32 3. STAN AKTUALNY, PROGNOZY, OKREŚLENIE CELÓW W GOSPODARCE ODPADAMI ORAZ PLANOWANE ZADANIA 3.1. Odpady komunalne Odpady komunalne powstają głównie w gospodarstwach domowych, a takŝe mogą pochodzić z innych źródeł, jeŝeli nie zawierają składników niebezpiecznych, lub ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych. Odpady komunalne i komunalnopodobne są związane z potrzebami bytowymi ludności i powstają głównie: w gospodarstwach domowych, w infrastrukturze społecznej np. szkoły, przedszkola itp., budynkach uŝyteczności publicznej np. urzędy, biura i inne instytucje, przy prowadzeniu róŝnego typu działalności gospodarczej np. handlowej, usługowej, rzemieślniczej oraz w drobnej wytwórczości, w restauracjach, barach, hotelach, obiektach turystycznych, kulturalnych i rekreacyjnych, na ogólnodostępnych terenach otwartych np. ulice, place, parki i inne tereny zielone, cmentarze. Głównym sposobem postępowania z odpadami komunalnymi jest ich składowanie na składowiskach odpadów. 3.1.1. Ilość i rodzaj powstających odpadów komunalnych stan aktualny W celu określenia działań niezbędnych do wykonania w przyszłych latach konieczne jest określenie ilości i rodzaju odpadów komunalnych wytwarzanych na terenie gminy TrzyciąŜ. Na podstawie ankietyzacji oraz informacji od przedsiębiorstw prowadzących zbiórkę odpadów, zgodnie z Planem Gospodarki Odpadami dla powiatu olkuskiego, określono ilość zebranych odpadów komunalnych w roku 2002 w gminie TrzyciąŜ. Dane te z uwzględnieniem kodów odpadów przedstawiono w tabeli 3.1.1.
33 Tabela 17.Ilość zebranych odpadów komunalnych w roku 2002 w gminie TrzyciąŜ Źródło powstawania odpadów komunalnych Nie segregowane (zmieszane) odpady komunalne, w tym: od ludności z infrastruktury Kod odpadów 20 03 01 Ilość odpadów komunalnych zebranych, [Mg] 222 208 14 Odpady wielkogabarytowe 20 02 07 - Źródło: PGO dla powiatu olkuskiego R A Z E M 222 Na podstawie danych zamieszczonych w tabeli 3.1.1, moŝna stwierdzić, Ŝe w roku 2002 zebrano 222 Mg odpadów komunalnych, co stanowi ilość jednostkową wynoszącą 0,031 Mg/M/rok. Ilość zebranych odpadów komunalnych z gminy TrzyciąŜ w przeliczeniu na 1 mieszkańca jest najniŝsza ze wszystkich gmin, wchodzących w skład powiatu olkuskiego. PoniewaŜ brak jest rzeczywistych danych w gminie TrzyciąŜ, co do składu morfologicznego oraz ilości odpadów w poszczególnych strumieniach, zgodnie z wytycznymi zamieszczonymi w Planach Gospodarki Odpadami wyŝszego rzędu naleŝy opierać się na wartościach wskaźników generowania strumieni odpadów komunalnych dla obszarów wiejskich. Tabela 18.Oszacowane ilości odpadów komunalnych pod względem źródła ich powstawania w gminie TrzyciąŜ w roku 2002 Źródła powstawania odpadów komunalnych Przyjęty wskaźnik nagromadzenia [kg/m/rok] Ilość odpadów komunalnych [Mg/rok] Odpady z gospodarstw domowych 116 833 Odpady z obiektów infrastruktury 45 323 Odpady wielkogabarytowe 15 108 Odpady z budowy, remontów i demontaŝu obiektów budowlanych 40 287 Odpady z ogrodów i parków 5 36 Odpady z czyszczenia ulic i placów - 0 Odpady niebezpieczne w strumieniu odpadów komunalnych 2 14 Razem 223 1601 Źródło: Obliczenia własne na podstawie Planu Gospodarki Odpadami dla powiatu olkuskiego oraz krajowego PGO.
34 Jak wynika z tabeli 3.1.1 ilość odpadów wywiezionych z terenu gminy (222 Mg tabela 3.1.1) znacznie odbiega od teoretycznej ilości odpadów, która przewidziana jest do wytworzenia na opisywanym terenie (1601 Mg tabela 3.1.1). Tak mała ilość zebranych odpadów wymaga komentarza. Na terenie gminy występowało kilka dzikich wysypisk śmieci, które do chwili obecnej zostały zlikwidowane a teren zrekultywowany. W masie 222 Mg nie występowały odpady budowlane, wielkogabarytowe, ulegające biodegradacji, zawierające metale itd., co znacznie zaniŝa ilość odpadów w stosunku do ilości wyliczonej na podstawie wskaźników, zawierającej dodatkowo wszystkie moŝliwe strumienie składowe. RozbieŜności wynikają takŝe z faktu małej ilości mieszkańców objętych systemem zorganizowanej zbiórki i wywozu odpadów w roku 2002 oraz z pozbywaniem się odpadów przez mieszkańców niezgodnie z prawem (dzikie składowiska, spalanie w przydomowych kotłowniach). Odpady organiczne, mineralne i makulatura były wykorzystywane indywidualnie, m. in. do produkcji kompostu lub spalane na miejscu. Nie prowadzono równieŝ zbiórki odpadów pochodzących z budowy, remontów i odpadów zawierających popiół. Odpady zawierające metale oddawane były do składnic złomu we własnym zakresie. Na podstawie wskaźników generowania strumieni odpadów komunalnych przedstawionych w tabeli 3.1.1 obliczono dla potrzeb gminnego Planu Gospodarki Odpadami skład morfologiczny oraz ilość odpadów komunalnych wytworzonych w gminie TrzyciąŜ w roku 2002. Wyniki obliczeń przedstawiono w tabeli 3.1.1. Wskaźniki generowania strumieni oraz ilości odpadów dla roku 2002 są danymi wyjściowymi do wyliczenia ilości perspektywicznych zgodnie z Powiatowym Planem Gospodarki Odpadami.
