REGULAMIN MUSZTRY PODODDZIAŁÓW TRADYCJI ORĘŻA POLSKIEGO POLSKICH DRUŻYN STRZELECKICH

REGULAMIN MUSZTRY 1

REGULAMIN MUSZTRY PODODDZIAŁÓW TRADYCJI ORĘŻA POLSKIEGO POLSKICH DRUŻYN STRZELECKICH Spis treści:... 2 I. ZASADY OGÓLNE... 3 II. MUSZTRA INDYWIDUALNA... 5 1. Postawa zasadnicza i swobodna... 5 2. Zwroty w miejscu... 8 3. Marsz, bieg i zatrzymanie... 8 4. Chwyty bronią... 10 4.1. Chwyty karabinkiem... 11 4.2. Chwyty karabinem maszynowym oraz karabinem wyborowym... 14 5. Przyrzeczenie strzeleckie... 16 6. Chwyty sztandarem... 17 7. Zachowanie się strzelców w szyku... 18 8. Oddawanie honorów... 20 II. MUSZTRA ZESPOŁOWA... 22 1. Drużyna... 22 2. Pluton... 23 3. Kompania... 24 4. Zbiórka... 24 5. Przesunięcie i przeformowywanie szyku... 26 5.1. Odstępowanie i łączenie... 26 5.2. Przesunięcie szyku... 27 5.3. Przeformowywanie szyku... 27 6. Marsz i zatrzymanie w szyku... 28 7. Oddawanie honorów... 29 8. Przyprowadzanie i odprowadzanie flagi państwowej... 31 9. Układanie broni... 32 IV. POSTANOWIENIA KOŃCOWE... 33 Załącznik 1 : Znaki umowne stosowane w musztrze... 34 2

I. ZASADY OGÓLNE 1. Musztra - to ćwiczenia wojskowe, które uczą, jak przyjmować postawę zasadniczą i swobodną, oddawać honory, poruszać się z bronią i bez broni, formować szyki oraz zachowywać się w szyku i poza nim. Rozróżnia się musztrę indywidualną i zespołową. Musztra indywidualna przygotowuje strzelca do wystąpień służbowych oraz do działania w zespole. Musztra zespołowa przygotowuje pododdziały i oddziały do wystąpień służbowych oraz działania w szyku pieszym. 2. Pododdziały i oddziały występują i działają w odpowiednim ugrupowaniu i szyku. Ugrupowanie w musztrze - to ustawienie strzelców, pododdziałów i oddziałów w szyku odpowiednim do wykonania określonych czynności. Pododdziały przyjmują je w czasie wystąpień służbowych oraz uroczystości strzeleckich, wojskowych i państwowych. Ugrupowanie marszowe - to ustawienie oddziału, pododdziału (pododdziałów) w kolumnie (kolumnach) do marszu. W ugrupowaniu mogą być stosowane różne szyki. 3. Szyk - to określone w regulaminie ustawienie strzelców lub pododdziałów - do wspólnego wykonywania czynności - w ugrupowaniu rozwiniętym lub marszowym. Strzelcy ustawiają się w szyku zgodnie z podziałem organizacyjnym lub w sposób nakazany przez dowódcę. Niektóre szyki może już tworzyć dwóch strzelców, np.: szereg, rząd. Na szyk składają się następujące elementy (Rys. l): -skrzydło - prawe i lewe zakończenie szyku; -front - kierunek ustawienia strzelców; -odstęp - oddalenie między strzelcami, pododdziałami lub oddziałami, mierzone wzdłuż frontu szyku; -odległość - oddalenie między strzelcami, szeregami i pododdziałami, mierzone w głąb szyku; -szerokość - odstęp między skrzydłami szyku; -głębokość - odległość od czoła do ogona kolumny; -czoło kolumny - początek kolumny; -ogon kolumny - koniec kolumny; -kierunkowy - to poruszający się w nakazanym kierunku strzelec lub pododdział, do którego dostosowują swój ruch inni strzelcy (pododdziały). W kolumnie dwójkowej, trójkowej, czwórkowej itd. - to strzelec na prawym skrzydle czoła kolumny (pierwszego szeregu). Podczas oddawania honorów w marszu na komendę Na lewo PATRZ kierunkowym jest strzelec lewoskrzydłowy; -zamykający - strzelec lub pododdział znajdujący się w ostatnim szeregu kolumny na lewym skrzydle. Czynności strzelców w szyku: -krycie - ustawienie się strzelców lub pododdziałów w rzędzie, w linii prostej; -równanie - ustawienie się strzelców lub pododdziałów w szeregu, w linii prostej; -odstępowanie - zwiększanie odstępów między strzelcami (pododdziałami) w szyku o określoną liczbę kroków; -łączenie -powrót do szyku poprzedniego (przed odstępowaniem). 3

4. Szereg - to szyk, w którym strzelcy stoją obok siebie w odstępie równym szerokości dłoni (mierzonym na wysokości łokci), frontem w jednym kierunku, w linii prostej; 5. Dwuszereg (Rys. 1a) -to szyk, w którym dwa szeregi strzelców stoją jeden za drugim, frontem w jednym kierunku, w odległości równej półtorej długości wyciągniętej ręki z wyprostowanymi palcami (około 1,2 m). Strzelcy drugiego szeregu kryją swoich poprzedników. Dwuszereg jest pełny, jeżeli strzelca lewoskrzydłowego pierwszego szeregu kryje strzelec drugiego szeregu; niepełny -jeżeli nie kryje. W razie potrzeby do wykonania określonych zadań można formować również inne szyki, np. trójszereg itp. 6. Kolumna (Rys. 1b) - to szyk, w którym strzelcy -stojąc frontem w jednym kierunku, jeden za drugim, w odległości około l,2 m - tworzą rząd (kolumnę pojedynczą) lub dwa i więcej rzędów (kolumnę dwójkową, trójkową itp.) ustawionych w odstępach równych szerokości dłoni. Głębokość kolumny pieszej nie może być mniejsza niż jej szerokość. Rys. 1 Elementy szyku: a) w ugrupowaniu rozwiniętym, b) w ugrupowaniu marszowym 7. Linia kolumn - to szyk, w którym kolumny pododdziałów stoją jedna obok drugiej na tej samej wysokości, w ustalonych odstępach, czołem w jednym kierunku. 8. Rozkazy i komendy w musztrze przekazuje się ustnie lub przez środki łączności. W marszu komendy i rozkazy przekazują wzdłuż kolumny dowódcy pododdziałów lub obserwatorzy. 9. W szyku dowódca ugrupowania zajmuje miejsce, z którego może najdogodniej dowodzić. Dowódcy niższych szczebli znajdują się w miejscach przewidzianych dla nich w regulaminie i mogą występować z szyku tylko na komendę lub za zezwoleniem dowódcy ugrupowania. Dowódca, podając komendę strzelcom w ugrupowaniu rozwiniętym, stoi na środku przed frontem szyku w odległości umożliwiającej obserwowanie skrzydeł lub większej części szyku bez konieczności odwracania głowy. Dowódca maszerujący na czele pododdziału podaje komendy bez zatrzymywania się, zwracając głowę w lewo. 4

