KOMISJA DS. RUCHÓW, STOWARZYSZEŃ I ORGANIZACJI KATOLICKICH

KOMISJA DS. RUCHÓW, STOWARZYSZEŃ I ORGANIZACJI KATOLICKICH (projekt dokumentu) I. Aktualna sytuacja w Archidiecezji Poznańskiej Archidiecezja Poznańska ma bogatą tradycję, gdy chodzi o zaangażowanie świeckich katolików w życie Kościoła i w budowanie na fundamentach ewangelicznych społecznopolitycznego obrazu Wielkopolski. Nie można zapomnieć takich nazwisk z przełomu XIX i XX wieku, jak: ks. P. Wawrzyniak, ks. W. Ludwiczak, Arcybiskup Florian Stablewski, ks. kan. Stanisław Adamski a także Arcybiskup Walenty Dymek wokół których tworzyły się kręgi laikatu zaangażowanego w budowanie Królestwa Bożego na wielkopolskiej ziemi. Dla takich właśnie ludzi, dla laikatu zaangażowanego w życie Kościoła, wielką pomocą były i są organizacje kościelne, formujące katolików świeckich. Dlatego z tak wielkim entuzjazmem podjęto szansę tworzenia i działania w ramach stowarzyszeń katolików świeckich. Entuzjazm ten powiększało zaangażowanie papieży, którzy dla takich właśnie formacyjnych i zorganizowanych działań powołali do życia stowarzyszenie laikatu katolickiego pod nazwą Akcja Katolicka. W Polsce inicjatorem działań Akcji Katolickiej był Ksiądz Prymas Kardynał A. Hlond. W czterech kolumnach: kobiety, mężczyźni, młodzież żeńska, młodzież męska kształtowało swoje apostolskie nastawienie i działanie tysiące młodszych i starszych ludzi. Mimo, iż działalność Akcji Katolickiej rozwijała się w Polsce tylko w latach 1931 39, zostawiła ona, zarówno w mentalności członków, jak i w zewnętrznych dziełach (domy parafialne, domy formacyjne, patronat nad kulturą, inicjowanie różnych spotkań integracyjnych itp.) godny podziwu ślad. Obok formalnych stowarzyszeń istniały także grupy zrzeszone w bardziej religijno-dewocyjnym charakterze: Sodalicja Mariańska, Krucjata Eucharystyczna,... Podczas II Wojny Światowej młodzież i dorośli, uformowani w głębokim duchu religijno-patriotycznym, dali przykład świętości, wyróżnionej przez wyniesienie niektórych z nich na ołtarze. Po II Wojnie Światowej władze państwowe, w obawie przed zbyt aktywną postawą młodzieży i starszych z kręgu świeckich działaczy katolickich, zabroniły działalności stowarzyszeń: początkowo Akcji Katolickiej dorosłych, a potem także Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Żeńskiej i Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Męskiej. Problematyka dotycząca roli i zadań ruchów i stowarzyszeń katolickich w Kościele nie została podjęta w sposób wyraźny przez dwa poprzednie synody Archidiecezji Poznańskiej (w latach 1968 oraz 1992/1993). Pierwszy z nich odbywał się tuż po Soborze Watykańskim II, gdy w Polsce dopiero wprowadzano jego postulaty. Drugi synod, który obradował, gdy istniały już oficjalnie pewne ruchy, stowarzyszenia, wspólnoty, z uwagi na niejasną sytuację politycznospołeczną, nie omawiał szerzej tego zagadnienia. Kiedy po 1989 roku otworzyła się możliwość bardziej jawnego działania wspólnot, które dotąd funkcjonowały nieoficjalnie (np. Oazy dzieci i młodzieży) a także tworzenia nowych grup wybuchła, jak się wyraził Jan Paweł II - jakby nowa wiosna Kościoła. Dotyczy to także Archidiecezji Poznańskiej. Powstały nowe grupy katolików świeckich, pragnących pogłębiać we wspólnotach swoje życie duchowe, a także przygotować się do aktywnego udziału w życiu duszpasterskim Kościoła, również na terenie Archidiecezji Poznańskiej. Otworzyła się też nowa możliwość apostolskiego zaangażowania katolików świeckich w kształtowanie życia społecznego - począwszy od rodziny przez życie gospodarcze, polityczne a także kulturę i naukę. Widocznym przejawem tej bardziej aktywnej działalności różnych ruchów i stowarzyszeń katolickich stało się zwołanie I Diecezjalnego Kongresu Ruchów i Stowarzyszeń 1

Katolickich (w dniach 25-27.09.1998 w Poznaniu). Jego hasłem stały się słowa Będziecie moimi świadkami. W konsekwencji tego kongresu w dniu 27 listopada 1998 roku utworzono Diecezjalną Radę Ruchów i Stowarzyszeń Katolickich Archidiecezji Poznańskiej. Swój formalny akces do Rady zgłosiło wówczas 36 różnych wspólnot. Rada Ruchów pracuje w oparciu o regulamin przyjęty w dniu zawiązania Rady. Do zasadniczych zadań Rady należą: - wspieranie się wzajemne organizacji katolickich, - dawanie świadectwa jedności poprzez podejmowanie wspólnych inicjatyw i zadań, - wyrażanie opinii i zajmowanie stanowiska w sprawach publicznych. Na jesieni 2003 roku miał miejsce w Poznaniu II Diecezjalny Kongres Ruchów i Stowarzyszeń Katolickich. Odbywał się on pod hasłem Ku cywilizacji życia i miłości. 