35 Tabela 19.Wskaźniki generowania strumieni odpadów komunalnych dla gmin wiejskich wg wartości podanych w PGO dla powiatu olkuskiego Lp. Składniki odpadów Ilość odpadów kg/m/rok Mg/M/rok 1 Odpady kuchenne ulegające biodegradacji 22,15 0,02215 2 Odpady zielone 4,18 0,00418 3 Papier i tektura (nieopakowaniowe) 10,66 0,01066 4 Opakowania z papieru i tektury 15,47 0,01547 5 Opakowanie wielomateriałowe 1,74 0,00174 6 Tworzywa sztuczne (nieopakowaniowe) 21,08 0,02108 7 Opakowania z tworzyw sztucznych 6,78 0,00678 8 Tekstylia 4,64 0,00464 9 Szkło (nieopakowaniowe) 1,00 0,00100 10 Opakowania ze szkła 18,34 0,01834 11 Metale 4,54 0,00454 12 Opakowania z blachy stalowej 1,64 0,00164 13 Opakowania z aluminium 0,47 0,00047 14 Odpady mineralne 13,26 0,01326 15 Drobna frakcja popiołowa 39,95 0,03995 16 Odpady wielkogabarytowe 15,03 0,01503 17 Odpady budowlane 40,08 0,04008 18 Odpady niebezpieczne 2,00 0,00200 Łącznie 223 0,223 Tabela 20.Przyjęty dla potrzeb Planu skład morfologiczny oraz ilość odpadów komunalnych wytworzonych w gminie TrzyciąŜ w roku 2002 Lp. Składniki odpadów Ilość odpadów [Mg/rok] % 1 Odpady kuchenne ulegające biodegradacji 158,98 9,93 2 Odpady zielone 29,97 1,87 3 Papier i tektura (nieopakowaniowe) 76,49 4,78 4 Opakowania z papieru i tektury 111,03 6,94 5 Opakowania wielomateriałowe 12,47 0,78 6 Tworzywa sztuczne (nieopakowaniowe) 151,31 9,45 7 Opakowania z tworzyw sztucznych 48,68 3,04 8 Tekstylia 33,33 2,08 9 Szkło (nieopakowaniowe) 7,19 0,45 10 Opakowania ze szkła 131,65 8,22 11 Metale 32,61 2,04 12 Opakowania z blachy stalowej 11,75 0,73 13 Opakowania z aluminium 3,36 0,21 14 Odpady mineralne 95,20 5,95 15 Drobna frakcja popiołowa 286,87 17,92 16 Odpady wielkogabarytowe 107,91 6,74 17 Odpady budowlane 287,75 17,97 18 Odpady niebezpieczne 14,39 0,90 Suma 1601,00 100,00
36 Obliczono, Ŝe w gminie TrzyciąŜ w 2002 roku wytworzono 1601,00 Mg odpadów komunalnych (zmieszanych). W tabeli 3.1.1 przedstawiono skład morfologiczny odpadów z gospodarstw domowych. Obliczenia przeprowadzono na podstawie danych zawartych w PGO dla powiatu olkuskiego. W tabeli 3.1.1 przedstawiono obliczony skład i ilość odpadów z obiektów infrastruktury. Tabela 21.Skład morfologiczny odpadów z gospodarstw domowych w gminie TrzyciąŜ w 2002 r Frakcja odpadów komunalnych Wskaźnik nagromadzenia, kg/m/rok Ilość odpadów, Mg Odpady organiczne 18,61 133,57 Papier i tektura 15,10 108,39 Tworzywa sztuczne 15,10 108,39 Materiały tekstylne 3,47 24,94 Szkło 9,29 66,66 Metale 4,64 33,33 Odpady mineralne 11,66 83,69 Frakcja drobna (pon. 10 mm) 38,38 275,53 Razem: 116,24 834,49 Źródło: obliczenia własne na podstawie Planu Gospodarki Odpadami dla powiatu olkuskiego Tabela 22.Skład morfologiczny odpadów z obiektów infrastruktury w gminie TrzyciąŜ w 2002 r Frakcja odpadów komunalnych Wskaźnik nagromadzenia, kg/m/rok Ilość odpadów, Mg Odpady organiczne 4,54 32,61 Papier i tektura 13,53 97,12 Tworzywa sztuczne 13,53 97,12 Materiały tekstylne 1,34 9,59 Szkło 4,51 32,37 Metale 2,24 16,07 Odpady mineralne 2,24 16,07 Frakcja drobna (pon. 10 mm) 3,17 22,78 Razem: 45,09 323,72 Źródło: obliczenia własne na podstawie Planu Gospodarki Odpadami dla powiatu olkuskiego
37 Odpady biodegradowalne Zgodnie z definicją zawartą w ustawie o odpadach, przez odpady ulegające biodegradacji rozumie się takie, które ulegają rozkładowi tlenowemu lub beztlenowemu przy udziale mikroorganizmów. NaleŜą do nich: odpady kuchenne ulegające biodegradacji, odpady zielone, papier nieopakowaniowy, odpady z opakowań papierowych. Na terenie gminy nie prowadzi się selektywnego zbierania odpadów biodegradowalnych. Wynika to z charakteru rolniczego gminy. W związku z brakiem szczegółowych danych dotyczących ilości odpadów biodegradowalnych wytwarzanych na terenie gminy, dla potrzeb Planu oszacowano ilości tego typu odpadów na podstawie przyjętego składu morfologicznego. Wartości te przedstawia tabela 3.1.1. Tabela 23.Ilość odpadów biodegradowalnych wytworzonych na terenie gminy TrzyciąŜ w 2002 roku Lp. Nazwa strumienia Ilość odpadów wytworzonych w 2002 roku [Mg] 1 Odpady kuchenne ulegające biodegradacji 158,98 2 Odpady zielone 29,97 3 Papier i tektura (nieopakowaniowe) 76,49 4 Opakowania z papieru i tektury 111,03 Łączna ilość odpadów biodegradowalnych 376,47 Źródło: obliczenia własne Średni procentowy udział poszczególnych strumieni wchodzących w skład odpadów biodegradowalnych przedstawiono na rysunku 3.1.1. 29% 43% Odpady kuchenne ulegające biodegradacji Odpady zielone 20% 8% Papier i tektura (nieopakowaniowe) Opakowania z papieru i tektury Rys. 8. Średni procentowy skład odpadów biodegradowalnych
38 Odpady wielkogabarytowe Odpadami wielkogabarytowymi są odpady pochodzące z gospodarstw domowych i obiektów infrastruktury, które ze względu na duŝe rozmiary moŝna podzielić na: stare meble, zuŝyty sprzęt gospodarstwa domowego, tzw. sprzęt AGD urządzenia elektroniczne. Średni skład odpadów wielkogabarytowych wg KPGO przedstawiono na rysunku 3.1.1. Na podstawie obliczeń zawartych w tabeli 3.1.1, w gminie TrzyciąŜ w roku 2002 powstało 107,91 Mg odpadów wielkogabarytowych. Tabela 24.Składniki odpadów wielkogabarytowych w strumieniu odpadów komunalnych Strumień odpadu Udział poszczególnych grup w strumieniu odpadów wielkogabarytowych [%] Ilość poszczególnych odpadów w strumieniu odpadów wielkogabarytowych [Mg/rok] Drewno 60 64,75 Metale 30 32,37 Inne 10 10,79 Łącznie 100 107,91 10% 30% 60% drewno metale inne Rys. 9. Średni procentowy skład odpadów wielkogabarytowych
39
40 Odpady budowlano-remontowe W skład odpadów budowlano-remontowych wchodzą: odpady materiałów oraz elementów budowlanych i drogowych, takich jak: gruz ceglany, betonowy, ceramiczny, asfaltowy, odpady drewna, szkła i tworzyw sztucznych, odpady asfaltów, smół i produktów smołowych (pokrycia dachowe), złomy metaliczne, gleba i grunt z wykopów (kamienie i Ŝwir), odpady materiałów izolacyjnych. Średni skład odpadów budowlano remontowych wg KPGO przedstawiono na rysunku 3.1.1. Na podstawie obliczeń zawartych w tabeli 3.1.1, w gminie TrzyciąŜ w roku 2002 powstało 287,75 Mg odpadów wielkogabarytowych. Tabela 25.Składniki odpadów budowlano-remontowych w strumieniu odpadów komunalnych Strumień odpadu Udział poszczególnych grup w strumieniu odpadów budowlanych [%] Ilość poszczególnych odpadów w strumieniu odpadów budowlanych [Mg/rok] Cegła 40 115,10 Beton 20 57,55 Tworzywa sztuczne 1 2,88 Bitumiczna powierzchnia dróg 8 23,02 Drewno 7 20,14 Metale 5 14,39 Piasek 15 43,16 Inne 4 11,51 Łącznie 100 287,75 15% 4% Cegła 5% 7% 40% Beton Tworzywa sztuczne Bitumiczna powierzchnia dróg Drewno Metale Rys. 10. Średni procentowy skład odpadów budowlanych i poremontowych 8% Piasek 1% 20% Inne