Podczas samodzielnego marszu oddziału lub pododdziału ich dowódcy mogą wychodzić z szyku, aby podać komendy i sprawdzić ich wykonanie. Jeżeli dowodzenie pododdziałem przejmuje inny dowódca, poprzedza to zapowiedzią zawierającą nazwę tego pododdziału oraz zwrotem Na moją komendę. 10. Komenda - to krótki rozkaz (podany słownie lub przez środki łączności) do natychmiastowego wykonania, a gdy dotyczy grupy strzelców lub pododdziału (oddziału) również jednoczesnego i jednolitego. Komenda składa się z zapowiedzi i hasła. Jest kilka komend zawierających tylko hasło, np.: BACZNOŚĆ, SPOCZNIJ. Zapowiedź komendy podaje się wyraźnie, głosem donośnym, przeciągając ostatnią zgłoskę. Hasło komendy (wydrukowane w regulaminie dużymi literami) podaje się po krótkiej przerwie, głośno, wyraźnie, krótko i dobitnie. Po haśle należy wykonać komendę. Aby zwrócić uwagę pododdziałów lub poszczególnych strzelców, w zapowiedzi komendy wymienia się nazwę pododdziału lub stopień i nazwisko strzelca, np.: Pierwsza drużyna (pluton), w szeregu ZBIÓRKA, Strzelec Kozłowski, w prawo ZWROT. 11. Wszystkie komendy podawane pododdziałom (strzelcom) w miejscu, poprzedza się komendą BACZNOŚĆ. Wyjątkiem są te, które składają się z samego hasła, i wezwania skierowane do pododdziałów (np. Pierwsza drużyna ) lub do strzelca (np. Strzelec Kowalski ). 12. Komendy przekazywane przez środki łączności, dotyczące wszystkich pododdziałów, przyjmują i natychmiast podają swoim pododdziałom ich dowódcy. 13. Aby przerwać niewłaściwie wykonywaną czynność, powrócić do poprzedniego położenia oraz umożliwić poprawne jej wykonanie, podaje się komendę WRÓĆ. 14. Podczas podawania komend i wydawania rozkazów poszczególnym strzelcom do wykonania czynności musztry - wymienia się jedynie stopień i nazwisko strzelca lub jego funkcję. 15. Dowódcy od szczebla dowódcy oddziału wzwyż mogą organizować pokazy musztry paradnej. Przedmiotem pokazu mogą być wybrane elementy musztry zespołowej (formowanie szyków, zwroty, marsz, chwyty bronią itp.) z udziałem orkiestry. Dowódcy podejmujący decyzję w sprawie zorganizowania pokazu powinni ustalić: a) dowódcę odpowiedzialnego za prowadzenie pokazu; b) elementy pokazu (układ ćwiczeń) i kolejność ich wykonania; c) czas i miejsce pokazu; d) liczbę i skład pododdziałów; e) ubiór, uzbrojenie i wyposażenie ćwiczących. II. MUSZTRA INDYWIDUALNA 1. POSTAWA ZASADNICZA I SWOBODNA 16. Postawa zasadnicza (Rys.2) to pozycja przyjmowana przez strzelców do wykonania nakazanych czynności lub do wystąpień służbowych. 5

W postawie zasadniczej strzelec stoi nieruchomo. Ciężar ciała spoczywa równomiernie na obu stopach. Pięty są złączone, przednie części stóp są zaś rozwarte na szerokość środkowej części podeszwy buta. Nogi w kolanach wyprostowane, mięśnie nóg lekko naprężone. Tułów wyprostowany, brzuch lekko wciągnięty, ramiona cofnięte do tyłu na jednakowej wysokości i równolegle do linii frontu. Ręce opuszczone i wyprostowane w łokciach. Palce zwarte i wyprostowane; palec środkowy ułożony wzdłuż szwu spodni. Głowa podniesiona, wzrok skierowany na wprost, usta zamknięte. Rys. 2 Strzelec w postawie zasadniczej bez broni. Widok: a) z przodu b) z boku c) ułożenia dłoni z boku d) ułożenia dłoni z przodu Strzelec przyjmuje postawę zasadniczą na komendę BACZNOŚĆ oraz bez tej komendy w następujących przypadkach: a) na zapowiedź komendy nie poprzedzonej komendą BACZNOŚĆ ; b) po wykonaniu komendy ZBIÓRKA i podczas; c) wydawania lub przyjmowania rozkazów; d) składania meldunków i przedstawiania się; e) oddawania honorów w miejscu; f) podawania komend w miejscu. 6

17. Postawa zasadnicza z bronią (Rys. 3) różni się od postawy zasadniczej bez broni innym ułożeniem prawej ręki trzymającej broń (z wyjątkiem położenia przez plecy ). Karabinek trzyma się w położeniu na pas (z kolbą złożoną lufą do dołu, z kolbą rozłożoną lub drewnianą -lufą do góry), natomiast pistolet osobisty w futerale na pasie głównym, na prawym biodrze. Karabin wyborowy i karabin maszynowy trzyma się przy prawej nodze, językiem spustowym do przodu, tył trzewika kolby opierając o ziemię. Kolba dotyka stopy prawej nogi. Przód trzewika kolby znajduje się na linii czubków butów, broń lekko przyciśnięta do biodra. Kciukiem opuszczonej prawej ręki obejmuje się broń od strony wewnętrznej, pozostałymi palcami -zwartymi i wyprostowanymi -od zewnętrznej. Rys. 3. Strzelec w postawie zasadniczej z karabinkiem: a) z kolbą drewnianą lub rozłożoną; b) z kolbą składaną; c) karabinem wyborowym. 18. Postawa swobodna (Rys. 4a) to pozycja umożliwiająca strzelcowi częściowy odpoczynek podczas wykonywania regulaminowych czynności i wystąpień służbowych, przede wszystkim podczas parad i uroczystości strzeleckich. Przyjmuje się ją na komendę SPOCZNIJ oraz samoczynnie w sytuacjach określonych w regulaminie np. po odliczaniu. Na komendę SPOCZNIJ strzelec energicznie wysuwa lewą nogę w lewo skos na odległość równą połowie długości stopy. Ciężar spoczywa na prawej nodze. Ręce opuszczone swobodnie, place ułożone dowolnie. Strzelec ma swobodę ruchów, lecz nie wolno mu rozmawiać w szyku. W razie potrzeby poprawia umundurowanie i oporządzenie, a także wyrównuje i pokrywa. Jeżeli przez dłuższy czas pozostaje w postawie swobodnej, może zmienić położenie nóg w ten sposób, Że cofa lewą do prawej, a następnie wysuwa prawą i odwrotnie. Ponadto w wystąpieniach indywidualnych oraz w szyku podczas zajęć bez broni strzelec może -wykonawszy komendę SPOCZNIJ w sposób wyżej opisany przyjmować postawę swobodną w rozkroku oraz krzyżować ręce z tyłu tułowia (Rys. 4b). Za zezwoleniem dowódcy może także chwilowo opuścić szyk. 7

Rys. 4 Strzelec w postawie swobodnej bez broni: a) z wysuniętą lewą nogą; b) w rozkroku 19. Postawa swobodna z bronią różni się od postawy swobodnej bez broni innym ułożeniem prawej ręki trzymającej broń (z wyjątkiem położenia przez plecy ). Położenie karabinka i pistoletu maszynowego jak w postawie zasadniczej. Karabin wyborowy i karabin maszynowy opiera się na całym trzewiku kolby. 2. ZWROTY W MIEJSCU 20. Zwroty w miejscu wykonuje się na komendę W lewo (w prawo, w tył) ZWROT. Zwroty w lewo i w tył wykonuje się w stronę lewej ręki, na obcasie buta lewej nogi i czubku prawego buta, energicznie dostawiając najkrótszą drogą nogę pozostawioną w tyle. Zwrot w prawo odwrotnie (tj. na obcasie buta prawej nogi i na czubku lewego buta). W czasie zwrotu górna część ciała pozostaje jak w postawie zasadniczej, nóg w kolanach nie zgina się. 21. Podczas zwrotów w miejscu z bronią u nogi na zapowiedź komendy należy broń nieco unieść i przycisnąć do uda. Po zwrocie należy broń postawić na ziemi, jednocześnie dostawiając nogę. 3. MARSZ, BIEG, ZATRZYMANIE 22. Marsz rozpoczyna się z postawy zasadniczej lewą nogą. Wykonuje się go krokiem defiladowym lub zwykłym, natomiast marsz w miejscu tylko krokiem zwykłym. Marsz poprzedza komenda np.: Strzelec Kowalski, kierunek na wprost (w lewo, w prawo, w tył na lewo, w tył na prawo, w lewo skos, w prawo skos) MARSZ lub Strzelec Kowalski, za mną MARSZ. Po każdej komendzie trzy pierwsze kroki wykonuje się krokiem defiladowym na wprost (z wyjątkiem marszu w miejscu). 23. Krok defiladowy (Rys. 5) stosuje się: a) rozpoczynając marsz (pierwsze trzy kroki); b) w marszu po komendzie BACZNOŚĆ ; c) w marszu po zapowiedzi komendy dotyczącej zatrzymania się; d) w czasie występowania z (wstępowania do) szyku. 8

