Strona 1 z 5 Z1-PU7 Wydanie N1 (pieczęć wydziału) KARTA PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu: Ochrona górotworu i powierzchni 3. Karta przedmiotu ważna od roku akademickiego: 2012/13 4. Poziom kształcenia: studia pierwszego stopnia 5. Forma studiów: studia niestacjonarne 6. Kierunek studiów: Górnictwo i Geologia 7. Profil studiów: ogólnoakademicki 8. Specjalność: Budownictwo Podziemne i Ochrona Powierzchni 9. Semestr: V 10. Jednostka prowadząca przedmiot: RG-4 11. Prowadzący przedmiot: Prof. dr hab. inż. Jan Zych 12. Przynależność do grupy przedmiotów: przedmioty specjalnościowe 13. Status przedmiotu: obowiązkowy 14. Język prowadzenia zajęć: polski 2. Kod przedmiotu: NIz-BPiOP/32 15. Przedmioty wprowadzające oraz wymagania wstępne: Górnictwo ogólne, Podstawy ochrony środowiska, Mechanika skał, Geodezja górnicza i metrologia, Eksploatacja podziemna złóż 16. Cel przedmiotu: Celem kształcenia jest uzyskanie niezbędnego zakresu wiedzy w zakresie prognozowania deformacji górotworu i powierzchni wywołanych podziemną eksploatacją górniczą, a także umiejętności owania podziemnej eksploatacji z uwzględnieniem zasad minimalizacji wpływów. 17. Efekty kształcenia: 1 Nr Opis efektu kształcenia 1 Student ma uporządkowaną i podbudowaną teoretycznie wiedzę w zakresie ochrony górotworu i powierzchni niezbędną do: prognozowania deformacji górotworu i powierzchni wywołanych podziemną eksploatacją złóż, stosowania metod minimalizacji wpływów eksploatacji górniczej na powierzchnię, doboru metod eksploatacji filarów ochronnych dla szybów i obiektów powierzchniowych, oceny zagrożenia powierzchni deformacjami ciągłymi i nieciągłymi, oceny odporności obiektów budowlanych oraz możliwości i sposobów ich zabezpieczenia na szeroko pojęte wpływy eksploatacji górniczej. 2 Potrafi przygotować i przedstawić krótką prezentację poświęconą wynikom realizacji wybranych zagadnień z zakresu górnictwa i geologii 3 Umie formułować i rozwiązywać proste zadania inżynierskie, stosując do tego celu metody analityczne oraz komputerowe metody symulacyjne. Metoda sprawdzenia efektu kształcenia Egzamin część pisemna i ustna Sprawozdanie z Forma prowadzenia zajęć Wykład Laboratorium Odniesienie do efektów dla kierunku studiów K_W27+++ K_U04+ K_U10++ 1 należy wskazać ok. 5 8 efektów kształcenia
Strona 2 z 5 4 Potrafi interpretować w stopniu podstawowym budowę geologiczną na podstawie map i przekrojów geologicznych. 5 Potrafi prognozować deformacje górotworu i powierzchni wywołanych podziemną eksploatacją górniczą. 6 Ma świadomość ważności i zrozumienie pozatechnicznych aspektów i skutków działalności inżynierskiej, w tym jej wpływu na środowisko, i związanej z tym odpowiedzialności za podejmowane decyzje. Wykład, laboratorium, K_U11++ K_U25++ K_K02++ 7 Potrafi myśleć i działać w sposób przedsiębiorczy. Projekt Projekt K_K06++ 18. Formy zajęć dydaktycznych i ich wymiar (liczba godzin) Wykład Ćwiczenia Laboratorium Projekt Seminarium 15 E - 15 15-19. Treści kształcenia: (oddzielnie dla każdej z form zajęć dydaktycznych W./Ćw./L./P./Sem.) Wykład Wpływ działalności górniczej na środowisko. Pomiary deformacji na powierzchni. Podstawowe wskaźniki deformacji. Czynniki wpływające na wielkość i rozkład deformacji na powierzchni. Teorie prognozowania wpływów. Jakość prognoz deformacji w świetle wyników obserwacji geodezyjnych. Nieustalone deformacje powierzchni. Prognozowanie deformacji w górotworze. Filary ochronne. Metody minimalizacji wpływów. Czynniki wpływające na wielkość i rozkład deformacji w szybie. Metody eksploatacji filarów szybowych. Metody zabezpieczania szybów. Pomiary deformacji w szybach. Deformacje nieciągłe-podstawowe informacje. Ćwiczenia - Laboratorium Obliczanie wartości wskaźników deformacji na podstawie wyników pomiarów geodezyjnych. Obliczanie wartości wskaźników deformacji wg teorii Budryka-Knothego dla eksploatacji w kształcie nieskończonej półpłaszczyzny. Identyfikacja wartości parametrów teorii prognozowania wpływów dla niecki statycznej. Projekt Projekt eksploatacji w filarze ochronnym dla obiektu liniowego i punktowego z uwzględnieniem zasad minimalizacji wpływów. Seminarium - 20. Egzamin: Tak
