- 1 - Mirosław JANISZEWSKI Marianna BIAŁEK Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego AM w Łodzi TERAPIA KRANIO-SAKRALNA OPIS METODY (DOŚWIADCZENIA WŁASNE) Słowa kluczowe: rytm kranio-sakralny, płyn mózgowo-rdzeniowy, restrykcje, odprężanie. Celem pracy jest przedstawienie metody oraz opis przypadku. Terapia kranio-sakralna jest praktyczną metodą służącą poprawieniu stanu zdrowia i funkcji ciała poprzez odpowiednie nakładanie dłoni na poszczególne części ciała. W terapii tej, działamy na ciało poprzez rozluźnienie powięzi otaczających narządy oraz oponę twardą rdzenia kręgowego i mózgu, która wyściela wnętrze czaszki i kanał kręgowy. Zabieg polega na wyczuciu w pierwszej kolejności rytmu kranio-sakralnego czyli rytmu produkcji i absorpcji płynu mózgowo-rdzeniowego. Płyn ten gwarantuje fizjologiczne pole, w którym mózg i system nerwowy mogą się rozwijać, żyć i funkcjonować. Gdy czaszka rozciąga się w trakcie fazy wzrostu ciśnienia płynu mózgowordzeniowego, kości ciemieniowe poruszają się przy szwie strzałkowym i wysyłają przez włókna nerwowe sygnał do systemu komór, gdzie splot naczyniówkowy komory mózgu kieruje produkcją płynu - sygnał ten ma zatrzymać lub spowolnić produkcję.
- 2 - Gdy płyn odpływa - szew strzałkowy ściąga się, co powoduje powstanie ciśnienia (na szwie) sygnalizującego wznowienie produkcji płynu. W normalnych warunkach system pracuje w rytmie 10-sekundowym, tzn. że przez około 5 sekund wytwarzany jest płyn mózgowo-rdzeniowy, a następnie produkcja jest przerywana na 5 sekund. Rytm kranio-sakralny posiada trzy cechy: 1) amplituda - świadczy o zakresie ruchomości tkanki łącznej. Zbyt niska - o istniejącej przeszkodzie, 2) energia - świadczy o elastyczności tkanki łącznej, 3) częstotliwość - norma 4-8 cykli na minutę (powyżej 8 cykli to proces ostry w organiźmie, poniżej 4 - przewlekłe procesy chorobowe. Energia i amplituda świadczą o jakości rytmu, a jakość jest sposobem kontroli czy stan pacjenta się poprawia. Cechą charakterystyczną terapii kranio-sakralnej jest to, że w czasie zabiegu używamy bardzo małej siły. Im mniejsza jest siła użyta do zabiegu, tym lepsze są rezultaty. Wielkość używanej siły równa się 5-ciu gramom. Proszę sobie wyobrazić kawałek celofanu, który pływa po powierzchni wody w jakimś naczyniu. Jeśli się zanurzy rękę w wodzie i poruszy celofan od spodu palcem pod powierzchnią wody tak aby nie stracił swojego kształtu, to jest właśnie siła potrzebna w terapii kranio-sakralnej. Celem terapii kranio-sakralnej jest zadziałanie na ustrój poprzez rozluźnienie tkanki łącznej w płaszczyźnie poziomej oraz pionowej. Większość powięzi ciała ma pionowy kierunek włókien, ale w określonych okolicach ciała są powięzie ułożone poziomo w celu wspierania struktury ciała i zapobieżenia niekontrolowanego bocznego rozszerzania tułowia. Są to powięzie miednicy, przepony i górnego tworu klatki piersiowej. Oprócz wyżej wymienionych technik poprzecznych stosuje się również odprężanie kości gnykowej, przydatne szczególnie w leczeniu zatok, bólów głowy oraz ucha.