Strzelec rozpoczynając marsz krokiem defiladowym, podnosi stopę na wysokość około 10 cm i stawia ją sprężyście z lekkim przybiciem. Tułów ma wyprostowany, pierś poddaną do przodu, wzrok skierowany na wprost. Ruchy rąk wykonuje na przemian w następujący sposób: robiąc wymach ręką do przodu, zgina ją w łokciu i płynnie przenosi tak, aby mały palec dłoni znalazł się na górnej krawędzi sprzączki pasa głównego. Dłoń ułożona ukośnie, palce złączone i wyprostowane, a krawędź kciuka skierowana w stronę tułowia -w odległości około 5 cm od piersi. Rękę przenosi do tyłu (nie skręcając dłoni) najkrótszą drogą, do oporu w stawie łokciowym i barkowym. Rys. 5 Strzelec podczas marszu krokiem defiladowym: a) bez broni; b) z bronią przez pierś 24. Krok zwykły obowiązuje na terenie koszar, miast, osiedli itp. oraz podczas śpiewu w marszu. Strzelcy, występujący indywidualnie, stosują go również podczas oddawania honorów w marszu, a także w czasie podchodzenia do (odchodzenia od) przełożonego. Maszerując krokiem zwykłym strzelec ma głowę uniesioną, tułów wyprostowany. Wymach rąk swobodny w takt marszu. Podczas uroczystości, w czasie marszu krokiem zwykłym, obowiązuje taki wymach ręki, jak w marszu krokiem defiladowym. Z kroku defiladowego do zwykłego przechodzi się na komendę SPOCZNIJ. Strzelec stawia jeszcze jeden krok defiladowy i rozpoczyna marsz krokiem zwykłym. Zmienia krok na zwykły również bez komendy, po pierwszych trzech krokach rozpoczynających marsz. Komendy podaje się na lewą lub prawą nogę 25. Marsz w miejscu (Rys. 6) wykonuje się na komendę W miejscu MARSZ ; zarówno rozpoczynając marsz w miejscu jak i przechodząc z kroku zwykłego do marszu w miejscu. W pierwszym przypadku strzelec rozpoczyna marsz w miejscu lewą nogą. W drugim przypadku komendy podaje się na dowolną nogę. Następny krok strzelec wykonuje jeszcze w ruchu, po czym maszeruje w miejscu. Marsz ten polega na podnoszeniu i opuszczaniu na przemian prawej i lewej nogi na wysokość około 10 cm z jednoczesnym ruchem rąk w takt marszu (jak podczas marszu w ruchu). 9

Rys. 6 Strzelec maszerujący w miejscu Aby strzelec maszerujący w miejscu ruszył naprzód, podaje się komendę Na wprost MARSZ na lewą nogę. Strzelec wykonuje jeszcze jeden krok w miejscu, następnie rozpoczyna marsz na wprost. 26. Bieg z miejsca i z marszu wykonuje się na komendę Biegiem MARSZ. Na zapowiedź komendy strzelec ugina ręce w łokciach, a na hasło rozpoczyna bieg lewą nogą, pochylając tułów lekko do przodu i poruszając rękami w takt biegu. Hasło komendy do przejścia z kroku zwykłego do biegu podaje się na lewą nogę. Strzelec robi wówczas jeszcze jeden krok i rozpoczyna bieg. Na hasło komendy Zwykły KROK, podane na dowolną nogę, strzelec zwalnia bieg stawiając w tym tempie jeszcze trzy kroki i rozpoczyna marsz nakazanym krokiem. Przed rozpoczęciem biegu z bronią strzelec zabezpiecza ją, zdejmuje bagnet, a pas karabinu maszynowego i ręcznego granatnika przeciwpancernego przekłada przez prawe ramię bez dodatkowej komendy. Na zapowiedź Biegiem należy broń trzymaną u nogi nieco unieść, a broń w położeniu na pas, przez pierś lub przez plecy -wziąć do prawej ręki. Podczas biegu broń trzyma się w lekko ugiętej ręce, poziomo, z lufą skierowaną do przodu. Po zakończeniu biegu strzelec, bez komendy, przenosi broń w poprzednie położenie. 27. Zatrzymanie następuje na komendę Strzelec Jankowski STÓJ. Po zapowiedzi strzelec zaczyna maszerować krokiem defiladowym, a po haśle daje jeszcze jeden krok, przystawiając energicznie do drugiej nogi nogę, na którą padło hasło, po czym przyjmuje postawę zasadniczą. Aby zatrzymać biegnącego strzelca, podaje się komendę Zwykły KROK, a następnie komendę, np. Strzelec Kucharzewski STÓJ. 28. Kierunek marszu zmienia się na komendę Kierunek W LEWO, (W PRAWO, W TYŁ NA PRAWO, W TYŁ NA LEWO, W LEWO W SKOS, W PRAWO W SKOS) lub według wskazanego przedmiotu terenowego. Na hasło komendy strzelec robi trzy kroki na wprost, a następnie zmienia kierunek marszu na nakazany i maszeruje dalej. 4. CHWYTY BRONIĄ 10

29. Chwyty bronią (karabinkiem, karabinem wyborowym, karabinem maszynowym) wykonuje się w postawie zasadniczej. Ruchy, składające się na każdy chwyt bronią, powinny być krótkie i energiczne i łączyć się płynnie w jedną całość. Bagnet nakłada się na komendę Bagnet na -BROŃ, a zdejmuje na komendę Bagnet -ZDEJMIJ. 30. Jeśli strzelcy są uzbrojeni w karabinki z kolbą składaną, komendę do nałożenia bagnetu poprzedza komenda do rozłożenia kolby. Kolbę składaną karabinka rozkłada (składa) się na komendę Kolbę -ROZŁÓŻ (ZŁÓŻ). Po wykonaniu tej komendy karabinek przenosi się w położenie na pas. Broń zabezpiecza (odbezpiecza) się na komendę Zabezpiecz (odbezpiecz) - BROŃ. Jeżeli przełożony nie podał tej komendy, Strzelec zabezpiecza broń samorzutnie. Wszystkie czynności wymienione w tym punkcie wykonuje się w postawie swobodnej. Chwyty karabinkiem z kolbą rozłożoną wykonuje się tak, jak karabinkiem z kolbą drewnianą. 4.1. Chwyty karabinkiem 31. Podstawowym sposobem noszenia karabinka jest położenie na pas. Oprócz tego stosuje się położenia: przez pierś i przez plecy oraz chwyty połóż broń i za broń. 32. Komendę Przez pierś BROŃ -strzelec wykonuje karabinkiem z kolbą drewnianą (Rys. 7a) z położenia na pas. Prawą rękę przesuwa po pasie nieco w górę, zdejmuje karabinek z ramienia i chwyciwszy go lewą ręką za przednią część nakładki trzyma przed sobą -magazynek zwrócony w lewo, wylot lufy na wysokości brody. Po czym prawą ręką odchyla pas w prawo i chwyciwszy go dłonią z dołu wsuwa łokieć tej ręki pod pas. Następnie zarzuca pas przez głowę na kark, prawą ręką chwyta karabinek za szyjkę kolby, lewą rękę szybko opuszcza. 33. Komendę Przez pierś BROŃ -strzelec wykonuje karabinkiem z kolbą składaną (Rys. 7b) z położenia na pas. Prawą dłoń przesuwa po pasie nieco w dół, nie wysuwając łokcia spod pasa. Następnie -trzymając prawą ręką za pas -podnosi karabinek i chwyta lewą ręką z dołu za łoże i nakładkę. Po czym prawą ręką zarzuca pas przez głowę na kark i chwyta karabinek za tylną część komory zamkowej, lewą rękę szybko opuszcza. Rys. 7 Strzelec z karabinkiem w położeniu przez pierś : a) z kolbą drewnianą; b) z kolbą składaną. 11