Strona 3 z 5 21. Literatura podstawowa: 1. Białek J.: Algorytmy i programy komputerowe do prognozowania deformacji terenu górniczego. Wyd. Pol. Śl., Gliwice 2003. 2. Chudek M.: Geomechanika z podstawami ochrony środowiska. Wyd. Pol. Śl. Gliwice 2002. 3. Chudek M., Sapicki i inni: Ochrona środowiska w Górnośląskim i Donieckim Zagłębiu Węglowym. Wyd. Pol. Śl., Gliwice 2004. 4. Chudek M., Janusz W., Zych J.: Studium dotyczące stanu rozpoznania, tworzenia się i prognozowania deformacji nieciągłych pod wpływem podziemnej eksploatacji złóż. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej. Górnictwo z. 141. Gliwice, 1988. 5. Drzęźla B. Opis programów do prognozowania deformacji górotworu pod wpływem eksploatacji górniczej aktualny stan oprogramowania. Zeszyty Naukowe Pol. Śl. Górnictwo z.165. Gliwice 1989. 6. Knothe St.: Prognozowanie wpływów eksploatacji górniczej. Wydawnictwo "Śląsk", Katowice 1984. 7. Piwowarski W., Dżegniuk B., Niedojadło Z.: Współczesne teorie ruchów górotworu. Wydawnictwo AGH. Kraków 1995. 8. Praca zbiorowa pod red. J. Kwiatka: Ochrona obiektów budowlanych na terenach górniczych. Wyd. GIG. Katowice 1997. 9. Praca zbiorowa: Ochrona powierzchni przed szkodami górniczymi. Wyd. Śląsk. Katowice 1980. 10. Strzałkowski P.: Model nieustalonych przemieszczeń pionowych górotworu w obszarze objętym oddziaływaniem eksploatacji górniczej. Zeszyty Naukowe Pol. Śl., s. Górnictwo z. 237. Gliwice 1998. 11. Strzałkowski P.: Ochrona środowiska na terenach górniczych. Wybrane problemy. Monografia nr 128. 12. Strzałkowski P.: Ochrona środowiska na terenach górniczych. Wybrane problemy. Monografia nr 128. 13. Strzałkowski P.: Zarys ochrony terenów górniczych. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej. Gliwice, 2007. 14. Ścigała R.: Komputerowe wspomaganie prognozowania deformacji górotworu i powierzchni wywołanych podziemną eksploatacją górniczą. Wyd. Pol. Śl., Gliwice 2008. 15. Zych J., Drzęźla B., Strzałkowski P.: Prognozowanie deformacji powierzchni terenu pod wpływem eksploatacji górniczej. Skrypt Pol. Śl. 1684. Gliwice 1995. 16. Zych J.: Metoda prognozowania wpływów eksploatacji górniczej na powierzchnię terenu uwzględniająca asymetryczny przebieg procesu deformacji. Zeszyt Naukowy Politechniki Śląskiej. Górnictwo z.l64, Gliwice 1987. 17. Zych J.: Wpływ odległości punktów w liniach obserwacyjnych na wartości obliczanych z pomiarów odkształceń poziomych. Archives of Mining Sciences. Volume 43. Issue 2. 1998. s. 315-335. 18. 2. Zych J.: Wpływ postępu frontu eksploatacyjnego na przebieg osiadań w czasie. Międzynarodowa Konferencja: V Szkoła Geomechaniki. Katedra Geomechaniki, Budownictwa Podziemnego i Ochrony Powierzchni Wydziału Górnictwa i Geologii Politechniki Śląskiej. Ustroń 16-19 październik 2001. s. 561-578. 19. Zych J.: Dotychczasowe doświadczenia z budowy dróg szybkiego ruchu na terenach górniczych (Artykuł dyskusyjny). Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie Miesięcznik WUG 2(138)/2006. Str. 26-30 20. Zych J.: Uogólnione wnioski wynikające z pomiarów wpływów eksploatacji górniczej na powierzchnię terenu. Materiały XXVIII Zimowej Szkoły Mechaniki Górotworu i Geoinżynierii Geotechnika w budownictwie i górnictwie Szklarska Poręba, 13-18 marca 2005 r., str. 537 542