16 października 2004 r. odbył się też jednodniowy Kongres Ruchów i Stowarzyszeń Katolickich Miasta Leszna. W międzyczasie do Rady Ruchów włączyły się nowe grupy, tak że aktualnie Diecezjalną Radę tworzy 50 różnych wspólnot katolików świeckich. Na czele Rady stoi wybierane co dwa lata Prezydium, które wyłania spomiędzy siebie przewodniczącego. Szczególnym wydarzeniem w najnowszej historii Archidiecezji Poznańskiej stanowiło także erygowanie w dniu 24.06.1996 r. Diecezjalnego Instytutu Akcji Katolickiej. To stowarzyszenie stało się odtąd promotorem licznych inicjatyw podejmowanych przez katolików świeckich Archidiecezji Poznańskiej. Zwieńczeniem tych działań stał się zorganizowany w Poznaniu w dniach 23-25.11.2001 r. I Krajowy Kongres Akcji Katolickiej. Prezentację organizacji wchodzących w skład Rady Ruchów i Stowarzyszeń Katolickich Archidiecezji Poznańskiej oraz krótką ich charakterystykę zawiera Aneks do niniejszego dokumentu. Dla lepszego zrozumienia form działania katolików świeckich przyjmuje się zwykle następujące rozróżnienie: - Stowarzyszenia: Są to dobrowolne i trwałe związki grup lub osób, zorganizowanych dla realizacji wspólnych zamierzeń lub dla niezarobkowego prowadzenia jakiejś działalności, np. społecznej, kulturalnej, religijnej itp. a działające w oparciu o prawo kościelne lub prawo państwowe i zasady stosowne do statutu czy regulaminu i posiadające władze oraz struktury organizacyjne właściwe dla określonego w statucie obszaru działania; - Ruchy: Są to grupy osób organizujące się w celu rozwiązania jakiejś ważnej kwestii społecznej, a nade wszystko tworzące pewien program kształtowania wiary i chrześcijańskiego świadectwa, którego metody wychowawcze oparte są na określonym charyzmacie, udzielonym założycielowi ruchu w konkretnych okolicznościach i w określonych formach. Działają według regulaminów wewnętrznych; - Wspólnoty: Są to grupy oparte na bezpośrednich, osobistych kontaktach oraz na wysokim stopniu identyfikacji i zaangażowania. W ostatnich latach pojawiła się także możliwość zakładania fundacji, których członkowie w oparciu o obowiązujące prawo cywilne gromadzą środki dla realizacji różnorodnych celów społecznych. II. Nauczanie Kościoła Sobór Watykański II naucza, że: Świeccy, jako uczestnicy funkcji Chrystusa Kapłana, Proroka i Króla mają czynny udział w życiu i działalności Kościoła. We wspólnotach kościelnych działalność ich jest do tego stopnia konieczna, że bez niej samo apostolstwo pasterzy nie może zazwyczaj być w pełni skuteczne. (DA 10) 2

Nasze czasy wymagają gorliwości ludzi świeckich. Wzrastająca z dnia na dzień liczba ludzi, rozwój nauki i techniki, ściślejsze kontakty między ludźmi ogromnie rozszerzyły tereny apostolstwa świeckich, w większości dostępne tylko dla nich samych. Wywołały one także nowe problemy, które domagają się gorliwszego zaangażowania apostolskiego ludzi świeckich. (por. DA 1). Apostolska misja wiernych świeckich realizuje się najpierw poprzez ich indywidualne zaangażowanie. Do tego rodzaju apostolstwa zawsze i wszędzie owocnego, a w niektórych okolicznościach jedynie przydatnego i możliwego, są wezwani i zobowiązani wszyscy świeccy. (por. DA 16) Mają oni osobistym przykładem życia dążącego do świętości dawać świadectwo światu. Pierwszą płaszczyzną społecznego zaangażowania katolików świeckich stanowi małżeństwo i rodzina. Apostolskim zadaniem świeckich jest przede wszystkim troska o to, by rodzina była świadoma własnej tożsamości tego, że jest pierwszą i podstawową komórką społeczną oraz swej oryginalnej roli w społeczeństwie. (por. CHL 40) Apostolskie zaangażowanie świeckich powinno dotykać dalej takich przejawów życia społecznego jak polityka, życie gospodarcze oraz kultura. Na wszystkich tych obszarach potrzeba misji ewangelizacyjnej, którą często właśnie ludzie świeccy mogą i powinni najskuteczniej wypełniać. (por. CHL 42-44) To zaangażowane działanie poszczególnych osób, swój specyficzny wyraz znajduje w zrzeszonej działalności katolików świeckich, czyli w takiej, w której solidarnie i w sposób odpowiedzialny uczestniczą oni w życiu i misji Kościoła (por. CHL 29). Zrzeszanie się wiernych zawsze było zjawiskiem obecnym w historii Kościoła, o czym świadczą rozmaite bractwa, trzecie zakony i stowarzyszenia. Jednak w czasach najnowszych, po Soborze Watykańskim II, nastąpiło w tym względzie niezwykłe ożywienie. Dokumenty soborowe podają, że świeccy mają prawo zrzeszania się dla realizacji apostolskiej misji wobec współczesnych społeczeństw. Zachowując należyty stosunek do władz kościelnych, mają świeccy prawo zakładać stowarzyszenia, kierować nimi i wstępować do już istniejących. (DA 19). Mówi o tym także Kodeks Prawa Kanonicznego: Wierni mają prawo swobodnego zakładania stowarzyszeń i kierowania nimi dla celów miłości lub pobożności albo dla ożywienia chrześcijańskiego powołania w świecie, a także odbywania zebrań dla