34. Komendę Na pas BROŃ strzelec wykonuje karabinkiem z kolbą drewnianą (Rys. 8a) z położenia przez pierś. Lewą ręką chwyta karabinek z dołu za łoże i nakładkę, po czym odsuwając go od siebie, wysuwa prawą rękę spod pasa i chwyta za szyjkę kolby. Następnie podnosi karabinek, pas przerzuca przez głowę i trzyma karabinek przed sobą -magazynek zwrócony w lewo, wylot lufy na wysokości brody. Po czym prawą ręką chwyta za górną część pasa i zarzuca karabinek przez prawe ramię w położenie na pas, lewą rękę szybko opuszcza. 35. Komendę Na pas BROŃ strzelec wykonuje karabinkiem z kolbą składaną (Rys. 8b) z położenia przez pierś. Lewą ręką chwyta karabinek z góry za rurę gazową oraz lufę i podnosi go nieco w górę. Łokieć prawej ręki wysuwa spod pasa i chwyta nią z dołu pas przy komorze zamkowej. Następnie, kierując karabinek komorą zamkową w górę, przerzuca pas przez głowę i trzyma karabinek z magazynkiem zwróconym w prawo i rękojeścią na wysokości brody. Po czym prawą ręką zarzuca karabinek przez prawe ramię w położenie na pas, lewą rękę szybko opuszcza. Rys. 8 Strzelec z karabinkiem w położeniu na pas : a) z kolbą drewnianą; b) z kolbą składaną; c) sposób trzymania pasa broni 36. Komendę Przez plecy BROŃ strzelec wykonuje karabinkiem z kolbą drewnianą i z kolbą składaną (rys. 9) z położenia na pas. Lewą ręką chwyta pas nieco poniżej prawego barku, prawą zaś chwyta karabinek z kolbą drewnianą za kolbę, a z kolbą składaną -za lufę. Po czym prawą ręką podnosi broń, natomiast lewą zarzuca ją przez głowę na lewe ramię. Następnie szybko opuszcza ręce. Przed wykonaniem chwytu przez plecy zdejmuje się bagnet. 12

Rys. 9 Strzelec z karabinkiem w położeniu przez plecy : a) z kolbą drewnianą; b) z kolbą składaną 37. Komendę Na pas BROŃ strzelec wykonuje karabinkiem z kolbą drewnianą i kolbą składaną, z położenia przez plecy. Lewą ręką chwyta pas nieco poniżej lewego barku, prawą zaś chwyta karabinek z kolbą drewnianą za kolbę, a z kolbą składaną -za lufę. Po czym prawą ręką podnosi broń, natomiast lewą ręką przerzuca pas przez głowę na prawe ramię. Prawą ręką chwyta za pas na wysokości górnej kieszeni munduru, lewą rękę szybko opuszcza. 38. Strzelec z tornistrem lub oporządzeniem (sprzętem) noszonym na plecach nie wykonuje chwytu przez plecy i przez pierś. 39. Przed chwytem karabinkiem z kolbą drewnianą z położenia przez pierś w położenie przez plecy i z położenia przez plecy w położenie przez pierś wykonuje się chwyt na pas. 40. Wykonując chwyt przez plecy karabinkiem z kolbą składaną z położenia przez pierś i odwrotnie na komendę Przez pierś (przez plecy) BROŃ, strzelec chwyta prawą ręką broń za lufę i przesuwa ją w odpowiednie położenie. 41. Komendę Połóż -BROŃ wykonuje się karabinkiem z kolbą drewnianą i kolbą składaną (Rys. 10) z położenia na pas. Na tę komendę strzelec robi wykrok lewą nogą i wysuwa karabinek kolbą do przodu. Lewą ręką chwyta pod pasem karabinek z kolbą drewnianą za szyjkę kolby, utrzymując prawą ręką pas broni na wysokości ramienia. Następnie prawą ręką zdejmuje pas z ramienia, pochyla się i kładzie broń na ziemi -magazynek zwrócony w lewo -opierając trzewik kolby o czubek buta prawej nogi. Po czym wyrównuje pas, układając go w stronę kolby, wyprostowuje się i cofa lewą nogę do prawej. Jeżeli jest to karabinek z kolbą składaną, strzelec przesuwa prawą rękę wzdłuż pasa w dół i chwyta nią lufę poniżej podstawy muszki. Równocześnie chwyta lewą ręką za pas broni na wysokości ramienia. Następnie wysuwa broń lufą do przodu, lewą ręką zdejmuje pas z ramienia, pochyla się i kładzie broń tak, jak karabinek z kolbą drewnianą, z tą różnicą, Że osłonę komory zamkowej opiera o czubek buta prawej nogi. Pozostałe czynności identyczne jak przy chwytach karabinkiem z kolbą drewnianą. 42. Na komendę Za BROŃ strzelec robi wykrok lewą nogą, pochyla się, chwyta karabinek z kolbą drewnianą za szyjkę, tak jak go kładł. Karabinek z kolbą składaną ujmuje prawą ręką podchwytem 13

za pas przy osłonie komory zamkowej, lewą -nachwytem za lufę. Następnie wyprostowuje się, biorąc jednocześnie broń w położenie na pas, i cofa lewą nogę do prawej. Rys. 10. Strzelec z karabinkiem po wykonaniu komendy połóż broń": a) z kolbą drewnianą; b) z kolbą składaną.. 4.2. Chwyty karabinem maszynowym oraz karabinem wyborowym 43. Komendę Na pas BROŃ (Rys. 12) strzelec wykonuje z położenia do nogi. Prawą ręką podnosi karabin i trzyma przed sobą, skręcając broń w lewo tak, aby przednie strzemię znalazło się na wysokości podbródka. Lewą ręką chwyta karabin maszynowy poniżej rączki suwadła (karabin wyborowy - za łoże). Następnie chwyta pas prawą ręką (między kciukiem i palcem wskazującym) -w odległości 2-3 szerokości dłoni od przedniego strzemienia i przyciąga go do siebie. Po czym energicznie zarzuca karabin na prawe ramię. Lewą rękę opuszcza jak w postawie zasadniczej, prawą zaś trzyma pas na wysokości górnego wszycia kieszeni, przyciskając nieco karabin łokciem do tułowia. 14

Rys.12 Strzelec z bronią w położeniu na pas : a) z karabinem maszynowym; b) z karabinem wyborowym 44. Komendę Do nogi BROŃ (Rys. 13) strzelec wykonuje z położenia na pas. Rys. 13. Strzelec z bronią w położeniu do nogi": a) z karabinem maszynowym; b) z karabinem, wyborowym Trzymając prawą ręką za pas, przesuwa kolbę karabinu do przodu, natomiast lewą ręką chwyta karabin maszynowy pod pasem poniżej rączki suwadła (karabin wyborowy -pod pasem w pobliżu celownika) i lekko unosi go oraz przesuwa w tył. Następnie zrzuca pas z prawego ramienia, przenosi karabin lewą ręką zza pleców przed siebie z prawej strony i chwyta go prawą ręką za lufę poniżej strzemienia (karabin wyborowy -za nakładkę). Po czym lewą rękę energicznie opuszcza, prawą natomiast stawia karabin na ziemi przy prawej nodze w położeniu do nogi. 45. Komendę Połóż - BROŃ (Rys. 14) strzelec wykonuje z położenia do nogi. 15

Rys. 15. Srzelec po wykonaniu komendy połóż broń": a) z karabinem maszynowym; b) z karabinem wyborowym W tym celu celowniczy robi wykrok lewą nogą, rozpina dwójnóg karabinu maszynowego, pochyla broń do przodu i stawia ją na dwójnogu (karabin wyborowy kładzie), opierając trzewik kolby o czubek buta prawej nogi. Po czym wyprostowuje się i cofa lewą nogę do prawej. Pomocnik celowniczego, wykonując komendę Połóż -BROŃ, robi wykrok lewą nogą, stawia przy niej skrzynki z amunicją, następnie kładzie własną broń. 46. Na komendę Za -BROŃ celowniczy robi wykrok lewą nogą, pochyla się i chwyta broń w tym samym miejscu, w którym trzymał ją, podczas gdy kładł na ziemi. Po czym wyprostowuje się (składa dwójnóg w karabinie maszynowym), bierze broń w położenie, w którym była przed komendą Połóż - BROŃ, i cofa lewą nogę do prawej. Równocześnie pomocnik celowniczego podnosi własną broń, a następnie skrzynki z amunicją. 5. PRZYRZECZENIE STRZELECKIE 47. Na komendę Do - PRZYSIĘGI (Rys. 15), na jej zapowiedź strzelec prawa ręką zdejmuje czapkę (beret) którą kładzie na zgiętym przedramieniu lewej ręki, trzymając palcami za daszek (lamówkę beretu) od dołu. Czapka (beret) jest ułożona orzełkiem do przodu, denkiem do góry. Na hasło komendy strzelec podnosi prawą rękę do przysięgi w następujący sposób: przedramię unosi pionowo do góry, dłoń zwraca w przód, końce palców układa tak, jak do salutowania, na wysokości oczu. Strzelcy występujący w rękawiczkach (rękawicach) nie zdejmują ich w czasie przysięgi. 16