41 Odpady niebezpieczne w strumieniu odpadów komunalnych Do najczęściej powstających w gospodarstwach domowych i obiektach uŝyteczności publicznej odpadów niebezpiecznych naleŝą baterie, zuŝyte świetlówki i inne odpady zawierające rtęć (np. termometry), przeterminowane lekarstwa oraz odpady opakowaniowe i budowlane zawierające substancje zaliczane do niebezpiecznych. Odpady te ze względu na swój charakter wymagają selektywnego gromadzenia i specjalnego systemu unieszkodliwiania odrębnego dla kaŝdego typu odpadów. Aktualnie na terenie gminy TrzyciąŜ nie jest prowadzona selektywna zbiórka odpadów niebezpiecznych wydzielonych ze strumienia odpadów komunalnych. Odpady komunalne zawierające odpady niebezpieczne, kierowane na składowisko odpadów, w sposób znaczący utrudniają jego funkcjonowanie oraz powodują szkodliwe oddziaływanie składowiska na środowisko. Według danych zawartych w PGO dla powiatu olkuskiego, na terenie gminy TrzyciąŜ w roku 2002 zostało zebrane 0,07 Mg odpadów niebezpiecznych. Obliczenia szacunkowe zawarte w tabeli 3.1.1 wskazują, Ŝe naleŝałoby się spodziewać 14,39 Mg odpadów niebezpiecznych w ciągu roku. Ogromna rozbieŝność pomiędzy tymi liczbami wskazuje, Ŝe dotychczas odpady niebezpieczne prawie w całości trafiają w strumień odpadów komunalnych. Szacunkowe ilości poszczególnych rodzajów odpadów niebezpiecznych w odpadach komunalnych przedstawia tabela 3.1.1. Tabela 26.Składniki odpadów niebezpiecznych w strumieniu odpadów komunalnych Udział poszczególnych Ilość poszczególnych Kod grup w strumieniu odpadów w Strumień odpadu odpadu odpadów strumieniu odpadów niebezpiecznych [%] niebezpiecznych [Mg/rok] 20 01 33 Baterie i akumulatory 12 1,73 20 01 29 Detergenty zawierające substancje niebezpieczne 5 0,72 20 01 17 Odczynniki fotograficzne 2 0,29 20 01 27 Farby, tusze, farby drukarskie, kleje, lepiszcza 35 5,04 20 01 14 Kwasy 1 0,14 20 01 15 Alkalia 20 01 13 Rozpuszczalniki 3 0,43 20 01 21 Lampy fluorescencyjne i inne odpady zaw. Hg 5 0,72 20 01 31 Leki cytotoksyczne i cytostatyczne 4 0,58 20 01 26 Oleje i tłuszcze 10 1,44 20 01 19 Środki ochrony roślin (pestycydy, herbicydy i insektycydy) 5 0,72 20 01 35 ZuŜyte urządzenia elektryczne i elektroniczne 10 1,44 20 01 37 Drewno zawierające substancje niebezpieczne 5 0,72 20 01 23 Urządzenia zawierające freony 3 0,43 Łącznie 100 14,39
42 3.1.2. Odzysk, zbieranie i transport odpadów komunalnych w gminie Do roku 2004 w gminie TrzyciąŜ nie prowadzono segregacji odpadów. Odpady komunalne składowane były w kontenerach KP-7 będących własnością gminy oraz w kontenerach POK-11 MPGK Olkusz. Mieszkańcy gminy odpady komunalne gromadzą: w 259 pojemnikach SM 110 o pojemności 0,11 m 3, 16 pojemnikach MGB-120 o pojemności 0,12 m 3 oraz 2 pojemnikach typu MGB-240 o pojemności 0,24 m 3. Odpady komunalne z terenu gminy wywoŝone były na podstawie Decyzji Wójta Gminy TrzyciąŜ z dnia 03. 04. 2000 r. przez Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej sp. z o.o. w Olkuszu, ul. Kluczewska 2. Natomiast obecnie zgodnie z Decyzją Wójta Gminy TrzyciąŜ z dnia 12. 03. 2004 r. po rozpatrzeniu wniosku udzielono zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości przez Zakład Gospodarki Komunalnej BOLESŁAW Sp. z o.o. Odpady po zebraniu są składowane na składowisku ZGK w Bolesławiu. Na podstawie Uchwały XXXII/202/2001 Rady Gminy TrzyciąŜ z dnia 25 kwietnia 2001 roku; właściciele nieruchomości zobowiązani są do gromadzenia odpadów komunalnych powstających na terenie nieruchomości w pojemnikach zlokalizowanych na zewnątrz budynku. Właściciele nieruchomości zobowiązani są usuwać i unieszkodliwiać odpady komunalne na własny koszt. Stawki opłat są ustalane przez strony umową. Obowiązek usuwania i unieszkodliwiania odpadów pochodzących z prowadzonej działalności gospodarczej typu produkcja, handel, usługi naleŝy do prowadzących wymienioną działalność. Wszyscy właściciele nieruchomości oraz podmiotów gospodarczych są zobowiązani do udokumentowania korzystania z usług wykonywanych przez podmiot posiadający zezwolenie na usuwanie odpadów. Częstotliwość usuwania odpadów komunalnych powinna być wykonywana dla odpadów stałych nie rzadziej niŝ raz na miesiąc, natomiast dla odpadów płynnych w zaleŝności od potrzeb. W sytuacji, nie udokumentowania korzystania z usług firm komunalnych, obowiązek usuwania i unieszkodliwiania odpadów komunalnych przyjmuje gmina, pobierając od właścicieli tych nieruchomości opłaty. Na terenie gminy TrzyciąŜ nie występują obiekty do odzysku, recyklingu lub unieszkodliwiania odpadów komunalnych. Na podstawie informacji uzyskanych w Urzędzie Gminy TrzyciąŜ, na terenie gminy nie występują obecnie tzw. dzikie wysypiska śmieci. Wszystkie występujące w przeszłości zostały zlikwidowane i zrekultywowane. Od roku 2004 na terenie gminy TrzyciąŜ rozpoczyna się wdraŝanie selektywnej zbiórki odpadów systemem workowym. W powiecie olkuskim funkcjonuje linia segregacji tworzyw sztucznych oraz belownica do makulatury. Urządzenia te zlokalizowane są
43 w Zakładzie Gospodarki Komunalnej BOLESŁAW sp. z o.o. w gminie Bolesław. Na terenie ZGK BOLESŁAW znajduje się kompostownia pryzmowa, na którą przyjęto w 2002 roku 108,7 Mg odpadów zielonych. Odpady biodegradowalne Na terenie Gminy nie prowadzi się selektywnego zbierania odpadów biodegradowalnych. Większość odpadów biodegradowalnych zagospodarowanych jest we własnym zakresie (przydomowe kompostowniki). Wynika to z rolniczego charakteru gminy. Istnieje obecnie moŝliwość kompostowania odpadów biodegradowalnych w kompostowni ZGK BOLESLAW. Odpady wielkogabarytowe Na terenie gminy TrzyciąŜ nie prowadzono w sposób zorganizowany akcji zbierania odpadów wielkogabarytowych. Odpady takie jak elementy wyposaŝenia kuchni i łazienek były usuwane razem z odpadami domowymi. Meble najczęściej demontowane są na miejscu, a wszystkie części drewniane uŝywane są na opał. Odpady metalowe takie jak lodówki, pralki, metalowe elementy pieców są po demontaŝu sprzedawane na złom. Rosnący udział w odpadach wielkogabarytowych stanowi złom elektroniczny taki jak: radioodbiorniki, telewizory, sprzęt grający zaliczany do tej grupy niezaleŝnie od rozmiarów. Zgodnie z nowymi przepisami złom elektroniczny będzie podlegał obowiązkowi zbiórki selektywnej. Obecnie odpady wielkogabarytowe mogą być składowane na składowiskach odpadów komunalnych w Bolesławiu Ujkowie, i Gołaczewy w Wolbromiu. Odpady budowlano-remontowe Na terenie gminy nie prowadzi się systemu selektywnej zbiórki odpadów budowlano-remontowych wytworzonych przez mieszkańców. Odpady z rozbiórki domów, remontów, przebudowy wnętrz budynków, napraw i konserwacji zalicza się do odpadów obojętnych, wobec czego w osiedlach wiejskich uŝywane są do wypełnienia nierówności gruntowych, wysypywania ścieŝek itp. Odpady tego typu są w większości zagospodarowane przez samych mieszkańców. Odpady niebezpieczne Aktualnie na terenie gminy TrzyciąŜ nie jest prowadzona selektywna zbiórka odpadów niebezpiecznych, wydzielonych ze strumienia odpadów komunalnych.