- 3 - Wyżej wymienione techniki poziome stosujemy w przypadku podrażnienia segmentowego kręgosłupa. Techniki te są niezbędne dla dalszego prawidłowego odprężania opony twardej rdzenia kręgowego i mózgu.. Aby uzyskać dany efekt należy zastosować techniki pionowe, do których zaliczamy: 1 odprężanie stawów krzyżowo - biodrowych (S/J) 2 odprężanie przejścia lędźwiowo - krzyżowego (L/S) 3 odprężanie przejścia szczytowo - potylicznego (COO/C1) 4 kołysanie opony twardej. Terapia kranio-sakralna dotyczy również kości czaszki, bowiem opona twarda wyściela ich wnętrze. Najczęściej stosuje się tu ułożenie dłoni na kości czołowej, ciemieniowej, skroniowej, klinowej oraz na stawie skroniowo-żuchwowym. Techniki te są szczególnie przydatne przy leczeniu dolegliwości pourazowych w obrębie czaszki. W trakcie zabiegu mogą pojawić się restrykcje (czyli ograniczenia normalnej zdrowej funkcji, utrudniające swobodne poruszanie się systemu kranio-sakralnego). Mogą występować one między dwiema kośćmi czaszki lub w obrębie kranio-sakralnego systemu membran. Stąd rozróżniamy restrykcje kostne i membranowe. Restrykcje kostne są sztywne. Wskazują na niedostateczną ruchliwość w szwach, ponieważ kości sa często w szwach wzajemnie zaklinowane. Czuje się jak gdyby dane kości były mocno scementowane w swoich szwach. Restrykcje membranowe są elastyczne. Pod wpływem lekkiego ruchu terapeuty restrykcja membranowa daje się wyczuć jak ciągnięta gumowa taśma, która chciałaby szybko wrócić do swojej pierwotnej postaci (np. w skoliozach). Odróżnienie restrykcji kostnych i membranowych ma zasadnicze znaczenie dla oceny i oszacowania oraz leczenia systemu kranio-sakralnego. Każdy zabieg terapii kranio-sakralnej polega na wyczuciu w pierwszej kolejności rytmu tj.: energii, amplitudy i częstotliwości. Każda kość porusza się w odpowiednim
- 4 - kierunku, zgodnym z rytmem kranio-sakralnym. Inny jest kierunek rytmu kości krzyżowej, jeszcze inny talerzy biodrowych, kości klinowej lub czołowej. Po wyczuciu rytmu stosuje się techniki odprężania pokonując restrykcje (blizny lub sklejenia). Zabieg powinien być zakończony ponownym sprawdzeniem rytmu, który jest testem kontrolnym na efektywność przeprowadzonego zabiegu. W czasie zabiegu wywoływane są różne odczucia u pacjenta (ciepło, pieczenie, mrowienie, ból miejscowy lub promieniujący, dławienie, duszenie, drgawki, skurcze, łzawienie), niektóre z nich są bardzo bolesne (należy zapytać pacjenta, czy wyraża wówczas zgodę na kontynuowanie zabiegu). Im dokładniej wywołamy objawy, tym szybsza i lepsza będzie poprawa stanu zdrowia pacjenta. Opis przypadku: Pacjentka lat 40, zgłosiła się do gabinetu z powodu silnych jednostronnych bólów głowy 2-3 razy w miesiącu, trwającymi 2-3 dni. Ataki te pojawiały się coraz częściej i z coraz większym nasileniem. W czasie ostatniego ataku nie pomagały już żadne leki - musiała wezwać pogotowie. Dolegliwości towarzyszył: światłowstręt, mdłości, nadwrażliwość oraz mroczki przed oczami. Tomograf komputerowy wskazywał na wypuklinę jądra miażdżystego na poziomie C5/C6 i L5/S1. Po wstępnej rozmowie rozpoczęłam zabieg na poziomie miednicy małej. Tu pacjentka zgłosiła tylko uczucie ciepła. Następnie rozluźniałam przeponę. W tym czasie zgłosiła bardzo wyraźne uczucie ciepła w miejscu przyłożenia rąk oraz wyraźne mroczki przed oczami (opisała je jako ciemne oraz jasne, podłużne, świecące plamki). W tym momencie przestraszyła się i obawiała dalszego ciągu zabiegu, gdyż podobne mroczki miewała zawsze 1-2 dni przed silnymi atakami bólu głowy. Jednocześnie pojawiło się dziwne uczucie rozpierania, po prawej stronie, od policzka w kierunku nosa - jakby coś pykało. Następnie rozluźniałam okolicę C00/C1 oraz staw skroniowo-żuchwowy. Wrażenia pacjentki są następujące: czułam jakby ruchy rąk terapeuty zmierzały do
- 5 - oderwania się od żuchwy. Dziwne odczucie - nie potrafię tego opisać. Mogę jedynie powiedzieć, że nie było to przykre, lecz odrobinę niepokojące. Po 10-ciu minutach od zakończonego zabiegu pojawił się bardzo obfity katar z prawego otworu nosowego. Obfitość wydzieliny, wręcz bólowo podrażniała okolicę środkową nosa. Przy drugim zabiegu po 5-ciu dniach, w czasie rozluźniania otworu klatki piersiowej, znowu pojawiły się mroczki. Przy ułożeniu rąk na kości gnykowej - uczucie pykania w prawej zatoce szczękowej, a po lewej stronie odczucie "jakby coś przeszkadzało". Po zabiegu katar z prawej strony utrzymywał się oraz pojawił się katar z lewej dziurki (obfite czopy ale nie ropne). Przez tydzień obficie spływała wydzielina z nosa. Przy trzecim zabiegu wyżej opisane objawy pojawiły się na krótko i były słabo nasilone. Od 6 miesięcy pacjentka nie ma bólów głowy.