Rys. 17. Ułożenie rąk w czasie przysięgi 48. Na komendę Po PRZYSIĘDZE strzelec wykonuje w odwrotnej kolejności te same czynności, jak po komendzie Do PRZYSIĘGI. 6. CHWYTY SZTANDAREM 49. W postawie zasadniczej ze sztandarem u nogi (Rys. 16) sztandarowy trzyma sztandar postawiony na trzewiku drzewca przy prawej nodze na linii czubka buta. Drzewce przytrzymuje prawą ręką powyżej pasa głównego, łokieć prawej ręki lekko przyciska do ciała. W postawie swobodnej również trzyma sztandar przy prawej nodze. 50. Sztandarem wykonuje się następujące chwyty: na ramię, prezentuj i do nogi. Rys. 16. Sztandarowy w postawie Rys. 17. Sztandarowy po wykonaniu Rys. 18. Sztandarowy po wykonaniu zasadniczej ze sztandarem chwytu na ramię" chwytu prezentuj 17

Wykonując chwyt na ramię (Rys. 17), sztandarowy kładzie drzewce prawą ręką (pomagając sobie lewą) na prawe ramię i trzyma je pod kątem 45. Płat sztandaru musi być oddalony od barku na szerokość około 30 cm. Wykonując chwyt prezentuj (Rys. 18) z położenia do nogi, podnosi sztandar prawą ręką i ustawia w położeniu pionowym przy prawym ramieniu (dłoń prawej ręki znajduje się na wysokości barku), następnie lewą ręką chwyta drzewce sztandaru tuż pod prawą, po czym opuszcza prawą rękę na całą długość, obejmując nią dolną część drzewca. Wykonując chwyt do nogi z położenia prezentuj lub z położenia na ramię, przenosi sztandar prawą ręką (pomagając sobie lewą) do nogi. 51. Na podaną kompanii honorowej komendę Na prawo (lewo) -PATRZ sztandarowy wykonuje sztandarem chwyt prezentuj. Przeniesienie sztandaru do nogi następuje na komendę BACZNOŚĆ. Rys. 19 Sztandarowy salutujący sztandarem w miejscu przez pochylenie 52. Salutowanie sztandarem w miejscu (Rys. 19) wykonuje się z postawy prezentuj. Gdy odbierający honory zbliży się na odległość 5 kroków, sztandarowy robi zwrot w prawo w skos, z jednoczesnym wysunięciem lewej nogi w przód na odległość jednej stopy (30 cm), i pochyla sztandar w przód pod kątem do 45. W tej postawie pozostaje dopóty, dopóki odbierający honory nie znajdzie się w odległości kroku za sztandarem. Wówczas przenosi sztandar do postawy prezentuj. W marszu salutuje się, opuszczając sztandar z położenia na ramię w taki sam sposób jak w miejscu. Sztandarowy pochyla sztandar na komendę Na prawo -PATRZ, natomiast bierze na ramię na komendę BACZNOŚĆ. 7. ZACHOWANIE SIĘ STRZELCOW W SZYKU 53. Strzelec, przed którym przechodzi przełożony (starszy), oraz jego sąsiedzi (jeden z prawej i jeden z lewej strony) przyjmują postawę zasadniczą. Powracają do postawy swobodnej, gdy przełożony minie prawego (lewego) sąsiada. 54. Strzelec wywołany z pierwszego szeregu, np. Strzelec Nowakowski, przyjmuje postawę zasadniczą i odpowiada głośno Jestem. Na komendę WYSTĄP występuje krokiem defiladowym trzy kroki na wprost i staje w postawie zasadniczej. Na jego miejsce wstępuje natychmiast stojący za nim strzelec z drugiego szeregu (stawiając dwa kroki zwykłe). 18

55. Strzelec wskazany bez podania nazwiska wymienia swój stopień strzelecki i nazwisko. 56. Strzelec wywołany z drugiego szeregu (również skrzydłowy) występuje pięć kroków; dwa kroki krokiem zwykłym, trzy następne zaś krokiem defiladowym w następujący sposób: robi wykrok lewą nogą, lewą ręką dotyka lewego ramienia swojego poprzednika, po czym cofa lewą nogę do prawej. Na ten znak strzelec pierwszego szeregu robi prawą nogą krok w prawo w skos do przodu. Po przejściu wywołanego wraca na swoje miejsce, dając lewą nogą krok w lewo w skos do tyłu. Postępuje podobnie, gdy wywołany wraca na swoje miejsce. Uważa przy tym, aby krok w prawo w skos zrobić równocześnie z wykonaniem zwrotu w tył przez powracającego strzelca. 57. Na komendę WSTĄP wywołany robi w tył zwrot, wraca na swoje miejsce w taki sam sposób, jak podczas występowania i przyjmuje taka postawę jak pododdział. Natomiast strzelec, który zajmował jego miejsce, wraca do drugiego szeregu, robiąc dwa kroki do tyłu (bez zwrotu i wymachiwania rąk). 58. Komendy WSTĄP i WYSTĄP podaje się również grupie strzelców. Jeżeli komenda wystąp dotyczy kilku strzelców stojących w pierwszym szeregu, występują oni jednocześnie. Stojący obok siebie w drugim szeregu występują kolejno, zaczynając od prawego; natomiast strzelcy którzy nie stoją obok siebie jednocześnie. Na komendę WSTĄP wywołani strzelcy robią w tył zwrot i wracają na swoje miejsce jednocześnie lub w kolejności występowania z szyku. 59. W przypadku ustawienia pododdziału w wąskim miejscu (korytarzu itp.) wywołany strzelec (grupa) występuje krok przed szyk. 60. Strzelec wywołany z trzeciego szeregu lub z kolumny stojącej w miejscu na komendę WYSTĄP przechodzi za plecami strzelców swojego szeregu na prawą stronę kolumny lub na stronę wskazaną przez dowódcę. Następnie maszerując wzdłuż skrzydła trójszeregu lub wzdłuż kolumny występuje trzy kroki przed front szyku. Strzelec wywołany z czoła kolumny również występuje trzy kroki przed front szyku, a na jego miejsce wstępuje strzelec kryjący go. Natomiast strzelec wywołany z drugiego szeregu kolumny występuje w sposób podany dla dwuszeregu. 61. Na komendę WSTĄP strzelec postępuje w sposób określony w pkt. 58. 62. Strzelec wywołany z kolumny w marszu przechodzi za plecami strzelców swojego szeregu na prawa stronę kolumny i maszeruje na wysokości swojego szeregu w odstępie jednego kroku od prawoskrzydłowego. Wywołany w marszu do przełożonego podchodzi do niego z lewej strony. Jeżeli przełożony nie zatrzyma się, maszeruje obok niego ( na tej samej wysokości) i po oddaniu honorów melduje się w marszu. Na komendę WSTĄP oddaje honory, zatrzymuje się i po zwrocie w miejscu w odpowiednim kierunku wraca na swoje miejsce w szyku. 63. Na komendę DO MNIE lub np. Do porucznika Makowskiego, strzelec nie znajdujący się w szyku idzie krokiem zwykłym najkrótszą drogą do wzywającego, zatrzymuje się trzy kroki przed nim w postawie zasadniczej, oddaje honory i melduje się np. Panie poruczniku, melduję się na rozkaz. 64. Strzelec wywołany z szyku w miejscu opuszcza go jak przy występowaniu. Dalsze czynności wykonuje jak strzelec wywołany spoza szyku. 19

