkowe wyposażenie w postaci jednostki sterującej oraz skomputeryzowanego system sterowania umożliwia nie tylko automatyzacje pracy systemu pomiarowego, ale również precyzyjne określenie cyklu pracy bioreaktora, a także zwiększa możliwość 15/37
optymalizacji procesu w zakresie np. zwiększenia efektywności sedymentacji osadów czy wydajności procesów nitryfikacji. - Bioreaktory do stabilizacji beztlenowej (szt. 2) wykonane ze szkła bioreaktory o pojemności równiej odpowiednio 30 i 10 d m 3 wyposażone w mechaniczne mieszadło łopatkowe z regulacją obrotów, sondy redoks i ph oraz czujniki temperatury. W skład każdego ze stanowisk badawczych wchodzi również: termostat pozwalający na utrzymanie żądanej temperatury w reaktorze podczas procesu fermentacji oraz cylinder pomiarowy i zbiornik wyrównawczy umożliwiające monitoring produkcji biogazu. Reaktory dostosowane są do prowadzenia okresowej mokrej fermentacji nie tylko osadów ściekowych, ale również wybranych odpadów organicznych. - Urządzenie LABSCALE TM TFF System firmy MILLIPORE - specjalistyczny system filtracji z przepływem stycznym (Tangential Flow Filtration - TFF) - modułowy system złożony z dwóch komponentów: 500 ml akrylowego zbiornika nadawy z ciśnieniowym zaworem zwrotnym retentatu oraz podstawy zintegrowanej z mieszadłem magnetycznym i pompom membranową; system może pracować przy maksymalnym ciśnieniu i temperaturze odpowiednio na poziomie 5,9 Ba i 45 0 C. System znajduje m.in. zastosowanie w dializie czy zagęszczaniu białek (przepływ cieczy od 10-100 ml/min). - Bioreaktory do kompostowania - każdy z nich wyposażony jest w system pomiarowy gazów oraz temperatury (pomiar w trzech punktach za pomocą termoelementów umieszczonych wewnątrz bioreaktora); - Bioreaktory wykonane są w całości ze stali nierdzewnej kwasoodpornej. Powietrze dostarczane jest od dołu reaktora, przepływ regulowany jest płynnie przy pomocy regulatora natężenia przepływu. W dolnej części reaktora umieszczona jest podwójna płyta perforowana, pozwalająca na przepływ powietrza przez złoże materiału oraz na kontrolę ilości odcieków. W bioreaktorach prowadzone są badania nad optymalizacją procesu kompostowania odpadów organicznych. - Generator ozonu CH-KTB-3G, w którym odbywa się w nim proces ozonowania. Gazem, który zasila urządzenie jest tlen produkowany z powietrza. Ozonator wykorzystuje efekt korony (corona discharge)- wyładowań tzn. polega na pobieraniu powietrza z otoczenia i przepuszczeniu go pomiędzy dwiema elektrodami wysokiego napięcia (6 000 20 000V). Ozonator wytwarza od 2,2 do 3,7 g ozonu w ciągu 16/37