44 3.1.3. Prognoza wytwarzania odpadów komunalnych W nawiązaniu do Planu Gospodarki Odpadami dla powiatu olkuskiego, województwa małopolskiego oraz Krajowego Panu Gospodarki Odpadami opracowano prognozy wskaźników do roku 2015. Na ilość odpadów powstających w gminie w głównej mierze wpływ wywiera liczba mieszkańców oraz jednostkowe zmiany wskaźników emisji odpadów wynikające z przesłanek rozwoju gospodarczo społecznego i wzrostu PKB. Prognozę zmian wskaźników emisji odpadów wykonano w oparciu o dane zamieszczone w Planie Gospodarki Odpadami dla powiatu olkuskiego. Zgodnie z planami wyŝszego rzędu przyjęto na najbliŝsze 12 lat optymistyczny wariant rozwoju gospodarczego, który będzie w przyszłości kształtował skład i ilość odpadów oraz załoŝono roczne zmiany emisji poszczególnych składników nie większe niŝ 3%. Wariant optymistyczny zakłada, Ŝe rozwój gospodarczy powoli pociągał będzie za sobą wzrost zamoŝności społeczeństwa i dominacje postaw konsumpcyjnych, co powodować będzie wzrost ilości odpadów, a po pewnym czasie obserwować się będzie postawy proekologiczne, w których zawarty będzie równieŝ świadomy stosunek do problematyki odpadów. Uwidoczni się to spadkiem ilości opakowań z tworzyw sztucznych na korzyść szkła i wyrobów z drewna oraz innych materiałów podatnych na recykling lub łatwo degradowalnych. Dla potrzeb obliczenia prognozy ilości powstających odpadów w latach 2004-2015 naleŝy przeprowadzić prognozę liczby mieszkańców w gminie TrzyciąŜ. Na podstawie zmian demograficznych w gminie TrzyciąŜ w latach 1997-2003 ustalono linię trendu, pozwalającą na prognozowanie ogólnej liczby mieszkańców w latach następnych (rys. 3.1.3). Liczba ludności 7380 7360 7340 y = - 23,607x + 54514 R 2 = 0,862 7320 7300 7280 7260 7240 7220 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Lata Dane demograficzne Linia trendu o równaniu: y = - 23,607 x + 54514 Rys. 11. Dynamika zmian demograficznych w gminie TrzyciąŜ Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy w TrzyciąŜu
45 Z równania linii trendu wynika, Ŝe przewiduje się spadek ogólnej liczby mieszkańców w gminie TrzyciąŜ o średnio 24 osoby w ciągu roku. Co stanowi spadek ludności na poziomie 0,32% rocznie. W tabeli 3.1.3 przedstawiono prognozowaną liczbę mieszkańców (LM) w gminie TrzyciąŜ dla danego roku (ROK) na podstawie danych demograficznych z lat 1997 2003 i równania linii trendu LM = - 23,607 * ROK + 54514 przedstawionej na rysunku 3.1.3. Tabela 27.Prognozowana liczba mieszkańców w gminie TrzyciąŜ (obliczenia własne) Rok Prognozowana liczba ludności 2004 7206 2005 7182 2006 7158 2007 7135 2008 7111 2009 7088 2010 7064 2011 7040 2012 7017 2013 6993 2014 6970 2015 6946 W oparciu o Plan Gospodarki Odpadami dla powiatu olkuskiego oraz PGO dla województwa małopolskiego określono zmiany jednostkowych wskaźników generowania strumieni odpadów komunalnych dla gminy TrzyciąŜ w latach 2003-2015 (tabela 3.1.3). Na podstawie wskaźników jednostkowych określonych w tabeli 3.1.3 oraz prognozowanej liczby mieszkańców w gminie TrzyciąŜ (tabela 3.1.3) obliczono szacunkową prognozę ilości i składu odpadów komunalnych w gminie w latach 2003-2015, wyniki obliczeń zawarto w tabeli 3.1.3. Według prognozy przedstawionej w tabeli 3.1.3 moŝna stwierdzić, Ŝe większość strumieni wytwarzanych odpadów komunalnych w latach 2003-2010 będzie rosła, dotyczy to odpadów organicznych, zielonych, opakowaniowych, tekstyli, odpadów mineralnych a takŝe odpady budowlanych. Ilość odpadów metalowych, wielkogabarytowych a takŝe niebezpiecznych będzie wzrastać do roku 2006, w latach 2006 2010 roku utrzymywać się będzie na stałym poziomie natomiast po roku 2010 roku nastąpi ponownie wzrost ich ilości.
46 Tabela 28.Prognoza zmian wskaźników generowania strumieni odpadów komunalnych powstających w gminie TrzyciąŜ w latach 2003 2015 Ilości odpadów powstających od 1 mieszkańca w roku, [kg] Lp. Składniki odpadów (strumienie) 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 1 Odpady kuchenne ulegające biodegradacji 22,24 22,29 22,35 22,54 22,54 22,55 22,55 22,57 22,57 22,57 22,58 22,58 22,57 2 Odpady zielone 4,20 4,22 4,24 4,26 4,27 4,30 4,32 4,34 4,33 4,35 4,36 4,36 4,37 3 Papier i tektura (nieopakowaniowe) 10,77 10,81 10,86 10,88 10,89 10,93 10,94 10,96 11,06 11,06 11,06 11,06 11,06 4 Opakowania z papieru i tektury 15,62 15,67 15,74 15,78 15,80 15,84 15,86 15,89 16,06 16,06 16,06 16,06 16,05 5 Opakowanie wielomateriałowe 1,75 1,75 1,77 1,77 1,77 1,78 1,78 1,78 1,80 1,80 1,79 1,79 1,81 6 Tworzywa sztuczne (nieopakowaniowe) 21,16 21,19 21,24 21,45 21,45 21,45 21,45 21,45 21,36 21,27 21,20 21,11 21,03 7 Opakowania z tworzyw sztucznych 6,81 6,83 6,83 6,90 6,90 6,91 6,91 6,98 6,88 6,86 6,83 6,79 6,78 8 Tekstylia 4,71 4,73 4,75 4,75 4,76 4,77 4,79 4,79 4,80 4,82 4,83 4,83 4,83 9 Szkło (nieopakowaniowe) 1,02 1,02 1,02 1,03 1,03 1,03 1,03 1,05 1,05 1,05 1,05 1,05 1,04 10 Opakowania ze szkła 18,51 18,60 18,67 18,74 18,81 18,90 18,97 19,04 19,08 19,11 19,15 19,20 19,23 11 Metale 4,57 4,59 4,59 4,64 4,64 4,63 4,63 4,65 4,69 4,69 4,69 4,69 4,70 12 Opakowania z blachy stalowej 1,65 1,63 1,65 1,66 1,66 1,66 1,66 1,66 1,68 1,68 1,67 1,67 1,69 13 Opakowania z aluminium 0,47 0,47 0,47 0,47 0,47 0,47 0,47 0,47 0,49 0,49 0,49 0,49 0,49 14 Odpady mineralne 13,26 13,26 13,26 13,27 13,31 13,32 13,36 13,37 13,40 13,44 13,47 13,48 13,51 15 Drobna frakcja popiołowa 39,81 39,63 39,47 39,23 39,00 38,76 38,53 38,29 38,06 37,84 37,60 37,37 37,08 16 Odpady wielkogabarytowe 15,53 15,71 15,88 16,83 16,83 16,84 16,84 16,84 17,82 17,82 17,82 17,84 17,81 17 Odpady budowlane 42,03 42,70 43,38 43,89 44,41 44,91 45,44 45,94 46,56 47,16 47,75 48,36 48,80 18 Odpady niebezpieczne 2,10 2,14 2,17 2,35 2,35 2,34 2,36 2,36 2,55 2,55 2,54 2,54 2,56 R A Z E M 226,22 227,23 228,34 230,44 230,91 231,40 231,87 232,43 234,22 234,59 234,93 235,28 235,41