wspólnego osiągnięcia tych celów. (KPK 215) Jan Paweł II precyzuje kryteria oceny i uznania kościelnego charakteru zrzeszeń laikatu. Do tych kryteriów należą: - stawianie na pierwszym miejscu powołania każdego chrześcijanina do świętości, które objawia się w owocach łaski, które polega na dążeniu do osiągnięcia pełni chrześcijańskiego życia i doskonałości miłości, - odpowiedzialność w wyznawaniu wiary katolickiej, wyrażająca się w tym, że przyjęcie i przepowiadanie prawdy odbywa się zgodnie z interpretacją Nauczycielskiego Urzędu Kościoła, - świadectwo trwałej i autentycznej komunii znajdujące wyraz w synowskim odniesieniu do papieża, który jest trwałym i widzialnym źródłem jedności kościoła powszechnego i do biskupa, będącego widzialnym źródłem i fundamentem jedności Kościoła partykularnego, - zgodność z apostolskim celem Kościoła i udział w jego realizacji czyli w ewangelizacji i uświęcaniu ludzi, by w ten sposób przepoić duchem ewangelicznym różne społeczności i środowiska, - zaangażowana obecność w ludzkiej społeczności, będąca zawsze w świetle społecznej nauki Kościoła służbą na rzecz pełnej godności człowieka (por. CHL 30). Obok wymienionych kryteriów pastoralnych, stowarzyszenia wiernych czy to duchownych czy świeckich, czy też duchownych i świeckich, zobowiązane są do przestrzegania zasad zawartych w Kodeksie Prawa Kanonicznego (kanony 298-329) Kodeks ten podaje: zasady tworzenia ruchów i stowarzyszeń katolików świeckich, relacje z władzą duchowną sprawującą nadzór nad ich działalnością, formy prawne określające ich cele, zadania i struktury oraz 3

przypomina, że żadne stowarzyszenie nie może przybrać nazwy katolickie chyba za zgodą kompetentnej władzy kościelnej. (kanon 300). Do bardziej zaangażowanej działalności apostolskiej w ramach stowarzyszeń, ruchów i organizacji katolików świeckich wzywa także II Polski Synod Plenarny. Należy zachęcać wiernych świeckich do zrzeszania się w stowarzyszeniach i różnych organizacjach społecznych i politycznych, których programy i działanie zgodne są z wskazaniami nauczania społecznego Kościoła (PSPS 48). Wspólnoty i ruchy katolickie winny troszczyć się o koordynację udzielanej w nich formacji z duszpasterstwem ogólnym. Ich działalność ma zawsze prowadzić do pełniejszego włączenia wiernych w życie wspólnoty parafialnej. Należy dążyć do współpracy wiernych z poszczególnych ruchów i ognisk Akcji Katolickiej na rzecz dobra parafii. (tamże, 43) Kościół zachęca też duchownych (szczególnie proboszczów) do przyjęcia życzliwej postawy i otoczenia opieką zrzeszeń wiernych świeckich. W dokumentach Poznańskiego Synodu Archidiecezjalnego 1992-1993 zapisano: Synod zachęca wiernych do zrzeszania się w stowarzyszeniach i w ruchach religijnych i grupach duszpasterskich pracujących w jedności z Biskupem. Duszpasterze zaś niech popierają oraz otaczają opieką istniejące zrzeszenia, służą im pomocą i radą, a w miarę potrzeby roztropnie i odpowiedzialnie zachęcają do wstępowania do nich (PSA, 15). III. Zadania stojące przed Archidiecezją Poznańską Jan Paweł II w Liście apostolskim Tertio millennio adveniente wzywa wszystkich członków Kościoła, a w szczególny sposób wiernych świeckich, by stosownie do swych możliwości starali się być obecni na współczesnych areopagach wielkich obszarach polityki i ekonomii, cywilizacji i kultury, które domagają się ponownej ewangelizacji. (por. TMA 57). Dla wypełnienia tego zadania potrzeba poszukiwania ciągle nowych form apostolskiego zaangażowania katolików świeckich. Zadania podejmowane przez poszczególnych wiernych świeckich określa odrębny dokument synodalny. Poniżej przedstawiono zadania stojące przed różnego rodzaju zrzeszeniami katolików świeckich w Archidiecezji Poznańskiej. 1. Ewangelizacja świata Przemiany jakie nastąpiły w Polsce po 1989 roku otworzyły nowe możliwości działania katolików świeckich już nie tylko w obrębie przestrzeni kościelnej ale także w różnych wymiarach życia społecznego: w polityce, gospodarce, kulturze i nauce. Pojawiły się także nowe regulacje prawne umożliwiające funkcjonowanie różnych organizacji katolickich na forum życia publicznego. Pierwszym ich zadaniem powinno być zatem wykorzystanie tej szansy dla potrzeb ewangelizacji. Na terenie Archidiecezji Poznańskiej pojawiły się możliwości współpracy organizacji katolickich z różnego typu organizacjami samorządowymi i instytucjami władz lokalnych i państwowych (szczególnie interesujące są inicjatywy podejmowane przez parafie we współpracy z Radami osiedlowymi). Formy tej współpracy dotyczą nie tylko programów ale także i środków niezbędnych do ich realizacji. Może to pomóc organizacjom katolików świeckich w wypełnieniu ich podstawowego zadania jakim jest przepajanie rzeczywistości świeckiej duchem Ewangelii. Szczególne znacznie ma to w odniesieniu do tych działań, których celem jest wszechstronna pomoc rodzinie (dla przykładu: Stowarzyszenie Rodzin Katolickich, Fundacja Pomocy Samotnej Matce Pro Vita, Fundacja Głos dla Życia itp.). W dalszej mierze odnosi się to także do organizacji, które działają na rzecz przeniesienia zasad katolickiej nauki społecznej w życie gospodarcze i polityczne (dla przykładu: Akcja Katolicka, Katolickie Stowarzyszenie Civitas Christiana, Duszpasterstwa Specjalistyczne: Ludzi Pracy, Lekarzy, Bankowców, Przedsiębiorców Poznańskich itp.). Wielkim polem ewangelizacji staje się także kultura a 4