- 6 - WNIOSKI 1 Terapia kranio- sakralna jest mało znaną, bezpieczną i skuteczną metodą leczenia. 2 Cechą charakterystyczną jest to, że nie leczy się nią pojedynczych objawów, ale ciało w którym te objawy występują, 3 Miejsca z których wywołuje się objawy u pacjenta w czasie trwania zabiegu, a następnie poprawa stanu zdrowia, świadczą o rzeczywistym podłożu tych dolegliwości. 4 Szczególnie wskazana jest ta metoda dla osób, u których nie skutkuje terapia manualna, bądź występują przeciwwskazania do jej stosowania (podeszły wiek, silne nerwice, osteoporoza, a także zespół wielu bardzo różnorodnych i długotrwałych dolegliwości). LITERATURA: 1. Upledger Institute Germany 2. Terapia kranio-sakralna. Kurs wprowadzający - Germany. STRESZCZENIE: Terapia kranio-sakralna jest mało znaną, bezpieczną i skuteczną metodą leczenia, w której działamy na poszczególne części ciała poprzez odpowiednie ułożenie dłoni. Celem terapii jest rozluźnienie powięzi otaczających narządy oraz oponę twardą rdzenia kręgowego i mózgu. Metoda ta oparta jest na rytmie kranio-sakralnym (czyli rytmie produkcji i absorpcji płynu mózgowo - rdzeniowego). Po wyczuciu tego rytmu rozpoczyna się odprężanie powięzi, stosując techniki: poziome (miednica, przepona, klatka piersiowa,) i pionowe (S/J, L5/S1, COO/C1) oraz odprężanie opony twardej, wyścielającej kości czaszki (kość skroniowa, ciemieniowa, klinowa, czołowa, staw skroniowo-żuchwowy). Zabieg kończy się po uzyskaniu rozluźnienia powięzi poprzez pokonanie restrykcji kostnych
- 7 - lub membranowych i ponownym sprawdzeniu rytmu, który jest testem kontrolnym na prawidłowo wykonany zabieg. SUMMARY The craniosacral therapy is not well-known. It is a safe and effective method of treatment in which we act on particular parts of the body through a suitable positioning of the palm. The aim of the therapy is to relax the fasciae surrounding the organs and internal meninx of the spinal cord and the brain. This method is based on craniosacral rhythm (that is to say on production and absorption of cerebro-spinal fluid). On feeling this rhythm the relaxation of fascia begins with horizontal technique (the pelvis, the diaphragm, the thorax vent) and vertical (S/J, L5/S1, COO/C1) and the relaxation internal meninx covering cranial bones (temporal, parietal, sphenoid, frontal and the jaw joint). The intervention ends after obtaining the fasciae relaxation when the bone and mebrane restrictions are subdued and renewed checking the rhythm which is a check - test of properly made intervention. KEY WORDS: craniosacral rhythm, cerebro-spinal fluid, restrictions, relaxation).
- 8 - Adres autora: prywatny - Białek Marianna ul. Metalowców 12A/5 59-400 Jawor tel. (076) 870-58-07 służbowy - Gabinet Fizjoterapii Białek Marianna ul. Rapackiego 9 59-400 Jawor tel. (076) 870-39-03 Oświadczenie Ja niżej podpisana oświadczam, że niniejsza praca nie została oddana do druku na łamach innego czasopisma.