Załącznik do uchwały Nr 151/XX/08 Rady Gminy w Łososinie Dolnej z dnia 3 października 2008 roku GMINNY SYSTEM PROFILAKTYKI I OPIEKI NAD DZIECKIEM I RODZINĄ W GMINIE Łososina Dolna na lata 2008-2012 1
WSTĘP Rodzina jest pierwszym i głównym środowiskiem wychowawczym, wpływa na osobowość człowieka, jego życie i rozwój. Jest miejscem, w którym doświadcza się pierwszych kontaktów z otoczeniem, zaczyna się poznawać i rozumieć wartości społeczne, a na ich podstawie buduje się własny system norm i zachowań. Rodzina spełnia określone zadania wobec swoich członków ale także wobec całego społeczeństwa. Wychowanie dzieci leży w interesie zarówno rodziny jak i społeczeństwa. Polityka prorodzinna powinna być podstawą każdych działań społecznych w Gminie. We współczesnych warunkach społeczno- gospodarczych rodzina ulega daleko idącym przekształceniom, zmieniają się jej podstawy społecznoekonomiczne, zmienia się również treść życia rodzinnego, jej funkcje oraz struktura społeczna. Pojawiają się problemy, których współczesna rodzina nie jest w stanie pokonać samodzielnie. Dotyczy to głównie rodzin najsłabszych, o niskim poziomie wykształcenia, pochodzących ze środowisk wiejskich, małomiasteczkowych, wielodzietnych oraz z osobami niepełnosprawnymi. Podstawą społecznej pomocy powinno być wsparcie w procesie prawidłowego budowania relacji w rodzinie oraz prawidłowym wypełnianiu ról rodzinnych i społecznych jej członków. Działania na rzecz rodziny powinny być zróżnicowane w zależności od natężenia problemów występujących na danym terenie. Odmiennych form wsparcia i pomocy oczekują rodziny z problemem uzależnień, przemocą, odmiennych zaś te gdzie występuje problem bezrobocia, bezdomności, zagrożenie ubóstwem, patologią, niewydolne wychowawczo. Jeszcze innych rodziny niepełne oraz z osobą niepełnosprawną. Pomoc powinna prowadzić do przezwyciężenia trudnych sytuacji życiowych, do życiowego usamodzielnienia się rodzin poprzez wykorzystanie własnych możliwości, uprawnień i zasobów rodziny w integracji ze środowiskiem. Pomoc powinna być ukierunkowana na wykorzystanie potencjałów własnych rodziny, na wsparcie rodziny w jej naturalnym środowisku przy aktywnym udziale środowiska lokalnego, Kościołów oraz organizacji pozarządowych. Bardzo istotne jest także zabezpieczenie instytucjonalne. Zintegrowane działania pomocowe powinny zapobiegać sytuacjom trudnym, marginalizacji rodzin oraz powinny służyć odbudowie, podtrzymaniu umiejętności uczestniczenia w życiu społeczności lokalnej i pełnieniu ról społecznych. 2
Zadanie to winno być realizowane przede wszystkim przez: diagnozę i profilaktykę problemów społecznych; rozbudzanie, wzmacnianie i wyzwalanie zasobów tkwiących w rodzinach; wspieranie rodziców w pełnieniu funkcji opiekuńczo- wychowawczych, edukacja rodziców; poprawę jakości życia rodzin zagrożonych ubóstwem i innymi problemami społecznymi; zapewnienie równego i sprawiedliwego dostępu do socjalnej, oświatowej kulturalnej infrastruktury Gminy; Gminny System Profilaktyki i Opieki nad Dzieckiem i Rodziną został przygotowany w oparciu o priorytety określone w Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Łososina Dolna z uwzględnieniem zadań zawartych w tym dokumencie i stanowi bazę do opracowania szczegółowych programów na rzecz rodzin. CEL GŁÓWNY PROGRAMU Poprawa jakości życia rodzin w Gminie Łososina Dolna poprzez rozwój aktywności własnej oraz zapobieganie marginalizacji życia rodziny. Założenia Systemu Profilaktyki i Opieki nad Dzieckiem i Rodziną: 1.Ochrona praw rodziny i dziecka. 2.Wspieranie rodziny w realizacji funkcji wychowawczych i opiekuńczych. 3.Poprawa jakości życia i bezpieczeństwa socjalnego rodzin 4.Kompensowanie deficytów edukacyjnych, wychowawczych, społecznych rodzin i dzieci. 5.Rozwijanie środowiska społecznego sprzyjającego wyzwalaniu potencjału intelektualnego, twórczego i organizacyjnego i społecznego ludzi młodych, 6.Przeciwdziałanie stanom grożącym degradacją społeczną, bezradnością społeczną, wykluczeniem społecznym. 7. Podejmowanie działań profilaktycznych. 3