szczególnie środki społecznego przekazu. Działalność zrzeszeń katolików świeckich powinna koncentrować się na tym, aby z jednej strony ich głos był obecny w dyskusjach toczonych w już istniejących mediach; a z drugiej strony by - wykorzystując możliwości - inicjowały onenowe formy oddziaływania w postaci wydawnictw, publikacji, prasy (począwszy od prasy parafialnej), produkcji filmowej (video), muzycznej (płyty CD). Nową nie wykorzystaną jeszcze należycie szansą ewangelizacji jest także Internet. Media, a szczególnie media katolickie powinny być także miejscem informowania o działających organizacjach katolickich, o miejscu i czasie spotkań, ich programie, celu i zadaniach, o specyfice charyzmatów poszczególnych organizacji. W tym zakresie dużą rolę ma do spełnienie Rada Ruchów i Stowarzyszeń Archidiecezji Poznańskiej, choćby przez wypracowanie profesjonalnej formuły konferencji prasowych i innych sposobów docierania do opinii publicznej. 2. Priorytet pracy formacyjnej w organizacjach katolickich Należy także pamiętać, że mimo zróżnicowania charyzmatów i form działania, zrzeszenia katolickie mają wspólny cel. Jest nim odpowiedzialne uczestnictwo w misji Kościoła, głoszącego Ewangelię Chrystusa jako źródło ludzkiej nadziei i odnowy społecznej (por. CHL 29). W realizacji tego podstawowego zadania pomocą jest najpierw nauczanie Ojca świętego i Stolicy Apostolskiej, dokumenty Kościoła Polskiego a także Program Duszpasterski Archidiecezji Poznańskiej. Stowarzyszenia i organizacje katolickie powinny jako priorytet pracy formacyjnej uwzględniać wskazania tego programu. Formacja członków zrzeszeń i organizacji katolickich powinna obejmować trzy wymiary duchowy, intelektualny i apostolski. Miejscem tej formacji jest wspólnota kościoła lokalnego a w szczególności parafia. Parafia jest też często pierwszym miejscem, w którym sprawdza się jakość zaangażowania katolików świeckich. Członkowie organizacji i zrzeszeń katolików świeckich powinni stanowić najbardziej zaangażowaną grupę parafian uczestniczącą nie tylko w przeżywanej we wspólnocie liturgii sakramentalnej oraz różnych formach paraliturgii (nabożeństwa, adoracje, modlitwy itp.) ale także inicjującą spotkania formacyjne (wykłady, prelekcje, spotkania itp.). W wielu parafiach można zaobserwować ożywienie zainteresowania studiowaniem Pisma świętego w kręgach biblijnych. Duchową formację powinno dopełniać także studium katolickiej nauki społecznej. Określa ona podstawowe zasady, jakimi należy się kierować w różnych przejawach życia publicznego. Szczególne zadanie przypada w tym względzie Parafialnym Oddziałom Akcji Katolickiej. Sprawdzianem duchowej i intelektualnej formacji katolików świeckich jest ich zaangażowanie w konkretne działania apostolskie podejmowane w parafii i poza nią. 3. Duszpasterze a stowarzyszenia i ruchy katolickie Szczególną uwagę Synod pragnie zwrócić na znaczenie właściwych relacji między duszpasterzami a wspólnotami, ruchami i stowarzyszeniami katolickimi. Model duszpasterstwa czyniący z księdza centralną postać wszelakiej aktywności świeckich (inspiratora, lidera i współorganizatora) nie sprzyja prawidłowym relacjom między tymi podmiotami. Może wpływać na zmniejszenie aktywności świeckich, powodować brak obiektywizmu w ocenie działalności grup i osób je tworzących, a także prowadzić do utraty autorytetu przez kapłana. Nie należy także ulegać pokusom tworzenia nowych grup a zaniedbywać już istniejące. Wprawdzie to pierwsze jest łatwiejsze i daje możliwość uzyskania szybkich efektów, jednak w dłuższej perspektywie narażone jest na wspomniane wyżej zagrożenia. Bardziej trwałe i efektywne, choć wymagające czasu i właściwego podejścia będzie wchodzenie w grupy już istniejące a także w grupy o wyraźnych strukturach organizacyjnych, celach oraz zadaniach 5