47 Tabela 29.Prognoza ilości odpadów komunalnych wymagających zagospodarowania w gminie TrzyciąŜ w latach 2003 2015 Lp. 1 Składniki odpadów (strumienie) Odpady kuchenne ulegające biodegradacji Ilości odpadów komunalnych w Mg/rok w latach 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 160,79 160,64 160,49 161,35 160,81 160,37 159,84 159,43 158,87 158,34 157,89 157,36 156,80 2 Odpady zielone 30,39 30,41 30,44 30,46 30,49 30,58 30,61 30,63 30,47 30,49 30,46 30,35 30,32 3 Papier i tektura (nieopakowaniowe) 77,86 77,86 77,98 77,85 77,72 77,70 77,57 77,43 77,90 77,64 77,36 77,10 76,83 4 Opakowania z papieru i tektury 112,93 112,94 113,08 112,95 112,71 112,63 112,38 112,26 113,04 112,66 112,33 111,95 111,50 5 Opakowania wielomateriałowe 12,66 12,62 12,70 12,66 12,62 12,68 12,64 12,60 12,66 12,61 12,55 12,51 12,56 6 Tworzywa sztuczne (nieopakowaniowe) 152,94 152,69 152,57 153,57 153,07 152,54 152,04 151,53 150,39 149,27 148,27 147,16 146,04 7 Opakowania z tworzyw sztucznych 49,25 49,21 49,05 49,39 49,23 49,11 48,94 49,27 48,41 48,13 47,76 47,35 47,11 8 Tekstylia 34,06 34,07 34,09 33,97 33,99 33,94 33,95 33,84 33,79 33,80 33,75 33,63 33,58 9 Szkło (nieopakowaniowe) 7,34 7,32 7,30 7,40 7,37 7,33 7,31 7,41 7,37 7,35 7,31 7,29 7,25 10 Opakowania ze szkła 133,82 134,02 134,08 134,14 134,20 134,39 134,44 134,49 134,29 134,09 133,89 133,80 133,60 11 Metale 33,04 33,06 32,95 33,22 33,11 32,94 32,84 32,85 33,05 32,94 32,77 32,66 32,62 12 Opakowania z blachy stalowej 11,90 11,74 11,82 11,91 11,87 11,81 11,77 11,73 11,80 11,76 11,70 11,66 11,72 13 Opakowania z aluminium 3,42 3,41 3,40 3,38 3,37 3,36 3,35 3,33 3,44 3,43 3,41 3,40 3,38 14 Odpady mineralne 95,84 95,53 95,21 95,03 94,96 94,73 94,67 94,47 94,36 94,29 94,18 93,98 93,86 15 Drobna frakcja popiołowa 287,77 285,57 283,51 280,82 278,27 275,62 273,09 270,45 267,97 265,48 262,91 260,45 257,54 16 Odpady wielkogabarytowe 112,30 113,19 114,08 120,48 120,08 119,72 119,32 118,93 125,45 125,03 124,63 124,33 123,70 17 Odpady budowlane 303,85 307,66 311,55 314,17 316,88 319,38 322,04 324,55 327,81 330,88 333,94 337,06 338,96 18 Odpady niebezpieczne 15,19 15,40 15,60 16,80 16,74 16,66 16,73 16,67 17,94 17,88 17,79 17,73 17,76 R A Z E M 1635,36 1637,34 1639,90 1649,56 1647,49 1645,51 1643,52 1641,87 1649,01 1646,05 1642,89 1639,78 1635,12
48 Ilość odpadów z tworzyw sztucznych nieopakowaniowych będzie się zwiększać aŝ do roku 2005, w latach 2006 2010 będzie maleć, natomiast w roku 2011 prognozuje się ponowny wzrost tego strumienia odpadów a w kolejnych latach sukcesywny spadek. Prognoza ilości drobnej frakcji popiołowej przewiduje ciągły spadek tego strumienia odpadów aŝ do roku 2015. Łączna ilość odpadów komunalnych w gminie TrzyciąŜ według prognozy będzie wzrastać do roku 2006, następnie w latach 2007 2010 przewidywany jest spadek, w roku 2011 nastąpi ponowny wzrost, a następnie spadek ilości aŝ do roku 2015. Odpady biodegradowalne Odpady komunalne ulegające biodegradacji oprócz składowania moŝna poddawać innym metodą odzysku i unieszkodliwiania (tabela 3.1.3). Tabela 30.Opcje stosowania metod odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych ulegających biodegradacji poza składowaniem (wg Planu Krajowego) Odpady komunalne ulegające biodegradacji Spalanie Opcje odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych ulegających biodegradacji poza składowaniem Zgazowanie Piroliza Mechaniczno-biologiczne przekształcanie odpadów Odpady mieszane + + + + Odpady kuchenne ulegające biodegradacji + + Odpady zielone + + Odpady kuchenne ulegające biodegradacji i zielone + + Papier + + + + + + Odpady tekstylne + + + + Drewno + + + + zmieszanych Kompostowanie Fermentacja beztlenowa Recykling Ręczne lub mechaniczne sortowanie
49 W tabeli 3.1.3 przedstawiono prognozę wytwarzania odpadów biodegradowalnych na terenie gminy, z uwzględnieniem strumieni składowych. Tabela 31.Prognoza ilości odpadów biodegradowalnych w poszczególnych latach z uwzględnieniem strumieni składowych w Mg/rok Lp. Nazwa strumienia 2004 2005 2006 2010 2015 1 Odpady kuchenne ulegające biodegradacji 160,64 160,49 161,35 159,43 156,80 2 Odpady zielone 30,41 30,44 30,46 30,63 30,32 3 Papier i tektura (nieopakowaniowe) 77,86 77,98 77,85 77,43 76,83 4 Opakowania z papieru i tektury 112,94 113,08 112,95 112,26 111,50 R A Z E M 381,85 381,99 382,61 379,75 375,45 Według wymogów prawa ilość odpadów biodegradowalnych deponowanych na składowisku musi ulegać stopniowemu zmniejszaniu. Przyjęte progi redukcji ilości odpadów biodegradowalnych deponowanych na składowisku zgodnie z PGO dla powiatu olkuskiego kształtują się w stosunku do ilości bazowej następująco: do 80% wagowo w 2006 roku, do 75% wagowo w 2010 roku, do 48% wagowo w 2015 roku, Jako wartość bazową naleŝy przyjąć ilość odpadów biodegradowalnych wytworzonych w 1995 roku. W roku 1995 wytworzono w województwie małopolskim 325 400 Mg odpadów komunalnych przez 3 190 186 mieszkańców. W przeliczeniu dla gminy TrzyciąŜ zamieszkałej w 1995 roku przez 7303 mieszkańców ilość odpadów komunalnych wyniosła 744,91 Mg/rok. PoniewaŜ odpady biodegradowalne stanowią 40,75% objętości łącznej ilości odpadów komunalnych, moŝna załoŝyć jako ilość bazową 303,55 Mg odpadów biodegradowalnych wytworzonych w gminie TrzyciąŜ w 1995. Odnośnie opakowań z tektury i papieru wchodzących w skład odpadów biodegradowalnych naleŝy w poszczególnych latach osiągnąć następujące limity odzysku i recyklingu w stosunku do ilości bazowej z roku 1995: do 45% wagowo w 2006 roku, do 50% wagowo w 2010 roku, do 55% wagowo w 2015 roku. Prognozowany bilans odpadów biodegradowalnych powstających na terenie gminy TrzyciąŜ z uwzględnieniem odzysku i recyklingu przedstawiono w tabeli 25 i na rysunku 10 ZałoŜone poziomy odzysku odpadów przyjęto zgodnie z Krajowym i Powiatowym Planem Gospodarki Odpadami.