8.Ochrona zdrowia dzieci i młodzieży. Promowanie zdrowego stylu życia. Główne obszary działań dla poprawy sytuacji rodzin i dzieci- cele i zadania: I. POMOC I WSPARCIE DLA RODZINY FUNKCJONOWANIE RODZINY I.1. * Cel: Wzmacnianie zasobów rodziny. - poznawanie środowiska lokalnego i pozyskiwanie informacji na temat warunków życia rodzin oraz dzieci i młodzieży, wskazanie obszarów wymagających interwencji kryzysowej; - inicjowanie i realizowanie programów służących rozwojowi rodzin, dzieci - wzmacnianie czynników zapobiegających dezorganizacji życia rodzinnego, świadczenie pracy socjalnej na rzecz poprawy funkcjonowania rodzin w środowisku lokalnym; - świadczenie poradnictwa specjalistycznego rodzinom mającym trudności lub wykazującym potrzebę wsparcia w rozwiązywaniu problemów życiowych. I.2. * Cel: Ustawiczne wspieranie rodziców w prawidłowym wypełnianiu funkcji rodzinnych. - aktywizacja rodziców w proces wychowawczo- dydaktyczny dzieci - uruchamianie, wspieranie edukacji i poradnictwa rodziców w zakresie diagnozy zagrożeń i uzależnień u dzieci - uruchamianie wsparcia dla rodzin zagrożonych i dotkniętych dysfunkcjami; - organizowanie zajęć o charakterze informacyjno warsztatowym na terenie 4
placówek oświatowych poświęconych poszerzaniu wiedzy rodziców dotyczącej potrzeb, możliwości i warunków rozwojowych dzieci - budowanie i wzmacnianie form dziennej opieki nad dziećmi. I.3. * Cel: Podniesienie jakości życia rodzin, poprawa warunków materialno- bytowych rodzin. - diagnozowanie i monitoring warunków i jakości życia rodzin; - rozbudowa zintegrowanego systemu chroniącego rodzinę przed utratą bezpieczeństwa socjalnego; -wspieranie rodzin zagrożonych ubóstwem - świadczenie pomocy finansowej i rzeczowej z zakresu pomocy społecznej; -zapewnienie dzieciom i młodzieży z rodzin ubogich opłacenia należności za posiłki w szkole; -podejmowanie działań w ramach programów rządowych w tym: dożywianie dzieci i młodzieży. II. ZAPOBIEGANIE PATOLOGIZACJI RODZINY II.1. * Cel: Powszechna znajomość i przestrzeganie praw dziecka w rodzinie. - promocja i upowszechnianie wiedzy na temat praw dziecka; - edukacja w zakresie ochrony praw dziecka i skutków ich nieprzestrzegania skierowana do rodziców, nauczycieli, pedagogów, pracowników socjalnych, pracowników administracji samorządowej, policji, duchowieństwa; -rozpowszechnianie ulotek, publikacji, prowadzenie szkoleń, warsztatów dotyczących problematyki ochrony dziecka przed przemocą; -uaktywnienie środowisk lokalnych i sąsiedzkich, włączenie do pracy Kościołów i związków wyznaniowych- tworzenie lokalnych koalicji zajmujących się ochroną dzieci przed przemocą. 5
II.2. * Cel: Upowszechnienie wiedzy dotyczącej systemu pomocy dla rodzin w kryzysie. - aktywizacja instytucji pomocowych w informowaniu o własnej działalności; - prowadzenie akcji promocyjnych i informacyjnych na temat możliwości uzyskania pomocy w sytuacjach kryzysu; upowszechnianie informacji o placówkach udzielających pomocy; - zapewnienie dostępu do poradnictwa i doradztwa rodzinnego. II.3. * Cel: Profilaktyka i zmniejszanie zagrożeń uzależnieniami. Zwiększanie poczucia bezpieczeństwa i społecznej pewności siebie dzieci i młodzieży. - promocja programów edukacyjnych profilaktycznych i terapeutycznych związanych z uzależnieniem, adresowanych do dzieci i młodzieży (nikotyna, alkohol, narkotyki); - kontrola przestrzegania zakazu dystrybucji papierosów, alkoholu wśród dzieci - ochrona dzieci przed uzależnieniami w rodzinie, promocja programów profilaktyczno-edukacyjnych realizowanych z Policją; -wspieranie programów ilustrujących zagrożenia współczesności, sposoby prewencji i radzenia sobie w trudnych sytuacjach, uczących odporności na manipulację medialną, grupową, ekonomiczną; -rozwijanie systemu wsparcia dla rodzin z problemami uzależnień oraz wsparcia osób współuzależnionych; -tworzenie grup wsparcia. II.4. * Cel: Doskonalenie instytucjonalnego systemu reagowania w sytuacjach kryzysowych i patologicznych. - szkolenia członków Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych; 6
