ZADANIA INSPEKCJI OCHRONY ŚRODOWISKA W ZAKRESIE MONITOROWANIA JAKOŚCI POWITRZA Beata Michalak Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie
Model systemu zarządzania jakością powietrza
Obowiązkowy zakres monitoringu SO 2 NO 2 B(a)P SO 2 metale zdrowie człowieka CO ochrona roślin As, Cd, Ni, Pb pyły benzen NO x O 3 PM1 PM2.5 O 3
Stacje pomiarowe 21 r.
Zanieczyszczenia gazowe Stężenia średnioroczne 21 r. Zanieczyszczenia gazowe tj. dwutlenek siarki, dwutlenek azotu, tlenek węgla, benzen i ozon (w kryterium ochrony zdrowia) oraz dwutlenek siarki, dwutlenek azotu i ozon (w kryterium ochrony roślin) osiągały na terenie województwa niskie wartości stężeń. Nie stwierdzono przekroczeń obowiązujących dla tych substancji wartości kryterialnych w powietrzu, zarówno ze względu na ochronę zdrowia, jak i ochronę roślin. dwutlenek siarki dwutlenek azotu benzen
Nisko- Szklarniowa Mielec- Zarząd Strefy Rzeszów- Szopena Przemyśl-Pl. Dominikański Jarosław- J.Pawła II Sikorskiego Floriańska Krosno- Kletówki stężenie średnioroczne Ni [ng/m 3 ] stężenia min. i max. Ni [ng/m 3 ] Nisko- Szklarniowa Mielec- Zarząd Strefy Rzeszów- Szopena Przemyśl-Pl. Dominikański Jarosław- J.Pawła II Sikorskiego Floriańska Krosno- Kletówki Nisko- Szklarniowa Mielec- Zarząd Strefy Rzeszów- Szopena Przemyśl-Pl. Dominikański Jarosław- J.Pawła II Sikorskiego Floriańska Krosno- Kletówki stężenie średnioroczne As [ng/m 3 ] stężenia min. i max. As [ng/m 3 ] stężenie średnioroczne Cd [ng/m 3 ] stężenia min. i max. Cd [ng/m 3 ] Metale Stężenia średnioroczne 21 r. Dla metali w pyle PM1 (arsen, kadm, nikiel, ołów) wartości odniesienia zostały dotrzymane na obszarze całego województwa. Stężenia średnioroczne arsenu i kadmu nie przekroczyły 32% wartości docelowych Stężenia średnioroczne niklu nie przekroczyły 8% poziomu docelowego Stężenia średnioroczne ołowiu nie przekroczyły 14% poziomu dopuszczalnego. 6 5 4 3 2 1 średnioroczne stężenie As stężenie maksymalne stężenie minimalne 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 6 5 4 3 2 1 średnioroczne stężenie Cd stężenie maksymalne stężenie minimalne 7 6 5 4 3 2 1 5 średnioroczne stężenie Ni stężenie maksymalne stężenie minimalne 8 4 7 6 3 5 4 2 3 1 2 1
Pył zawieszony PM1 Stężenie średnioroczne-21 r. Przekroczenie dopuszczalnego stężenia średniorocznego stwierdzone zostało w Jarosławiu, Jaśle, Mielcu i Przemyślu. W Rzeszowie, Krośnie i Nisku stężenia średnioroczne pyłu PM1 stanowiły 95-1% normy.
liczba przekroczeń dobowych PM1 Jarosław- J.Pawła II Floriańska Sikorskiego Krosno- Kletówki Mielec-Zarząd Strefy Nisko- Szklarniowa Przemyśl- Pl.Dominikański Pył zawieszony PM1 Przemyśl- Mickiewicza Rzeszów- Szopena Stężenie dobowe-21 r. 12 1 liczba przekroczeń dopuszczalna liczba przekroczeń 8 6 4 94 83 84 58 82 82 82 19 8 2 Na wszystkich stanowiskach pomiarowych wystąpiła ponadnormatywna liczna przekroczeń dopuszczalnego stężenia dobowego, ustalonego dla pyłu PM1 na poziomie 5 g/m 3. Na stacjach stwierdzono przypadki przekroczenia przez stężenia dobowe pyłu PM1 wartości 2 g/m 3 : - po jednej dobie w Jarosławiu i Rzeszowie, - dwie doby w Przemyślu, - cztery doby w Jaśle i Krośnie.
liczba przekroczeń dobowych PM1 Jarosław- J.PawłaII Mielec-Zarząd Strefy Krosno-Kletówki Nisko- Szklarniowa Przemyśl Mickiewicza Przemysl- Pl.Dominikański Sikorskiego Pył zawieszony PM1 Floroańska Rzeszów- Szopena Stężenie sezonowe-21 r. 12 1 okres grzewczy okres letni 8 6 4 2 Na wszystkich stanowiskach pomiarowych przekroczenia normy dobowej pyłu PM1 notowane były głównie w okresie grzewczym. Najwięcej przekroczeń na stacjach pomiarowych zlokalizowanych zanotowano w miesiącach: styczeń, luty i grudzień.