statutowych. Pozwala to na przyjęcie właściwej roli jaką kapłan ma do wypełnienia wobec grupy - przewodnika i opiekuna duchowego. We właściwych relacjach między duszpasterzem a wspólnotami, ruchami i stowarzyszeniami katolickimi bardzo wiele zależy od postaw tworzących je osób. Winny one pamiętać, iż głównym ich celem jest formowanie siebie i grupy, aby lepiej służyć innym, a relacje interpersonalne jakie w niej zachodzą opierać się muszą na wzajemnej tolerancji, której efektem jest zgodne realizowanie właściwego dla niej powołania. Równie ważna jest stała pamięć o potrzebie otwartości na inne grupy i ruchy, unikanie niezdrowej konkurencji między sobą w tym duchu wytrwale zmierzając do budowania autentycznej, żywej wspólnoty Kościoła parafialnego i diecezjalnego. W związku z tym należy tak programować proces budowania własnej formacji i działalności zewnętrznej, aby ta ostatnia była naturalną konsekwencją wzrastania w formacji duchowej i prospołecznej, a nie zastępowała jej. Obserwacja wskazuje, że ruchy, organizacje i stowarzyszenia katolickie działają w naszej Archidiecezji głównie w Poznaniu i w większych miastach. Tymczasem w parafiach wiejskich i małomiasteczkowych jest także wielu ludzi chętnych do apostolstwa. Trzeba więc stworzyć warunki i szansę dla ujawnienia ich aktywności. Jedną z możliwości mogą stać się powołane w ostatnim czasie Parafialne Rady Duszpasterskie oraz Parafialne Rady Ekonomiczne. Zarówno dla duszpasterzy jak i dla członków tych rad stanowią one szansę nie tylko wymiany poglądów, która umożliwi lepsze zrozumienie potrzeb parafii, ale także opracowania wspólnego programu działań i podjęcia wspólnej odpowiedzialności za tę parafialną cząstkę Kościoła w Archidiecezji Poznańskiej. Nie można również pominąć znaczenia pracy w grupach i stowarzyszeniach dziecięcych i młodzieżowych. Praca ta odgrywa wielką rolę dla rozwoju zrzeszeń katolickich. Tam kształtują się postawy i umiejętności życia wspólnotowego, tam rodzą się i utrwalają ideały, tam dokonuje się przygotowanie do pracy w dojrzałym społeczeństwie. Wspólną troską duszpasterzy i wszystkich uczestniczących w misji Kościoła, czy to w formie osobistej, czy zrzeszonej, winno być zachęcenie dzieci i młodzieży do udziału w organizowanych dla nich grupach i wspólnotach oraz udzielanie wszelkiego rodzaju pomocy. Jest też istotną sprawą, by rządcy parafii dążyli do dysponowania funkcjonalnymi i estetycznymi salkami parafialnymi i innymi pomieszczeniami, w których życie wspólnotowe znajdowałoby dobre warunki rozwoju. 4. Współpraca zrzeszeń katolickich Gotowość organizacji katolickich do wzajemnej współpracy jest obok łączności z papieżem i biskupem jedną z zasad kościelnej komunii i zarazem jednym z podstawowych kryteriów kościelnego charakteru wszystkich zrzeszeń. Wspólnotom, ruchom i stowarzyszeniom katolickim stale musi towarzyszyć świadomość, iż: Wszyscy, tak Pasterze jak i wierni, mamy obowiązek rozwijać i stale umacniać braterskie więzy i stosunki, oparte na szacunku, serdeczności i współpracy pomiędzy rozmaitymi zrzeszeniami laikatu. Tylko w ten sposób całe bogactwo darów i charyzmatów, którymi obdarza nas Bóg, będzie mogło owocnie i w sposób uporządkowany przyczyniać się do budowania wspólnego domu (por. Rz 12,10).Odpowiedzialny stosunek do daru komunii wyraża się przede wszystkim w usilnym staraniu o przezwyciężenie każdej pokusy rozłamu i sprzeciwu, która zagraża życiu i apostolskiemu zaangażowaniu chrześcijan.( por. 1 Kor. 1,12-13) Większość zrzeszeń katolickich realizuje tę zasadę kościelnej komunii współpracując ze sobą na forum Rady Ruchów i Stowarzyszeń Archidiecezji. Poznańskiej. Synod dostrzega celowość takiej współpracy organizacji katolickich i zachęca do podjęcia przez Radę Ruchów i Stowarzyszeń pożytecznych dla wszystkich zrzeszeń katolickich przedsięwzięć. 6

Wykaz dokumentów: CHL DA Jan Paweł II, Adhortacja apostolska Christifideles laici, Pallottinum, Poznań 1989. Sobór Watykański II, Dekret o apostolstwie świeckich Apostolicam actuositatem, W: Sobór Watykański II. Konstytucje, dekrety, deklaracje. Poznań 1968. KPK Kodeks Prawa Kanonicznego, Pallottinum, Poznań 1984. PSA Poznański Synod Archidiecezjalny 1992-1993. Dokumenty. Poznań 1993. PSPS TMA Sól ziemi. Powołanie i posłannictwo świeckich, W: II Polski Synod Plenarny (1991-1999), Pallottinum, Poznań 2001 Jan Paweł II, List apostolski Tertio millennio adveniente, Księgarnia Św. Wojciecha, Poznań 1994 Załączniki: Regulaminy i statuty Ruchów i Organizacji 7