50
51 Tabela 32.Prognoza ilości odpadów biodegradowalnych w latach 2005-2014 wraz z przewidywanymi ilościami do odzysku i składowania, [Mg] Rok Odpady kuchenne ulegające biodegradacji 400,00 350,00 300,00 250,00 200,00 150,00 100,00 50,00 0,00 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Odpady zielone Papier i tektura (nieopakowaniowe) Opakowania z papieru i tektury Wyszczególnienie Łącznie ilość odpadów ulegających biodegradacji wytworzonych w roku Obowiązkowy recykling opakowań papierowych Odpady biodegradowalne bez opakowań poddanych obowiązkowemu 1995 130,53 24,28 60,71 88,03 303,55 2005 160,49 30,44 77,98 113,08 381,99 46,25 335,74 248,91 86,83 2006 161,35 30,46 77,85 112,95 382,61 50,83 331,78 242,84 88,94 2007 160,81 30,49 77,72 112,71 381,73 52,13 329,60 239,05 90,56 2008 160,37 30,58 77,70 112,63 381,28 53,50 327,78 235,25 92,53 2009 159,84 30,61 77,57 112,38 380,40 54,79 325,61 231,46 94,16 2010 159,43 30,63 77,43 112,26 379,75 56,13 323,62 227,66 95,96 2011 158,87 30,47 77,90 113,04 380,28 57,65 322,63 200,34 122,29 2012 158,34 30,49 77,64 112,66 379,13 58,58 320,55 176,06 144,49 2013 157,89 30,46 77,36 112,33 378,04 59,53 318,51 151,78 166,73 2014 157,36 30,35 77,10 111,95 376,76 60,45 316,31 145,70 170,60 2015 156,80 30,32 76,83 111,50 375,45 61,33 314,13 145,70 168,42 recyklingowi Dopuszczalne składowanie Dodatkowy konieczny recykling Składowanie i recykling [Mg/rok] Rok Dopuszczalne składowanie Dodatkowy konieczny recykling
52 Rys. 12. Prognoza wytwarzania odpadów biodegradowalnych oraz przewidywane ilości do odzysku i składowania Z przedstawionych wyliczeń wynika, Ŝe juŝ w roku 2005 w gminie TrzyciąŜ naleŝy zebrać dodatkowo od mieszkańców ok. 382 Mg odpadów organicznych, a w 2006 ok. 382,6 Mg i poddać je odpowiednim procesom zagospodarowania. Natomiast w roku 2010 naleŝy osiągnąć poziom pozyskania odpadów z tej grupy rzędu 379,8 Mg, a w roku 2015 ok. 375,5 Mg. Jednocześnie, do składowania dopuszczonych zostanie w roku 2005 ok. 248,9 Mg odpadów ulegających biodegradacji, w roku 2006 - ok. 242,8 Mg, w roku 2010 - ok. 227,7 Mg, natomiast w roku 2015 ok. 145,7 Mg odpadów ulegających biodegradacji. Odpady zielone Odpady zielone najłatwiej spośród odpadów komunalnych ulegają biodegradacji. Powinny być zbierane w sposób selektywny i poddawane procesom kompostowania. Metoda kompostowania jest podstawowym procesem recyklingu organicznego odpadów zielonych. Wybór technologii (od najprostszych metod kompostowania w pryzmach po metody komorowe, kontenerowe z pełną automatyzacją procesu) uzaleŝniony jest od ustaleń gminnych. W KPGO załoŝono, Ŝe w 2006 roku 35% tego strumienia odpadów będzie poddanych procesom kompostowania, a w roku 2010-50%. Odpady z opakowań z papieru i tektury Przyjęto załoŝenie, Ŝe wymagane prawem ilości tych odpadów poddane będą recyklingowi. Szczegółowy plan działań dla tej grupy odpadów przedstawiony został w dalszej części niniejszego opracowania. Dodatkowy konieczny recykling odpadów ulegających biodegradacji Jak wynika z danych, jakie zawiera tabela 3.1.3, poza działaniami przedstawionymi powyŝej dotyczącymi odpadów zielonych i opakowań z papieru i tektury, pozostaje znacząca część odpadów (dodatkowy konieczny recykling), na którą składają się przede wszystkim: odpady organiczne z gospodarstw domowych, papier i tektura (nieopakowaniowe). MoŜliwości odzysku i unieszkodliwiania (poza składowaniem) tych odpadów uzaleŝnione są od warunków lokalnych a takŝe finansowych gminy,
53 Na terenach wiejskich, w małych skupiskach, oczekuje się kompostowania odpadów biodegradowalnych na kompostownikach przydomowych i odpady z tych miejsc nie będą kierowane do składowania.
54 Odpady wielkogabarytowe Odpady wielkogabarytowe to odpady z gospodarstw domowych, które ze względu na duŝe rozmiary (nie mieszczą się do standardowych pojemników) wymagają odrębnego traktowania. Przewiduje się rozwój systemu selektywnej zbiórki odpadów wielkogabarytowych celem ich dalszego przekazu (demontaŝu) dla odzysku i unieszkodliwienia. Zgodnie z PGO dla powiatu olkuskiego zakłada się następujące poziomy odzysku odpadów wielkogabarytowych: w roku 2006 26%, w roku 2010 50% w roku 2015 54%. Tabela 33.Zakładane ilości odpadów wielkogabarytowych przeznaczonych do odzysku i unieszkodliwienia dla gminy TrzyciąŜ w poszczególnych latach Wyszczególnienie 2005 2006 2007 2010 2015 Ilość odpadów wielkogabarytowych wytwarzanych w gminie wg prognozy (tabela 3.1.3), [Mg/rok] Zakładany poziom odzysku odpadów wielkogabarytowych, % Zakładane ilości odpadów wielkogabarytowych przeznaczonych do odzysku i unieszkodliwienia, [Mg/rok] 114,08 120,48 120,08 118,93 123,7 20 26 32 50 54 26,92 31,32 38,43 59,47 66,80 Ilość pozostająca do składowania, [Mg/rok] 87,16 89,16 81,65 59,47 56,90 140,00 120,00 Składow anie/ Odzysk [Mg/rok] 100,00 80,00 60,00 40,00 20,00 0,00 2005 2006 2007 2010 2015 Składowanie, Mg/rok Lata Odzysk, Mg/rok Rys. 13. Bilans składowania i odzysku odpadów wielkogabarytowych w gminie TrzyciąŜ
55 Odpady budowlane usuwane z odpadami komunalnymi Odpady budowlane nie są dotychczas usuwane w sposób zorganizowany w gminie TrzyciąŜ. Zgodnie z załoŝeniami Planu Gospodarki Odpadami dla powiatu olkuskiego, przewiduje się następujące poziomy odzysku odpadów budowlanoremontowych w gminie TrzyciąŜ: rok 2006-20% wytwarzanych odpadów budowlano-remontowych, rok 2010-40% wytwarzanych odpadów budowlano-remontowych, rok 2015-44% wytwarzanych odpadów budowlano-remontowych. Tabela 34.Prognozowane ilości odpadów remontowo-budowlanych wraz z ich poziomem odzysku w poszczególnych latach Wyszczególnienie 2005 2006 2007 2010 2015 Ilość odpadów budowlanych wytwarzanych w gminie wg prognozy (tabela 3.1.3), [Mg/rok] Zakładany poziom odzysku odpadów budowlanych, % Zakładane ilości odpadów budowlanych przeznaczonych do odzysku, [Mg/rok] 311,55 314,17 316,88 324,55 338,96 18 20 25 40 44 56,08 62,83 79,22 129,82 149,14 Ilość pozostająca do składowania, [Mg/rok] 255,47 251,34 237,66 194,73 189,82 Składow anie/ Odzysk [Mg/rok] Odzysk, Mg/rok Składowanie, Mg/rok 350,00 300,00 250,00 200,00 150,00 100,00 50,00 0,00 2005 2006 2007 2010 2015 Lata Rys. 14. Bilans składowania i odzysku odpadów remontowo-budowlanych w gminie TrzyciąŜ Plany gospodarki odpadami wyŝszego rzędu zakładają rozwój zbiórki odpadów budowlanych, z zaleceniem ich selektywności, jako odpadów obojętnych.