Pył zawieszony PM1 Przemyśl-Mickiewicza Analiza warunków meteorologicznych, których pomiary prowadzone są na wybranych stacjach monitoringu powietrza wykazała, że na wysokie stężenia zanieczyszczeń pyłowych w okresie zimowym wpływ wywierają warunki meteorologiczne. Warunki termiczne w roku mają wpływ na długość i natężenie sezonu grzewczego, a tym samym na wielkość emisji zanieczyszczeń pochodzących ze spalania paliw na cele grzewcze. Dla rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń największe znaczenie ma prędkość kierunek wiatru. Prędkość wiatru decyduje o tempie rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń, zaś kierunek wiatru odpowiada za trasę ich transportu.
Pył zawieszony PM2.5 W 21 r. po raz pierwszy obowiązkiem monitoringu objęty został pył zawieszony o średnicy ziaren do 2.5 m. Przepisy prawa Unii Europejskiej dotyczące pyłu PM2.5, zawarte w dyrektywie 28/5/WE w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (28), w tym wartości kryterialne określone dla stężeń PM2.5, nie zostały jeszcze przetransponowane do prawa krajowego. Do 1 stycznia 21 r. zgodnie z dyrektywą 28/5/WE obowiązywał poziom docelowy dla pyłu PM2.5, wynoszący 25 μg/m 3 dla stężeń średnich rocznych. Od 1 stycznia 21 r. obowiązuje poziom dopuszczalny dla PM2.5 (równy wartości poziomu docelowego), z terminem jego osiągnięcia do 1 stycznia 215 r. Dla pyłu PM2.5 określono także margines tolerancji, którego wartość stanowi 2% poziomu dopuszczalnego (w dniu 11 czerwca 28 r.) i który ulega stopniowemu zmniejszaniu od dnia 1 stycznia następnego roku aż do osiągnięcia % w dniu 1 stycznia 215 r.
Rok odniesienia Pułap Stężenia Ekspozycji Krajowy Cel Redukcji Narażenia Pył zawieszony PM2.5 W aglomeracjach i miastach powyżej 1 mieszkańców na terenie całego kraju WIOŚ prowadzą pomiary pyłu PM2,5 dla potrzeb wyznaczenia, a następnie monitorowania wskaźnika średniego narażenia. W oparciu o wyniki pomiarów GIOŚ będzie obliczał wartość roczną wskaźnika średniego narażenia na pył PM2,5. Na podstawie rocznych wartości wskaźnika w miastach GIOŚ wyznaczy wartość wskaźnika średniego narażenia na pył PM2,5, a następnie na jego podstawie zostanie prawnie określony krajowy cel redukcji narażenia. Pułap stężenia ekspozycji wyznaczony na rok 215 na poziomie 2 g/m 3 Krajowy cel redukcji narażenia na pył PM2.5 w miastach powyżej 1 mieszkańców Krajowy cel redukcji narażenia w odniesieniu do wskaźnika średniego narażenia w roku 21 Stężenie początkowe Cel redukcji do 22 < 8,5 = 8,5 % > 8,5 - < 13 1 % = 13 - < 18 15 % = 18 - < 22 2 % g/m 3 22, 18, 13, 8,5-2% -15% -1% % g/m 3 2, g/m 3 18, 17,6 15,3 11,5 8,5 22 18 µg/m 3 29 21 215 22 Rok
Pył zawieszony PM2.5 Stężenie średnioroczne-21 r. Stężenie średnioroczne PM2.5 nie przekroczyło poziomu dopuszczalnego tylko na stacji w Rzeszowie przy ul. Szopena. W Krośnie, Jaśle i Przemyślu przekroczony został poziom dopuszczalny powiększony o margines tolerancji. Maksymalne dobowe stężenia pyłu PM2.5 na stanowiskach pomiarowych zlokalizowanych w województwie podkarpackim wyniosły odpowiednio: Krosno 171,6 g/m 3, Nisko- 137,1 g/m 3, 297,3 g/m 3, Przemyśl- 222,9 g/m 3, Rzeszów- 218,2 g/m 3.
% udział frakcji pyłu Pył zawieszony PM2.5 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% PM1 PM2.5 Procentowy udział frakcji pyłowych w stężeniu średniorocznym w 21 r. 2% 1% % Krosno- Kletów ki Sikorskiego Nisko- Szklarniow a Przemyśl- Mickiew icza Rzeszów - Szopena Analiza uzyskanych wyników pomiarów zanieczyszczeń pyłowych ze stanowisk, na których wykonywane były równoczesne badania PM1 i PM2.5 wykazała znaczny udział pyłów o średnicy ziaren do 2,5 m w pyle PM1. Dla stężeń średniorocznych udział pyłu PM2.5 w pyle PM1 stanowił od 63% do 95%.