A N E K S Formacje należące do Diecezjalnej Rady Ruchów i Stowarzyszeń Katolickich I. Stowarzyszenia Katolickie 1. Akcja Katolicka W Archidiecezji Poznańskiej istnieje od 24.6.1996 r. Posługuje się Statutem przyjętym przez Episkopat Polski. Celem Akcji Katolickiej jest pogłębianie formacji chrześcijańskiej oraz organizowanie bezpośredniej współpracy katolików świeckich z hierarchią kościelną w prowadzeniu misji apostolskiej Kościoła (art.9 Statutu). W Archidiecezji Poznańskiej liczy 1230 członków, działa w 81 parafiach. 2. Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Jest stowarzyszeniem kościelnym działającym na terenie całej Polski. Pozostaje pod zwierzchnim kierownictwem Konferencji Episkopatu Polski, która powołała je dnia 10 października 1990 roku i zatwierdziła Statut. Dla usprawnienia działań, Krajowa Rada KSM uchwaliła dnia 26.02.2000 r. Regulaminy. W Archidiecezji Poznańskiej KSM liczy 543 członków (po przyrzeczeniu) w 71 parafiach. 3. Klub Inteligencji Katolickiej w Poznaniu Powstał w 1957 roku jako jeden z pierwszych w Polsce (po wydarzeniach roku 1956). Chce pogłębiać świadomość religijną i patriotyczną oraz poczucie odpowiedzialności za rozwój Kościoła Katolickiego oraz narodu i państwa polskiego. Liczy ok.500 członków. 4. Katolickie Stowarzyszenie Lekarzy Polskich Zostało utworzone na Jasnej Górze w trakcie II. Dnia Chorego. Działa w ponad 30 oddziałach wojewódzkich, skupia na terenie kraju ponad 2.000 lekarzy. Oprócz troski o stałą formację lekarzy (pogłębienie znajomości dokumentów Kościoła, stanie na straży prestiżu lekarza itp. ),prowadzi także działalność wychowawczą i opiekuńczą oraz kulturalną. Cotygodniowe dyżury: w biurze Parafii N.Serca P.Jezusa przy ul. Kościelnej. 5. Wielkopolskie Stowarzyszenie Rodzina Rodzinie Chociaż tworzy je ok.30 osób, swoją opieką nad rodzinami wielodzietnymi, inwalidzkimi, osobami niepełnosprawnymi wychodzą do ponad 300 rodzin. 6. Stowarzyszenie Psychologów Chrześcijańskich Oddział Poznański, obejmujący obszar Wielkopolski, istnieje od 1998 r., liczy 40 członków. Ma także swój program formacyjny, w oparciu o zasady chrześcijańskie. Współpracuje z Caritas Archidiecezji Poznańskiej oraz z Duszpasterstwem Rodzin. 7. Katolickie Stowarzyszenie Civitas Christiana Jest stowarzyszeniem działającym na terenie całej Polski w oparciu o Statut z roku 1976, ze zmianami z dnia 20.3.2004 r. Dekretem Prymasa Polski J. Glempa z dnia 14.4.1997 r. określone zostało jako Stowarzyszenie katolickie. Na podstawie Oświadczenia Gnieźnieńskiego w czasie pielgrzymki do Grobu św. Wojciecha w 1997 r. zamknęło okres przejścia do nowej formuły Stowarzyszenia. Cel Stowarzyszenia: kształtować rzeczywistość polską w oparciu o chrześcijańską koncepcję człowieka i świata. 8

8. Sodalicja Mariańska Jest stowarzyszeniem kościelnym, które kształtuje dojrzałych chrześcijan. Przez zawierzenie Matce Bożej, Sodalicja jest maryjną szkołą życia i działania. Pierwsza sodalicja w Polsce powstała właśnie w Poznaniu w 1574 r. przy Kolegium Jezuickim. Adresowana przede wszystkim do młodzieży, z czasem objęła również dorosłych. W roku 2000 liczyła 178 osób, obecnie ok.70. W Poznaniu działa przy kaplicy wieczystej adoracji w Farze Poznańskiej. 9. Stowarzyszenie Rodzin Katolickich Powstało na terenie Archidiecezji Poznańskiej w roku 1994. Działa w oparciu o własny Statut i przepisy Prawa Kanonicznego i prawa o stowarzyszeniach. Cel: troska o zgodne z nauką Kościoła życie małżeńskie i rodzinne., wspieranie rodziny w wypełnianiu zadań społecznych. Liczy ok.300 członków. 10. Towarzystwo Przyjaciół KUL Działa w całej Polsce w oparciu o Statut z 1990 r. Nowy statut przygotowywany jest do druku. Towarzystwo ma osobowość prawną. Celem jest szerzenie idei KUL, niesienie mu pomocy finansowej i kształtowanie postaw religijno-moralnych zgodnych z nauką Kościoła Katolickiego. 11. Katolickie Stowarzyszenie Wychowawców Do Stowarzyszenia w całej Polsce należy ok. 2000 osób. Oddział w Poznaniu liczy 45 osób. 12. Stowarzyszenie Ruch Kultury Chrześcijańskiej Odrodzenie Liczba członków w Polsce ok.: 1000. W Archidiecezji poznańskiej około 500 osób. 13. Stowarzyszenie Farmaceutów Katolickich Polski Działa zgodnie z zatwierdzonym przez właściwy sąd statutem opracowanym w porozumieniu z władzami kościelnymi. Obejmuje cały kraj. Koło poznańskie liczy około 50 członków. Zadaniem stowarzyszenia jest integracja środowiska farmaceutów, krzewienie chrześcijańskiej etyki zwłaszcza w zakresie problematyki medycznej oraz formacja duchowa. 14. Katolickie Stowarzyszenie Pielęgniarek i Położnych Cele stowarzyszenia: doskonalenie osobiste, duchowe, szerzenie etyki zawodowej. Współdziała ze Stowarzyszeniem Lekarzy Katolickich i Stowarzyszeniem Farmaceutów. 15. Katolickie Stowarzyszenie Kolejarzy Polskich Jest oddziałem ogólnopolskiego Stowarzyszenia Katolickich Kolejarzy. Liczy w Poznaniu około 40 osób. Spotkania formacyjne odbywają się bądź w kościele (Msza św.), bądź na terenie PKP. 16. Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Seniorat Istnieje w Poznaniu od 1960 r.. Cele: formacyjno-towarzyskie. Kontaktuje się z Katolickim Stowarzyszeniem Młodzieży. Liczy kilkadziesiąt osób. 17. Stowarzyszenie Dzieło Ks. Czesława Białka Jest kontynuacją pomocy na rzecz misji i misjonarzy jaką organizował w Poznaniu o. Czesław Białek Jezuita. Liczy kilkanaście osób. 9