56 Odpady niebezpieczne usuwane z odpadami domowymi Dotychczas wraz z odpadami domowymi usuwane są odpady niebezpieczne takie jak: zuŝyte baterie, środki farmaceutyczne, środki ochrony roślin, opakowania po nich i inne. Składniki niebezpieczne powinny być wydzielane są ze strumienia odpadków domowych na drodze zbiórki selektywnej. Wg Planu Powiatowego naleŝy wyznaczyć punkty zbiórki odpadów niebezpiecznych w takich miejscach jak: baterii w sklepach sprzętu elektronicznego, przy punktach sprzedaŝy nowych baterii, przeterminowanych leków w aptekach, środków ochrony roślin i opakowań po nich przy punktach sprzedaŝy tych artykułów. Zgodnie z załoŝeniami planów wyŝszego rzędu, na terenie gminy TrzyciąŜ powinny zostać osiągnięte następujące poziomy selektywnego gromadzenia odpadów niebezpiecznych (wydzielonych ze strumienia odpadów komunalnych) celem przekazania ich do obiektów odzysku/unieszkodliwiania: w roku 2006-22% odpadów niebezpiecznych wchodzących w skład odpadów komunalnych, w roku 2010-50% odpadów niebezpiecznych wchodzących w skład odpadów komunalnych, w roku 2015-54% odpadów niebezpiecznych wchodzących w skład odpadów komunalnych. Tabela 35.Prognozowane ilości odpadów niebezpiecznych powstających w gminie TrzyciąŜ wchodzących w skład odpadów komunalnych z uwzględnieniem zbiórki selektywnej w poszczególnych latach Wyszczególnienie 2005 2006 2007 2010 2015 Prognoza ilości odpadów niebezpiecznych wytworzonych w gminie w poszczególnych latach, [Mg/rok] Wielkość procentowa selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych w poszczególnych latach, % Ilość odpadów niebezpiecznych poddanych zbiórce selektywnej w poszczególnych latach, [Mg/rok] 15,60 16,80 16,74 16,67 17,76 20 22 29 50 54 3,12 3,70 4,85 8,34 9,59
57 3.1.4. Cele gospodarki odpadami komunalnymi w gminie Ochrona środowiska przed odpadami powinna być traktowana jako priorytetowe zadanie, poniewaŝ odpady stanowią podstawowe źródło zanieczyszczeń środowiska. Celem głównym realizowanym do roku 2015 powinna być minimalizacja ilości wytwarzanych odpadów oraz wprowadzenie zgodnego z normami europejskimi systemu ich odzysku i unieszkodliwiania. Regionalna organizacja gospodarki odpadami komunalnymi powinna zapewnić odbiór od mieszkańców odpadów wszelkiego rodzaju oraz wykonanie operacji selektywnej zbiórki, sortowania, przerobu w zakresie wymaganym dla następnego odzysku i składowania pozostałości. Zadania strategiczne dla gmin w zakresie gospodarki odpadami określone zostały w Planie Gospodarki Odpadami dla powiatu olkuskiego. Brak infrastruktury w zakresie odbioru i zagospodarowania odpadów komunalnych stanowić moŝe istotną przeszkodę dla inwestorów. Z tego względu Plan Gospodarki Odpadami w gminie powinien zgodnie z planami wyŝszego rzędu koncentrować się wokół problematyki gospodarki odpadami komunalnymi. Odpady z działalności gospodarczej będą zagospodarowywane przez istniejące zaplecze gospodarki odpadami, na terenie powiatu i poza jego terenem, zgodnie z dotychczasową praktyką. Gmina TrzyciąŜ w kwestii odbioru odpadów pozostaje we współpracy z Zakładem Gospodarki Komunalnej BOLESŁAW sp. z o.o. w gminie Bolesław. Odpady wymagające specjalistycznych usług, powstające w gminie w niewielkich ilościach, będą zagospodarowywane zgodnie z rozwiązaniami wskazanymi Planem Gospodarki Odpadami województwa małopolskiego. Cele do osiągnięcia w gospodarce odpadami komunalnymi, zgodnie z Planami wyŝszego rzędu, są następujące: Cele krótkookresowe do roku 2006: objęcie 95% mieszkańców gminy TrzyciąŜ zbiórką odpadów poprzez utworzenie zintegrowanego systemu gospodarki odpadami, co wyeliminuje niekontrolowane wprowadzanie odpadów do środowiska, objęcie selektywną zbiórką surowców wtórnych 50% mieszkańców gminy, podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców, kierowanie na składowiska do roku 2006 nie więcej niŝ 82% ilości odpadów ulegających biodegradacji, rozwój selektywnej zbiórki odpadów wielkogabarytowych z załoŝonym odzyskiem i recyklingiem równym 26% w roku 2006,
58 rozwój selektywnej zbiórki odpadów budowlanych z załoŝonym odzyskiem i recyklingiem równym 20% w roku 2006, rozwój selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych występujących w odpadach komunalnych z załoŝonym odzyskiem równym 22% w roku 2006, deponowanie na składowiskach nie więcej niŝ 80% wytworzonych odpadów komunalnych, zwiększenie stopnia kontroli nad gospodarką osadami ściekowymi, zwiększenie stopnia przetworzenia komunalnych osadów ściekowych, wdroŝenie Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski, a szczególnie: sporządzenie wykazu pozostających w uŝytkowaniu elementów budowlanych, instalacji i wyrobów zawierających azbest, podlegających zgłoszeniu zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie wymagań w zakresie wykorzystywania i przemieszczania azbestu oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których był lub jest wykorzystywany azbest. Cele szczegółowe w latach 2007 2010: dalszy rozwój zintegrowanego systemu gospodarki odpadami komunalnymi z uwzględnieniem 100% mieszkańców gminy, rozwój selektywnej zbiórki surowców wtórnych z uwzględnieniem 100% mieszkańców gminy, kontynuacja działań w kierunku podwyŝszania świadomości ekologicznej obywateli, intensyfikacja odzysku i unieszkodliwiania odpadów wielkogabarytowych, budowlanych i niebezpiecznych z osiągnięciem zakładanych limitów odzysku i recyklingu: dla odpadów wielkogabarytowych 50%, dla odpadów budowlanych 40%, dla odpadów niebezpiecznych (w grupie odpadów komunalnych) 50%. Skierowanie na składowiska nie więcej niŝ 75% ilości odpadów biodegradowalnych w stosunku do ilości bazowej z 1995 r., deponowanie na składowiskach nie więcej niŝ 67% ilości wytworzonych odpadów komunalnych, prowadzenie dalszych działań związanych z gospodarką osadami ściekowymi w gminie. Cele długookresowe do roku 2015:
59 Kierowanie na składowiska do 48% ilości odpadów biodegradowalnych w stosunku do ilości bazowej z 1995 r., deponowanie na składowiskach nie więcej niŝ 57% ilości wytworzonych odpadów komunalnych, Osiągnięcie załoŝonych limitów odzysku i recyklingu następujących odpadów: wielkogabarytowych 50%, budowlanych 44%, niebezpiecznych (w strumieniu odpadów komunalnych) 54%. 3.1.5. Plan działań w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi Plany gospodarki odpadami wyŝszego rzędu zalecają przy rozpatrywaniu poszczególnych rozwiązań technicznych uwzględnienie następujących zagadnień: minimalizowanie ilości powstających odpadów odzysk i unieszkodliwianie odpadów ulegających biodegradacji, odzysk substancji, materiałów i energii z odpadów, wydzielenie odpadów wielkogabarytowych ze strumienia odpadów komunalnych, wydzielenie odpadów tzw. budowlanych ze strumienia odpadów komunalnych, wydzielenie odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów komunalnych, zapewnienie bezpiecznego składowania w gminie lub poza gminą tych odpadów, których nie da się poddać systemowi odzysku lub unieszkodliwiania w inny sposób. zapobieganie powstawaniu dzikich wysypisk odpadów, Dla gminy TrzyciąŜ proponuje się dwuetapowe wprowadzenie systemu selektywnej zbiórki odpadów komunalnych ETAP I ETAP II Usystematyzowanie gospodarki odpadami na terenie gminy, Rozwój selektywnej zbiórki odpadów. ETAP I Usystematyzowanie gospodarki odpadami na terenie gminy. Głównym celem tego etapu jest objecie wszystkich mieszkańców gminy zorganizowanym systemem selektywnego zbierania odpadów komunalnych. Niezbędne jest w tym etapie opracowanie systemu edukacyjno-informacyjnego dotyczącego selektywnego zbierania odpadów.