- konferencje i szkolenia dla pedagogów szkolnych, nauczycieli, pracowników socjalnych, na temat profilaktyki i leczenia uzależnień. II.5. * Cel: Przeciwdziałanie przemocy wobec dzieci i młodzieży. - rozwijanie programów przeciwdziałania przemocy rówieśniczej i szkolnej w środowisku lokalnym; -zapewnienie ofiarom przemocy bezpłatnej pomocy psychologicznej, socjalnej i prawnej, wsparcia psychologicznego w procesie karnym; -tworzenie programów integrujących i aktywizujących społeczność lokalną na rzecz przeciwdziałania dewiacjom i patologii wśród dzieci -diagnoza skali zjawiska krzywdzenia dzieci -promocja działalności programu NIEBIESKA LINIA oraz TELEFONU ZAUFANIA; -podejmowanie działań resocjalizacyjno-terapeutycznych wobec sprawców przemocy; - doskonalenie kadry placówek powołanych do udzielania pomocy ofiarom i sprawcom przemocy, w tym do działań resocjalizacyjno-terapeutycznych ze sprawcami przemocy. III. OCHRONA ZDROWIA I PROMOWANIE ZDROWEGO STYLU ŻYCIA III.1. * Cel: Rozwijanie społecznej świadomości i umiejętności podejmowania działań na rzecz utrzymania i poprawy zdrowia. - prowadzenie i promocja działań z zakresu profilaktyki zdrowia; - prowadzenie w szkołach podstawowych i gimnazjalnych programu edukacji zdrowotnej; -kształtowanie właściwych nawyków żywieniowych; -organizacja imprez, festynów i konkursów o charakterze gminnym propagujących wartości zdrowotne oraz zdrowy styl życia. 7
III.2. * Cel: Kształtowanie właściwych postaw i zachowań wobec zagrożeń i chorób cywilizacyjnych. - szkolenie kadry pedagogicznej dla celów edukacji społecznej metodami interaktywnymi; -prowadzenie zajęć edukacyjnych dla uczniów i ich rodziców na temat zagadnień dotyczących HIV i AIDS, narkomanii oraz edukacji seksualnej; -zapobieganie zachowaniom ryzykownym i promowanie zachowań prozdrowotnych w miejscach spotkań młodzieży- pruby, dyskoteki. III.3. * Cel: Zapewnienie odpowiedniej jakości i dostępności opieki zdrowotnej w środowisku rodzinnym i pozarodzinnym. - zapewnienie dostępu do poradnictwa w ramach podstawowej opieki zdrowotnej oraz opieki psychologiczno-pedagogicznej w szkołach; -przeprowadzanie cyklicznych badań stanu zdrowia i sprawności młodego pokolenia; -realizacja zadań ochrony zdrowia publicznego- higiena, szczepienia ochronne; -realizacja programów profilaktycznych i prozdrowotnych w szkołach- wady postawy, wady wzroku, uzależnienia, prawidłowe żywienie; -upowszechnianie zachowań prozdrowotnych w lokalnych mediach; -podnoszenie wiedzy i świadomości społecznej w zakresie higieny i bezpieczeństwa ciąży. III.4. * Cel: Uzupełnienie opieki zdrowotnej nad dzieckiem niepełnosprawnym. - opracowanie gminnej bazy danych dzieci niepełnosprawnych; - wspieranie programów rehabilitacyjnych przygotowujących niepełnosprawną młodzież do samodzielnego i niezależnego życia; -wspieranie programów kształtujących tolerancję społeczną wobec osób niepełnosprawnych, umożliwiających integrację dzieci zdrowych z niepełnosprawnymi. 8