18. Katolickie Stowarzyszenie Dziennikarzy Powołane w oparciu o naukę Soboru Watykańskiego II (Dekret o apostolstwie świeckich, Dekret o środkach społecznego przekazu), działa w oparciu o Deklarację ideową przyjętą w Częstochowie 7.9.1991 r. i o Statut Katolickiego Stowarzyszenia Dziennikarzy. Ma osobowość prawną. Cele podane w art. 9 Statutu to: formacja dziennikarzy w duchu chrześcijańskim, czynny udział w misji ewangelizacyjnej Kościoła, troska o etykę pracy dziennikarzy, zajmowanie stanowiska w sprawach publicznych, ochrona praw i interesów dziennikarzy itp. W Poznaniu należy do Stowarzyszenia kilkanaście osób. II. Ruchy: 1. Apostolsko Powołań Wielkie Żniwo 2. Duszpasterstwo Rodzin Archidiecezji Poznańskiej 3. Duszpasterstwo Służby Liturgicznej Archidiecezji Poznańskiej Skupia około 11.000 dzieci i młodzieży. 4. Eucharystyczny Ruch Młodych Jest kontynuacją Krucjaty Eucharystycznej, przeniesioną do Polski przez św. Urszulę Ledóchowską w 1925 r. Po przerwie, spowodowanej latami PRL-owskich zakazów, odnowiła się jako Eucharystyczny Ruch Młodych., który ucząc dzieci widzieć w P. Jezusie Przyjaciela zaprawia je do systematycznej pracy nad sobą i do apostolstwa w Kościele. W Polsce ERM istnieje w 28 diecezjach i zrzesza ok.13 tys. członków. 5. Franciszkański Ruch Ekologiczny 6. Franciszkański Zakon Świeckich Członków w Poznaniu jest 80 a w regionie: 480. Cele: Zachowywać ewangelię Jezusa, naśladując św. Franciszka z Asyżu, dla którego Chrystus był natchnieniem i centrum życia Cytat z reguły. Uświęcanie własne oraz apostolstwo życiem i przykładem; budowanie świata bardziej braterskiego, niesienie wiary, nadziei, miłości, pokoju i dobra. W Poznaniu istnieją trzy wspólnoty: przy kościele na Wzgórzu Przemysława, na Placu Bernardyńskim, przy ul. Stolarskiej przy parafii św. Michała. 7. Katolicka Odnowa Charyzmatyczna Ruch ten obecny jest w Kościele Katolickim od 1967 r., a w Polsce od 1975 r. Pierwsza wspólnota polska powstała w Poznaniu (założona przez ks. Mariana Piątkowskiego). W Archidiecezji Poznańskiej istnieje obecnie 35 grup, zrzeszających ok.700 osób (młodszych i starszych). Spotkania odbywają się zasadniczo co tydzien 8. Katolicki Ruch Apostolstwa Świeckich Legion Maryi Początki w Irlandii, w roku 1933 papież Pius XI zatwierdza dla całego Kościoła. Cel: formacja osobista w oparciu o kult Matki Bożej oraz wychowanie do apostolstwa. W Poznaniu są 2 tzw. Prezydia: łącznie Legion liczy 103 członków pomocniczych i 19 stałych. 10

9. Neokatechumenat Początek w Madrycie i w Rzymie (założycielem jest Kiko Arguello), w Poznaniu od 1978 r. (kościół św. Jana Kantego, potem św. Krzyża i św.wojciecha). Zaangażowanych jest ok. 1000 osób w 50 wspólnotach. Po wielu latach opracowany został Statut ( Neocatechumenale Iter wydany w języku polskimi w roku 2002 w Lublinie). 10. Pomocnicy Matki Kościoła 11. Ruch Wiara i Światło 12. Rodzina Matki Bożej Bolesnej 13. Ruch Domowy Kościół 14. Ruch Focolari Dzieło Maryi Zatwierdzony przez Ojca Świętego w 1964 roku. Inicjatorem jest Chiara Lubich. Nazwa pochodzi stąd, że podstawową grupą tego ruchu jest Focolare czyli ognisko domowe, w którym żyją świeckie osoby w ślubach czystości, ubóstwa i posłuszeństwa. W Archidiecezji Poznańskiej Ruch ten obejmuje około 25 osób. 15. Ruch Rodzin Nazaretańskich Liczba stałych uczestników spotkań ok. 150 osób. Ruch działa w oparciu o książkę ks. Dajczera Rozważania o wierze a dotyczącą radykalizmu chrześcijańskiego. Duchowość ruchu: dojść do jedności z Chrystusem w oparciu o pomoc Najświętszej Marii Panny, naśladować szczególnie Jezusa w jego ubóstwie i pokorze (Rodzina z Nazaretu). Pomocą to: codzienna masz, codzienna lektura duchowa, rozmyślanie oraz stałe kierownictwo duchowe. 16. Ruch Szensztacki Został założony przez o. Józefa Kentenicha. Celem ruchu jest staranie o religijne i moralne odnowienie świata po przez wychowanie nowego człowieka tzn. żyjącego na co dzień ewangelią, wewnętrznie wolnego, aktywnie obecnego we wspólnocie kościoła. W Polsce należy do Ruchu około 4000 tyś., w Archidiecezji Poznańskiej około 60 osób. 17. Ruch Światło Życie Archidiecezji Poznańskiej 18. Salezjańscy Współpracownicy Kościoła 19. Świecki Zakon Karmelitów Bosych Realizuje swoje powołanie w oparciu o Regułę pierwotną, Konstytucję OCDS oraz Statuty. Wspólnota, która swój charyzmat widzi w szukaniu, poznawaniu i doświadczaniu Boga w zwyczajnych warunkach świeckiego życia, liczy w Poznaniu 41 osób (37 kobiet, 4 mężczyzn). 20. Szkoła Nowej Ewangelizacji Barnaba Archidiecezji Poznańskiej Działa w strukturach Referatu Ewangelizacji Kurii Metropolitalnej. 21. Zjednoczenie Apostolstwa Katolickiego Utworzone według wskazań Świętego Wincentego Pallotti. Celem jest troska o pogłębienie wiary nadziei i miłości wśród katolików świeckich. 11