stężenie średnioroczne B(a)P [ng/m 3 ] Nisko- Szklarniowa Mielec- Zarząd Strefy Rzeszów- Szopena Przemyśl-Pl. Dominikański Jarosław- J.Pawła II Sikorskiego Floriańska Krosno- Kletówki Benzo(a)piren stężenia min. i max. B(a)P [ng/m 3 ] Stężenie średnioroczne-21 r. 1 8 6 4 2 średnioroczne stężenie B(a)P stężenie maksymalne stężenie minimalne 4 35 3 25 2 15 1 5 Średnioroczne stężenia B(a)P w pyle zawieszonym PM1 przekroczyły wartość docelową we wszystkich punktach pomiarowych. Najwyższe średnioroczne stężenie benzo(a)pirenu wynoszące 7,2 ng/m 3 (72% poziomu odniesienia) odnotowano w Przemyślu. W pozostałych punktach pomiarowych średnioroczne stężenia benzo(a)pirenu zawierały się w przedziale 3,9-5,5 ng/m 3 (39-55% wartości docelowej).
B(a)P [ng/m 3 ] Nisko- Szklarniowa Mielec- Zarząd Strefy Przemyśl-Pl. Dominikański Jarosław- J.Pawła II Sikorskiego Floriańska Krosno- Kletówki Rzeszów- Szopena Benzo(a)piren Stężenie sezonowe-21 r. 14 12 stężenie B(a)P w sezonie letnim stężenie B(a)P w sezonie grzew czym 1 8 6 4 2 Wysokie stężenia B(a)P zanotowane zostały w okresie grzewczym. Maksymalne stężenia B(a)P stwierdzone na stanowiskach pomiarowych osiągały wartości od 14,1 do 34 ng/m 3. W okresie letnim stężenie B(a)P w większości kształtowały się poniżej poziomu docelowego. Porównanie średnich wartości stężenia B(a)P dla okresów letniego i zimowego wykazuje 11-126 krotny wzrost stężenia tego związku w sezonie grzewczym.
stężenie WWA w PM1 [ng/m 3 ] dibenzo(a,h)antracen indeno(1,2,3- c,d)piren benzo(a)fluoranten benzo(b)fluoranten WWA w pyle PM1 benzo(a)antracen Stężenie średnioroczne-21 r. 8 7 6 5 4 3 2 1 Floriańska Przemyśl-Pl. Dominikański Porównanie otrzymanych wyników wykazało kilkukrotnie wyższe stężenie średnioroczne dibenzo(a,h)antracenu w Jaśle niż w Przemyślu. Stężenia indeno(1,2,3-cd)pirenu i benzo(a)fluorantenu kształtowały się na podobnym poziomie w Jaśle i w Przemyślu. Benzo(b)fluoranten i benzo(a)antracen osiągnęły znacznie wyższe stężenia średnioroczne w Przemyślu.
Wyniki oceny jakości powietrza za rok 21 KLASA A dla stref miasto Rzeszów i podkarpackiej w zakresie: dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, tlenku węgla, benzenu, ozonu, ołowiu, arsenu, kadmu, niklu. KLASA B dla strefy miasto Rzeszów w zakresie pyłu PM2.5. KLASA C dla stref miasto Rzeszów w zakresie pyłu PM1 i B(a)P oraz dla strefy podkarpackiej w zakresie pyłu PM1, PM2.5 i B(a)P
Projekt ustawy POŚ Ministerstwo Ochrony Środowiska przygotowało projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw, który ma za zadanie transponować do polskiego porządku prawnego przepisy Unii Europejskiej w zakresie oceny i zarządzania jakością powietrza. Projekt dostosowuje polskie regulacje do ogłoszonej w dniu 11 czerwca 28 r. dyrektywy 28/5/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 maja 28r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (CAFE). W ustawie zawarte zostaną upoważnienia ustawowego do wydania aktu wykonawczego w zakresie określenia wskaźnika średniego narażenia oraz krajowego celu redukcji narażenia.
Projekt ustawy POŚ Projektowana ustawa oddziaływać będzie na: Inspekcję Ochrony Środowiska (prowadzenie pomiarów i ocen jakości powietrza; informowanie o przekroczeniach i ryzyku przekroczenia poziomów dopuszczalnych, docelowych i alarmowych, kontrola nad wykonaniem i realizacją programów ochrony powietrza oraz planów działań krótkoterminowych), wojewodów (nadzór nad wykonaniem i realizacją programów ochrony powietrza oraz planów działań krótkoterminowych), zarządy województw (przygotowywanie programów ochrony powietrza oraz planów działań krótkoterminowych oraz ich aktualizacji), starostów (opiniowanie projektów programów ochrony powietrza oraz planów działań krótkoterminowych oraz ich realizacja), wójtów/burmistrzów/prezydentów miast (opiniowanie projektów programów ochrony powietrza oraz planów działań krótkoterminowych oraz ich realizacja), podmioty prowadzące działalność gospodarczą oraz osoby fizyczne (realizacja nałożonych obowiązków określonych w programach ochrony powietrza oraz planach działań krótkoterminowych).
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