65. Na komendę WSTĄP oddaje honory, robi w tył zwrot w miejscu we właściwym kierunku i krokiem zwykłym wraca najkrótszą droga na swoje miejsce. 66. Na komendę Czapkę (beret) ZDEJMIJ strzelec zdejmuje nakrycie głowy prawą ręką i przekłada je do lewej, swobodnie opuszczonej ręki (Rys. 20). Trzyma je stroną wewnętrzną do siebie, orzełkiem do przodu. Rys. 23. Sposób trzymania zdjętego nakrycia głowy: a) czapki wojsk lotniczych; b) rogatywki; c) beretu; d) furażerki 67. Na komendę Czapkę (beret) WŁÓŻ strzelec chwyta prawa ręką za daszek czapki (obrzeże beretu) i dwiema rękami nakłada ją na głowę. 68. Komend tych nie podaje się, gdy strzelec ma zajętą rękę (obie ręce). 8. ODDAWANIE HONORÓW 69. Strzelcy oddają sobie honory w różnych sytuacjach: z bronią, bez broni oraz w nakryciu i bez nakrycia głowy -zarówno w miejscu, jak i w marszu. 70. W miejscu, w nakryciu głowy i bez broni strzelec salutuje w postawie zasadniczej. Z chwilą zbliżenia się przełożonego na trzy kroki zwraca głowę w jego stronę ( frontuje oraz wykonuje zwrot głowy) i podnosi szybkim ruchem do daszka czapki (obrzeża beretu) prawą rękę tak ułożoną, aby przedramię i dłoń oraz złożone palce wskazujący i środkowy tworzyły linie prostą; pozostałe palce dłoni są złożone i przyciśnięte kciukiem. Wystającą część palca środkowego przykłada od strony palca wskazującego do brzegu daszka czapli (do obrzeża beretu) nad kątem prawego oka; dłoń jest zwrócona ku przodowi, łokieć zaś skierowany w dół i na prawo skos. Gdy przełożony mienie strzelca, kończy on salutowanie, opuszczając szybkim ruchem rękę do położenia w postawie zasadniczej, z jednoczesnym zwrotem głowy na wprost, po czym przyjmuje postawę swobodną. Salutując w miejscu (np. podczas meldowania się), przytrzymuje rękę przy nakryciu głowy przez 1 sekundę. 20

71. W miejscu, w nakryciu głowy i z bronią (z wyjątkiem położenia broni przez plecy ) strzelec przyjmuje postawę zasadniczą, frontuje i z chwilą zbliżenia się przełożonego na trzy kroki wykonuje skłon głowy. Strzelec z bronią w położeniu przez plecy salutuje. 72. W miejscu, bez nakrycia głowy bez broni i z bronią strzelec przyjmuje postawę zasadniczą, frontuje i gdy przełożony zbliży się na trzy kroki wykonuje skłon głową. Po podejściu do przełożonego oraz przed odejściem od niego oddaje honory przez przyjęcie postawy zasadniczej i skłon głowy. 73. W marszu w nakryciu głowy i bez broni strzelec salutuje z jednoczesnym zwróceniem głowy w stronę przełożonego, przy czym lewa ręka przyciśnięta lekko do uda pozostaje nieruchoma. Palce ręki są złączone i wyprostowane. Salutowanie rozpoczyna trzy kroki przed przełożonym, a kończy po minięciu go. Podczas wyprzedzania rozpoczyna salutowanie w momencie zrównania się z przełożonym, a kończy po przejściu trzech kroków. Jeżeli przełożony wyprzedza strzelca, ten zaczyna salutować w chwili zrównania się z nim, a kończy po przejściu trzech kroków. 74. W marszu, w nakryciu głowy i z bronią (z wyjątkiem położenia broni przez plecy ) strzelec nie zmienia jej położenia, lecz jedynie wykonuje skłon głowy w kierunku przełożonego -w takiej odległości, jak podczas salutowania. Lewą rękę ma opuszczoną jak w postawie zasadniczej. Strzelec z bronią w położeniu przez plecy salutuje. 21

75. W marszu, bez nakrycia głowy i z bronią strzelec wykonuje skłon w kierunku przełożonego w odległości trzech kroków. Lewą rękę (lub obie ręce) ma opuszczoną (opuszczone) jak w postawie zasadniczej. 76. W miejscu i w marszu, z bronią noszoną na pasie głównym strzelec oddaje honory jak bez broni. 77. Jeżeli strzelec jest w nakryciu głowy, a ma niesprawną prawą rękę lub zajęte obie ręce, to w celu oddania honorów w miejscu przyjmuje postawę zasadniczą, frontuje i wykonuje skłon głowy. W marszu wykonuje skłon głowy w stronę przełożonego w odległości trzech kroków. Strzelec podtrzymujący lewą ręką inną osobę nie uwalnia tej ręki w czasie oddawania honorów. 78. Jeżeli strzelec biegnie, to przy oddawaniu honorów przechodzi do kroku zwykłego. 79. Strzelec przyjmujący honory ma obowiązek odpowiedzieć na nie w sposób podany w regulaminie. II. MUSZTRA ZESPOŁOWA 1. DRUŻYNA 80. W ugrupowaniu rozwiniętym drużyna występuje w następujących szykach: a) w szeregu (Rys. 21a), b) w dwuszeregu (Rys. 21b). Rys. 21 Ustawienie drużyny: a) w szeregu; b) w dwuszeregu 22

Rys. 22 Ustawienie drużyny: a) w rzędzie; b) w kolumnie dwójkowej 81. W ugrupowaniu marszowym drużyna występuje w następujących szykach: a) w rzędzie (Rys. 22a), b) w kolumnie dwójkowej (Rys. 22b). 2. PLUTON 82. W ugrupowaniu rozwiniętym pluton występuje w następujących szykach: a) w szeregu (Rys. 23a), b) w dwuszeregu (Rys. 23b), c) w trójszeregu (Rys. 23c). Rys. 23. Pluton w ugrupowaniu rozwiniętym: a) w szeregu; b) w dwuszeregu; c) w trójszeregu 83. W ugrupowaniu marszowym pluton występuje w następujących szykach: a) w rzędzie (Rys. 24a), b) w kolumnie dwójkowej (Rys. 24b), c) w kolumnie trójkowej (Rys. 24c), d) w kolumnie czwórkowej (Rys. 24d) 23

Rys. 24. Pluton w ugrupowaniu marszowym; a) w rzędzie; b) w kolumnie dwójkowej; c) w kolumnie trójkowej; d) w kolumnie czwórkowej 3. KOMPANIA 84. W ugrupowaniu rozwiniętym kompanii zasadniczym szykiem jest dwuszereg (Rys. 25). Rys. 25 Kompania w dwuszeregu 85. W ugrupowaniu marszowym kompania występuje w następujących szykach: a) w kolumnie dwójkowej (Rys. 26); b) w kolumnie czwórkowej (Rys. 27). 24

Rys 26 Kompania w kolumnie dwójkowej Rys. 27 Kompania w kolumnie czwórkowej 4. ZBIÓRKA 86. Zbiórkę zarządza dowódca aby ustawić strzelców w szyku. 87. Na zapowiedź komendy, np.: Pierwsza drużyna, lub na komendę BACZNOŚĆ strzelcy zwracają się frontem do dowódcy i przyjmują postawę zasadniczą. Następnie dowódca podaje zapowiedź, np.: W dwuszeregu, i staje w postawie zasadniczej w miejscu, w którym chce ustawić pododdział. Na hasło ZBIÓRKA strzelcy biegną do dowódcy i stają w nakazanym szyku, w postawie zasadniczej i w tym samym co on kierunku (jeżeli nie nakazał inaczej). Strzelec prawoskrzydłowy staje z lewej strony dowódcy, a na zbiórce w kolumnie (rzędzie) -za nim. Rozpoczynając formowanie szyku, dowódca wychodzi przed front pododdziału na taką odległość, aby mógł objąć go wzrokiem lub wykonuje wykrok prawą nogą z jednoczesnym zwrotem w lewo. 88. Aby wyrównać i pokryć w szyku, dowódca podaje komendę SPOCZNIJ. 89. Dowódca może również nakazać zbiórkę w innym miejscu lub kierunku. Określa to w komendzie, np.: Pierwsza drużyna, w dwuszeregu (w kolumnie dwójkowej), na drodze, prawe skrzydło (czoło) na wysokości trybuny, frontem do hangaru ZBIÓRKA. 90. Jeżeli zbiórkę nakazuje się ponownie, można podać komendę Pierwsza drużyna, w dwuszeregu, na poprzednim miejscu - ZBIÓRKA. 91. Jeżeli dowódca chce ustawić oddział (pododdział) frontem do siebie, podaje komendę np.: Druga drużyna, w szeregu (dwuszeregu), frontem do mnie ZBIÓRKA. Strzelcy biegną przed dowódcę i ustawiają się w nakazanym szyku tak, Że prawoskrzydłowy ustawiony jest naprzeciw dowódcy w odległości trzech kroków od niego. 92. Aby sformować kolumnę w marszu - na komendę np.: Druga drużyna, w kolumnie dwójkowej, za mną, w marszu - ZBIÓRKA -dwójka czołowa maszeruje za dowódcą drużyny w odległości trzech kroków, reszta strzelców dołącza do niej. 25