60 Selektywna zbiórka odpadów komunalnych u źródła W gminach o charakterystyce rolniczej stosowany jest głównie system workowy selektywnego zbierania odpadów. Polega on na zbieraniu wybranych rodzajów odpadów do specjalnie przystosowanych róŝnokolorowych pojemników workowych umieszczanych na terenie posesji prywatnych. Jest to najskuteczniejsza, a zarazem najtrudniejsza forma selektywnej zbiórki odpadów tj. indywidualna zbiórka na kaŝdej posesji. Zaletą tej formy jest otrzymanie czystych, jednorodnych odpadów, natomiast wadą - duŝa liczba zbiorników lub worków foliowych i rozbudowany system transportu. Selekcja "u źródła" jest formą elastyczną, umoŝliwiającą stopniowe dochodzenie do coraz bardziej precyzyjnego selekcjonowania, poprzez wdraŝanie systemu od dwupojemnikowego aŝ po wielopojemnikowy. System workowy moŝe być wspomagany przez zestaw kontenerów umieszczonych przy centrach handlowych wsi i przy szkołach. Pojemniki (kaŝdy na jeden rodzaj odpadów do selektywnego zbierania odpadów) są na ogół róŝnokolorowe i odpowiednio oznaczone. Zaletą stosowania tego typu pojemników jest łatwość wdroŝenia, wadą natomiast mała ilość odzyskiwanych surowców i ich mała czystość selektywna. Odpady organiczne tzw. bioodpady powstające w gminie wiejskiej takiej jak TrzyciąŜ powinny przede wszystkim być zagospodarowywane we własnym zakresie na kompostownikach przydomowych. Odpady opakowaniowe powinny być zagospodarowywane zgodnie z obowiązującymi przepisami. Selektywna zbiórka odpadów wielkogabarytowych Odbieranie odpadów wielkogabarytowych od mieszkańców powinno być bezpłatne, przez co mieszkańcy gminy chętniej przystępują do takiego systemu. Proponuje się zaplanowanie harmonogramu odbioru odpadów tego typu. Na przykładzie innych gmin, terminy wywozu takich odpadów ustalane są dwa razy w roku na ogół na wiosnę i jesienią. W razie potrzeb bieŝących, harmonogram taki moŝe być aktualizowany. Odpady wielkogabarytowe zbierane na terenie gminy powinny być dostarczane do miejsca gdzie nastąpi ich demontaŝ a poszczególne elementy poddane odzyskowi lub recyklingowi. Jest to waŝny element budowy systemu gospodarki odpadami, poniewaŝ juŝ w 2006 roku powinien zostać osiągnięty pierwszy z załoŝonych poziomów odzysku odpadów wielkogabarytowych.
61 Selektywna zbiórka odpadów budowlano-remontowych Odpady budowlano-remontowe powinny być zbierane selektywnie. Na początku powinny zostać podpisane stosowne umowy z firmami zajmującymi się wywozem takich odpadów. Następnie, jeŝeli w którymś gospodarstwie przewiduje się, Ŝe odpady takie zostaną wytworzone np. przy budowie lub remontach, właściciel posesji powinien zadzwonić do firmy, z którą podpisana jest umowa. Firma powinna dostarczyć specjalne pojemniki, w których będą umieszczane powstające odpady budowlano-remontowe. Specjalnym typem odpadów budowlanych, zaliczanych do niebezpiecznych są odpady zawierające azbest. Odpady takie wymagają specjalnego systemu zbierania, demontaŝu i wywozu. DemontaŜ i wywóz materiałów azbestowych powinien być wykonywany przez specjalistyczne firmy. Odpady budowlano-remontowe zbierane na terenie gminy powinny zostać poddane odzyskowi lub recyklingowi zgodnie z ich właściwościami. W związku z tym powinny być przekazywane podmiotom gospodarczym zajmującym się odzyskiem, recyklingiem lub unieszkodliwianiem takich odpadów. Odpady niebezpieczne wydzielone ze strumienia odpadów komunalnych Jest to specyficzny rodzaj odpadów wytwarzanych w gospodarstwach domowych, wymagający specjalnego traktowania. Powiatowy Plan Gospodarki Odpadami proponuje wprowadzenie zbiórki odpadów niebezpiecznych w systemie workowym. Natomiast odpady typu świetlówki, akumulatory a takŝe wyeksploatowany sprzęt RTV i AGD powinny być usuwane w systemie zbiórki obwoźnej w ustalonych terminach. Do tego celu mogą być stosowane specjalne samochody z pojemnikami (Mobilne Punkty Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych) objeŝdŝające w określone dni wyznaczony obszar (średnio cztery razy w roku). Zbiórka odpadów niebezpiecznych powinna być takŝe realizowana przez sieć handlową np. apteki, sklepy fotograficzne, sklepy z farbami, sklepy z akumulatorami itp. Władze gminne zawierają umowy z róŝnymi placówkami handlowymi w zakresie przyjmowania i przechowywania róŝnych rodzajów odpadów niebezpiecznych. Odbiór odpadów z tych placówek moŝe być realizowany przez przystosowany do tego celu pojazd. W odniesieniu do sklepów sprzedających akumulatory i środki ochrony roślin obowiązek usunięcia odpadów niebezpiecznych spoczywa na właścicielu placówki. Aktualnie w Polsce istnieje wystarczająca ilość zakładów unieszkodliwiających większość odpadów niebezpiecznych. Problem natomiast występuje w przypadku
62 baterii i akumulatorów małogabarytowych, gdyŝ w kraju brak jest odpowiedniej technologii do ich przeróbki. W związku z tym sugeruje się, aby do czasu uruchomienia technologii odzysku i unieszkodliwienia w/w odpadów składować je selektywnie na składowiskach odpadów niebezpiecznych. ETAP I Rozwój selektywnej zbiórki odpadów. System selektywnej zbiórki odpadów będzie wymagał systematycznego doskonalenia. Polegać to będzie na poszerzeniu zakresu selektywnej zbiórki o nowe rodzaje odpadów takich jak: szkło białe, kolorowe, tworzywa sztuczne, PETy itp. Odpady po zebraniu i segregacji powinny być przekazywane podmiotom gospodarczym prowadzącym działalność w zakresie odzysku lub recyklingu poszczególnych rodzajów odpadów. Schemat przykładowego systemu gospodarki odpadami komunalnymi w gminie przedstawiono na rysunku 3.1.5. Gospodarstwa domowe Mokre Suche i zmieszane Kompostowanie Sortowanie Makulatura Selektywna zbiórka odpadów Szkło Metale Tworzywa sztuczne Odpady wielkogabarytowe Odpady budowlane Segregacja i pakowanie Segregacja i demontaŝ Składowanie Paliwa zastępcze Składowanie odpadów obojętnych Odpady niebezpieczne Odpady zielone i osady ściekowe Odbiorcy poza systemem Rys. 15. Przykładowy schemat systemu gospodarki odpadami komunalnymi