22. Ruch Apostolstwa Emigracyjnego Pełna nazwa: Ruch Apostolatu Emigracyjnego (RAE). Otacza modlitwą emigrantów polskich i ich duszpasterzy. W Archidiecezji Poznańskiej liczba członków Ruchu ok. 500 osób, w Polsce ponad 4000 tysiące. Wspólnoty: 1. Wspólnoty Żywego Różańca Działają przy poszczególnych parafiach odmawiając codziennie jedną dziesiątkę różańca z comiesięczną zmianą tajemnic różańcowych. Rozszerzają cześć Maryi uczestnicząc w procesjach maryjnych i podejmując działalność apostolską. Działają w oparciu o Ceremoniał Żywego Różańca zatwierdzony przez Księdza Prymasa Kard. S. Wyszyńskiego w 1977 r. Na czele każdej Róży Różńcowej stoi zelator. Wszyscy zelatorzy tworzą Radę Żywego Różąńca, która spośród siebie wybiera Przełożonego i zastępcę. Nad całą parafialną wspólnotą Żywego Różańca czuwa Dyrektor (Opikun), którym zazwyczaj jest ksiądz proboszcz albo ksiądz wikariusz. Całością działań kieruje Archidiecezjalny Duszpasterz Wspólnot Żywego Różańca. W Archidiecezji Poznańskiej we wspólnotach różańcowych uczestniczy 70 tys. osób. Ponadto w poszczególnych parafiach działają także inne wspólnoty różańcowe: Jasnogórska Rodzina Różańcowa, Misyjny Różaniec Rodzin, Podwórkowe Kółka Różańcowe, 2. Grupy Modlitewne O. Pio Zrodziły się w 1947r. jako odpowiedź Ojca Pio na wezwanie papieża Piusa XII, który apelował o modlitwę w intencji uratowania świata. Członek Grupy Modlitewnej powinien: starać się żyć w stanie łaski, praktykować krótką modlitwę w ciągu dnia w aktualnych intencjach, przeczytać choć raz w tygodniu fragment Pisma św., raz w miesiącu spotkać się na Mszy św. z grupą, raz w miesiącu odbyć adorację Najświętszego Sakramentu, praktykować w otoczeniu bratnią miłość, włączyć się w spełnianie dobrych dzieł. W Archidiecezji Poznańskiej jest 11 takich grup modlitwy. Zrzeszają około 600 osób. 3. Arcybractwo Straży Honorowej Grupy osób spotykających się na modlitwach wynagradzających Najświętszemu Sercu Pana Jezusa i Niepokalanemu Sercu Najświętszej Maryi Panny. Od 1998 r. w szeregach Straży Honorowej Najświętszego Serca Jezusa i Maryi. Grupa poznańska liczy: 23 osób (Straż Honorowa NSPJ) i 30 osób (straż Honorowa NSNMP). Arcybractwo Straży Honorowej działa w oparciu o statuty. 4. Duszpasterstwo Bankowców Poznańskich Jest ruchem katolickim integrującym środowisko poznańskie pracowników banków oraz emerytów i ich rodziny. Zaistniało w Poznaniu w 1987 r. po spotkaniach poznańskich bankowców z analogicznymi grupami w Częstochowie. Spotkania formacyjne w Poznaniu oraz na wyjeździe gromadzą ok. 50 osób. Siedziba: przy kościele św. Marcina w Poznaniu. 5. Przymierze Rodzin im. Bł. Edmunda Bojanowskiego Grupa powstała przy kaplicy Sióstr Służebniczek w Luboniu. Pomaga rodzicom w poprawnym spełnianiu ich zadań. Obejmuje kilkanaście małżeństw. 6. Stowarzyszenie Matki Teresy z Kalkuty 7. Koinonia Jana Chrzciciela Wspólnota osób w służbie Nowej Ewangelizacji. Spotyka się w domach na modlitwie i formacji. W Poznaniu wspólnota liczy 12 osób. 12

IV. Fundacje: 1. Fundacja Pomocy Samotnej Matce Pro Vita Początek to rok 1978, kiedy jako specjalistyczna grupa powstała w ramach duszpasterstwa rodzin grupa obrony poczętego życia. Obecnie z inicjatywy fundacji istnieją poradnie pierwszego kontaktu przy kościołach oo. Dominikanów, oo. Franciszkanów ul Garbary, przy parafii Najświętszej Trójcy i parafii Dobrego Pasterza. Pomoc otrzymuje z fundacji ok. 600 osób. 2. Fundacja Głos dla Życia Utworzona w 1992 roku. Głównym celem to podejmowanie działań na rzecz obrony życia i rodziny poprzez wytwarzanie i kolportowanie mas mediów, książek, kaset wideo, plakatów, ulotek a także na miarę możliwości wspieranie materialne i doradcze matek w stanie błogosławionym oraz wielodzietnych rodzin w potrzebie. Fundacja wydaje czasopismo Głos dla Życia wydała także kilka książek o podobnej tematyce. Z fundacją współpracuje kilkadziesiąt osób. 3. Fundacja Pomocy Humanitarnej Redemptoris Missio Celem fundacji jest tworzenie profesjonalnego zaplecza dla polskich misjonarzy, prowadzących działalność medyczną i misyjną wśród najuboższej ludności krajów misyjnych. Aktualne wiadomości można znaleźć w kwartalniku Medicus Mundi Polonia redagowanym w Poznaniu. 4. Fundacja Arka ( L` Arche) Arka jest rodziną wspólnot chrześcijańskich, tworzonych prze kobiety i mężczyzn z upośledzeniem umysłowym oraz przez asystentów czyli tych, którzy pragną z nimi dzielić życie w duchu ewangelii. Pierwsza wspólnota w Poznaniu powstała w 1994 roku. Obecnie w Poznaniu do fundacji należy ok. 30 osób. 13