93. Dowódca może również nakazać zbiórkę w wyznaczonym miejscu i kierunku marszu, podając komendę np.: Druga drużyna, w kolumnie dwójkowej, na drodze w kierunku wsi, w marszu - ZBIÓRKA. 94. Aby ustawić pluton np. do prowadzenia musztry drużynami lub do innych wystąpień służbowych podaje się komendę, np.: Pierwszy pluton, drużynami, w szeregu (dwuszeregu), na placu, pierwsza drużyna na wysokości masztu (na poprzednim miejscu), pozostałe drużyny w odstępach (odległości) piętnastu kroków, frontem do garaży - ZBIÓRKA 95. Na komendę ROZEJŚĆ SIĘ strzelcy natychmiast rozchodzą się w dowolnych kierunkach. Dowódca może w komendzie określić miejsce, w którym mają przebywać, np.: Na łąkę -ROZEJŚĆ SIĘ, Do namiotów (biegiem) - ROZEJŚĆ SIĘ, lub kierunek rozejścia się, np.: Od czoła, w prawo - ROZEJŚĆ SIĘ, W tył - ROZEJŚĆSIĘ. 96. Komendę ROZEJŚĆ SIĘ można podać w każdym szyku w miejscu lub w marszu. 97. Równanie i krycie w szyku strzelcy wykonują samoczynnie po komendzie SPOCZNIJ albo na komendę Równaj - W PRAWO (W LEWO). 98. Na komendę Równaj -W PRAWO (W LEWO) wszyscy strzelcy jednocześnie i energicznie zwracają głowy w prawo (w lewo), z wyjątkiem prawoskrzydłowego (lewoskrzydłowego), i stają tak, aby prawym (lewym) okiem widzieć tylko swego sąsiada, a lewym (prawym) pierś czwartego od siebie. Po wyrównaniu, na komendę BACZNOŚĆ jednocześnie zwracają głowy na wprost. 99. Odliczanie stosuje się w celu ustalenia stanu liczbowego strzelców lub sformowania nowego szyku. Wykonuje się je na komendę np.: Kolejno - ODLICZ, Do dwóch - ODLICZ. Można także nakazać odliczanie do jakiejkolwiek liczby, np.: Do trzech (pięciu, dziesięciu) - ODLICZ. 100. Na hasło ODLICZ strzelcy pierwszego szeregu zwracają jednocześnie głowy w prawo z wyjątkiem prawoskrzydłowego. Strzelec prawoskrzydłowy pierwszego szeregu zwraca głowę w lewo i zaczyna odliczanie słowem raz. Pozostali strzelcy pierwszego szeregu, odwracając energicznie głowy z prawej na lewą stronę, podają kolejno liczby, po czym zwracają głowy na wprost i przyjmują postawę swobodną. Natomiast strzelcy drugiego szeregu zwracają uwagę na podaną przez ich poprzedników liczbę, która także ich dotyczy, i wraz z nimi przyjmują postawę swobodną. 101. Jeżeli dwuszereg jest niepełny, to lewoskrzydłowy drugiego szeregu - po odliczeniu zwraca głowę w kierunku dowódcy i melduje głośno: Niepełny. 102. Aby sformować kolumnę dwójkową ze strzelców maszerujących w rzędzie, stosuje się odliczanie w marszu na komendę Do dwóch -ODLICZ. Strzelcy odliczają wówczas, nie zmieniając tempa marszu, i kolejno zwracają głowy w lewo. W podobny sposób wykonuje się w marszu komendę Kolejno - ODLICZ. 5. PRZESUNIĘCIE I PRZEFORMOWANIE SZYKU 5.1. Odstępowanie i łączenie 103. Odstępowanie nakazuje się, aby ułatwić przegląd strzelców lub zapewnić im większą swobodę ruchów w czasie ćwiczeń. Polega ono na zwiększeniu odstępów między strzelcami 26

o liczbę kroków podaną w komendzie, np. Od prawoskrzydłowego (lewoskrzydłowego), pięć (dziesięć) kroków -ODSTĄP (biegiem -ODSTĄP). Na hasło komendy strzelcy z wyjątkiem skrzydłowego, od którego zaczyna się odstępowanie robią w lewo (prawo) zwrot i maszerują (biegną) w nakazanym kierunku, oglądając się przez lewe ramię -każdy na bezpośrednio za nim maszerującego (biegnącego) strzelca. Po jego zatrzymaniu się następny strzelec robi tyle kroków, ile podano w komendzie. Następnie zatrzymuje się, robi w prawo (lewo) zwrot, wyrównuje i samorzutnie przyjmuje postawę swobodną. 104. Podczas odstępowania od środka wskazuje się strzelca, od którego należy rozpocząć wykonywanie tej czynności. Na komendę, np. Od strzelca Nowaka, krok - ODSTĄP lub Od strzelca Nowaka, w prawo (w lewo), krok -ODSTĄP, wyznaczony strzelec mówi Jestem i na sekundę podnosi lewą rękę do poziomu. Jeżeli pododdział jest ustawiony w dwuszeregu, lewą rękę podnosi do poziomu również strzelec kryjący wskazanego z pierwszego szeregu. 105. Łączenie odbywa się w odwrotnym kierunku niż odstępowanie na komendę, np.: Do prawoskrzydłowego (lewoskrzydłowego) - ŁĄCZ (biegiem -ŁĄCZ) lub Do strzelca Nowaka - ŁĄCZ (biegiem -ŁĄCZ) albo Do strzelca Kowalskiego w lewo (w prawo) - ŁĄCZ (biegiem - ŁĄCZ). 5.2. Przesunięcie szyku 106. Przesunięcie szyku o krok w przód lub w tył odbywa się na komendę, np.: Pierwsza drużyna, krok na wprost (w tył) - MARSZ. Strzelcy robią krok w nakazanym kierunku, nie zmieniając frontu. 107. Aby przesunąć szyk do przodu na odległość większą niż krok podaje się komendę, np.: Drużyna, sześć kroków na wprost - MARSZ lub - jeżeli nie podaje się liczby kroków - Drużyna, na wprost - MARSZ. 108. Aby przesunąć szyk w tył na odległość większą niż krok, najpierw należy podać komendę do wykonania zwrotu w tył, a następnie dotyczącą przesunięcia. 109. Przesunięcie szyku w prawo (lewo) wykonuje się po zmianie frontu szyku. 110. Zmiany frontu ugrupowania rozwiniętego dokonuje się na komendę, np.: Drużyna, w prawo (w lewo) zachodź - MARSZ. Strzelec skrzydłowy nieruchomego skrzydła zachodzi w miejscu w prawo (w lewo) w takim tempie, aby maszerujący po okręgu mogli zachować równanie. Po dojściu drużyny do odpowiedniego miejsca dowódca podaje komendę Drużyna -STÓJ. Zachodzenie odbywa się krokiem zwykłym. 111. Skrzydła ugrupowania rozwiniętego zagina się na komendę, np.: Druga drużyna zagiąć skrzydło - MARSZ, Od strzelca Ziętarskiego zagiąć lewe (prawe) skrzydło MARSZ lub Od strzelca Brzozowskiego i kaprala Kowalczyka zagiąć skrzydła - MARSZ. 112. Jeśli zaginanie następuje od wyznaczonego strzelca, mówi on wówczas Jestem i podnosi na sekunda lewą rękę do poziomu. Stojący za nim w następnych szeregach również podnoszą lewe ręce do poziomu. 27