Strona 4 z 5 22. Literatura uzupełniająca: 1. Budryk W.: Wyznaczanie wielkości poziomych odkształceń terenu. Archiwum Górnictwa i Hutnictwa, t. I, z.1. Kraków 1953. 2. Chudek M., Stefański L.: Teoretyczne ujęcie wpływu podziemnej eksploatacji złóż na deformacje powierzchni przy uwzględnieniu warstwowej budowy górotworu. Zeszyty Naukowe Pol. Śl., s. Górnictwo, nr 145. Gliwice 1987. 3. Chudek M., Strzałkowski P.: Wpływ prędkości postępu frontu eksploatacyjnego na przebieg deformacji powierzchni terenu. VII Międzynarodowe Sympozjum "Geotechnika - Geotechnics '96" Gliwice-Ustroń, październik 1996. 4. Chudek M, Strzałkowski P., Ścigała R..: Czas trwania procesu poeksploatacyjnych deformacji powierzchni terenu w zależności od warunków geologiczno - górniczych. Budownictwo Podziemne i Tunelowe, nr 3/2000. Katowice 2000. 5. Drzęźla B.: Rozwiązanie pewnego przestrzennego zadania liniowej teorii sprężystości w zastosowaniu do prognozowania deformacji górotworu pod wpływem eksploatacji górniczej wraz z oprogramowaniem. Zeszyty Naukowe Pol. Śl., s. Górnictwo, nr 91. Gliwice 1978. 6. Knothe S.: Wpływ czasu na kształtowanie się niecki osiadania. Archiwum Górnictwa i Hutnictwa. t. I, z. I. 1953. 7. Kowalski A.: Nieustalone górnicze deformacje powierzchni w aspekcie dokładności prognoz. Wydawnictwo Głównego Instytutu Górnictwa. Katowice 2007. 8. Popiołek E., Ostrowski J.: Zależność między nachyleniami a przemieszczeniami poziomymi terenu w ostatecznie wykształconych nieckach obniżeniowych. Ochrona Terenów Górniczych 46/1978. 9. Praca zbiorowa pod kier. J.Kwiatka: Zasady oceny możliwości prowadzenia podziemnej eksploatacji górniczej z uwagi na ochronę obiektów budowlanych. Główny Instytut Górnictwa, Instrukcja nr 12. Katowice 2000. 10. Sroka A.: Dynamika eksploatacji górniczej z punktu widzenia szkód górniczych. Wydawnictwo Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN. Kraków 1999. 11. Strzałkowski P.: Program do wyznaczania parametrów teorii statystyczno- całkowych prognozowania wpływów eksploatacji górniczej. Ochrona Terenów Górniczych nr 86. Katowice, 1988 21. Strzałkowski P., Maruszczyk M.: Prognozowanie chwilowych wartości obniżeń górotworu. Monografia. 12. Ścigała R.: Komputerowa symulacja postępu frontu w zastosowaniu do oceny prognozowanych deformacji powierzchni terenu. Przegląd Górniczy 5/2003, str.44-48. 13. Ścigała R.: Oprogramowanie dla celów tworzenia graficznego obrazu deformacji powierzchni terenu. Zeszyty Naukowe Pol.Śl. s.górnictwo, z.258.gliwice 2003r. str.355-362. 14. Zych J.: Sumowanie długoletnich wpływów eksploatacji górniczej na przykładzie pomiarów geodezyjnych. Materiały II Konferencji Naukowo-Technicznej Problemy owania i ochrony obiektów budowlanych na terenach górniczych, Rudy Raciborskie, 27-28 maja 2004. 15. Zych J.: Dotychczasowe doświadczenia z budowy dróg szybkiego ruchu na terenach górniczych (Artykuł dyskusyjny). Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie Miesięcznik WUG 2(138)/2006. Str. 26-30 16. Zych J.: Uogólnione wnioski wynikające z pomiarów wpływów eksploatacji górniczej na powierzchnię terenu. Materiały XXVIII Zimowej Szkoły Mechaniki Górotworu i Geoinżynierii Geotechnika w budownictwie i górnictwie Szklarska Poręba, 13-18 marca 2005 r., str. 537 542 23. Nakład pracy studenta potrzebny do osiągnięcia efektów kształcenia Lp. Forma zajęć 1. Wykład 2. Ćwiczenia / 3. Laboratorium 4. Projekt 5. Seminarium / 6. Inne / Suma godzin: Liczba godzin kontaktowych / pracy studenta 15 h / 60 h w tym zapoznanie się ze wskazaną literaturą (43 h), przygotowanie się do wykładów i egzaminu (15 h) oraz udział w egzaminie (2 h) 15 h / 30 h - w tym przygotowanie się ćwiczeń laboratoryjnych (12 h), opracowanie sprawozdań z ćwiczeń (14 h) oraz udział w konsultacjach (4 h) 15 h / 45 h - w tym przygotowanie się ćwiczeń owych (15 h), wykonanie u (26 h) oraz udział w konsultacjach (4 h) 45 h / 135 h 24. Suma wszystkich godzin: 180 h
Strona 5 z 5 25. Liczba punktów ECTS: 2 6 26. Liczba punktów ECTS uzyskanych na zajęciach z bezpośrednim udziałem nauczyciela akademickiego: 27. Liczba punktów ECTS uzyskanych na zajęciach o charakterze praktycznym (laboratoria, y): 28. Uwagi: - 2 3 Zatwierdzono:.. (data i podpis prowadzącego)... (data i podpis Dyrektora Instytutu/Kierownika Katedry/ Dyrektora Kolegium Języków Obcych/Kierownika lub Dyrektora Jednostki Międzywydziałowej) 2 1 punkt ECTS 30 godzin