IV. EDUKACJA KULTURA I REKREACJA IV.1. * Cel: Wyrównywanie szans edukacyjnych. - tworzenie warunków do zwiększania liczby zajęć pozalekcyjnych dla dzieci -wydłużenie czasu pracy świetlic szkolnych; -zwiększenie liczby działających szkolnych kół zainteresowań; -doposażenie szkół podstawowych i gimnazjów w materiały dydaktyczne oraz pracownie komputerowe, -pomoc finansowa w zakresie wyposażenia w podręczniki i przybory szkolne dzieci i młodzieży z rodzin ubogich; -stworzenie systemu usług wspierających proces edukacji uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi- organizowanie zajęć korekcyjnokompensacyjnych dla uczniów, zapewnienie pomocy dydaktycznej dzieciom mającym trudności w realizowaniu programów szkolnych wg indywidualnych potrzeb; -rozwój i modernizacja infrastruktury oświaty; -wspieranie osób niepełnosprawnych w kontynuowaniu edukacji. IV.2. * Cel: Rozwijanie świadomości społecznej i kształtowanie prawidłowych postaw społecznych wśród dzieci i młodzieży. Utworzenie platformy współpracy rodziców, nauczycieli i uczniów gwarantującej skuteczne współdziałanie. -promowanie, wspieranie zajęć szkolnych mających na celu kształtowanie postaw ukierunkowanych na rozwój umiejętności społecznych wśród dzieci -realizacja w procesie dydaktycznym programów przygotowujących dzieci i młodzież do prawidłowej diagnozy i rozwiązywania problemów społecznych, rodzinnych i jednostkowych; - promowanie, wspieranie zajęć wśród dzieci i młodzieży mających na celu budowanie kreatywności, przedsiębiorczości, umiejętności wyrażania 9
i prezentowania własnej osoby; -realizacja w procesie dydaktycznym programów rozbudzających wśród dzieci i młodzieży świadomość problemów społecznych i cywilizacyjnych; - rozpoznanie zjawiska wypadania dzieci i młodzieży z systemu edukacji przed ukończeniem gimnazjum i zdobyciem kwalifikacji zawodowych; - podejmowanie działań pogłębiających współpracę między szkołami i rodzicami. IV.3. * Cel: Poszerzenie oferty kulturalnej, budowanie warunków do aktywności sportowo- rekreacyjnej dla dzieci i młodzieży. - rozwój biblioteki, zwiększanie liczby dostępnych publikacji; -inicjowanie i wspieranie plenerowych imprez rekreacyjnych i sportowych dla dzieci, młodzieży i rodzin, w tym imprez o charakterze integracyjnym; -wspieranie organizacji imprez kulturowych; -współpraca z klubami sportowymi; - wspieranie różnorodnych sekcji sportowych; -wspieranie różnych form turystyki lokalnej i krajowej; -wspieranie projektów zapobiegających biernemu spędzaniu czasu wolnego oraz uzależnieniom wśród dzieci i młodzieży. V. REALIZATORZY PROGRAMU : Ośrodek Pomocy Społecznej w Łososinie Dolnej Urząd Gminy w Łososinie Dolnej Pełnomocnik Wójta Gminy Łososina Dolna ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Łososinie Dolnej Organizacje i Stowarzyszenia Pozarządowe Szkoły Niepubliczne Przedszkole Policja Zakłady Opieki Zdrowotnej Kuratorzy Sądowi, Sądecki Ośrodek Interwencji Kryzysowej, Prokuratura Rejonowa, 10
Poradnia Małopolskiego Ośrodka Profilaktyki i Terapii Uzależnień Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie Sąd Rejonowy. VI. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA : Budżet Gminy, środki pozyskane z funduszy zewnętrznych: rządowych, pozarządowych, programów celowych VII. KONTROLA REALIZACJI : 1. Wójt Gminy Łososina Dolna sprawuje na bieżąco nadzór nad realizacją Programu przez Ośrodek Pomocy Społecznej w Łososinie Dolnej i podejmuje niezbędne działania zmierzające do osiągnięcia celów wyznaczonych w programie. 2. Pełnomocnik Wójta Gminy d/s rozwiązywania problemów alkoholowych składa sprawozdanie z działalności Wójtowi Gminy do 31 stycznia roku następującego, po roku, którego sprawozdanie dotyczy. 3. Wójt Gminy Łososina Dolna składa sprawozdanie z realizacji Programu Radzie Gminy r w terminie do 31 marca roku następującego po roku, którego sprawozdanie dotyczy. VIII. POSTANOWIENIA KOŃCOWE : 1. Opracowany program jest dokumentem, który może podlegać okresowym weryfikacjom i modyfikacjom w niezbędnym zakresie, dostosowanym do zmieniającej się rzeczywistości i przepisów prawa. 2. Zadania zawarte w Programie będą realizowane w zależności od posiadanych środków własnych i pozyskanych z zewnątrz.. 11