113. Na komendę dotyczącą zagięcia skrzydeł pododdział lub strzelcy skrzydłowi, wraz z wymienionymi w zapowiedzi, zaginają skrzydło (skrzydła), przesuwając się do przodu krokiem zwykłym. Wymieniony strzelec zachodzi w miejscu w prawo (w lewo) w takim tempie, aby maszerujący po okręgu mogli zachować równanie. Strzelcy ci zatrzymują się po dojściu do miejsca, w którym są ustawieni pod kątem 90 w stosunku do frontu pododdziału. Po zagięciu skrzydeł podaje się komendę SPOCZNIJ. 114. Skrzydła odgina się na komendy, np.: Pierwsza i trzecia drużyna (od strzelca Kalinowskiego i kaprala Bąkowskiego) w tył - ZWROT, Odgiąć skrzydła - MARSZ. Strzelcy zaginający poprzednio skrzydła robią w tył zwrot, wracają na poprzednie miejsce w taki sam sposób, jak podczas zaginania skrzydeł i zatrzymują się na linii pododdziału. Na komendę W tył - ZWROT robią w tył zwrot, po czym na komendę SPOCZNIJ przyjmują postawę swobodną. 5.3. Przeformowywanie szyku 115. Zmianę ugrupowania w miejscu nakazuje się, gdy strzelcy stoją w postawie zasadniczej. 116. Z szeregu w rząd przechodzi się na komendę W prawo -ZWROT, natomiast z rzędu do szeregu W lewo -ZWROT. 117. Z szeregu w kolumnę dwójkową przechodzi się na komendę W dwójki, w prawo ZWROT. Strzelcy, na których podczas odliczania wypadła liczba jeden, robią w prawo zwrot w miejscu, a oznaczeni liczbą dwa wykonują na obcasie buta prawej nogi i czubku lewego buta część zwrotu w prawo, po czym lewą nogą robią energiczny wykrok w lewo w skos i dostawiając prawą nogę do lewej stają na lewo od swych sąsiadów. 118. Z kolumny dwójkowej do szeregu powraca się na komendę W szereg, w lewo FRONT. Strzelcy, którzy podczas formowania dwójek robili zwrot w miejscu (oznaczeni liczbą jeden), wykonują na obcasie buta lewej nogi i czubku prawego buta część zwrotu w lewo, po czym prawą nogą robią energiczny wykrok w lewo w skos i dostawiając lewą nogę do prawej -stają na prawo od swych sąsiadów. Strzelcy oznaczeni liczbą dwa robią zwrot w lewo w miejscu. 119. Z dwuszeregu w kolumnę dwójkową przechodzi się na komendę W prawo ZWROT, z kolumny dwójkowej do dwuszeregu natomiast na komendę W lewo zwrot. Kolumnę dwójkową (rząd) z dwuszeregu (szeregu) formuje się zawsze w prawo; dwuszereg i szereg z kolumny dwójkowej (rzędu) w lewo. 120. W marszu z kolumny dwójkowej w rząd przechodzi się na komendę W rząd W TYŁ. Strzelcy z lewego rzędu przesuwają się w takt marszu za swych prawych sąsiadów, zachowując regulaminowe odległości. 121. Z rzędu w kolumnę dwójkową przechodzi się na komendę W dwójki -W PRZÓD. Strzelcy, na których podczas odliczania wypadła liczba dwa, przesuwają się w przód na lewo od swych poprzedników. Ustawione w ten sposób dwójki dołączają i kryją dwójkę czołową, która skraca krok bez komendy. Po przyjęciu regulaminowych odstępów i odległości podaje się komendę Zwykły -KROK. 122. Z dwuszeregu w kolumnę czwórkową przechodzi się z postawy zasadniczej na komendę W czwórki, w prawo ZWROT. Strzelcy, na których podczas odliczania wypadła liczba jeden, robią w prawo zwrot, oznaczeni zaś liczbą dwa wykonują na obcasie buta prawej nogi i czubku lewego buta część 28

zwrotu w prawo. Po czym lewą nogą robią energiczny wykrok w lewo w skos i -dostawiając prawą nogę do lewej -stają na lewo od swych sąsiadów. 123. Z kolumny czwórkowej do dwuszeregu powraca się z postawy zasadniczej na komendę W dwuszereg, w lewo -FRONT. Strzelcy, którzy podczas formowania kolumny czwórkowej robili zwrot w miejscu (oznaczeni liczbą jeden), wykonują na obcasie buta lewej nogi i czubku prawego buta część zwrotu w lewo. Po czym prawą nogą robią energiczny wykrok w prawo w skos i dostawiając lewą nogę do prawej -stają na prawo od swych sąsiadów. Pozostali robią w lewo zwrot. 124. W marszu z kolumny czwórkowej w kolumnę dwójkową przechodzi się na komendę W dwójki - W TYŁ. Strzelcy oznaczeni podczas odliczania liczbą dwa przechodzą w takt marszu za swych sąsiadów z prawej strony i kryją ich, zachowując przepisową odległość. Lewy rząd w tym czasie dołącza do prawego. Strzelcy idący w pierwszej dwójce nie zmieniają długości kroku. 125. W marszu z kolumny dwójkowej w kolumnę czwórkową przechodzi się na komendę W czwórki -W PRZÓD. Strzelcy lewego rzędu oznaczeni podczas odliczania liczbą jeden (jedynki) odstępują w lewo. Ci natomiast, którzy poprzednio przeszli w tył (oznaczeni liczbą dwa - dwójki), wstępują na dawne swoje miejsce (na wysokość jedynek). Czoło skraca krok bez komendy. Strzelcy maszerują dalej krokiem zwykłym na komendę Zwykły -KROK. 6. MARSZ I ZATRZYMANIE W SZYKU 126. Marsz rozpoczyna się na komendę, np.: Pierwsza drużyna, kierunek na wprost (w prawo, w lewo, w tył na prawo, w tył na lewo) - MARSZ lub Pierwsza drużyna, za mną-marsz. 127. Zatrzymanie następuje na komendę, np.: Drużyna (pluton itp.) - STÓJ. Czynności te wykonuje się według zasad podanych w części dotyczącej musztry indywidualnej. 128. Aby niejednocześnie zatrzymać maszerującą kolumnę podaje się komendę Czoło STÓJ albo Stawaj -W LEWO (W PRAWO). 129. Na komendę Czoło -STÓJ maszerujący na czele strzelec (dwójka, czwórka) zatrzymuje się, następni zaś strzelcy -dochodząc do poprzedników -zatrzymują się z zachowaniem przepisowej odległości i przyjmują postawę swobodną. 130. Na komendę Stawaj -W LEWO (W PRAWO) czołowy strzelec (dwójka, czwórka) zatrzymuje się, robi zwrot w lewo (prawo) i przyjmuje postawę swobodną. Następni strzelcy -podchodząc do poprzedników-wykonują te same czynności z zachowaniem przepisowej odległości, odstępów, równania i krycia. 131. Aby wyrównać tempo marszu podczas chwilowego zatrzymania kolumny można stosować marsz w miejscu według zasad podanych w musztrze indywidualnej. 132. Kolumna maszeruje za dowódcą w odległości ustalonej w regulaminie. Jeżeli dowódca nie idzie na czele, w celu zmiany kierunku podaje on wówczas komendę Kierunek W LEWO (W PRAWO, W TYŁ NA LEWO, W TYŁ NA PRAWO, W LEWO W SKOS, W PRAWO W SKOS). Na każdą z tych komend czołowy strzelec (dwójka, czwórka) robi trzy kroki na wprost, następnie zmienia kierunek w nakazaną stronę i maszeruje dalej. Cała kolumna dostosowuje się do czoła. 29